장음표시 사용
261쪽
l0e0, quo primum et eduratissime de naximandri prindipi disserit, eum etiam vituperat, quod lo graρὰ et στο -
telis etiam interpretibus milibusque fere reliquis seriptoribu apparet, quod ante e solis Aristotelis testimoniis collegimus, Anaximandri prinoi pium non esse materiam nullis qualitatibus definitam, sed esse substantiam corpoream, Simplicem, propria sua eaque quidem sensili qualitate utentem. tque ita demum intellegitur etiam illud, quod antea ab alio initio profecti diximus, Anaximandri principium non totum in res ex ipso ortas e0nverti iisque quasi absumi, sed ipsum manens eas undique amplecti atque gubernare ). Iam ver Anaximandri principium si est substantia propria sua qualitate utens, non poterit non quaeri, haec qualitas quae sit. Sed ad hanc quaestionem priu8 quam responderi possit de alia quaestione tractandum est, quam significavimus quidem iam saepius, nec Vero Solvimus. 25. Vidimus, ab Aristotele, pariterque a plerisque eius interpretibus, Anaximandri prino ipium inter duo elementa medium diei, atque medium quidem sine ullo de-
post dicitur isto hyn ηκός. Simili dicendi modo utitur in dominoni in Phys III, 5. 204' 35; in Gon set Corr. p. 46 a m. 53, , sin et 54, a, init. Vid locos supra p. 28 nos i s. p. 30 not. 1 R ib. d.
262쪽
242leetu tum inter aquam et aerem, tum inter aerem et ignem, tum ratione disiunetiva aut inter aquam et aerem aut inter
aerem et ignem, denique ab Aristotele semel etiam intora quam et aerem. In his diversis Aristotelis eiusdem rei appellationibus duo distinguenda unt, primum, quod omnibus pariter Anaximandri principium inter duo elementa medium dieit, deinde, quod sine ullo delectu tum intor haec tum inter illa elemonia medium dieit. Cum non possit dubium esse, quin Aristotele etiam ipsam Anaximandri doetrinam plano cognitam habuerit, huius ipsius de principio oetrina sensenda est talis suisse, ut aequo iure illis divorsis m0dis signifieari posset. Quod si ita se habet, ad
explieandas diversas illas appellationes, ut antea iam significaximus, sumendum 8t, Anaximandrum ipsum principium suum inter duo elementa, vel, ut generali 0re Vocabulo utar inter duas naturas contrarias Inedium dixisse, has autem duas naturas ita definivisse, ut non duobus desinitis Aristotelis elementis responderent, sed pari iuro ad plura bina elementa referri 08 Sent. Atque primum quid ein ipsum Anaximandrum prinei pium inter duo elementa vel inter duas naturas contrarias medium dixisse, ex iis patet, quae antea de hac re disputavimus. Possit quidem quispiam obicere, inde quod Aristoteles eiusque interprete Anaximandri principium dieant inter duo elementa medium esse, 0 neceSSario sequi, ut
Anaximandor ipse medium dixerit, sed fieri posse, ut illud non nisi quaedam ristotelis interpretatio sit, pariter atque Aristoteles uno lueo idem principium per quandam interpretati0nem appellaverit mixtionem veluti fieri posse,
ut Anaximander ipse principium dixerit lorae τα το - χMa, - in hac enim re omnes consentiunt rarist iteles autem, id o παρα τα στοιχεὶ intellegens re ipsa inter duo elementa medium osse, simplieiter inter duo elementa medium appellaverit. At Aristoteles, de iis disserens philosophis, quorum nomino unum Anaximandrum intellegi osten-
263쪽
243dimus, plerumque ita loquitur, ut non dieat, horum philosophorum principium inter duo elementa medium esse, sed ut ipsos dieat dicere φαναι, λέγειν ειρὶ κεναι, τιθμοι), principium inter duo elementa medium esse Τ). raeterea ea res, quod Aristoteles Anaximandri prinoi pium uno loeo mixtionem dieit, heophrastu eontra φυσιν ἀοριστον, ut antea exposuimus, ita solum explieari potest, si Anaximander ipse prineipium inter duo contraria medium dixerat. Sed nune alio otiam argumento uti 088umUS, UOomnis dubitati tollatur. tenim vidimus, Anaximandripi indipium nee miXtionem esse e eontrariis rebus compositam nec materiam euiusvis qualitatis expertem, sed substantiam esse corpoream, atque substantiam quidem simplicem pr0pria sua qualitat utentem praeterea certe Aristotelis et Theophrasti testimonio constat, Ana Ximandrumpi indipio insita esse voluisse contraria, quorum Secretione rerum generatio fieret. Quod autem principium dicitur in se contraria habere, et in eo, quod dieitur in se habere contraria, et in ipso eontrariorum vocabulo quaedam inest ambiguitas, quae paueis tollenda est. Primum igitur, eum Anaximandri prineipium non sit mixtio rerum uetuconstantium sed substantia simplex, quod dieitur in sese habere contraria, ita solum intellegi potest, ut in se habeat potentia. Deinde ipsa oontraria, quae in sese habere dicitur, primum ae proprie certe intellegenda sunt qualitate eontraria o quo intellectu sine dubio ab Aristotele , Dossa εναντι τητες, dicuntur. Cum autem principium dieatur illa contraria e sese sesternere, qualitate Vero e sese non possit sesternere nisi ita, ut simul
aliqua materia parte in illas qualitates abeat, hoc est, ita, ut ipsum aliqua certe sui parte se dirimat in res 8ive naturas qualitatibus illis contrariis informatas, sal Vid locos supra p. 62, 2 et 3 63, 2 66, 1 70, .
264쪽
oile patet, illa contraria aequo iure intellegi posse res
Sive natura contrarias, ergoque, cuin priueipium dicatur contrarias qualitates in sese habere, simul in sese habere diei contrarias res sive natura S. ViX Opus est monere, me haec dixisse, non quod putarem, ipsum Anaximandrum ita verbis distinxisse, sed solum, ut eius sententiam aperrirem. Iam vero nulla ipsius principii ratio excogitari potest, qua p08ita Anaximander principium putare p0tuerit
simul et substantiam simplicem esse et in sese contraria habere, nisi ea, qu id ip8um statuerit inter contraria medium esse. Nam quae res inter duo contraria media est, eam ipsam ob cau88am, qu0d media sit, facile putari potest ipsa contraria p0tentia e0ntinere atque hae sententia videtur etiam ei subesse, quod Aristotele Anaximandrum refert infinitum principium pr0pterea p08uisse, παρα ταστοιχῶα quod, i unum e elementis esset, nullae aliae res oriri possent, id est, quod unum aliquod elementum non continere p0sset naturam ipsi contrariam. Itaque haec duo principium esse substantiam simplicem simul autem in se eontraria habere, et esse inter haec contraria medium, eiusdem sententiae parte sunt, quae ita inter se habent, ut illa posita hae p0natur neceSSario. Cum igitur n0n dubium sit, quin ipse naximander principium inter duas naturas c0ntrarias medium dixerit, quaerendum est, inter quas forte duas naturas medium esse voluerit namque ho demum cognito iudicare poterimus de diversa illa ratione, qua Aristoteles in signifieatulo h0 principio utitur. In qua re quaerenda omnino prosciscendum esse videtur a loe quodam usebii e Plutaretii Stromatis petito. Is enim loeus pariter atque reliqua, quae ab usobio ex eodem lante de Anaxiinandri doctrina res0runtur, tam singulari sunt et sententiarum et verborum proprietate, ut non possint Sumpta esse nisi a script ire, qui ipsam Anaximandri doctrinam otiam plano habuerit cognitam. Hoc igitur loco Anaximandri sententia de prima
265쪽
245D0stri mundi origine sic resertur: Circa huius mundi originem X aeterno principi Secretum esse id, quod ex
illo principio fecundum esset calidi et frigidi
set εκ του διθίου γόνιι ιον θερμ0υ et καὶ ψυχρ0υ); e liner calidi et frigidi secunda sphaeram igneam aeri terram ambienti circumsu8am esse, quemadmodum arbori corticem. Hanc sphaeram igneam deincep in partes diruptam esse hasque parte8, orbibus quibusdam inclusas, Solem constituisse et lunam reliquasque stella8'Ut autem, quae ex hoe loco de n0stra quaestione sequantur, plane intellegi p08sit, diligenti0re in gut 0rum explicatione opus est. Primum igitur, si considerauius verba et εκ ου in Νου γονιs o γεριιου τε και φυχρχὰ ips initi ex
infinito prindipi diuitur non ipsum calidum et frigidum, verum quoddam ea lidi et frigidi semen secretum
esse. Namque τὰ To ctidio υ γονιιιον θερμου τε κa φυχρου apertissime notionem continet Seminis, quod, quemadmodum animalis cuiusdam semen ex ipso animali
secundum est novi animalis huiusque partibus quasi turgesuit, ex insuit principii secundum sit alidi et rigidio hi se naturis ontrariis quasi turgescat paratumque iti eas se dirimere. Sunt autem calidum et frigidum, ut
ritu σελην/ὶν καὶ ους ἀπ έοας. ullachius, Fragm. philos Graec. p. 238 l loci initio lugendum esse putat: 'ro ἔκ του αῖδίου γον G1ιου θερμ ὁ κ αὶ νυχρον Sed haec loci mutatio prorsus tumeraria est; namque et a librorum lectione dissentit et sententiae proprietatem omnino obscurat. Reliqui, qui locum adferunt, adserunt autem omnes, qui de Anaximandro accuratius scribunt verba eius ita adserunt, ut scripta sunt, veram autem eorum sententiam
266쪽
paullo p08 videbimus, prima mundi elementa, quorum concurS omne re Sigulae gignuntur atque inde patet, Anaximandri sententia ex infinit principi primum quoddam uniuscuiusque mundi semen ex hocque demum ipsum mundum generari. Hanc autem revera Anaximandri ententiam 88e, egregie comprobatur etiam aliquo Irenaei
l000, qui ipse primum ex iis, quae diximus, plane intellegi
p0test quo quidem loco renaeu , Anaximander', inquit, si hoc quod immensum est omnium initium subiecit, seminaliter habens in semet ipso omnium genesin ); nam seminaliter in seimnium genesin habere idem est at que omnium rerum in se habere semina. Probabile autem e8t, naximandrum haec mund0rum semina similia puta-VisSe ovorum, cum propter alias ratione tum pr0pterea, quod, quae ex iis oriuntur, statim ab initi formam habent globosam et, ut cernitur in vis, in partem interiorem et exteriorem divisa sunt; de qua re inferius plura dicentur. Iam Plutarchus, ut 0ei explicationem per8equamUr, ex illo semine ortam esse ait hae parte sphaeram quandam igneam, altera parte terram eique circumfusum aerem, ita loci disposita, ut terra eique circumfusus aer medium locum ccuparent, Sphaera autem ignea haec undique cingeret hanc vero sphaeram igneam diruptam 88e, et Singula eiu partes, inclusa quibusdam orbibus 80lem reliqua8que stella effecisse. In hac autem de mundi originenarratione duo obscura unt. Primum enim, cum Semen
illud ex infinito principio secretum alidi et frigidi dicatur
secundum esse, id quidem protinus intellegitur, terram eique circumsu8um aerem et phaeram igneam, quae primo ex illo semine orta esse dicuntur, pro illis ipsis naturis contrariis substituta esse atque acile etiam patet, sphae-
1 Irenae. c. Haer. III, 14, 2. Verba graeca latinis respondentia videntur hae fere suisse: 'Aναξ μανδρος ὁ πειρον α πην
267쪽
247ram igneam 88 ip 8am naturam caliciam, terram autem ad
naturam frigidam pertinere; sed cum praeter has duas res mem iretur etiam aer, qui terram cingat ipseque a Sphaera ignea cingatur, quaerendum 8t, hic aer unde ortus sit et ad utram naturam, ad calidam ne an ad frigidam pertineat. Deinde cum sphaera ignea in plure parte dirupta haeque ipsae parte 0rbibus quibusdam inclusae esse dicantur, quaerendum est, et quae caussa illius diruptionis et quae materia atque origo illorum orbium it. Hae autem quaestiones plane 80lvi videntur adsumptis n0nnulli aliis locis, qu0rum alteri apud Hipp0lytum et Stobaeum, alteri apud Aristotelem inVeniuntur. Primum igitur ex Hipp0lyt et St0bae apparet, illos 0rbes constare ex aere den8at0. Hippolytu enim refert, Anaximandri sententia stellarum unam quamque e88 orbem ignis ab aere circum elusum, per qu0ddam huius aeris 1 0ramen eo loc0, quo stella appareat, perlustentem ii Sto-baeus autem stellas esse dicit orbes aeris densati rotarum imites, replet08 igne, quorum qui8que per u iddam Dramen summas emittat'). Unde hie aer ortus sit quaque rati0ne ex eo nati sint orbes ignis orbes involventes, a neutro signifieatur. Sed de hae re conici potest ex Aristotele .
Etenim Arist0teles du0bus Meteorologicorum locis plane similibus hane quorundam philosophorum refert opinionem initio terram totamque mundi regi0nem hane ambientem humidam fuisse ex hae natura humida a sole calefacta exstitisse aerem, eoque totum oeli ambitum auctum esse;
268쪽
atque ex aere oriri Ventos, hisque τὰς τρ0πας Hoc καὶ σελην ς, id est, ut 08tea Stendetur, Soli et lunae conversiones a bruma ad solstitiunt et a 80lstitio ad brumani Dsei reliquam autem naturae humidae partem mare e88e, tu id ipsum quoque perpetua siccatione decres eat et aliquando totum futurum sit exsiccatum Quam quident opinionem Anaximandri esse, Alexandro teste ipsius The0phrasti auctoritate constat δ), et e etiam confirmatur, quod Pseudo-Plutarchus Anaximandrum reser mare dixisse της πρ 0Zνὶς γρασιας λειφανον q). Itaque secundum hanc Ari-St0telis narrationem Anaximandri sententia is aer, qui terrae circumfusus usque ad 0elum extenditur, non in ipso mundi initi fuit, sed postea demum, cum c0elum et stellae iam exstitissent, solis effectu e naturae humida tum totum etiam medium mundi locum replenti ortus est. Iam
2 Alex tu Meteor. p. l, a, . ius. in Aristot locum riorem postquam eandem rem iisdem fore urbis ruttulit, in suo addit:
δοος τε καὶ Λιογέν)ης' Ibid. p. 93, b, p. sup . in Osteriorem Aristot locum rupetit Olum, hanc essu Aiaximandri et Diogenis
269쪽
249 ab hoc aere terrae circumfuso is aer, e quo conflati uulilli orbes igneos orbes involventes, certe diverSUS St, non
natura quidem, Verum eo, quod et ad aliam mundi rientis aetatem et ad alium ius locum pertinet. Sed cum ille aer non in ipsi rerum elementis sit sed ex elementis ipsum antecedentibus Oriatur, non poterit dubitari, quin hi qu0que simili ratione ortus sit. Quod si ita se habet, eum oportet ortum esse e natura humida efficie ut n0n sole - is enim nondum erat, sed ipsa phaera
Haec si vere disputata sunt, AnaXimandrum apparet haec fere de mundi origine docuisse: Ipso mundi initio ex infinito priueipio euretum esse quasi qu0ddam mundi Semen quod ex ips principio secundum esset calidi et frigidi Ho mundi semen ex sese Sesti evi88e naturam igneam
id est calidam et naturam humidam id est frigida in), ea rati0ne, ut hae medium l0eum occuparet, illa autem hancce modo sphaerae igneae ab omnibus partibus amplecteretur. 1 sciente hae sphaera ignea exteriorem naturae humidae partem mutatam esse in aerem, hunc luelatius se extendentem namque Anaximandri sententia naturam humidam in aerem conversam simul spatio ampliorem actam esse, ipse Arist0teles posteriore loco aperte
diuit sphaeram igneam dirupisse sine dubio et
ad lineam et e transverso , partes autem dirupta S circulos videlicet quosdam igneo partim interiores partim exteriores imparibus intervallis inter se distantes, ut p08tea accuratius exp0netur undique tamquam annuli cavis, id est, tamquam canalibus sive sis tulis circularibus circumclusisse. Atque hoc modo quaestione antea pro-908itae solutae sunt, simulque patet, illo Eusebii vel 90tius
Plutarchi l000, a quo profecti sumus terram eique circumfusum aerem dicta esse pro natura humida, utpote eas res, quae ex haec ortae 88ent, eo opin0 consilio, ut simul explieati0nis locum tenerent.
270쪽
250 His disputatis facile cogu08citur, quae rerum elementa vel qua prima naturas 0rporea ex ipso principio Secretas naximander Statuerit. Primum enim eum illud mundi Semen e principi secretum feeundum esse dicatur calidi et frigidi, simul autem referatur primum e Sese Secrevisse naturam igneam et naturam humidam, conSequens St, ut natura ignea et natura humida sint ipsum illud calidum et frigidum, vel ut ipsae primae harum naturarum disserentiae in calore et frigore p0sitae sint. Deinde, cum e natura ignea et natura humida reliqua, aer, terra, ip8 aqua, generentur, equitur, ut hae duae naturae ab
Anaximandro omnium rerum putenter elementa 88e. Ergo Anaximander u 80lum rerum elementa vel prima naturasc0rporea ex ip80 principi seereta statuit, naturam
humidam eamque quidem frigidam et naturam igneam eamque quidem calidam. Qu0d ustusque ex ipsis veterum testimoniis cognovimus, id omnino confirmatur alio argumento, quippe qu0essiciatur, naximandrum non potuisse plus duo elementa
vel duas prima natura contraria ponere. Etenim eum vidimus statuere, priueipium in se habere contraria, quorum Secretione rerum multitudinem generaret, ip8um autem esse ubstantiam simplieeui, quae sua ipsius qualitate inter duo elementa vel duas primas natura contraria media 8Set. Certe autem natura contrarias, inter quae principium medium it, eas intellegit, quas ipsum per se potentia contineat; namque iam diximus, eum sine dubi principium
eam ab caussam inter duas naturas contraria medium ponere, quod ita solum p088et et substantia simplex esse et naturas contrarias continere. Iam vero priueipium inter dua solum naturas contraria pote8 medium 88e, ut semper inter duas solum medium dicitur; nam etiamsi sua qualitate imi te inter plures contrarias qualitates medium esse videatur, tamen hae duabus primis contrariis continebuntur. irgo Anaximander duas 80lum statuit naturas