Anaximander Milesius, sive vetustissima quaedam rerum universitatis conceptio restituta

81쪽

unum solum it omnium corp0rum elementum an plura; tum in disputatione de materia, ea parte, qua quaerit, utrum una solum et ipsorum quattuor elementorum et reliquorum corporum materia Sit an plure8 denique in disputatione de infinito, ea parte, qua quibus rebus a singulis philosophis insinitas tribuatur, Xp0nit. Unde, ut o breviter iniciam, iam potest prospici, naturam illam ab elementis diversam ab iis, qui eam statuant, intellegi ipsum id quod est vel unum omnium rerum principium, hocque unum principium illorum sententia ad singulas res ita se habere, ut unum omnium elementum sit, id est, ut, quemadmodum quattuor illa quae vulgo distuntur lementa, substantia quaedam it corp0rea, e qua et ipsa illa quattuor elementa et reliqua c0rpora nascantur, utque hanc ob caussam ratione illorum elementorum reliquorumque c0rporum naturam habeat materia omnibus

Subiectae hoeque unum omnium rerum prineipium ab illis statui esse infinitum. Sed iam ipsi Aristotelis ludi adserendi sunt, quos ita indicabimus, ut imul, quae qu0que loeo sententiarum Sit Serie8, appareat Itaque primum, ut a loe prae ceteri gravi incipiamus,

in primo Physi e0rum libr0 ibi, ubi de iis disputat, qui id

quod est unum esse velint, phy8ic0 quoque mem0rat OS, qui id quod est unum distant esse, nec Vero forma SiVenoti0ne, quemadmodum leatae, Sed subiecto, id est, e0, quod unum omnibus rebus principium idque quidem corporeum subiectum sit, osque eo in duas partes distribuit, quod alteri unum e tribus elementis, alteri naturati quandam ab his diversam, densiorem quidem igne aere autem subtiliorem illud principium statuanti). Huic

82쪽

omnino similis est oeus in primo Metaphysicorum libr0, qu0, 08tquam exp08uit, qu0mod priorum phil080phorum

deeret ad sua illa quattuor principia se haberent, eos Vituperat, qui omnia et Παν ita tatuant unum es8e, ut unum quandam naturam eamque quidem corpoream omnibus rebus subiectam esse dicant, quae per se sola, nullo alio Ru8Sarum genere necedente, omnem rerum multitudinem generet λ). Qu08 08tquam generaliter refellit, addit, h0e vitio teneri et e0s, qui aquam aut aerem aut ignem, et eos, qui aliam quandam naturam aere densiorem aqua autem subtiliorem omnibus rebus subiectam essedi eant'). Deinde in tertio libro de Coelo, quo Aristoteles consulto de notione, numero, origine agit element 0rum, postquam notionem elementorum explieavit c. ), et ostendit, elementa non esse posse numero infinita c. ), ad eam convertitur quaestionem, utrum plura sint an unum solum, in aeque quaestione eos, qui unum 80lum esse Velint, quadrifariam distinguit dicens, quosdam philosopho unum Solum elementum statuere, atque ali0s quidem aquam, ali08 aerem alios ignem, alios naturam quandam aqua subtiliorem, aere autem den Siorem, quae, ut p0 te infinita, amplectatur omnes coelos'). Quibus

83쪽

lietis addit, Acunque aut aquam aut aerem aut naturam quandam aqua subtili 0rem aere autem densiorem unum omnium elementum ponant idque faeientes εua ex hoe reliqua condensatione et rarefactione efficiant,

eos hae ipsa d0etrina statuere aliquid, qu0d ipso illo elemento prius sit, quoniam, illo generationis modo posito, id qu0 subtilius sit, simpli eiu etiam ideoque prius op0rteat esse eo, quod Sit densius, pr0pterea, quod h0 ex illo doneretione sat et in illud dissolutione resolvatur eos autem, qui ignem ponant, n0n hae quidem sed aliis impli- dari diuiduitatibus i). Tum duo illa physic0rum genera memorat, ubi de materiae notione disputat atque quidem tribus maxime locis. Primus locus est in prim Metaphyste0rum libro, eo quem antea laudaVimu 8, pauli anterior, qu0, pri0rum phil080phorum decreta cum quattu0 sui principiis comparans, id quod in materia positum sit principium iam ab omnibus pri0ribus philos0phis aliquo modo agnitum esse dieit, et a Plat0ne Pythagorei8, Empedoete, naxagora, et

ab iis, qui aut aerem vel ignem vel aquam aut naturam quandam igne densiorem aere autem subtiliorem namque etiam tale aliquid a quibusdam primum p08itum esse elementum rebus subiciant δ); posteriores autem, e08, qui aut unum e illis elementis aut hane naturam mediam ponant, ab illis prioribus eo disserre, quod1 Ibid. 303h 13 continuo post verba proximo laudata): οσοι

84쪽

64 praeter naturam rebus subiectam nullum quattuor illorum

principiorum attigerit δ). Alior loeus est in primo Physicorum libro, ea parte,

qua Arist0teles ipsam materiae notionem explicat. Hi enim in ea disputatione, qua ad Xplicandam rertim generationem et corruptionem neeessarium esse docet ponere naturam quandam, quae qualitatibus contrariis, quarum istissitudine omnis generati contineatur, subiecta sit, ipsa autemper se his qualitatibus careat, ad illustrandam hanc sententiam eorum adfert doetrinam, qui omnia Statuant unam quandam naturam 88e, Veluti aquam aut ignem aut naturam inter haec mediam To b ετaξυ τουτ υν, id est da τος καὶ πυρος), addens etiam ad veritatem propiores esse eos, qui non unum ex elementis, quippe quae ipsa altera utra qualitatum contrariarum utuntur, verum naturam illam mediam rebus subieetam esse velint yi. Tertius locus, isque omnium longe et copiosissimus et gravissimus, est in altero de Generatione et Corruptione libro ubi Aristoteles de elementorum materia quaerit, utrum una sit an plures. De hac igitur quaesti0ue pri-0rum philosophorum opiniones recensens qu0sdam ait docere, materiam omnibus elementis Subiectam unam e SSe, veluti eos, qui aerem eam ponant vel ignem, aut naturam quandam inter haec mediam et o ιεταξυ τουτ υνὶ quae quidem natura ipsa corpus quoddam sit per se constans scosi τε ν ci χ 0ριστον)') Cum autem ipse qu0

85쪽

65que element0rum materiam unam esse censeat ab ipsis elementis diversam hanc Vero non, quemadm0dum ii, qui illam mediam naturam p0nebant, c0rpu quoddam esse Velit per se c0nstans uisque qualitatibus utens, sed talem quandam naturam, quae 98 per Se quavis qualitate careat pariterque omnibus elementorum qualitatibus contrariis subiecta sit, antequam suam de una materia sententiam X- ponat, eorum opini0nem, qui naturam illam mediam per se constantem elementorum materiam ponant, refellit, dicens, eos, qui unam Statuant materiam ab elementis diversam grana a ior siένα c. στοιχεῖα eamque corpoream et per Se con Stantem G 0ματεκχην καὶ χυθριστὶ ν)e88 Velint, errare hoc enim corpus, vel, it paullo po8t dicit, vocabul utens ab ipso huius sententiae auctore adhibit hoc infinitum sic πειρον τουτο), quoniam Sensile sit, non posse sine una vel altera qualitatum sensilium

esse, sed necessario aut grave aut leve et rursus aut calidum aut frigidum esse ). Denique in huius disputationis

sne, 08tquam suam de materia Sententiam eXp0Suit, accuratius etiam demonstraturus, nullam rem, quae ip8 Sit corpu8 per Se conStan SutSque qualitatibus utens, omnium rerum materiam 8Se 088e, ingillatim et e0s refellit, qui unum e elementis, et eos, qui naturam quandam ab elementis diversam omnium rerum materiam dicant, in hunc fere modum de iis disputans materiam omnibus rebus Sub-μάHυν η στοιχείων τλην ποκειμενην λην οἱ μεν φασιν εἶναι ειαν,οiον si τιθεντες ἡ πῆρ, η τι μεταξυ τουτων σωμά ε ν καὶ χωριστ ν, οἱ δε πλείω τὸν ριθμον νος. Post πυρ necessario interpungendum est. 1 Ibid 329 8: ἀλλ' οἱ μεν ποιουντες μιαν λην GP TG

86쪽

iectam n0n 0880 88 unum e elementi8, pr0pterea quod elementorum qualitates inter se contrariae sint et idcirco, si materia esset unum ex elementis, veluti aqua, id suis ipsius qualitatibus aliorum elementorum generationi obstaret; nec p088 esse aliam quandam naturam ab elementis diversam aλλο τι recto ταυτα), quae videlicet sit natura quaedam media s εσον τι inter aerem et aquam vel inter aerem et ignem, aere den Sior aqua autem subtili 0r, vel igne densior subtilior autem aere, pr0pterea quod haec natura inter duo elementa media, cum eius Drma sive qualitas necessario utriusque elementi qualitati c0ntraria sit et ideire n0n 0nsistere p08sit nisi in utriusque qualitatis privati0ne, cum igitur cita enim Aristotelis demonstrationem patet explendam essese ipsa quavis forma careat, omnino non sit corpii quoddam per e praeter

ποτε), quemadm0dum quidam velint esse id quod sit in

I Ibid. 5. 332 20, postquam demonstratum est, rerum materiam non posse esse unum ex elementis, sic pergitur: ου μὴν ουδ'

usi sumus p. 53, not. I), propter nimiam orationis brevitatem adeo impeditus est, ut accuratius videatur explicandus esse. Primum particula οἰον hoc loco explicandi vim habet, id quod versione signi ficavimus, postea autem accuratius ostendemus. Deinde in verbis

ficat δατος καὶ egρος. Namque quod medium est inter aquam et aerem aut inter aerem et ignem, semper quidem densius est igne, Potest autem aere quoque densius esse, tum, si est medium inter aerem et aquam; et semper quidem subtilius est aqua, potest autem uere quoque subtilius esse, tum, si inter aerem et ignem medium

87쪽

Postrem Aristoteles duo illa physicorum genera me

ost. Magis autem ambigua sunt verba εσται γαρ η καὶ πυρφκειν si ετ δε ανrιότητος psam generalem verborum sententiam patet eam esse, quam proposuimus. Quod enim inter duo elemonia medium est, id, si in alterum utrum mutatur, necessari qualitatem accipit suae ipsius qualitati contrariam, est igitur hoc elementum, in quod transiit, μεr' ἐναντιοτητος, sive, ut accuratius dicam, μεταποιοTηνος γῆ ἐαυτου ποιόrrir ἔνανrιας Inde autem sequitur, ut, cum in utrumque elementum mutetur, in utroque habeat qualitatem suae

ipsius qualitati contrariam atque cum elementorum illorum qualitates ipsa inter se contraria sint, veluti frigiditas in aqua et calor in aere, sequitur, ut ipsius illius medii qualitas per se non consistere possit nisi in utriusque illarum qualitatum privatione vel in utriusque 'Vιποφάσει στερ it κῆ' Metaph. , 5. 1056- 17 t23). Sed id quaseritur, num verba ἔσiαι te αγὶ καὶ Πυρ ἐκεῖνο κτλ. 'ita intellegenda sint, ut sint altera bina olementa, inter qua illa natura media dicatur, ut igitur in hisce binis illa res tamquam in exemplo ostendatur, alteris binis, aqua et aere, missis, an ita, ut sint utrorumque binorum altera membra namque medii inter aquam et aerem et medii inter aerem et ignem au et ignis sunt altera membra, ea, quae subtilitate praestant), ut igitur in his solum membris tamquam Xemplis res ostendatur alteris densioribus membris omissis. Quamvis prior explicandi ratione sententia, quam Aristoteles hisce verbis probaturus est, maxime fiat perspicua, ego

tamen posteriorem solam eram esse puto. Primum enim haec

sola plane convenit cum verbis praecedentibus, quippe quibus pariter utrorumque binorum altera membra, ab una parte aer et ignis, ab altera aqua et aer, coniungantur deinde, ut in priore explicatione altera bina lumenta, si in hac posteriore altera utrorumque binorum elementorum membra facili opere ea, quae in alteris membris monstrantur, adhibentur denique, quod omnium gravissimum est et totam quaestionem videtur absolvere, pronomen ἐκεῖνο non potest referri, nisi ad praecedens vocabulum ' μέσον τι, quod unum simul medium inter aquam et aerem et medium inter aerem et ignem complectitur, et ad , παρα τα σιοιχεῖα , quod continuo notione naturae illius mediae, atque modia quidum inter aquam et aerem vel inter aerem et ignem, d0finitur. Hase loci explicatio, quom in nostra quaestione habeat usum, postea apparebit.

88쪽

morat et refellit in terti Physicorum libro, e l0eo, qu0 de infiniti notione disputat. Primum enim veteres de infinit opiniones recensens, p08tquam e08 mem0raVit, qui ipsam infinitatem tamquam rem sine ulla re subiecta per se constantem in principiis ponerent, hi opp0nit physicorum doctrinas, dicens, physicos omnes infinitati subicere aliam quandam naturam, quae it infinita, atque quidem

aut unum ex elementis, veluti aquam aut aerem, aut naturam inter haec mediam et μεταξυ τουτ υν)y. Tum posteriore eiusdem disputationis parte, qua ostendit, nullum corpuS, nec compositum nec implex, posse infinitum esse, e0rum, qui implex ponant 0rpus, rursus duo distinguit genera, e08, qui corpus ab elementis diversum τοπαρα τα στοιχεια), et e0S, qui unum celementis ponant δ). Atque hoe loco adsert etiam rationem, qua commoti quidam phil0s0phi id, quod infinitum sit, non unum e elementis sed corpus qu0ddam ab elementi diversum esse Velint, eam, qu0d, cum elementorum qualitate inter e contrariae sint, si unum e elementis poneretur esse infinitum, id ipsa sua insultate reliquorum elementorum ortum impediturum esset δ) Qua ratione indieata continuo ostendit,

I Phys III, 4. 203, 16: οἱ δε περ φυσεως παντες αεὶ πο-

sequenti disputatione apparet, significant 'no in universum ulla alia ratione'. id est, nec ration elementorum corpus infinitum potest simplex esse. Totus locus in alia caussa accuratius considerabitur.3 Ibid. 204 24 continuo post verba proxime laudata: εἰσὶ

89쪽

tale qu0ddam corpus seu sile ab elementis diversum Omnino non pos Se esse, ea hoc l000 ratione utens, qu0d, cum milia, e quo principio oriantur, in id etiam resolvantur, corpus autem illud sensile esse credatur, si tale qu0ddam corpu8 88 et apparere ensibus deberet ). His de c0rpore ab elementi diverso interiectis, de simplicibus corporibus in universum ostendit, nullum corpus implex, nec ullum ex elementis nec illud corpus ab elementis diversum p088 priueipium esse omnibus rebus subiectum, pr0pterea quod rerum generati in qualitatum contrariarum vicissitudine consistat quo argumento eum etiam in altero de Generati0ne et Corruptione libro, atque paullo enucleatius quidem, uti vidimus δ) Denique ad prop08itum re-

ρυχρον. Argumenti nimis breviter indicati, de quo fuit disputat Simplicius p. II l, b part sus.), hae videtur esse ratio Rerum generati in sola qualitatum contrariarum vicissitudine consistit. Idcirco si unum ex elementis, veluti aquam, ponimus esse rincipium rebus subiectum, ex hoc elemento aut nullum aliud elementum oritur, propterea quod qualitatem suae ipsius qualitati contrariam, veluti aeris, non potest recipere, aut, si recipit, non iam per se est aqua, sed pari iure aer dici potest, vel nihil aliud est nisi materia utriusque elementi qualitatibus sublucta. Quodsi autem corpus illud ab lenientis diversum ponitur rebus subiectum esse, ex hoc ropterea nullum aliud elementum oriri potest, quod, ut eius auctores

90쪽

versus subtili ratiocinatione generaliter demonstrat, nullum omnino esse posse corpus Sen8ile, qu0d sit infinitum atque in hac dem0nstratione, quam aesturatius exponere huiustodi non est, pariter duo illa phy8icorum genera memorat dicens, id unum corpus, qu0 infinitum sit, a nullo physi-c0rum ignem poni aut terram, Sed Solum aut aquam et aerem, aut corpus inter haec medium et siέσον αυτ υν)yi. Ex hisce l0eis in praesentia haec sumimus, de aliis postea dicturi Aristoteles innumero eorum, qui unum omnium rerum principium atque id quidem corporeum ponant, quod omnibus rebus subiectum sit easque ipsum ex SeSe generet, qu0sdam refert phil080ph08, qui illud unum principium corporeum non unum e elementi esse velint, sed naturam quandam ab elementis diversam haecque ipsa e Sese generantem. Hanc naturam comparat quidem maxime cum materia, sed simul etiam aesturatissime ab ea distinguit. Namque pluribus loci eam aperte appellat corpus et ae- curatius etiam corpus Sensile et cor pu per Se constans scosta αἰσθζιον καὶ χ 0ριστον), et omnibus loci eos, qui hanc naturam unum omnium Verum principium esse velint, ita coniungit cum iis, qui unum ex elementi8, quam aut aerem aut ignem ponant, ut haec duo dicat generae0rum, qui unum rerum principium atque id quidem cor-p0reum statuant ut ipso disputationis initio diximus. Ad hanc vero signifieandam naturam diversis utitur vocabulis; tum enim simplieiter diei ετερον τι των στοιχείευν δ), vel

volunt, sua ipsius qualitate nulli lomontorum qualitati contrarium est et hanc ob caussam non ex sua qualitate in qualitatem cuiusquam elementi transit, sed necessario omni qualitatum vicissitudine

caret.