Anaximander Milesius, sive vetustissima quaedam rerum universitatis conceptio restituta

91쪽

et reaeo et a ro χε ia k vel coniunctim iλλο τι εαρα ταστοιχεia' δ), tum accuratius εga v vel Ἀζιεσον τι inter duo elementa, quod densius altero, alter autem subtiliussit, atque rurSu μεταξυ Sive 1 εσον tum inter aerem et

ignem, tribus locis'), tum inter aerem et aquam, quinquiens g), tum uno loco ratione disiunctiva inter aqua ui et aerent aut inter aerem et ignemq), denique uno loco etiam inter aquam et ignemq). Iam igitur quaerendum St, quem philosophorum ristoteles intellegat eum, qui naturam illam ab elementis diversam unum omnium rerum principium Statuat. Quae

quidem quaesti perdissicilis et impedita St, propterea

qu0d ristoteles sententiae auctorem aut omnino non indieat aut non ita iudicat, ut statim primum intuenti appareat, interprete autem partim inter se dissentiunt, et unus etiam, Simpliciu8, qui omnium gravi88imus est, a semet ipse dissentire putatur. Quamobrem, ut quaesti Solvatur, Si modo s0lvi 0test, multiplici ac varia pus erit disputatione, minus iucunda quam necessaria. In ipso enim Aristotele multi loci diligenter inter se comparandi erunt et aliqui l0ei ob8curiores, qui prae ceteris grave sunt, ita interpretandi, ut etiam minuta quaedam subtilitas grammatica adhibeatur. Qu0d autem ad interprete attinet, non O-

not. 1 et 2 Gen. Corr. II, 1. 329R8 vid. p. 65 not. 1.2 Gen. Corr. II, 5 332 20 vid. p. 66 DOLO. 3 Phys. I, 4. 187 12 vid. p. 6 not. I; Metaph. I, 7. 988R30 vid. p. 63 not. 2 Gen. Corr. II, 1. 328 34 vid. p. 4

92쪽

lum omnia omnium teStim0nia adserenda Sunt, Verum etiam, cum non omne inter Se consentiant, de eorum auct0ritate

et lantibus disserendum erit, et si forte aliquis a semetipso dissentire videbitur, huius rursus singuli loe inter se comparandi erunt et partim etiam subtilitate grammatica interpretandi. qua autem re disputatio debeat incipere,n0 potest dubium esse. Quaerimu enim, quem philosophorum Arist0teles intellegi velit eum, qui illam naturam ab elementis diversam rerum principium dieat. Iam vero Arist0telem ad signifieandam illam naturam pluribus uti vidimus v0eabulis itaque primum certe quaerendum 8t,

utrum omnia haec V0stabula unam eandemque rem an di-Versa res significent, utrum igitur ad eandem eiusdem an ad diversas diversorum philosophorum doctrina pertineant. Ab hac igitur quaestione ordiundum St. 4. Cum igitur quaeratur, utrum illa vocabula unam eandemque rem an diversas res significent, haec quaestio rursus bipartita est. Primum enim quaeritur, num illa vocabula naturalibus suis signifieationibus ea inter se utantur ratione, ut possint eandem rem significare, deinde, num revera Aristoteles eandem rem iis significari voluerit. Quarum quidem quae Stionum ea, quam pri0re loco p0Suimu8,

omnino adfirmanda St. Etenim v0cabula ἄτερον τι τέων στοιχε&0ν' et ' τι graec Tot στοιχεici' et ' ιεTaξυ τι δυοῖν στοιχεμυν ' ita inter se habent, ut generaliores notione ad specialiores. Vocabulum omnium generalissimum est ' τερον et των τοι-

χει 0 Cum enim scio τερον ' et ' et ταυτὶ contraria sint, quaevis res cum quavis re comparata τερ ν τι est, nisi hae res plane idem atque unum ταυτο καὶ ν), Sed aliquo modo plura sunt ) ast autem, ut quam brevissimis

93쪽

Aristotelis sententiam adumbremus, quadruplex diversitatis ratio eae enim res, quae aliquo modo plures ideoque di-Versae Sunt, aut et genere atque ideire etiam specio)et numero sive subiecto λ), aut in eodem versante genere specie Solum et numero, aut eodem et genere et specie utentes numero Solum, aut denique eodem subiecto utentes ideoque numero eaedem notione Solum diversae sunt. Haec quarta diversitatis rati - namque tres priore per Se patent interdedit primum inter diversas eiusdem rei qualitates, veluti in aqua inter liquiditatem et frigiditatem, quae

in eadem materia inhaerente ipsamque aquae formam constituente ipso genere diversae sunt, deinde in eadem re inter ipsam naturam subiectam et ea, quae ui inhaerent, veluti inter rei alicuius materiam et formam materiae insitam, et inter oculum et insitam ei vim videndi δ). indiam qu0damm0d prospici p0te8t, qua ratione illa natura ab elementis diversa ab hisee dicatur esse diversa. Etenim secunda et tertia ratione ab iis diversa esse non potest; nam si spe die solum et numero ab iis esset diversa, ipsa quinta quaedam esset elementorum specie in eodem atque illa versans genere quodsi autem numero solum neque vero specie ab iis diversa esset, ipsius et quattuor elementorum una eademque species sive forma esset ipsaque et reliqua elementa ita inter se haberent ut eiusdem pediei re singulares. Itaque ab iis non nisi aut prima aut quarta ratione potest diversa esse. Si quarta ratione di-

I Dixi sit gener et num0ro ut rursus et specie et numero', quoniam, ut deinceps patebit res possunt diversae SSe genere,

quae sunt numero eaedem.

2 Haec sere sunt, qua ab Aristotulo Metaph. V, 9 et 1 domodis divorsitatis disputantur, de quibus accuratius dicere non est huius loci. Quarti diversitatis modi exempla inveniuntur hy8. I, 7.190 sq. 9. 192. 3 VIII, 8 263b 12 Gen. Corr. I, 3. 319 2 sq. b. 320I 12 7 32 6 8 326 6 An. III, 427 2 sq. 7. 431 13, alia.

94쪽

versa est, nihil est nisi materia pariter runium elemen-t0rum qualitatibus e intrarii subieeta, si prima est sub stantia t0ta sua natura ab elementis diversa et numero ab iis separata. Utra diversitatis ratio intellegenda sit, fortasse e reliquis vocabulis cognosci poterit. Iam το παρα τι ip8um quoque Si 'τερον τινος, Sed notio eius minus late patet. Etenim praepositio fricte naturali sua significatione talem significat duarum rerum di- Ver8itatem, quae in separatione quadam c0nsistit et idcirco ea re dicitur nasci τι quae ab alia quadam re ita diversa est, ut ab ea aliquo m0do separata Sit. ampy0prie quidem praep08iti0ne ιορα ea significatur diver-8ita 8, quae in locorum separatione cernitur, sed ' πορ ει n0n solum id dieitur, qu0d ab alia quadam re loco Verum

etiam, ut mox apparebit, id, quod ab alia re sua ipsius via notione separatum est a neque ob caussam, etiamsi ab ea non est loco Separata, tamen loco Separari p0teSt. Quare, ut vocabuli significationem una n0tione comprehendam, eam generaliter sic definio ' παρ τι ea dicitur res, quae ab alia re ita diversa est, ut ipsa per Se eam nec contineat nec ea contineatur; quae enim re ab

alia hoc modo diversa est, ab ea aut actu separata Staut certe ab ea p0test separari. Quam significationem ut appareat eam etiam esse, qua ab Aristotele v0cabulum adhibeatur, hoc loe pauca quaedam Sufficiunt, quae prae ceteris perspicua sunt maximeque ipsam rem continent quae pauli p0st pluribus l0eis singulis firmabuntur. Itaque Arist0teles ipse locis, ubi accurate loquendum est, Vocabulum recto τι ' voeabulo ' χευριστον ' explicat, veluti in Meta- physicis ait, hi j citeri δει καὶ την ista εἰνa rea ea Ta

95쪽

τευν ). Luculentissime autem, quae in Aristotelis mente voeabuli signifieati sit, inde apparet, quod notionis negantis ab alenti disserentiam ita definit, ut notionem negantem signifiear dieat id, quod sit ' casia et o ἐν τῆ circo φασει hoc est, quod ab eo, quod 110tione alenti contineatur, separatum it veluti, ut hoc Xemplo utar, non

album vel τὰ ιιι λει ν significat id, qu0d est παρα τολιυκον, hoe est id, qu0d ab albo separatum est δ). Fadite

1 Philop. ad Anal post. I, 24 85 18 se . . εἰ καὶ τερον GTh

2 Metaph. V 2. 1004δ 3, ubi negatio distinguitur a privatione, ipsa negatio intellegitur autum notio segans), sic definitur

,, ἐνθα ἐν xj Πονήσει Mεν ουν φ εν ῆ διαφορα προσεστι, παρατ ε', in ovi ,ει' ἀπ ουσέα γὰρ γ ἀποτασις ἐκεινου μω . De loci sententia, quam opinor, hucusque nemo plane intellexit, haec videntur addenda esse. Primum in urbis 'ro, εν ὴ n.' τ εν' per se patet esse notio non aientem unaquaequo enim notio significat aliquid unum, id est, significat τι , quod ipsum per se est εν τι Doindo 'ro ἐν reno φύσε si id, quod notione neganti negatur, id autem est ipsum illud M sivo notio alutis. Tum id quod ad loci sententiam gravissimum est, in i ducπορα προσεσr παρα το ἐν ἀποφασει, παρατο ἐν ἀποφάσει est adpositio ad διαφορα, qua id ipsum, in quo disserentia posita sit, significatur namque hoc ipsum, ', εἶναι παρὰ το ἐν ἀποφάσε sive 'suparatum ess ab eo, quod notione alenti continetur notionis nugantis ab atoni differuntia sest. Denique videndum est, quid sibi volint verba τω ν γ δ προσεστιν ' quae res etsi ad nostram quaestionem non necessario pertinet, tamen sine ea Aristo totis locus non potest intellegi. Cognoscitur autem e comparatione notionis negantis et privantis, quarum differentia hoc ipso loco ab Aristotele subtilitor indicatur. Sit ex gr. notio aiens ' videns huic opposita notio negans ' non videns' et privans ' caecum Iam notio negans et privans eo consentiunt, quod utraque significat

96쪽

autem patet, id, qu0d 0ti0ue neganti continetur, ab e0, quod continetur alenti, et ita p088 Separatum esse, ut l000

aliquid, quidquid id est, in quo visus absentia sive a visu separatio cernatur, si modo absentia et separatio cerni potest. Cf. Metaph. IV, 6 101 1 19. Qua autum ration ab Aristotele differre dicantur, hoc modo patet. Quavis notione aiunt et neganti Aristotelis sun-tentia ut ipsa rei veritate, quaecunque sunt, in duo maxima dividuntur genera, quorum alter continentur ea, in quibus notio aiens, id est, si nostro exemplo utimur, facultas videndi, alter Omnia reliqua, in quibus notio negans, id est, visus absentia sive a visu separatio cernitur. Iam vero in his alteris, si solum a ratione considerantur, quatenus continentur notion neganti, nihil est, quod sit alens ideoque nihil, quo unum aliquid a definitum fiant; tidcirco et omnia possunt esse praeter illud alterum genus notione aionii 0finitum, ut possunt nihil esse quam ob caussam vocabulum velut non videns ab Aristotele vocatur Pol α αὐοι GTον Consectaneum est, ut meus notionem negantem cogitans, si per se Solam cogitet, non cogitet definitum quoddam subiectum, in quo haec notio cernatur, sed infinito modo aliquid tale cogitet, quod separatum sit a notione alenti, id est in nostr exemplo, quod separatum sit a visu. Atque hinc patui, notionis negantis ab alentidisserentiam, quae in separatione ab aiunt sive in alentis absentia posita est, non cum notione definiti cuiusdam subiecti, in quo insit, coniunctam esse, sed et cogitatione et ratione semper adiungi ad notionem aientem et hae sola quasi fulciri, siquidum anihil cogitatur nec oration significatur nisi ab alenti separatio sive aientis absuntia. Aliter se habet in notione privanti namque notio privans, velut caecum' ipsa quoque significat quidem notionis alentis absunt iam sive ab ea separationem, sed simul continet notionum definiti cuiusdam subiecti, ad quod solum illa aiuntis absentia pertineat, velut notio caeci continet notionem oculi, in qu solo cernatur. Quare Aristoteles nostro loco, l004 15 ait

negantis et privantis disserentia haec est notionis nugantis ab alenti

97쪽

ab eo separatum sit, et ita ut 110u 0eo quidem, sed tamen t0ta sua n0tioue ab illo separatuiti sit et ideireo possit ei te loe quoque Separari λ). Utroque autem modo ab illo ita diversum est, ut per e suaque ipsius natura nee contineat illud ne illo contineatur namque si per se illud contineret, de ipso noti aiens, si ipsum per se ill0 contineretur, de illo n0ti negans praedicauda esset. Cum igitur haec generalis vocabuli significati sit, per se patet, id duplici ratione posse adhiberi. Primum enim atque usu longe frequentissim ab Aristotele id dieiturnae τι τερον, quod ab alia quadem re numero sive subiecto, id est quod ab alia quadam re ita diversum est, ut ab ea loco separatum sit. Hae voeabuli signiseatione

disserentia, quoniam negans notio non continet notionem definiti subiecti, ad solam notionem aientem adiungitur, privans autem indotait quodam subiecto cernitur. Ut Aristololes, ita etiam Theophrastus notionem negantem desinit τό rc oceo ἐν torto ι,ασει id quod inde patet quod, ut Simplicius refert Phys. 25 a, ante m. rationem, qua Parmenides Omnia

unum esse demonstraverit, Si proponit: το παρα το ν υ ον,

1 ὁ υκ ν s ηδεν εν tio et ἴν. Similia sunt, quae a Simplicio eodem loco referuntur, Eudemi et orphyrii verba. 1 Si, ut rem exemplo Ostendam, consideramus rem albam, velut nivem, in hau una re duo coniuncta sunt, materia subiecta se ipsa albedo. Iam vero haec materia, si per se sola Spectatur, quoniam sua ipsius natura non continet albedinem, si non album μ η λευκον, ut materia in universum est μη ν), est igitur aliquid Iroeso το λευκον. Verum in nive materia, quae notione neganti non albi significatur, ab albedine non loco quidem, sed tamen tota sua notione separata est et hanc ob caussam loco quoque separari potest. Similiter albedo puris est non materia vel aliquid παρια TMὶν λην quamquam in nive non loco a materia separata est

98쪽

mentem divinam esse ' παρ' καστον hae signifieatione Ρlatonis de deis doctrinam, quippe quas is esse velit naturas seorsum a rebu8 Singularibu per e constantes, ita signifieat, ut Platonis sententia τὰ Idr dieat esse ' παοὰτ πρarsutaga Vel f παοὰ τ αἰσθητα haneque eius sen-tontiam ita refellit, ut τα ἴδη demonstret non p088 esse aliquid, qu0 sit ' recto τα ιραγματα ' ); hae denique signifieati0n didit, id quod cum illa de deis opinione arcte

que dieitur ιαρὰ τὰ ἔτερον, qu0rum alterum ab altero, licet ab eo non separatum sit loco, tamen sua ipsius natura ita diversum est, ut nec contineat alterum nec e contineatur, utque ne efficiat nec ab eo essetatur id quod tum evenit, si ipso genere ipsisque principiis diversa sunt, ita ut alterum ad alterum extrinseeus solum et alia caussa movente accedere atque ideire etiam rursus ab eo manenti separari possit. Hae v0cabuli significatione Aristoteles utitur,

2 Longum est, innumeros locos huc pertinentes singillatim adferre quare in paucis maxime ipsam rem continentibus acquiescam. f. igitur Metaph. I, 6;987' 7 27 29 9. 990 6 991R1 III, I. 995 14 2. 997 34 sq. 3. 999 6 sq. 4. 999 32 sq. 6. 1002 22;VII, 14 15. I 040 8 sq. 16 1040 26. Quorum locorum tres postremi propterea maxime eam, de qua nunc agimus, vocabuli παρα τι Significationem patefaciunt, quod, cum Metaph. VII, 14 oto Platonis

idea dicantur ουσίαι χωρ σται, c. 16 promiscue dicuntur tum χωρισταὶ των και ἔκαστα tum παρα τα και ἔκαστα.

3 De hac quoquo sententia sufficit hos paucos attulisse locos: Metaph. VII, 13, maximo l038 34 10. 1035 27; n. II, 3. 414 bral; III 8 402, 13. 4 Cf. prae ceteris Metaph. XIII, 2. 1077 4; hys III, I. 200' 32 in universum Metaph. VII, 1. 1028 l8 sq.

99쪽

eum didit o λον esse aliquid ' παρὰ τὰ smo a i et hominem non esse animal et bipes seorsum et tamquam lementa Sumpta, sed in eo portere esse aliquid, quod sit παρὰ ταυτα ipsam h0minis essentiam sive sormam'). Quibus locis ne in errorem ducamur, reputandum est, Aristotelem n0n dicere, ipsam t0tius naturam et o λον esse aliquid παρὰ το λον πραγμα sive ipsam rem totam,

et hominis formam esse aliquid as υτον τον νθ o 9-πον, Verum in re tota ipsam totius naturam esse aliquid recto Ta Moota per Se sumpta, et in homine hominis formam esse aliquid παρὰ το φον ai di πουν, elementorum modo eorsum sumpta. Idque reetissime dieit. Namque ipsa tota re continetur etiam totius natura, partibus Vero Seorsum sumpti non continetur, sed hise aliundo ingignitur aut arte aut natura aut easu et hanc ob caussam

ab ipsis manentibus rursus separari potest', pariterque h0mine ipso e0ntinetur hominis forma, illis autem hominis partibus per se 80lis non continetur, sed in iis n0 inest nisi Metu principii generantis ε). AEadem vocabuli signi-

2 Metaph. VIII, 3. 1043 10: stim a d ανθρωπος ἐστι το

tentia f. Metaph. VII, 17. 104 14 11 sq. Hinc solvitur otiam illa leno μ' quam Arist. hys. I, 2. 85 11 proponit hisco verbis: ἡ ποτερον εν ἡ πλuco ο ιερος καὶ το λον. Cf. ibid. v. 32-34. 4 Motaph. VIII, 6 1045 30. - Est autem aliquis Aristotelis locus, quo videri possit ipsum homino in dicere aliquid esse παρατα μέρη quamquam per se ipse partes continet ab iisque non potest separari, set idcirco notion solum ab iis diversus est. Namque Mutaph. XIII, 7. 1082 15 ait: δει το ναι acto et e doti μοναδΠς

100쪽

seati cernitur, eum Arist0teles, de sensuum perceptionibus agen8, pSum en8um contendit non in patiendo s0lum, id est, in quadam commutatione pulsu externo effecta consistere. Sed taraea et πίσχειν esse aliquid ipsum o ἰσ- θανεσθαι Φ), propterea cilicet, qu0d ipsa sentiendi vis sa- cultate patiendi, quae c0rpori propria it n0n contineatur, sed ad eam a principio omnino diverso ab anima accedat; et cum quaerit, utrum ea, quae anim insita sit, vis movendi peculiaris quaedam animi saeuitas sit ' recisi τὰ ιωθoeta λεγεσθαι καὶ τα εἰργὶμεν. id est ' reuoa γην ωσθλησιν καὶ

θατερον, ωσπερ λευκὁ ανδο υπος παoce λευκὴν καὶ αν θρωπὰν liεTε χει se τουτων 1 irαν χῖ διατέρου ματερον διας ορεα βις. ωσπερ εαν, ρωπος Irαρέα ζῶον καὶ δίπουν. μ' De quo loco, qui ne ab Aloxandro quidem recte tutellegitur, cum ad nostram quaestionem non levis sit, paucis indicabo quid sentiam. Itaque homo albus non dicitur esse γπαρέα λευκὸν cc ανθρωπον, ea ratione, quatenus haec in ipso coniuncta sunt, sed quatenus seorSum per Se Sumuntur, quatenus igitur album per se non necessario est homo, sed potest esse alia quaedam res, X. r. iX, et quatenus homo per se non necessario est albus, sed potest alio colore uti Pariter homo non dicitur esse παρα ψ ον κ δε δίπουν ea ratione, quatenus haec ipsius naturam constituunt sed quatenus seorsum per se sumuntur, quatenus

igitur animal per se non necessario est bipes sed potest alia etiam differentia uti, ut bipes non necessario est in animali, sed potest etiam in alia re inesse ex. r. in sella et mensa. Atque ita solum si locus intellegitur, demonstrat id, quod Aristoteles demonstraturus est, numerum binarium per se non esse aliquid παρα τα δυο μο- νε διις Itaque h. l. Aristoteles non dicit, ipsam quandam rem esse aliquid rc ρo rc μωxi, quatenus haec in ipsa coniuncta sunt ab hisce enim notione solum diversa est; sed quatenus haec seorsum Perse sumuntur a partibus autem ita sumptis etiam loco separata est. Ergo h. l. πειρα τι ea significatione adhibetur, quam priorem

posuimus.