장음표시 사용
161쪽
DE SENECTUTE. CAP. 6. 7. suam diuiso tanti bellum multo ante denuntio de qua vereri nou ante desinam, quam illam excisam esse mynovero. Quam palmam utinam dii immortales tibi, is Scipio, reservent, ut avi reliquias persequare Cujus amoris hic tertius et tricesimus est annus sed memoriam illius viri excipient omne anni consequentes.
Anno ante me censorem mortuus est, novem annis post meum onsulatum, quum consul iterum, me consule,
creatus esset. Num igitur, si ad centetimum annum vixisset, aenectuti eum suae poeniteret 8 eo enim e cursione, ne saltu, nec eminua hastis aut ominus gladiis uteretur, sed oonsilio, ratione, sententia. Quae nisi essent in senibus, non summum consilium majores nostri appellassent senatum. Apud Lacedaemonio qui mdem ii, qui amplissimum magistratum gerunt, ut sunt, aio etiam nominantur aenea. Quod si legere aut audire Voletis externa, maximas respublicas ab adolescentibus labefactas, a senibus sustentatas et restituta reperietis.
Cedo, qui Vestram rempublicam tantam amisistis tέm cito pio enim percontantur, ut est in Naevii Ludo respo intur et alia, et haec in primis:
Pruveniebant oratore nori, stulti adolescentiat.
merita est videlicet fiorentis aetatis, prudentia a oentis. m. At memoria minuitur. Credo, nisi eam me II, aut a sis natura tardior Themistoesea omnium m pereeperat nomina. Num igitur oenaetis eum, aetate processisset, qui Aristides esset, Lysim salutare solitum Equidem non modo eos novi, Int, sed eorum patres etiam et avos. meo a legens vereor, quod aiunt, ne memoriam perdam tm ipsis legendis in memoriam redeo mortuorum. ro quemquam senum audivi oblitum auo hoc
162쪽
thesaurum obruisset omnia, quae curant, meminem
22 vadimonia constituta qui sibi, cui ipsi debeant. jurisoonsulti' quid pontifices quid augures iphilosophi seneat quam multa meminerunt in ingenia senibus, modo permaneat studium et indusine ea solum in claris et honoratis viris, sed in etiam privata et quieta Sophocles ad summam se tutem tragoedias socii quod propter studium rem negligere samiliarem videretur, a filiis in juta
Vocatus est, ut, quemadmodum nostro more male
gerentibus patribus bonis interdici solet, sto illum desipientem a re familiari removerint judices. senex dicitur eam sabulam, quam in manibus hahet proxime scripserat, indipum Coloneum recitam dicibus, quaesisseque, num illud ammen desipti videretur Quo recitato sententiis judicum eat 23 ratus. Num igitur hunc, num Homerum, num Iodum, num Simonidem, num Stesichorum, num, ante dixi, Isocratem, Gorgiam, num philosopho principes Pythagoram Democritum, num larinum Xenocratem, num postea Zenonem Cleantheueum, quem vos etiam vidistis Romae, Diogenem Mos coegit in suis studiis obmuteseere senectus' an in 26nibus his studiorum agitatio vitae aequalia fuit . ut ista divina studia omittamus, possum nomin agro Sabino rusticos Romanos, vicinos et familmeos, quibus absentibus numquam sere ulla in majora opera fiunt, non serendis, non percipiendis,oondendis fructibus. Quamquam in aliis minus mirum. Nemo enim est tam senex, qui se annum putet posse vivere. Sed iidem in eis elaborant, sciunt nihil ad se omnino pertinere
Serit arborsis, quae alteri saeclo prosint,
a vi est Stazius noster in Synephebis. meo vero du
163쪽
DE SENECTUTE. MΑΡ. 8, s. II agricola, quamvis senex, quaerenti, oui serat, respondere: dii immortuitibus, qui me non accipere modo Me major ua vomerunt, sed etiam materia prodere.
VIII. Melius Caecilius de aene alteri saeculo prospiciente, quam illud idem:
Edep6l sonoctua, sl nil quidquam aliud vitt portea tecum, quum fidonis unum id sat est, Quod diu vivendo multa, quae non vult, Videt.
Et multa sortasse, quae vult atque in ea quidem, quae non vult, saepe etiam adolescentia incurrit. Illud vero idem Caecilius vitiosius:
Tum equidem in senecta hoc deputo miserrimum, Sentire, ea aetate esse se odiosum alteri.
Juoundum potius, quam odiosum. Ut enim adolescem 26tibus bona indole praeditis sapientes senes delectantur, leviorque fit eorum senectus, qui a juventute coluntur et diliguntur: sio adoleamnis senum praeceptis gaudent, quibus ad virtutum studia ducuntur. Neo minus intelligo me vobis, quam mihi vos esse jueundos. Sed v, detis, ut senectus non modo languida atque iners non ait, verum etiam sit operosa et semper agens aliquid et moliens talo scilicet, quale cujusque studium in s
periore vita fuit. Quid' qui etiam addiscunt aliquid put Solonem versibus gloriantem videmus, qui se quotidie aliquid addimentem dicit senem fieri ut ego feci, qui Graeca literas senex didici quas quidem si avido arripui, quasi diuturnam sitim explere cupiens, ut ea ipsa mihi nota essent, quibus me uno exemplis uti videtis. Quod quum fecisse Socratem in fidibus a direm, vellem equidem etiam illud discebant enim fidibus antiqui sed in literis certe elaboravi. IX. Ne nunc equidem vires desidero adolesoentis 27
164쪽
ia enim erat loeus alter de vitiis aenectutis, non iquam adolescena tauri aut elephanti desiderabam. est, eo deret uti et, quidquid agas, agere pro viri Quae enim vox potest esse oontemptior, quam uil Crotoniata, qui, quum jam senex emet athletarit exemente in curriculo videret, aspexime lacertos dicitur illacrimansque dixisse: At hi quid mD- tui sunt. Non vero tam isti, quam tu ipse nugNeque enim ex te umquam ea nobilitas , ae ex
ribus et lacertis tuis. Nihil S assiua talo, nihil mannia ante Ti. coruncanius, nihil modo P. Cramuiquibus jura civibus praescribebantur: quorum 2 ad extremum apiritum est provecta prudentia. Ormetuo, ne languescat senectute est enim munua non ingenii solum, sed laterum etiam es virium. nino innorum illud in voce splendescit etiam, nemio pacto, in aenectute quod equidem adhu non aret videtis annos. Sed tamen de rua est aermo
quietus et remissus laesique persaepe ipsa itidientiam diserti senis Oompta et milia oratio. ipse exaequi nequeas, possis tamen Scipioni praeci et Laelio. Quid enim jucundius senectute tipata 2s diis juventutis An ne ea quidem vires Eendi relinquemus, ut adolescentulo do at instituat, omne ossicii munus instruat 3 Quo quidem opere potest esse praeclarius Mihi vero Cn. et P. Eoipiet avi tui duo L. AEmilius et .atrioanus, ominobilium juvenum ortunati videbantur. Ne villnarum artium magistri non beati putandi, quamvis senuerint vires atque desecerint. Etsi ista ipsa desivirium adolescentiae vitii essicitur saepius, quam se tutis libidinosa enim et intemperans adolescentua, latum orpus tradit senectuti Cyrus quidem i
165쪽
DE SENECTUTE. CAP. 10. Is Xenophontem eo sermone, quem moriens habuit, quum
admodum senex emet, negat se umquam Sensisse sene
tutem suam imbecilliorem actam, quam adolescentia ruisset. Ego L. Metellum memini puer, ut quum quadriennio post alterum consulatum pontifex maximus laesus esset, viginti et duos annos ei sacerdotio pinuit, is bonis esse viribus extremo tempore aetatis, ut adolescentiam non requireret Nilii necesse ea mihi de me ipso dicere quamquam eat id quidem senile, aetatique nost tonoeditur. X. Videtisne, ut apud Homerum saepissime Nestor 3Ide virtutibus suis p diceti eruam enim jam aetatem hominum vivebat ne erat ei verendum, ne vera praedicans de se nimia videretur aut insolens aut loquax. Etenim, ut ait Homerus, eae με lingua melle diarior εια oratio. Quam ad suavitatem nulli egebat m
poris viribus; et tamen dux illa Gmoiae nusquam optat, ut Maias similes habeat decem, at ut Nestoris; quod si amitarit, non dubitat, quin brevi sit Troja peritura. sed redeo ad me. Quartum annum ago et octogeat 32mum vellem equidem idem posse gloriari, quod Cyrus; sed tamen hoo que dioere, non me quidem ita esse viribus, quibus aut miles bello Punico, aut quaestor eodem bello, aut consul in Hispania suerim, aut quadriennio post, quum tribunus militaria depugnavi apud Thermopylas, M'. Acilio Glabrione consule aed tamen,
ut vo videtis, non plane me enervavit ne affixit a Metua non curia vires mea Maiderat, non rostra, non amici, non olientes, non hospites. Neo enim umquam sum assensus veteri illi laudatoque proverbis, quod monet, mutuosor amem, a diu veta eas aeneae. Ego vero me minua diu senem esse mallem, quam esse senem ante, quam emem. Jtaque nemo adhuc convenire me
166쪽
voluit, cui fuerim ocupatus. At minus habeo 33 quam vestrum utervisu e vos quidem T. Ponturionis vires habetis: num idcirco est ille praest Moderatio modo virium adsit, et tantum, a potest, quisque nitatur; nae ille non magno ditenebitur virium t olympiae per stadium inoma Milo dicitur, quum humeris austineret bovem Utrum igitur has corporis, an Pythagorae tibvires ingenii dari Denique isto bono utam
sit quum absit, ne requiras nisi sorte adole pueritiam, paullum aetate progressi adoleacenti bent requirere. Cursus est certus aetati et naturae, eaque simplex, suaque cuique parti seisi pestivitas est data ut et infirmita puerorum, cita juvenum, et gravitas jam constantia et senectutis maturitas naturale quiddam habeat w3 tempore percipi debeat. Audire te arbitror, hospes tuus avitus Μasinissa quae faciat hodie ginta natus annos quum ingressus iter pedibuuequum omnino non ascendere quum equo, e e
descendere nullo imbre, nullo frigore adduci, uoperto sit summam esse in eo corporis si itaque omnia exsequi regis ossicia et munera. igitur exercitatio et temperantia etiam in aeconservare aliquid pristini roboris. XI. Non sunt in senectute vires Ne posiquidem vires a senectute. Ergo et legibus et hvacat aetas nostra muneribus iis, quae non possivitibus sustineri. Itaque non modo, quod is
sumus, sed ne quantum possumus quidom, ca At ita multi sunt imbecilli senes, ut nullum os omnino vitae munus exsequi possint. At id quid proprium senectutis est vitium, sed commune
167쪽
DE SENECTUTE. AΡ. II. εdinis. Quam sui imbecillus P. Africani filius is, ni to optavit quam tenui aut nulla potius valetudine lauod ni ita fuisset, alterum ille exstitisset lumen civitatis. Ad paternam enim magnitudinem animi doctrina uberior accesserat. Quid mirum igitur in senibus, si infirmi sunt aliquando, quum id ne adolescentes quidem effugere possint 8 Resistendum, Laeli et Scipio, senem tuti est, ejusque vitia diligentia compensanda sunt.
Pugnandum, tamquam contra morbum, Si contra amnectutem. Habenda ratio valetudinis utendum exer 36oitationibus modicis tantum ibi et potionis adhibendum, ut reficiantur vires, non opprimantur. Neo vero oorpori soli subveniendum est, sed menti atque animo multo magis nam haec quoque, nisi tamquam lumini oleum instilles, exstinumntur senectute. Et corpora quidem exercitatione ingravescunt animi amtem seJ exercendo levantur. Nam quos ait Caecilius
hos significat oredulos, obliviosos, dissolutos quae vitia sunt non senectutis, sed inertis, ignavae, somniculosae senectutis. Ut petulantia, ut libido magis est adolescentium, quam senum nec tamen omnium adolesee
tium, sed non proborum: sic ista senilis stultitia, quae deliratio appellari solet, senum levium est, non Omnium. Quatuor robustos filios, quinque filias, tantam domum, 37 tantas clientelas Appius regebat et caecus et senex. Intentum enim animum, tamquam arcum habebat neolanguescens succumbebat senectuti. Tenebat non modo auctoritatem, sed etiam imperium in suos metuebant servi, verebantur liberi, carum omnes habebant vigebat in illa domo mos patrius et disciplina. Ita enim aeneo 38tus honesta est, si se ipsa defendit, si jus suum retinet,
168쪽
si nemini mancipata est, si usque ad extremum spiridominatur in suos. Ut enim adolescentem, in qui nil aliquid, si senem, in quo est adiquid ades reprobo quod qui sequitur, corpore senex esse potantas numquam erit. Septimus mihi Originum est in manibus omnia antiquitatis monumenta cosscausarum illustrium, quascumque defendi, nunc maxime conficio orationes jus augurum, pontissicivile tracto multum etiam Graecis literis utor;
thagoreorumque more exercendae memoriae gratia,
quoquo die dixerim, audierim, egerim, commemoroperi. Hae sunt exercitationes ingenii, hae currimantis in his desudans atque elaborans, corporis
non magno opere desidero. Adsum amicis veni senatum frequens ultroque affero res multum et cogitatas, easque tueor animi, non corporis viri Quae si exsequi nequirem, tamen me lectulus obleoi meus, ea ipsa cogitantem, quaedam agere non ora
sed ut possim, facit acta vita. Semper enim in studiis laboribusque viventi non intelligitur, qui
obrepat senectus. Ita sensim sine sensu aetas aenaeneo subito frangitur, sed diuturnitate exstinguitur. a XII. Sequitur tertia vituperatio senectutis, quod carere dicunt voluptatibus. Oimclarum munus aetsi quidem id aufert nobis, quod est in adolesin vitiosissimum Accipite enim, optimi adolescentes. terem orationem Archytae arentini, magni in pret praeclari viri, quae mihi tradita est, quum eradolescens Tarenti cum Q. aximo. Nullam e
Horem ratem, quam corporis voluptatem, homindicebat a natura datam cujus voluptatis avidaeaeane semere et effrenate ad potiundum incitarenso Mne muriae proditio , hinc erra PQ, insem
169쪽
DE SENECTUTE. CAP. 12. 17siones, hine eum hostibus clandeatina olioqui nasci; nusium denique ac a nullum malum facinus erae ad
quod suscipiendum non ligido Mupistis impelleret patupra vero et adiateria et omne tale fluuium nullisagiis uerebria Gestari, nisi voluptatis. Quumque homini sive natura ive quia deus nihil mente pro stabilius dedisset; huis divino muneri ae dono nihil
ae tam inimicum, quam voluptatem. Ne enim Abia Idine dominante temperanti locum Me neque Omnino in voluptati reseno virtutem posse est latere. Quod
quo magis intelligi posset, vere animo jubebat tanta
incitatum aliquem voluptate corporis, quanta percipi pomet mctaeima nemini cenae t fore dubium, quintamdiu, dum ita gauderet, nihil agitare mente, nihil ratione, nihil cogitatione eo equi posset. Quocire nihil esse tam detretabile tamque pestiferum, quam volvistem a quidem ea, quum major e et atque
longior, omne animi lumen exstingueret. Haec cum
C. Pontio Samnite, patre ejus, a quo Caudino praelio Sp. Postumius T. Veturius, consules, superati sunt, locutum Archytam Nearchus Tarentinus, hospes noster, qui in amicitia populi Romani permanserat, se a m joribus natu accepisse dioebat, quum quidem ei sermoni interfuisset Uato Atheniensis quem Tarentum venisse L. Camillo, Appio Claudio consulibus reperio. Quorsus et hae, Ut intelligatis, si voluptatem aspernari ratione et sapientia non possemus, magnam habendam senectuti gratiam, quae effecerit, ut id non liberet, quod non oporteret. mpedit enim consilium voluptas, rationi inimica, ac mentis, ut ita dicam, 'stringit oculos; nec habet ullum cum virtute commercium. Invitus quiden seci, ut sortissimi viri T. Flaminini fratrem L. Flamininum e senatu ejicerem in n. diri in
170쪽
quam consul fuisset sed notandam putavi libidi Ille enim quum esset consul in Gallia exoratus in vivio a scorto est, ut securi feriret aliquem eorunta vinculis essent damnati rei capitalia. io,
fratre suo, censore, qui proximus ante me fuerat,
sua est mihi vero et Flacco neutiquam probari s tam flagitiosa et tam perdita libido, quae cum pprivato oonjungerit imperii dedecus.13 XIII. Saepe audivi a majoribus natu, qui se pueros a senibus audisse Acebant, mirari solitu Fabricium, quod quum apud regem Pyrrhum laesset, audisset a Thessalo Cinea esse quemdam Atlqui se sapientem profiteretur, eumque dioere, quae meremus, ad voluptatem esse reserenda. ex eo audientes, M'. Curium et Ti. Coruncanium
solitos, ut id Samnitibus ipsique Pyrrho persuadet quo facilius vinci possent, quum se voluptatibudissent. Vixerat M'. curius cum P. Decio, qui
quennio ante eum consulem se pro republica oonsulatu devoverat. morat eumdem Fabricius, coruncanius qui quum ex sua vita, tum ex eius, dire, P. Decii facto judicabant, esse profecto alnatura pulchrum atque molarum, quod sua peteretur, quodque spreta et contempta voluptis atava quisque sequeretur. Quorsum igitur tam id voluptate Quia non modo vituperatio nulli etiam summa laus senectutis est, quod ea volui nullas magno opere desiderat. At caret epulis exitisque mensis et frequentibus poculis caret etiam vinolentia et cruditate et insomniis. Sed quid dandum est voluptati, quoniam ejus blandusii facile obsistimus, divine enim Plato emam malappellat voluptatem, quod ea videlis homines