Anaximander Milesius, sive vetustissima quaedam rerum universitatis conceptio restituta

71쪽

51κa κατ' ido καὶ καhao ιεγεθος Qui duo loci si inter sec0mparantur, protenu apparet, eo inter Se omnino contrarios esse et idcirco non Simul posse veros

esse, sed se invicem refellere. Quare cum in hac re par fere Aristotelis et Theophrasti sit auct0ritas, iam unicuique data est optio, utrum putet equendum esse, nisi sorte aliquis m0dus reperiatur, qu inter se possint conciliari. Ea autem solum condicione videntur inter se conciliari posse, si statueris, ii non ipsam Anaximandri doctrinam sed quasdam Aristotelis et The0phrasti huius doctrinae interpretatione c0ntineri qu0d qua ratione intellegendum sit, moX accuratius dicetur. Quaeritur igitur in primis, num sint, quibus ita statuere cogamur. Atque primum quidem ristoteles non nisi hoc uno loco Anaximandri principium mixtionem appellat, cum reliquis l0eis omnibus, ut 0stea demonstrabitur, naturam quandam simplicem, ab elementis, quae Oeantur, diversam atque mediam inter duo contraria elementa interiectam, propria sua qualitate utentem dicat. Deinde notissimum est, Aristotelem in aestimandis philosophis prioribus si versari solere, ut de eorum principiis ex suis prin-eipiis iudidet illaque ad sua prinei pia redueere studeati).

Sic naxagorae homoeomeriarum mixtionem ostendit, si reete cogitetur, nihil aliud esse quam To 20ριστον οἰνὁo Gyr i at καὶ ι εχ aσχειν εἰδους τινος η), hoe est, quam materiam informem haeque mixtionis illius interpretationee loe0, de ii agimus, impliciter utitur, cum et ' i'aωγορου dieat Pari igitur ratione seri potest, ut Aristoteles eo, quod Anaximandri infinitum mixtionem appellat,

non ipsam Anaximandri doetrinam, sed suam quandam huius doctrinae interpretationem suum quoddam

72쪽

de ea iudieium indicaverit. Re vera autem ita rem Sehabere, certis argumentis videtur probari posse Anaxi mander ipso Aristotele teste, quemadmodum antea iam indicavimus et p0stea dem0nstrabimus, infinitum suum principium esse voluit naturam quandam corpoream ab elementis diversam atque mediam inter duo contraria elementa interieetam, pr0pria quadam qualitate utentem Talem autem quandam naturam esse posse Aristoteles omnino negat. A sua enim de elementis d0etrina prosectus ne fere disputat: omni corp0ri simpliei sive elemento tale autem est Anaximandri principium utriusque generis contrariarum qualitatum necessario alteramutram eonvenire, esse igitur neeessari aut siceum aut humidum simulque aut frigidum aut calidum; - haec enim sunt duo illa prima contrariarum qualitatum genera, Quare non 8Se naturam quandam simplidem inter duo elementa, Velut aquam et aerem, mediam et ab utroque qualitate sua diversam. Namque

Simulatque p0natur qualitatem habere qualitati aeris, deSt, calori, c0ntrariam, statim esset, ut frigida et dei reo aqua sit; simulatque autem ponatur qualitatem habere qualitati aquae, id est, frigiditati, contrariam, rursus esset, ut alida et ideire aer sit effici igitur, ut necessario

aut unum aut alterum ipsorum illorum elementorum, neque autem media inter ipsa interiecta

sit ) Quodsi autem naturam illam velimus qualitate sual Tota haec disputati sumpta est ex duobus Aristotelis locis, quos ad Anaximandrum pertinere et ab Alexandro Aphrodisiensi os Alexand ad Motaph. I, 5. 987 2, p. 34, 2 Bonitet pariterque a Philopono comment ad h. l. p. 46 a post med. part sus.)contenditur, et postea ex ipso Aristotele demonstrabitur. Loci autem sunt hi. Generat Corrupi. I, 1. 328b 33: τουrων των αἰσθητων

73쪽

utriusque elementi qualitati contrariam esse, hanc eius qualitatem iam nihil aliud esse quam utriusque qualitatis privationem sive absentiam atque inde esset, ut illa natura, quippe omnis definitae qualitati expers, omnino esse non poSSi re quaedam per se constans οὐκ ἐνδεχεται 1 ovoLσθω), Sed ut illi sit quam materia ). Hae igitur disputati0ne Aristoteles demonstravit, Anaximandri principium 40 enim significari, non p0test incertum videri' - esse non posse naturam quandam simplissem a reliquis elementis diversam ac propria quadam qualitate utentem; sin autem velimus eam a reliquis elementi di Versam esse, eam SSe non p088 nisi materiam definita quavis qualitate carentem, vel, ut Theophrasti verbis utamur, esse non p0SSe niSi φυσιν ἀορέστον κατ' Idoς Atque in in veri simile est, hanc Aristo -

καὶ ο αερι εχον. Quo loco naximandrum intellegi, si quidem illo priore loco intellegitur, per se patet idem vero, praeterquam quod a Philopon p. 53 b parte in in aperte dicitur, insuper etiam

vel maxime probatur Oeabulis sero ἄπειρον κέα περιέχον , quae iam antea ab Aristot0le se Anaximandri principio adhiburi vidimus. Non esse naturam quatidam sensilem ab lomentis diversam Aristoteles eo quoque demonstrat, quod ensibus omnino non appareat, hoc modo, Phys III, 5. 204 32 o. . υκ GT TO ου ZOν Goluce to 6 3ὶ ὁν παοὰ τὰ σα in χεια. παντα γαρ ἐξ υ ἐστί, καὶ διαλυεται εἰς τουτο, στε ην ἄν ἐνταυθα παρα ἀερα καὶ πυρ καὶ γῆν καὶ δωρ φαίνεται V V δ ε, . 2 Vido duas notas proximo antecedentes.

74쪽

telis disputationem 1lantem esse, e quo he0phrastus illam suam de Anaximandri principio sententiam hauserit. Atque haec est prima principii illius interpretatio. Sed est praeterea alia quaedam interpretatio, quae

necessario sere equitur ex ristotelis doctrina de contrariorum mixtione et orienti ex hac mixtione eo, quod inter contraria medium sit. Est enim, ut rem quam pauci88imi abs0lvam, insigne qu0ddam Aristotelis placitum, in un0quoque genere duo esse prima contraria λ)- haec contraria autem sunt primum qualitate contrariae, quae uni generi primae disserentiae, tum res contrariis his qualitatibus informatae, quae sunt generis primae lae Hi e Sy - , quaeque in quoque genere inter haec contraria interiecta sint media, sive unum tantum sit Sive plura, contrari0rum mixtione oriri δὶ n0n misceri ipsas qualitates contrarias sed res sive elementa contrariis qualitatibus informata, vi opus est commemorare), veluti in genere coloris prima contraria sint album et nigrum, e horumquel Sufficiet, paucos tantum locos attulisso. hys. I, 6 189 25: ,ἀia γαρ ἐν ἐνὶ γενει άα ναντίωσίς ἐστιν. Metaph. X, 4.

75쪽

mixti0ue reliqui colores oriantur λ); atque in universum mixtionem non esse nisi contrariorum ), ipsamque in eo c0nsistere, quod c0ntraria elementa in mixtione potentia quidem suam qualitatem sive formam retineant, actu autem unam quandam metant rem, cuius qualitas inter mixtorum elementorum qualitate media interiecta sit δ). Hae igitur eum rist0 telis sit de mixti 0ne eo trariorum doctrina, vix fieri potest, ut eam ad Anaximandri principium, quippe qu0d Seiret 88 naturam quandam inter contraria elementa mediam non adhibuerit. Qu0dsi autem adhibuisse statuimus et simul priorem disputati0nem respieimus, totam Aristotelis de h0 prindipi ratiocinationem hane fere oportet fuisse: si 40nitur 88 quandam naturam corpoream ab elementi diversam mediamque inter duo contraria elementa interiectam, Sua quadam utentem nalitatea contrariorum elementorum qualitatibus diVerSa, ea non natura quaedam impleX, Sed Solum elementorum contrariorum mixtio S Se 0 te Si Sin autem non conceditur, eam esse miXtionem, Sed tenetur, esse naturam Simplieeui ab elementis diversam, non potest sua quadam ac propria uti qualitate, Sed esse non potest nisi materia qualibet qualitate definita carens atque inde sequitur, ut illam naturam oporteat esse aut mixtionem e

76쪽

contrariis elementis comp0sitam aut materiam cuiusvis qualitatis definitae expertem. Iam ero patet, utrumque pariter et refutari et pr0bari 088e. Ad prius enim disiunetionis membrum refellendum ex ipsa naximandri sententia adsumi potest: at non est mixtio, sed natura quaedam implex ac tum equitur ergo est expers qualitatis materia Sive φυσις aoριστος κατ' εἶδος . tque hae interpretatione usum esse vidimus Theophrastum. Ad refellendum alterum membrum pariter X Anaximandri sententia adsumi 0test: at non

est materia qualitatis expers, sed sua quadam utitur qualitate desinita a tum concluditur ergo est mixtio Atque hanc interpretationem ipse Aristoteles adhibuit eo Metaphysicorum loco, a quo t0ta haec disputatio initium cepit. Qu0d autem Aristoteles hoc loco pr ipso Anaximandri prineipi suam huius principii interpretationem p08uerit, pariter atque in Anaxagora, id n0n potest mirum videri. Namque h00 000 0n id agit, ut ipsas veterum phy8icorum doctrina exponat, sed ut raptim quasi ostendat, apud omnes iam aliquo modo suum materiae principium inveniri. Accedit, qu0d, 08tquam Es αεδοκλεους To bHrsia memoravit, ad significandum Anaximandri principium mixtionis notio ultro menti se offerebat. Maxime autem tota nostra disputatio confirmatur eo, quod hae solum rati0ne discrepantia inter illos Theophrasti et Aristotelis l000s plane explicatur a s0lvitur. Ab illa autem Aristotelis interpretati0ne omnino originem etiam duxisse videtur opinio, Anaximandri infinitam esse mixti0nem, cuius opini0ni vestigia quaedam apud p0steri0res eriptores inVenimus ). Est ver alius etiam Aristotelis l0cus, quo AnaXimandrum ita cum Anaxagora et Empedocle c0niungere putatur, ut illi eandem fere atque his de summo principio doctrinam

1 Vide supra p. 46 ibique not. 3 et .

77쪽

tribuere censendus sit i. Qui quidem l leus legitur hys. I, φ), ubi, 08tquam exp08uit, e0rum phySicorum, qui unum

τ&λλαμ. Sed tantum abest, ut Arist0teles hoc loco Anaximandri principium Anaxagorae et inped0eli principiis simile esse dicat, ut iis etiam omnino opponat. Id primum aperte ipsa forma sermonis indicatur. Nnmque in verbis se καὶ σοι ὁ κτλ. ',ai - δε non est particula coniunctiva, sed adversativa, qua noti interp08 ita hoc loco sol antecedenti uidam notioni opponitur et idcirco και σοι κιλμ non signifieat et in universum omnes qui ' quod si Aristoteles voluisset, dieturus fuisset καὶ σοι sed signis eat et ver etiam omnes qui ' β). Itaque inpedocles et Anaxagoras, quippe qui principium dicant unum et multa esse, ipsa Sermonis forma Anaximandro opponuntur. Idem ver etiam e rebus patet, de quibus agitur Aristoteles enim aperte inpedoelem et Anaxagoram cum Anaximandro eo consentire dicit, qu0 utrique ex principio singulas res secretione con-

αλλον αλλου διανε ειν . Praeterea seg. II 66 B Crit. 51 Α, et Stailbaum ad locos laudatos Xenoph. nab. I, 1, 2 ibique Κruger, et ibid. V, 10, 10. Interdum καὶ - di verti potus 'immo vero etiam'.

78쪽

trariorum seri velint, ergoque disserentiam, qua inter se opponantur, in ipsiu principii natura p0nit. Quare, cum Empedoclis et Anaxagorae principium unum et multa esse dicat, equitur, ut naximandri principium non unum et multa sed unum solum esse censeat atque ita de utrorumque principiis sentiens hune ἐκ et Ουἰνος , ill0s autemhε του drs αιος sti; sta enim Si quaedam πολλων ενευσις)reliqua secernere dicit. Si quis autem dixerit, huic explicationi obstare in sententia: εκ ου siars ατος γὰρ κτλ , verba καὶ Ουτοι , quibus iudicetur, Empedoelem et naxagoram adiungi alii cuidam cis autem est Anaximander qui idem entiat, respondeo, verba κa Ουτοι admodum suspecta videri. Namque et desunt in Cod F praetereaque in duabus vetustissimis versionibus latinis, in ver-8i0ne Argyr0pyli in), et ea qua usus est homas Aquinas'),

et parum conveniunt cum aperta loe sententia. Quare omnino Veri simile est, ea a quodam, qui Anaximandri rationem non satis perspiceret, addita 88e. Sin autem genuina 8Se putaveris, certe nou ad ἐκ του silasfατος , verum ad εὐρίνουσι 'reserenda erunt, quoniam Empedocles et Anaxagora ea solum rati0ne cum Anaximandro comparantur, qu0 res singulas e principio contrariorum Secretione generari statuant. Praeterea autem neXu8, qu Verbario του ὀ κτλ cum praecedenti loci parte coniuncta Sunt, omnino dem0nstrant, Arist0telis sententia Anaximandri principium naturam quandam unam ac Simplicem esse. De

qua re plura dicere mitto, quoniam p0stea de toto hoc l000, quippe qui in quaestione de Anaximandri principio omnium longe gravissimus sit, separatim agendum erit. Apparuit igitur, nullam esse ne Aristotelis nec he0phrasti 0cum, quo pr0bari p0ssit, Anaximandri principiuml Argyropylus sic vertit: ex ipsa namque congerie cetera

segregant .

2 Versi liae est: ex commistione namque segregant alia.

79쪽

59 mixtionem SSe rerum actu in eo conStantium. Idem autem

ex aliqua etiam ipsius Anaximandri Sententia sequitur. Cum enim infinitum dieat omnes re amplecti et guberna reii, id ita tantum intellegi potest, si infinitum est natura quaedam una et implex, ubique sui similis. Namque si est mixtio e diversis rebus sive elementis c0mposita, Si, ut aliqui putant, in rerum secretione totum quasi absumitur δ), re ex ipso ortas nec corporali ne intellegibili ratione p0terit amplecti et gubernare non corporali ratione, quoniam

non extrinsecus res circumcludit nec vero etiam ratione

intellegibili, qu0niam iam non est aliquid unum, qu0d

per omne re pertineat easque contineat, sed t0tum abiit in re singula8, quae e tangunt quidem neque autem ullo vinculo per omnes permeanti coniunguntur. Sin autem in secretione rerum solum aliqua Sua parte absumitur, re eX ipso ortas extrinsecus quidem amplectetur, sed ita solum eas poterit gubernare, ut eas ampleXu Suo a V coerceat. Neque autem credibile est, AnaXimandrum tantum repugnantiam omnino non animadVersurum fui88e. Ad eundem oeum pertinet, quod recte monet ZelleruS, ad esse tendam rerum feeretionem requiri caussam quandammoVentem, Veluti AnaXagorae mentem vel Empedoclis

amorem et discordiam talem autem QRUSSam moventem Anaximander non agnoscit'). Denique addi potest, ad philos0phiae aetatem tam priscam magi accommodatum Videri, ultimum rerum principium in natura quadam una

80쪽

et simplici quam in plurium rerum mixtione ponere haec enim re quamquam, ut antea monuimus i per se nihil pr0bat, tamen, ubi ad historiae testimonia aededit, fidem

eorum Ruget.

3. Cum igitur videatur demonstratum esse, infinitum Anaximandri non esse mixtionem e diversis rebus compositam, nihil restat, nisi ut natura quaedam implex sit hoc enim erat alterum primae divisionis membrum η). Sed si est natura quaedam simplex, rursu quaeritur, hane Anaximander utrum esse voluerit rem quandam propria sua qualitate utentem, an materiam cuiusvis qualitatis desinitae expertem'). Ad quam quaestionem quamquam iam ita respondimus, ut priorem Anaximandri sententiam esse ostenderemus M), tamen id nunc iam certis veterum testimoniis est demonstrandum. Incipiendum autem rursus ab Aristotele est.

Arist0teles igitur pluribus l0eis vetere phy8ic08, qui id quod est το ν ea ratione unum ponant, quod principium omnibus rebus subieetum unum et id quidem orporeum esse velint, in duo distribuit genera, alterum eorum, qui unum e tribus elementis, id est, aut aquam aut aerem aut ignem - namque terra ipso Aristotele teste a nullo philosopho rerum principium positum e8tk - alterum eorum, qui naturam quandam corpoream ab elementis di-Ver SRm Summum rerum principium ponant. Quattuor autem

sunt res, in quarum quaestionibus de illis disputat, primum in recensione e0rum, qui ipsum id quod est vel summum omnium principium unum solum esse velint deinde in disputatione de elementis, ea parte, qua quaerit, utrum