장음표시 사용
331쪽
v0eis signis 'atione mutationem vel etiam motum distere p088unt, quattuor di Stinguit genera. Horum generum duo priora diei γενεσιν ' sive generationem et ' αλλο 0 ιν quam o Steriore interprete v0e apud Romanos inusitata verterunt alterationem, n0s simplieiter propria vocis signi- sentione mutationem appellare possumus; haecque du0 genera ita definit, ut dieat, omnem ιε Iaβολὸ ν SiVe mutati0nem generaliter dietam fieri in re aliqua subiecta, eamque esse ἀλλο ic0σιν sive mutationem proprie dictam, si quae res, ipsa eiu essentia Sive forma manente, non nisi adseetionum sive aecidentium vicissitudine mutetur,
esse autem γενεσιν Sive generationem, Si quae res, suam ipsius formam amittens, tota in aliam formam transeat λ). Iam ver facile ostenditur, lodis illi supra laudatis ἀλλοι usε 0 voeabulum ea signi sentione intellegi, quam Aristoteles hae definitione an eiVerat. Id enim primum inde e0lligendum est, quod ipsa illa sententia, Ana Ximandrum n0n aliqua prinei pii mutati0 of -τ' ἀλλοιωσιν ')sed contrariorum secreti0ne multitudinem generare, sine
dubio sumpta est a The0phrast0, siquidem apud Simplicium eo ipso l0e legitur, quem e Theophrasto fluxisse ostendimus'). Deinde ipsis illis ostis aperte indieatur. Nam hisce locis quae dieitur Hos υσις, non alia intellegitur nisi e0 densati et rare saetio haec enim est,
1 Satis rit, ad rem illustrandam unum adferre locum, Gen. Corr. I, 4. 3l9 6 sq. ubi hae leguntur: Περι δε γε νε σεως καὶ . aio tu εο ς λεγωμεν τί δ/αφερουσιν φαμὲν γλο τερας εἶναι ταυτας
332쪽
312 qui proprie e0ntrari0rum secreti 0pp0nitur, quaeque idcire dieitur αλλοίωσις, ut statim generis sui n0tione X-plidetur id quod eum e reliquis locis tum Ῥhilop0ni verbis intellegitur, dicentis, eos, qui rerum generationem in principii condensatione et raresaeti0ne ponant, χην γένεσιν dioere nihil nisi λλοί 0σιν esse i). In condensationem et rarefacti0nem autem omnin cadit Aristotelis illa λλοι- 0σειος definiti0, siquidem ea revera nihil est nisi adlaeti0num prineipii sive aeuidentium vidissitudo. Ergo ea re, quod contrariorum feereti opponitur λλοιωσει iVe mutati0ni proprie dietae, 0ntenditur, Anaximandri sententia rerum generationem non solum quarundam priueipii ad-
tionem, id est, eam ita seri, ut prinoi pium subiectum hodest, substantiae infinitae pars illo emine inelusa), suam ipsius qualitatem sive formam relinquens, t0tum in alia qua litates sive Drmas inter se contraria transeat vel in easse dirimat id quod plane e0nsentit eum ea ratione, qua contrariorum secretionem explicavimus. Ex eadem re simul emeitur, Anaximandri sententia mundum singulasque mundi res non solum quasdam principii adfectione esse, sed esse res ab ips principi separata ac per Se constantes, quae ortae quidem e principi sed tameut0ta sua natura ab eo diversae sint. Quod quant0 perecum tota Anaximandri doetrina e0nsentiat, p08tea magi8 etiam apparebit. Sed dum hae ipsa re, quod contrariorum secretii cuni mutati0ni tum c0ndensati0ni et rarefaetioni opponitur, quaedam ristotelis sententia videtur dissentire quam quidem dissensionem iam Saepius memoravimus diligentiorem autem eius explicati0nem in hunc loeum distulimus').
Etenim Aristoteles, quamquam ipse physic08 eo, qu0d alteri
1 Vid supra p. 3l not. l. 2 Cf. supra p. 265.
333쪽
313 multitudinem condensati0ne et rarefactione, alteri contrariorum Seeretione generent, in duo genera distribuit in horumque posteriore Ana Ximandrum ponit, tamen Anaximandri principium saepius ita inter duo elementa medium dieit, ut altero densius, alter autem rarius esse dicat. Qu0dsi autem priueipium per se altero element densius alter autem rarius est, sequitur, ut principium, elementa illa ex sese sesternens vel in ea transiens, ipSum Se Se porteat partim densius partim rarius fieri, ut igitur rerum generatio erte n0n fiat sine quadam ipsius principii
00ndensatione et rarefactione. Hanc autem revera naXimandri sententiam esse, maximo opere e0nsrimari videtur
eo, qu0d eum Selmus densitatis et raritatis n0ti0nem plane e ignitam habuisse et diversis elementis divers0s eius gradus tribuisse. Namque Aristoteles duobus Meteor0l0gistorum locis omnino similibus hane quorundam phil080ph0rum pini0nem refert prim initio et terramet 0tam mundi regionem irea terram humidam fuisse, ex hae autem natura humida, a Sole alelaeta, exstitisse aerem, haeque ipsa re t 0tius mundi ambitum factum esse ampliorem Alexander autem hosce locos eXplistans The0phrastum ait eandem quorundam opinionem referre eamque dicere Anaximandri esse et Diogenis poll0niatae l). Quodsi igitur naximander e0ntendit, naturae
humida in aerem conversi0ne mundi ambitum laetum esse ampliorem, equitur, ut aerem putaverit natura humida rariorem esse; si autem aerem putavit natura humida rariorem S8e, eum putavisse op0rtet, naturam humidam in aeris formam transeuntem ipsam Sese rariorem seri, putavi88 igitur oportet, naturae humidae in aerem conversi0nem aut in s0la quadam illius rarefactione consit Aristot Mutuor. II, 1. 353 5 sq. 2 355 2 sq. Alexander in Aristot Meteor. p. 9l a et p. 93, b. f. immer, Theophrasti fragm. 39. Vide locos supra p. 248, not. t et 2.
334쪽
314stere, aut certe quandam illius rarefactionem adiunetam habere. Hinc autem concludendum est, Anaximandri sententia principium qu0que, naturas illa contraria e sese secernens vel in ea Se dirimens, ipsum sese partiti densius partim rarius seri. Cum igitur Anaximander indubiis veterum testim0 iis et omnino negetur et rursus etiam dicatur rerum multitudinem e0ndensati0ne et rarefactione generare, quaerendum est, qua rati0ne hae pugnante sententiae inter se concilientur. a Vero, qu0d rerum generati duplieiter diei potest condensatione et raresaetione seri, primum ita, ut ipsa t0ta in priueipii condensatione et rarefactione consistere, deinde ita, ut non sine quadam prinoipii condensati0ne et raresaetion seri dicatur pariter atque Aristoteles ipsam
rerum generationem γενεσιν do stet non 88 αλλο i 0σιν, sed auten non sine alicuius rei, velut materiae, mutatione
serii). Si pri0 rati ponitur. 0ndensati et rarefactio pri0 est ipsi contrariorum qualitatibus, velut frigore et cal0re, haeque ipsa re nihil sunt nisi diversi quidam densitatis et raritatis gradus atque haec re certe Anaximenis sententia est ), cui uni Theophrastus, quemadmodum implicius testatur, condensationem et raresuetionem tribuit δ).
335쪽
315 Si 0sterior ponitur, contrariorum qualitates notione certe priore sunt eo densatione et rare laetione, ipsaeque naturam quandam habent suam a propria tu, ad condensationem autem et raresaetionem ita se habent, ut earum ortus quandam prineipii condensationem et rarefaetionem habeat adiunctam. Atque haec quidem nobis putanda est Anaximandri sententia esse, si pugnante illas duas Sententias volumus plane inter se conciliari. Itaque, ut quam brevissimis, quae disputavimus, complestiamur, nuXimandri sententia rerum generatio per Sen0n in prinei pii ondensatione et rare laetione, Verum in contrariorum Secretione consistit Sed tamen per aeuidens est condensati et rare laetio, propterea, quod illa contrari0rum se ereti quandam prinei pii condensationem et rare- laetionem adiuuetam habetini T. Anaximander aliquo libri sui 000, cuius unius ipsa Verba Servata Sunt, ait, e quo re ortae sint in id per eundum etiam iis esse, secundum temporis Ordinem ). Doeet igitur, omnes res, id est, et ipsum mundum et omnes eius partes, ut 0rtae sint ex infinit principio, ita etiam tempore quodam pera et in infinitum principium
res0lvi. Simul autem doe et p0st aliarum rerum interitum semper alias ex eodem principio renasci. Putat enim, contrariorum e prinei pio Secretionem ab omni aeternitate sempiternam atque continuam e SSe, et eo,
quod innumerabiles deinde ps mundi e principi 00riantur et in principium intereant, et e0, qu0d
1 Si quadam Aristotelis dicendi ration uti volumus in primis clara illam sententiam ita exprimere possumus ut dicamus i γέ-
2 Simplic Phys. 6, a. Ipsum locum inferius adScribemu8.
336쪽
316 ipsius euiusque mundi partes dei nee p resolvantur in principium e eoque novis secreti0nibus suppleantur. Primum igitur naximandrum insultam mundorum seriem deinceps orientium occidentiumque statuere, ab ipsis Veteribus aperte narratur. Etenim, ut testimonia adseram omnin evidentia, Cicero eum innumerabile mundos p0nere dieit 0ngis intervallis orientes euidentesque λὶ Plutarchus autem aeeuratius etiam eum diei innumerabiles ponere mundos dei neeps orientes rursusque edidente atque eo
quidem ecidentes, qu0d omnes ab aevo insuit ad initium id est, in principium revertantur'). Atque Hipp0lytu8
etiam, qui sententiam videtur e Theophrasto vel cauet0ribus illum sequentibus accepisse, eum refert ipsam tem-90ris notionem in eo posuisse, qu0d rerum rius et durati et interitus erit terminis definita essent δ). Alia testim0nia in ad 0tatione adseribentur M). Verum etiam ipsius cuiusque mundi partes statuit deinceps in principium interire ex hoeque continenter n0visti Cic. Nat. D. I. 10: Anaximandri autem opinio est, nativos esse duos, longis intervallis Orientes occidentesque, eosque innu
I i/ακυκλου Tocti hoc loco si 40volvi ad initium', id est ' reverti in principium ' nu vero significat ' conversione rotunda circumagi ut uictimuellerus opinatur.3 Vid supra . 38 et not. 4. 4 Stob. I, 20 p. 416 Ἀναξίμμινδρος φδαογον τὸν κοσμον Simplic Phys. 257 6 p. med. vide locum supra . 280, 2. AuguSt. Civ. D. VIII, 2 si rerum principia credidit innumerabitus mundos gignere et quaecunque in iis oriuntur, eosque mundos modo dissolvi, modo iterum gigni existimavit, quanta quisque sua
337쪽
secretionibus suppleri id quod sic videtur demonstrari. Simpli eius Anaximandrum refert principium idcirco posuisse infinitum, fit p0sset rerum generationibus sui fidere' i), et Pseud0-Plutaretius, verbis utens paullo diversis, detreo, ne unquam earum, quae nunc SSent, rerum generati si γε νεσις δε φιστ as 4ννὶ deficeret ''). Eandem sententiam Arist0teles in Physi eis, e loeo, quo, ob qua ratione eredatur esse aliquid infinitum, exponit, multo accuratius Xprimit, dicens, unam rationem ob quam eredatur esse aliquid iu- suitum, eam esse, quod ita Solum rerum generatio et eoi
ruptio nunquam defeetura sit, si infinitum sit id, unde, quae fiant, Vellantur'); quo loco naXimandri opini0nem intellegi, ex eius eum illis Simpliei et seudo Plutaretii tosti consensi0ne apparet. His igitur tribus locis non agi
de ortu et interitu mundorum deindeps ibi Succedentium, sed de ortu et interitu rerum, quae in mundo nune consistenti cernantur, inde e0gn08 eitur, quod Pseudo Plutaretius ad 0dem γενεσιν adponit ' τὴν φιGTaμενην', qua adpositi0ne patet, eam intellegi rerum generationem, quae nunc in mundo cernatur. Iam vero si Anaxi mander putavit, priueipium deire oportere infinitum esSe, ne ea, quae Unc in mundo esset, rerum generatio desceret, equitur, ut semper aliquas mundi partes tu principium res0lvi semperque novis e principio Seeretionibus
suppleri putaverit id qu0d ex iis, quae sequenti capite
disputabuntur, magis etiam illueeseel.
υτt GTαμμη est ea, quae nune est vel quae nune consistit, rerum gonoratio hocque idem Valet atque earum, quae nunc Sunt, Vel quae nune in mundo cernuntur, rerum generatio
Eadem sontuntia iisd0m fero urbis iugitur apud Stob. I, 0 p. 292 et apud useb. Praep. Ev. XIV, 4, 2.3 Aristot. hys III, 4. 203 18, oll. 8. 208 8. Vido locum supra P. 23, 2.
338쪽
Sed tamen cle hae sententia aliquid videtur mutandum esse. Cum enim naXimander ipsum mundum putet aliquando interiturum esse, ut cum hac re ea, quae proXime disputavimus, constitientur, statuendum esse videtur, eius Sententia partes, quae qu0que temp0re in prinoipium revertantur, non Xaequari iis, quae e principio in eorum loeum sueeedant. Si quis autem obiecerit, de tali quadam eius sententia omnin nihil referri, concedendum tamen erit, eam et faeile e similitudine animantium seneseentium suseipi potuisse et ad conelliandas dua illas, quas Xp0SuimuS,
Sententias necessariam fere videri. Num contrariorum feeretionem ab omni aeternitate
continuam esse se Sententia, qua ipsa continui notio desiniturin, an intervallis quibusdam seri putaverit, per se quidem e l0eis allatis n0n patet. Sed ea ipsa res, qu0d ad metendam generati0ni perpetuitatem priueipio pus esse diei infinito, ita tantum videtur plane intellegi 088e,
si eum ponimus contrariorum Sedretionem putavisse c0ntinua In SSe. Praeterea, Si eum Sumimu8 0ntrariorum secreti0nem v0luisse intervallis quibusdam seri, nullam opin0r,
inveniemus cauSSam, e qua secretionis intermissiones
p0tuerit explicare, nisi forte eum putaverimus statuisse, infinitum priueipium deliberata voluntate tum rerum Seminae Sese emittere, tum retinere id qu0d ab eius pini0ne de generationis aussa ipsi prindipi insita alienum esse videbimus. A qua autem sententia profectus crediderit, rerum generati0nem sive contrariorum secretionem ita 80lum p 088 Sempiternam a continuam esse, si principium esset infinitum, e sequenti eapite intellegetur. Iam ver patet, Anaximandri doetrinam, si, quae disputaVimu8 Vera Sunt, simillimam esse doctrinae Heraeliti, quem in aliis etiam vidimus ad illum proxime aecedere. 8. Ex iisdem l0eis, quibus pr0Xime usi sumus, alia etiani sequitur Anaximandri sententia tu primis memorabilis, de qua nos iam dictur0s esse in disputationis aute-
339쪽
319eedentis fine promisimus. Etenim Si naximander putat, rerum ortum et interitum ea tantum condicione nunquam defeeturum esse, si infinitum it id, unde, quae sunt, avellantur, huius pinionis non alia potest caussa esse nisi qu0d putavit, Si quae res interirent, naturam his rebus subiectam nunquam in forma relictas redire, sed totam aut statim aut per media aliqua rerum f0rmas in ipsum principium re Verti, eamque ob caussam, Si Semper eaedem rerum formae renaseerentur, id e0
tantum seri posse, quod ex ip80 principi semperno Vae parte Se cernerentur in earumque partium, quae qu0que tempore interirent, locum uecederent. Hane autem revera Ana Ximandri Sententiam esse,
et a Simpliei apertis verbis dieitur et e duobus Aristo telis locis faelli rati00inatione coneluditur. Itaque Simplieius aliquo l000 duas ait de c0ntinua ortus et interitus vidissitudine pini0ne es Se alteram eorum, qui unum solum rerum principium idque quidem infinitum 90nant e X hocque omnia, aes ευθε iaν, id est, recta Via generari putent, alteram eorum, qui prinei pia velint finita esse ex hisque omnia statuant eo oriri, quod κυκι P, id est, orbis modo in sese remeantis, alterius rei interitus per se ipso alterius ortus sit atque ita opiniones distinguens Anaximandrum in priorum numero p0nit'). Cum igitur Simplicius o loe dicat, Anaximandri sententia rerum generationem 110u κυκλο Sed of ευ-
tissim a Philopono, Comment in Gen. et Corr. 5, a, p. in s. ' λῆγενεσις κατ' ἴβεων vel ἔπ' εὐθείας ' et ' ἡ γενεσις κυκλο, inter se
340쪽
320θεῖαν fieri, id est non orbis modo in se remeantis alterum ex altero, sed omnia recta via e ip80 priueipio generari, eumque eum viderimus alio loco dicere, naximandri sententiam rerum generati0nem nunquam descere ), sequitur, ut Anaximandrum putet Statuere, omne re e principio generatas recta via, aut Statim aut per aliquas Drmas medias, in principium interire, et pro hi8e semper alias partes e principi in mundum Se cerni, quae in illarum locum Succedant. Res abs0lvitur du0bus Aristotelis l0eis, quorum alter in tertio hyste0rum, alter in pri0re de Gen. et Corr. libro legitur. Priore l000, quo refellit rationes ab ipso antea eX908itas, ob quas esse credant aliquid actu infinitum, ad eam rati0nem, qu0d principium p0rteat infinitum esse, ne unquam rerum generati deficiat, respondet, ad Xplieandam generationis perpetuitatem non pUS SSe ponere 0rpus qu0ddam sensile aetii infinitum σωι α isy τὴν νεργεία αγι ει ooν); hanc enim effiei etiam p08se, si ipsum universum, inatur finitum esse, eo quod alterius rei interitus per se ipse alterius generati sit ). Quo l0e Anaximandri respiei doctrinam, antea dein0nstravimus. Quare eum ri-st0teles aperte generati0uem, quae sat κυκλq , ei opp0nat, quae κατ' ευθεὰχν fieri dieitur suam qu0d non ipsis his vocabulis utitur, nullius momenti est), sequitur, ut hanc p0- steriorem naximandro tribuat. Altero loe eonsulto quaerit, qui p088it seri, ut, i Semper aliqua rerum pars intereat, non aliquando omnis rerum generatio defietat urcoλεin ει), haeque quae8ti0ue
pr0908ita ostendit, si res, quae intereant, omnino e rerum natura eVane Scant, rerum generationem neeessario aliquando deseeturam esse. Id enim per se patere, Si id, e ii re8I Vid supra p. 3I 0 23 not. I. 2 Phys III 8 208 8 coli. 4. 20, 18. Vid supra p. 23 not. 2.