Anaximander Milesius, sive vetustissima quaedam rerum universitatis conceptio restituta

351쪽

331riem, in qua niundus mundo Succedat, Sed innumera

biles tales series intellegere ) Alii denique, qui

quarum quaeque singillatim unius alicuius innumerabilium mundorum principium sit. Atque hau sontentia facile otiam in verbis invenitur, si statuimus, genetivum ' ro o Drου pondere a substantivo στοιχείου referri autem ad praecedens 'εκαστον κοσμον', quamquam lege malim τουτου vel potius τοιουδ . Ergo Simplicius dicit, naXimandrum non solum ipsum summum principium infinitum ponere ex eoque infinitam mundorum multitudinem generare, Verum etiam unam quamque earum eius partium, quarum quaeque uni alicui illorum mundorum subiecta sit, vello infinitam osse. Addens autem 'ως δοκεό fatetur, se hanc rem non certis testimoniis cognitam habor sed ob quasdam rationes concludere. Conclusisse autem videtur inde, quod Anaximandri sententia generatio et corruptio recta via progrederetur hancque ob caussam, ne ipse unuS- quisque mundus brevissimo tempore rursus interiret, pro partibus deinceps intereuntibus nova semper partes ex ipso principio secernendae essent huic enim continua novarum partium secretioni ut uniuscuiusque principium posset sufficere, ipsum quoquo debere infinitum esse. Num recte concluserit, id est, num ipse AnaXimander ita senserit, diiudicar non ausim. Inde enim, quod per se absonum est in principio infinit extenso innumerabiles ponere parte pariter infinitas non iam sequitur ut AnaXimander non talem quandam sententiam habuerit. Certe enim non magis absonum est, quam quod Anaxagoras alia ration ' απειρακις πει λα μεγεθη Onit.

Denique addi potus locus Augustini in iv. D. VIII, 2 qui

Sic legitur: Anaximander . . . rerum principia singularum 88eurodidit infinita et innumerabiles mundos gignere . . ., OSque

mundos modo dissolvi, modo iterum gigni existimavit. Quo loco inde, quod primum innumerabiles mundi e principis gigni, deinde hi id om modo dissolvi modo iturum gigni dicuntur, apparet, mundos intellegi innum0rabiles, qui aut ortus ut interitus vicissitudinem

iam innumerabiles sint, nec vero hac demum vicissitudine innumerabiles fiant, intullogi igitur mundos simul constantes. I Plut. lac. I, 3 Ἀναξίι ανδρος tu . . ro απι ρον. ἐκ c ο

352쪽

332 simpliciter s0lum innumerabile Anaximandri mundo me-m0rant, id tali faciunt sententiarum coniunctione, ut 0n

nis mundi simul constantes intellegi 0ssint ). Mundos ill0s aequis intervallis inter se distare, apud unum quidem Stobaeum legitur'); sed nihilo secius

putandum est Verum esse. Namque res et nimis singularis est, quam ut Videri possit inventa esse, et per se etiam onmino pr0babili e8t, pr0pterea, qu0 aequali quaedam et congruens partium dispositi ita c0nvenit cum naturali quadam mentis opinione, ut ho ipsum caussa idonea sit, cur in rebus ponatur, nisi aliae caussae obstant. Atque hanc ob caussam Anaximander etiam ortum et in-

νεται. Particula dio sinu dubio eo retinet, quod Anaximander principium posuerit infinitum; nam, ut innumerabiles oriantur mundi, per se non inde equi potest, quod quidquid ortum sit, in principium intereat, sud inde solum, quod principium sit infinitum. l Simplic. 6, a, p. m. ἡ Ἀναξί λέγει riὶν ἐπῆν rινα vis ν

gitur cum ipsa principii infinitate de ortu autem mundorum tini oritu nihil additur, mundi non possunt intollegi nisi simul in infinito constantes id quod eo gravius est, quod loci in dubio

Thoophrasto fluxerunt. Quod ad verba οἱ οὐρανοὶ κω οἱ ἐν αυ- νοις κοσμοι attinet, ουρανος aperte totum significat mundum cs. Aristot Coel Ι, 9. 278h 18), κοσ&ο autem singula uniuscuiusque mundi corpora coelestia. Similis est hic Irenaei locus. c. haer. II, 14, 2: AnaXimander autem hoc, quod immensum est, Omnium initium subiecit, . . . o quo immensos mundos constare ait. Doniquo huc 0rtinet hic locus Theodoreti, Graec as . cur. 4 IV, p. 96 d. Hal. 'Aναξίι αν Jθος κω πολλονς ιναι κOGιιονς καὶαπειοους ἐδολσεν. Namque mundos intellegi simul constantes indu patet, quod heodoretus Anaximandrum componit cum Leucippo,

Democrito Epicuro, opponit autem Platoni et Aristoteli. 2 Vid supra p. 328, not. 2, init.

353쪽

teritum mundorum putavisse videtur certis quibusdam et aequalibus intervallis fieri id quod e videtur eonfirmari, quod ab ippolyt refertur Statuisse, rerum ortum et durationem et interitum certis terminis definita esse ) et qu0 ipse dicit omnia in principium resolvi secundum tempori ordinem'). Nec vero haec Anaximandri innumerabilium mundorum opini uti modo p0test mira videri, sed p0tius documento esse debet, quanta in e fuerit vis ogitandi atque c0ustantia. Namque eum principium statueret infinitum id est, in omnes parte infinite Xtensum esse, eumque id priueipium esse vellet substantiam orpoream ubique sui similem, in eo quoqu0Versus innumerabiles esse portebat partes, quae plane eodem modo se haberent ad generationem mundi, nullaque reperiri p0terat caussa, cur in hac parte p0tius quam in alia mundus existeret δ). Atque hoe sentiens videtur innumerabiles mund0s statuisse simul eon

Zellerus quidem 3 Anaxiniandrum negat plures mundos p0suisse simul eonstantes, et veterum de hac re testimonia inde putat pr0fecta esse, qu0d illi plura eiusdem mundi corpora suis plures diversos mundos intellexerint; atque in pri0re quidem huius Sententiae parte, nec Vero in altera, c0nsentientem habet Teielim uellerum β). Sed argumenta eius parum idonea sunt. Nam quod diei ineredibile esse, Anaximandi uni propter solam priueipii insui. tatem sine ullo sensuum testim0ni innumerabiles mundos posuisse simul constantes, eo refellitur, quod multis exemplis ostenditur atque lueutontis, quanta iam tu eo fuerit

354쪽

334 vis cogitandi a sensuum perceptionibus libera ut taeeam, mund0rum etiam deinceps uecedentium pini0nem, quam Zellerus Anaximandro tribuit, nullo sensuum testimonio suscipi posse. Quod autem putat, multitudinem mundorum omnino seiunetorum pugnare cum priueipii unitate, non consentit quidem cum ipsa rationi natura, plures ponere mundos, qui nullo unitatis indulo coniuneti sint; sed id in Anaximandri doeirinam non cadit. Cum enim eius priueipium infinite in omnes partes extensum sit, id unum et singillatim unumquemque mundum et Simul omnes ampleetitur sustinetque. Qu0d denique putat, naximandrum si de infinita mundorum simul constantium multitudine loeutus sit, non nisi infinitam corporum eo elestium multitudinem intellexisse, id dupliei modo refellitur primum e0, quod incredibile est, Anaximandrum corpora c0ele8tia, quae in hoc uti mundo essent dixisse numero infinita; deinde e0, qu0d pugnat eum allatis veterum testimoniis.

Horum enim aliqui, cum Anaximandrum reserunt innumerabiles mundos ponere, aperte inter ipsos mundos et ea, quae hisce c0ntineantur, corp0ra coelestia distinguunt, partim ita, ut 'τους Γρaνους .a τους ἐν αυτοῖς κόσ/ ιους

dicant ), illic υρανδεν intellegentes universum mundum,

lestia, hic ορανον intellegentes coelum, quatenus mundi

dum'); ex hac autem deurata distinctione apparet illos Scriptores de sententia, quam reserrent, omni certos sui880. Ergo naximander, ut brevibus totam eius de hae rel Vid supra p. 328, not. 2 verba Plutarchi et . 33l, not. 2

vorba implicii et Hippolyti).2 De hac vocabulorum significatione id Aristot Coel. I, 9. 278 4 sq.

355쪽

335 doetrinam ompleotar, duplieiter insnitam mundorum multitudinem ponit, primum eo, quod in infinito principio innumerabiles mundos ponit simul constantes et paribus intervallis inter se distantes, deinde e i, quod omnes hos mundos statuit ertis temp0ris intervallis και την του χρονου ταξιν iisque quidem l0ngis in principium interire semperque alios in eorum locum succedere.

1 l. Superest ut quaeratur de caussa mo Venti, qua ex principio rerum genero tio Sive contrariorum Secretio fiat. Nam etsi e0ntrariorum feereti ab omni aeternitate sempiterna et ideire necessaria est, tamen seri

potest, ut in ipsa priueipii natura sit aliquid ab ipsa illa

secernendi actione diversum, velut ut in ea aeterna quaedam insit qualitas, quae ab uiui aeternitate eontrariorum secretionem per haneque innumerabiles mandorum generationes habeat consequentes. Si Ana Ximander talem quandam qualitatem redidit in principi inesse, hae certe id fuit, a quo omnium maxime eius sententia cum de reliquarum rerum tum de hominum natura a condidione penderet. Quare perae pretium est videre, quid de hae reo iis, quae a veteribus tradita sunt, esse possit. Simplieius e to eo, quo onsulto eum reliquorum philosophorum tum Anaximandri de summo prindipi doetrinam exponit, haec ipsius Anaximandri verba adfert, sine dubioe he0phrast transscripta quarum partem pri0rem antea iam laudavimus Τ) quibus res et a voci oriuntur, in

bulum αλλη λοις, quod duos in sed Ald. in omnibus reliquis libris legitur. De verbis is cietis την του χρονου τήξιν os Hippol. Refuit. I, 6 , γε δ χοονον ως ωοισ1 εννὶς λῆς γενέσεως καὶ γῆς οὐσίας καὶ τῆς φθορας. μ

356쪽

336 ea etiam intereunt fatali ne eessitatis lege solvunt enim sibi invicem poenam iniuriae secundum temporis ordinem. Cum Theophrastus, quod Sciamus, n0 nisi haec ipsius he0phrasti verba adferat, non Sine caus8aeoniciemus, eum in iis putavisse sententiam inesse in primis n0tabilem, quae aptissime ipsis Anaximandri verbis enuntiaretur. Nam quod in fine additur, jum ab ips0 Theophrast an a Simplici 0, ambiguum est hae verbis dieta esse p0eticis, inde non licet eo ueludere, Anaximandrum ipsum hae verba intellegi voluisse significati0ne translata,n0 magi8, quam inde, quod Arist0teles illa lat0nis, s res participare deas et ideas rerum exemplaria esse', translationes poetica appellatin), equitur, ut illa verba ipsius Plat0nis sententia n0u nisi translationes sint. Qu0d si ita se habet, n0Stro iure sumimus, illa Anaximandri verba

omnin pr0pria sua ac naturali Sententia accipienda esse, et ea etiam, quae cum hac Sententia neeesSari coniuncta sint, ad Anaximandri Sententiam pertinere.

Primum igitur in ipsis illis verbis haec inest sententia: rerum singularum ortum iniuriam esse et principii generantis in res generata et harum in principium, atque principii quidem in re generatas, quod ea ex sese dimiserit, rerum autem in principium, qu0d secesserint ex eius unitate seque sui iuris sederint huius autem iniuriae et priu-eipium et res 80lvere debere p0enam, atque re quidem priucipio ita, ut sit quaeque tempore in eius unitatem revertantur, principium rebus ita, ut ea in sese recipiat Iam vero ad iniuriae notionem et ipsa rei veritate et communi hominum opinione pertinet, ut sit aetio, cuius caussa in quadam sive adpetiti0ue sive voluntate posita sit. Ergo, si Anaximandrum ponimus iniuriae voeabulo propria sua significatione usum esse, eum oportet credidi SSe call88am, quam0vente principium e sese ecerneret 0 utraria eoquel Aristot Metaph. I, 9. 991 20.

357쪽

337 rerum multitudinem generaret, in ipsius aeterna quadam generandi adpitione positam esse. Cum autem iniuria n01 in priueipio solum sed etiam in rebus generatis esse dicatur, Anaximander putandus erit in his quoque adpeti0nem quandam p08 ut 88e, eam, pin0r, quod eorum quaeque per se ac Sui iuris esse studereti).1 Non innutilo videtur, cum sententia exposita comparare Emp0doclis doctrinam, ad quam concipiendam non veridissimilo est Anaximandri doctrinam aliquantum valuisse. Nam Anaximandri et vitam ut doctrinam Empedocli notam et non arva apud eum auctoritate fuisse, colligendum est e D. Laertio VIII. 70), quo teste Diodorus quidam Ephesius, alias ignotus, rettulerat, Empedoclem magnifico habitu tragicorum simili excelluisso in hacque re aemulum fuisse Anaxim andri. Ex eadem autem re videtur concludendum esse, Empedoclom simili fur at tu illum fuisso sontiundia cogitandi ratione. Namque illam exterioris vita magnificentiam et gravitat0m in hisce viris non a vana quadam ostentatione prosectam 88e, propterea credendum est, quia id omnino pugnaret cum alto eorum ingenio et cum ea sententia, quam de caduca rerum natura hab0bant, et in Empedocle etiam cum ea re, quod Aristoteletusto Problom. 30 953 26 severa quadam animi tristitia erat, quodque, ut D. Laertius VIII, 3 refert, principatus honores ipsi oblatos respuit. Maxime autem quaedam habitus magnificentia tuestitus gravitas convenire videtur iis, quorum ingenium quiddam sac0rdotis ac vatis simitu habeat idque ad eos pertinos, qui do iis

rebus, qua maxime in religionis opinionibus versantur, volui do animorum origino sit fatis sibi vid0antur veritatem cognovisse abditiorem. Hanc rem in Empodoclem cadere, notum est num in AnaXimandrum quoque cadat, incertum quidem est, sed nec dissentit ab ius doctrina antua proposita et propter Empodoclis similitudinum non in aliqua certe caussa conici possit. Iam Empedoclos singularum rorum ortum inde repetit, quod cruscens Discordiae vis in Sphadro divino tomuntorum discretionem ac fugam, Amicitia autem discretorum coniunctionem et mixti onim esse serit. Hau Empedoclis suntonii do singularum rerum origine re non multum dissuri ab Anaximandri suntontia, si hunc sumimus in principio quandam generandi adpetitionem possitisse, qua movente id

358쪽

388 Quod ex ipsis naximandri verbis conclusimus, nonnihil confirmari videtur eo, quod contrariorum est retionem vidimus a veteribus princit ii mutationi ἀλλοι οσει), velut condensati0ni et raresaetioni, pl)0ni et hae ipsa re veram generationem γενεσιν dici. Si contrari0rum secretio est vera generatio, Ana Ximander exi Stimandus est putavisse, Ppsam generationi naturam in contrariorum secretione consistere, et eam generati0nem, qua e principio orirentur mundi, similem e88 ei, quae in animalibus sterneretur. Id qu0d e videtur probari, quod eum vidimus Statuere, circa uniuscuiusque mundi initium ex ipso principio non nisi quoddam mundi semen contrariorum secundum et o εκ ου idini γονι 1 ον θερ/toi καὶ ψυχρου Sesterni atque ex hoe demum ipsa contraria per haecque mundum oriri ). Quodsi autem mundorum generationem similem esse putavit ei, quae in animalibus cerneretur, consentaneum St, eum in ips principi similem etiam generationis caussam, ideSt, aeternam quandam generandi adpetitionem posuisse. Quae re plane c0n Sentit cum eo, quod haec communis fere est apud antiqui0re opinio, primam rerum

e sese secerneret contraria. Nam cum hanc contrariorum secretionem putet iniuriam esse, in qua re Empedocles cum eo con

sontit, facile intullegitur, qui fieri potuerit, ut Empedocles pro generandi adpetitione Discordiae vim poneret huicque alterum generationis principium opponeret micitiam. Quare ego quidem non improbabile esse puto, expositam Empedoclis doctrinam aliquomodo si Anaximandri doctrina nexam 8Se. Sed tamen, cum praeter illam Diodori Eph0si narration om nihil de necessitudine intor Empedoolem et Anaximandrum forte intorcedenti relatum sit, non licet do huius doctrina o Empodoclis doctrina concludere; et propterea maxime hane disputationem in adnotatione addidi, o quid videror

1 Similo est, quod Damascius de Princip. p. 384 Pherecy

dem reser docuisse, , τον Κρονον ποιῆσαι του γονον αυτουπυ καὶ πνευμα καὶ δωρ.

359쪽

339 generationis cau8Sam esse amorem, qui a generandi adpetitione omnino non differt. Nam ut taceam de theogoniis etc08m0g0niis ), Pherecydes, qui Anaximandro paullo posterior est eiusque oetrinam videtur cognitam habuisse δ), rerum riginem inde repetit, quod Iupiter sive ipse summus deus se mutaverit in morem, id est, eam repetit ab adpetitione generandi in Iovis animo orienti.

Atque Braehmanorum etiam sententia prima rerum emanationis caussa posita est in quodam principii desiderio. Denique innin prostabile est, Anaximandrum in universum iu priueipi peculiarem aliquam generationi cau88am 08ui88e, propterea, qu0d principium, quatenus Sua ipsius natura substantia erat implex propria sua utens qualitate inter duo contraria media, non facile videri poterat ad 0ntrariorum secretionem se ita habere, ut eam per se a naturaliter haberet adiuuetam. Quodsi autem in universum aliquam generationi caussam in prineipi posuit, haec quae potuerit esse praeter insitam quandam ipsi generationi adpetitionem, non facile quisquam invenerit. Atque hae de hac re satis suntoli 2. Iam denique in e sumus, ut totam Anaximandri disciplinam paene eulis possimus ubi dere Anaximanderigitur unum tantum omnium rerum ponit principium hocque esse statuit substantiam corpoream implicem, infinite in omnes parte e X ten Sam, propria SH Reaque sensili qualitate utentem, qua quidem qua-1 Quod theogoniarum scriptores amorem generant, O X-plicatur, quod natura rebus subiecta non tempore quidem, at notione tamen prior est quam vis ea qua res e natura subiecta gig- nuutur quam rationem theogoniarum scriptores ita montibus in ormant, ut illam tempore priorem, hanc ex illa generari dicant. 2 Sunt qua0dam apud Phurecydem Anaximandri doctrinae maXime similia nee vero ea, quae putat . Conra in dissert de

Pherecydis aetate et cosmogonia, p. 26 33 35.

360쪽

litat media sit inter duas natura e0ntrarias, naturam frigidam eamque humidam atque pacam, et naturam alidam eamque igneam ac lucidam. Hae substantia insinita, pulsa, opinor, in Sit aquadam generandi adpetitione, ab omni aeternitate innumerabiles e sese generat mund08, atque quidem et innumerabiles simul in ipsa constantes paribusque intervallis inter se distantes, et innumerabiles infinito aevo ertis temp0ris intervallis deinceps orientes oecidentesque. Ipse mundorum generatio in hune fit m0dum. Substantia infinita primum innumerabilibus ipsius locis ex sese Secernit quaedam mundorum semina, X pSa qua Si turgentia γον/s a duabus naturis contrariis, natura humida ac frigida et natura ignea ae alida. Quae quidem semina verisimile est ab Anaximandr similia putario Vorum, atque duplicem quidem ob caussam, primum, ut antea iam m0nuimus ), propterea, qu0d, quae ex iis riuntur, statim ab initio figuram habent globosam et pariter

atque va in luteum et album, in partem interiorem et exteriorem divisa sunt, deinde propterea, quod naXimandrum ostendimus mundorum generationem videri similem putare ei, quae in animalibus cerneretur, haec autem omnino ab ovorum generatione videtur ineipere. Quam beatissam sine dubio Orphici qu0que e prineipii primo

ovum et ex V demum mundum generant. Ipsum autem Ana Ximandrum omnem generationem putare ab Vorum

generatione incipere, eo quodammodo videtur e0nfirmari, qu0d prima animalia statuit in humore orta esse cortiebbus inclusa spinosis '); hi enim cortiees videntur videi ungi vorum. Illa igitur mundorum Semina, Vel ut apertius dieam, inelusae illis seminibus ius uitae substantiae partes, in naturas illas contrarias se dirimunt ita,