장음표시 사용
91쪽
83 Da svuMA ARTIs CRITICAE DIpricULTArata sunt, & necessaria consecutione descendunt pxxx I. Non igitur in constituenda veritate fidendum coaevis , quos Vocant, scriptoribus, cavendum a consequentibus. At si hoc est , cui fidem habebimus p cui credemus p Tibi nimirum novo Critico fidendum erit ρ tibi habenda fides I & quidquid nobis obtuleris , passis statim ulnis amplexandum , & clausis, ut aiunt ι oculis excipiendum Gravis enim vero auctor , summo litterariae reipublicae bono , aetate hac nostra exortus , & ad haec postrema tempora reservatus , quo nos de incerti L. simis rebus , non modo certos & certiores, sed etiameertissimos faceres. Dicis ; quid igitur fiet ρ quomodo veritas elicietur quomodo explicabitur λ Hoc a me quaeris p tu videris ; quaere potius a te ; tu tibi ipse recponde . Munus nunc meum est difficultatem ostendere , non te rationem , qua ex difficultate evadere possis . edocere . Quod si respondere cogor , hoc unum dicam , nec alius quispiam poterit at iter dicere , nisi totum hoc negotium difficilem inabere ingressum , propter summam doctrinam atque eruditionem , quam in Critico requiri superiore actione docui; multo vero difficiliorem, Propter summas , quas nunc ostendo , & in quas Criticus necessario conjicitur angustias , habere egressum . XXXII. At enim ; quid tu tandem impeditissimo do incendi munere implicatus , ct in scholam illam tuam , tanquam in pistrinum aliquod , compulsus .... Nonuit, cur plura addas ; intelligo quid illud sit , quod te
92쪽
Aeetio NIs I. LIBIR II. emuli, quod pectore clausiam babes , quod iamdiu ge
sit erumpere , & quod egomet , ne tibi cruditatem gignat. nunc educendum curabo. Planius . video, quid mi hi opponere hoc loco mediteris , & iam inde usque ab initio hujus contentionis nostrae obiicere in animo habueris. Dicam igitur de me , dicam aperte , dieam ingenue; Si in huiusmodi loca adeo saltuosa , Sc tot tanti sique sentibus obsita aut necessitate adactum , aut sorte fodituna delatum me viderem, conarer quidem , sed nescio quomodo expedire me possem Sed illud hoc loco a tende, quod jam per te animadvertere pridem debueras; Alias hac in contentione nostra tuas, alias meas , & multo diversas esse partes. Mihi pars facilior obtigit, tibi difficilior ineumbit. Aliud est ostendere , aliud profligare difficultatem , primum nullius prope ingenii , alterum summae eximiaeque doctrinae. Facile est apta dis solvere, difficile admodum dissipata colligare ; facile est in littore maris constituto scopulorum tempestatumque pericula denunciare ; in ipsb. vero mari turbulenta tempesta te deprehenso naufragia vitare, & portum feliciter subire multo difficillimum. Neque vero est , quamobrem pistrinum illud , quo nomine recte quidem scholam designasti, mihi exprobres. Etenim, uti vides,
ex eo pedem non effero. Non in exquisita, non in recorudita eruditione versor ; ea assero, quae cuique ObVia , in medio posita, ac prope vel caeco exposita sunt. Sed ,
qui uni serio studuit uti, facile de aliarum artium dissiculis
93쪽
cultate, si minus recte , quod mihi non sumo, iudica re , aliqua saltem certe potest ratione suspicari. inare non est , cur de communicanda mecum dissicultate coingites , quam vitabo sapiens I neque vero unquam tam impedito de unaquaque re iudicandi munere implicabor. Ratione & iudicio utens, & pedetentim incedens e tenus procedam, quatenus ratio & iudicium sinet, nee committam sanus, ut ulterius progrediar. XXXIII. Sed ut, unde digressi sumus, revertamur ,s in proposito canone prope ceno atque explorato tantum inest dissicultatis , quantum ostendimus , quid ce ses futurum in iis, qui neque tam certi sunt, neque tam eaeplorati λ Itaque, non est cur reliquos eluseeur generis & aeque certos examinandos suscipiam , in qui
bus , si per tempus liceret, mihi prope ludus esset, idem, quod in allato. exemplo praestiti, demonstrare. Sed quid tandem faetas Velis, nolis, hoc habent a se omnes artes , ut fere praecepta facilia sint, usiis dissicilis ; hoc autem amplius ars critica, ut & preceptis sit & usu dissicillima . Porro hoe ipsum sive vitium , si ve morbum , sive aliud quidpiam appellare malis, proeerto habeto, este hujusmodi, cui nulla praecipientium eonsilia subvenire , nulla medentum ars, ne vel adhibito quidem panchresto medicamento , mederi possit. XXX lv. Verum, omissis praeceptis & canonibus, de quibus satis diximus , pauca de ipsis artis criticae principiis dicamus, quo dissicultas magis, quam ostendendam
94쪽
Aerio NIs I. LI 28 R. II. 93 suscepi, ae magis declaretur. Principia cuiusque faculatatis & artis ea vocantur, quae communi atque unanimi sententia probata ac recepta sunt, atque in ipso communi sensu propemodum infixa. Nunc si artis eritiaticae principia paullo diligentius expendere velimus, . eodem , quo praecepta, morbo Iaborare deprehendemus . Et sane , quid exploratius, quam standum esse
auctoritati, obtemperandum rationi, utriusque & a ctoritatis & rationis consensionem maximi esse facie dam , multum veteribus, multum antiquitati defere dum . In his omnes consentiunt, nemo discrepat; haec tanquam bases ac fundamenta a Criticis omnibus iactu tur, super quae veritatis aedificium firmum extruatur atque inconcussum. Ex his tamen veris certissimisque principiis dici non potest, quantae quamque non diversa: s, tum , sed oppositae etiam consecutiones deducantur. , XXXV. Unde enim censes tot dissidia inter doctissimos & nobilissimos Criticos eadem de re & exorta olim fuisse , excitari quotidie , quae nullum unquam finem habitura esse videantur , si ut certa sunt, quaς communi sententia constituuntur , principia; ita etiam certus &constans usiis esset principiorum . Sed ea nescio quomodo cum ad usum traducuntur, lites gignunt, quaestione. pariunt , & tot , pro diversa ingeniorum ratiocinantium habitudine, ex iis variat erumpunt discrepam tesque sententiae , ut earum incredibilis numerus sit, &desperanda conciliatio . Utraque ex parte auctoritas Op
95쪽
sa DE CRITICAE DIFFIeuLTATTponitur, utrique parti tarationem favere contenditur ῶutrinque antiquitatis testimonium profertur , utrinque pugnatur, & repugnatur acerrime; nullus disceptati num finis, nullus controversiarum modus . inae quidem satis declarant, quacumque de causa id evenire dic tur , quam incerta res ista sit ac plena negotii. es XXXVI. Atque ut id a te infirmari non possit; a me vero non tam affirmetur , quam confirmetur, allato exemplo demonstrabitur. Celeberrimam Abgari epistolam tibi non ignotam esse existimo . Atqui haec per eadem omnino principia a doctissimis & praestantissimi Criticis & oppugantur & propugnatur. Ipsa Gelasii
summi Pontificis auctoritas , qui eam apocrypham cem sura sua declaraverat , omnem sustulisse controversiam existimari poterat, sed tamen haec ipsa auctoritas non obstat, quo minus irrogata censiara non in diversam modo , sed in oppositam etiam partem pro cuiusque studio detorqueatur. Usque adeo eadem de re , iisdemque deducta ratiocinatione principiis , opposita concluduntur . 'Atque hoc ipsum quidem , si actionis huius nostrae iam ad exitum properantis modus pateretur , bene multis ex emplis doceri posset. Id autem generatim licet animad Vertere fere in omnibus , de quibus inter se Critiei litugant , di quae magnis utrinque contentionibus , allata utrinque & auctoritate & ratione, Sc veterum & antiquitatis testificatione agitantur. Quibus exemplis conficitur, ita rem plerunque se habere, ut tametsi substrata , tamquam
96쪽
Aetro NIs 1. LIa1R H. di quam firmissima basi ), principiorum certitudine aliquid
constituatur, superexstructum tamen aedificium labet. Quapropter, opinor, intelligis omnia propemodum incerta esse , obscura , omnia fere dubia , omnia suspiciosa. Sic est; quo te cumque convertas , quocumquei cogites, usque novi occurrent, qui ter impediant, Labyrinti, novi Maeandri, novae ambages nova nova
rum diverticula semitarum obiicientur; & illa ipsa difficultas , quam ab initio summam propositi, novis se per difficultatum accessionibus cumulata , & incredibilem in modum' exaggerata reperietur . Iam vero tibi quid regulae prode si e poterunt e quid praecepta λ quid carinones λ quid vel ipsa principia magnopere poterunt Prordesse Θ Ubi nunc Ariadnaeum illud filum , quod incertos
gressus tuos regat,a te iam inde ab huius actionis exordio expromptum , in quo tantam fiduciam collocaras , quod tibi nunquam defuturum, & tanto usui laturum sperabas, ut eius unius praesidio ex iis, quas priore actione ostem dimus, plurimarum maximarumque dissicultatum ambagibus evadere te nullo prope negotio posse consideres . XXXVII. At si, hoc est, actum omnino erit de Ve-ntate , & de veridica prorsus historia desperandum .
Quid hie dicam Z quid reponam Z Non imperite tu quidem , nec vero non opportune hoc mihi nunc obiicis at que opponis. Sed , quam facile me expediam , attende.
Age, dic quid a me tibi responderi vis i Mihi aeque facile est, & concedere S negare ; concedam si vis
97쪽
m suMMA ARTU CRITICAE DIFFICULTATAetabor , si voles . Si utrumque 3 etiam . Itaque, quod oratoribus fiducia causae usitatum est & familiare, comeedam simul & negabo. Primum concedam desperam dum de veritate ; sed tibi, homini inexperto, imperito , inexercitato , & vix leviter primis litteris tincto ; quae causae fuerunt, & quidem gravissimae, quibus adductus
te ab hoc impeditissimo munere avocandum remove dumque susceperim. id tibi hac de responsione videtur Certe praeter expectationem hominem occupavit Ised tamen nihil verius a me proferri potuit , & magis ad usum praesentem accomodatum. Hoc primum . Dei de nego de veritate esse desperandum hominibus sapie tibus, ingeniosis , longo usu edoctis , & qui necessaria ad artem criticam praesidia asserant. Invenient illi , ne dubita , rationem , qua veritatem ex illis dissicultatibus , quas hactenus persecuti sumus, evolutam explicent, quam tu rationem nondum invenire potuisti, nec vero Dre credo , ut invenias in posterum .. XXXVIII. Caeterum noli putare, orationem hanc meam eo spectasse , omnia ut dubia redderem , ut i certa facerem , ut omnem humanam fidem de medio tollerem . Non huc spectavit , non huc pertinuit oratio. Nihil enim stultius a me insinuari potuisset , quam Veritatem explicari nullo modo posse . Si ita me gessissem , more Gigantum pugnassem cum superis , hoc est repugnassem naturae , eiusque vinculum , quo humana adinstringitur secietas , dissolvisse merito coarguerer .ctor
98쪽
Ac Tio NIs I. II. Dor quippe, tuus, egrinie scriptum reliquit uir doctissimus in praeclarissimo illo sito de locis Theologicis opere lib.xi. cap. 1 v. in bomisgnt mntibus ines nationem ad credendum naturalem pressit. Siquidem non minus fides necessaria est hominis oe vita oe discia plinae , quam aut igvi locus supremus , aut terra imus , ut bene babeant , necessarius est . Non ego igitur humanam fidem de medio tollendam , non de veritate despernandum esse contendi . Historicis enim gravibus , quales sine dubio non pauci inter sacros & profanos numerantur , an fidem esse habendam , ex eorumque auctorutate , si praesertim aliqua de re consentiant , dico posse elici veritatem. Qitare , si recte attendisti, unam expediendae certo veritatis, eamque summam difficultatem sum persecutus ; hoc allatae rationes ostendunt, hoc d cent . Si vero reliquis actionibus interesse volueris, sensus omnes hac de re mei, tibi notiores fient; & inte liges planeque perspicies , nihil mihi magis esse eordi ;γδm veritatem . Interim maneat in causa, quod demonstrandum suscepi; Artem criticam esse difficilem, artis praecepta dissiciliora , ex praeceptis aliquid certi constituere multo dissicillimum. XXXIX. Q d si nunc a me doceri cupis rationem , quam sapientes atque eruditi viri , ut se ex ostensis di fesficultatibus expediant, inituri sint ; tametsi , quemad modum dixi, hae partes nou sunt meae, morem tameis
geram , ac tibi iusta petenti , & praeclara cupienti satism
99쪽
96 Da suMMA ARTIs CIUTICAE DIppicuLTAra faciam . Verum, quandoquidem in exitu est oratio . non id ego te docebo ; sed paucis , atque adeo uno tantum verbo tibi indicabo . Die , amabo te , dic sodes, an oblitus es, quod , cum paullo ante de praeceptis artium generatim , & singulatim de artis criticae regulis ageb mus , diximus , & te meminisse super omnia oportebat , artem nimirum criticam , uti reliquas artes, sed artem praecipue criticam uno ferme iudicio contineri Quo
summam artium iam revocavi, eodem nunc te revoco,
ut ab arte omnium dissicillima avocem , ad iudicium inquam ; dicam iterum ad iudicium. En tibi ratio explica
darum dissicultatum; en modus expediendae veritatis; en Via eo , quo tendis, tuto perveniendi, en regula , en Pr ceptum , en canon firmus ille quidem atque inconcussus, en denique Ariadnaeum filum , quo Criticus regitur , cu- Ius ope expeditur, cuius praesidio , quantum dc rerum
natura patitur, & humana sinit infirmitas , tutus incedit , & feliciter ex ambagibus , quae in arte omnium impeditissima vitari omnino non possunt, evadit. Judicium fere omnia in arte critica administrat, omnia iudicium expedit, omnia transigit iudicium . Judicio di solvuntur ambages , iudicio implicata explicantur , iudicio involuta evolvuntur. Hoc est , quod pervia facit, quae videntur impervia , hoc obstantia removet , hoc offendicula tollit, hoc affusas veritati tenebras discutit, hoc facem praefert, hoc praeito est , ubi neces
situ postulat, adest, subvenit, opitulatur; hoc callem
100쪽
ACTIONI s I. LIBER II. 9 ostendit, hoc gressus moderatur, hoc difficultates omanes , quantumvis arduas & incredibiles , superat, edomat atque profligat, ubique serpit, in omnem partem se dat ae versat, uno verbo nihil non agit , & hoc denique est, quod ego iamdiu a te requiro ac flagito , de quo tu prorsus destitueris. ' XL. Quid P Tune, si vel minima huius, de quo dico, iudicii . in te particula resideret, tete huic pela go tam incerto , tam vasto , tam immense , tam infesso, tam scopulose, procellose, aestuosio, tot tantisque naufragiis famo , sine velis, sine remigibus , sine gubernaculo , sine mente , sine consilio commisises , aut te unquam committere cogitasses ὸ Nae tu , si quidquam sapuisses, nec desipuisses omnino , aut te portu conti nuisses, aut si solvere placuisset, extremas tantum littoris oras tutioresque legisses, atque illa tibi ratione ac saluti tuae cautus & sapiens prospexisses. Quid attinuit sponte tua in summum te periculorum omnium coniice re discrimen , atque in medium turbulentissimarum procellarum ac tempestatum certamen istud tuum male compactum , atque Omni ex parte fatiscens urgere navigium , nisi ut cupiditate excaecatus , & amentia praeceps ad certum rueres naufragium , interitumque voluntarium properares pXLI. I modo, iacta illa tua praecepta, ingere regulas , Obtrude canones, in quibus quantam possis coblocare fiduciam , jam satis a me opinor esse demonstra Tom.I. G tum.