장음표시 사용
161쪽
meos mitigandosque homines potuit, quam quod nos seci- muc Res hostium in praeda captas, quae belli jure noS- irae videbantur, remigimus auctore belli, quia vivo non 'potuimus, perstincto jam fato dedidimu bona eorum,
5 ne quid ex contagione noXae remaneret Pene noS,
Romam portavimus. Quid ultra tibi, Romane, quid foederi, quid Diis arbitris o deris debeo ' Quem tibi tua-
rum irarum, quem meorum Suppliciorum judicem seram, neminem, neque populum, neque privatum, fugio. Quod 10 si nihil cum potentiore juris humani relinquitur inopi, at ego ad Deos vindices intolerandae Superbiae confugiam; et
'precabor, ut ira Sua Vertant in eoS, quibUS non uae red- ditae res, non alienae accumulatae Sati Sint quorum de Vitiam non mors noxiorum, non dediti exanimatorum
I corporum, non bona Sequentia domini deditionem exsati- ent. lacari nequeunt, niSi hauriendum Sanguinem lani- andaque viScera noStra praebuerimuS JuStum est bellum, 'Samnites, quibus neceSSarium; et pia arma, quibus nulla misi in armis relinquitur Spes Proinde, quum rerum hu-20 manarum maximum momentum Sit, quam Propitii rem,
quam adverSi agant iis, pro certo habete, priora bella 'adversus Deo magis, quam homines gessiSSeri hoc, quod
instat, ducibus ipsi Dii geSturos.
II. Haec non laeta magis quam vera, vaticinatUS, Xercitum educto, circa Caudium castra, quam poteS OccultiSSime, locat inde ad Calatiam, ubi jam consules Romano CnStr que SSe audiebat, milites decem pastorum habitu mittit; pecoraque diversos, alium alibi, haud procul Romani pascere jubet praesidiis : ubi inciderint in praedatores, ut idem 20 omnibus sermo constet, legiones Samnitium in Apulia esse, luceriam omnibus copiis circumsedere nec procul abeSSe, quin vi capiant.' Iam is etiam rumor ante, de induStria vulgatus, Venerat ad Romano ; sed fidem auxere captivi, eo maXime, quod Sermo inter omnes congruebat Haudaxerat dubium, quin Lucerini opem Romanus erret, boni aesid0libus sociis simul ne Apulia omnis ad praeSentem terrorem deficeret ea modo, qua irent, consultatio fuit. Duae ad Luceriam serebant vias altera praeter oram Super mariSpaten apertaque, Sed quanto tutior, tanto sere longior l-40 tera per Furculas Caudinas brevior. Sed ita natu locus est: Saltus duo alti anguSti silvosique Eunt, montibus circa perpetuis inter se juncti jacet inter eo Sati patenS, clauSUS
162쪽
in medio campus, herbidus aquoSuSque, per quem medium iter St. Sed ante, quam venia ad eum intrandae primae angUStiae Sunt et aut eadem, qua te inSinuaveris, retro Via repetendari aut, Si ire porro PergaS, per alium Saltum arctiorem impeditioremque evadendum. In eum campum in alia per cavam rupem Romani, demiSSo agmine, quum ad alia angustia protinu pergerent, Septa dejectu arborum, SaXΟrumque ingentium objacentem molem in Venere. Quum fraus hostilis apparuiSSet, praeSidium etiam in Summo Saltu conspicitur. Citati inde retro, qua Venerant, pergunt repe-ὶ0tere iam eam quoque ClauSam Sua Obice armiSque inveniunt. Sistunt inde gradum in ulliu imperio : Stuporque omnium animoS, ac velut torpor quidam in Solitus membra tenet intuentesque alii alios quum alterum qui Sque compotem magi mentis ac consilii ducerent diu immobilos Iosilent. Deinde ubi praetoria consulum erigi videre, et eX- pedire quosdam utilia operi, quamquam ludibrio re munientes, perditi rebia ac Spe omni adempta, Cernebant; tamen, ne culpam mali adderent, pro Se quiSque, nec hortante ullo nec imperante, ad muniendum VerSi, CaStra propter 20
aquam Vallo circumdant Sua ipSi opera laboremque irritum praeterquam quod hoStes Superbe increpabant cum miSer bili consessione eludentes. Ad con Sule moeStOS, ne adVΟ- cantes quidem in consilium quando eo con Silio nec auXili locus esset), Sua ponte legati ac tribuni conveniunt: mmiliteSque ad praetorium Versi opem, quam ViX Dii immo tales erre poterant, ab ducibUS CXpOSCunt. ΙΙΙ. Querentes magis, quam ConSUltanteS, no oppreSSit: quum pro ingenio quisque fremerent alius, per obices viarum alius, per adversa montium, per SilvaS, qua M 4erri arma poterunt, eamus. Modo ad hoStem pervenire diceat, quem per anno jam prope triginta Vincimu ; m- ita aequa et plana erunt Romano, in perfidum Samnitem iugnanti: '' alius, Quo aut qua eamus iam mon-
te moliri fodin sua paramus Dum haec imminebunt 35 juga, qua tu ad hostem venies Armati inermeS, sorteS, ignavi, pariter omnes capti atque victi Sumus serrum 'quidem ad bene moriendum oblaturus est hoStis: Sedens tollum conficiet. His invicem SermonibuS, NUM cibi, qua quieti immemor, o traducta est es Samnitibus 40 quidem consilium in tam laetis suppetebat rebus es itaque universi Herennium Ontium, patrem imperatoris, per lite-
163쪽
LIBER IX. ΑΡ. v. 149ras Consulendum CenSent. Jam S graVis anniS, non militaribus solum, Sed civilibu quoque, ubSeeSSerat muneribus : in corpore tamen affecto vigebat vis animi consiliique Is, ubi ac sepit, ad Furculas Caudinas inter duos
5 Saltu claUSOS ESSe exercitu RomanOS, ConSultu ab nuntio filii censuit, Omnes inde quam primum inviolato dimittendo quae ubi Spreta Sententia St, iterumque, Eodem reme-Rnte nuntio, CODSulebatur, CenSuit, ad unum omne interficiendos Quae ubi tam discordia inter se, velut ex ancipiti 10 oraculo, reSponSa data Sunt quamquam filius ipse in primis
jam animum quoque patri conSenuiSSe in assecto corpore rebaturri tamen conSensu omnium victu eSt, ut ipsum in consilium acciret. eo graVatu Senex plauStro in caStradicitur advectus, vocatuSque in consilium ita sermo locutus 15MSSe, Ut nihil Sententiae Suae mutaret causa tantum adjiceret: iriore se consilio, quod optimum dUCeret, cum po- tentissimo populo per ingens beneficium perpetuam firma- re pacem amicitiamque : altero ConSilio in multas aetates,
quibus, amissis duobus exercitibus, haud facile recepturas vires Romana res Sset, bellum differrea tertium nullum consilium esse.' Quum filius aliique principe percontando XSequerentur Quid Si media via consilii capere
tur; ut et dimitterentur incolumes, et leges iis uro olli victis imponerentur Ista quidem Sententia ' inquit,
25 ea St, quae neque amico parat, neque inimicos tollit. Servate modo, quos ignominia irritaveritis ea est Roma in gens, quae Victa quieScere neSciat. Vivet Semper in pectoribus illorum, quidquid Stuc praeSen neceSSitas in usserit; neque eo ante multiplice poena eXpetita a vo- ad iis quieScere Sinet.' IV. eutra Sontentia accepta, Herenniu domum e castris est avectus. Et in castris Romanis quum frustra multi conatu ad erumpendum capti SSent, et jam omnium rerum inopia esset victi necessitate legato mittunt, qui primum M pacem aequam peterent: Si pacem non impetrarent, uti provocarent ad pugnam. Tum ontius, debellatum esse,' respondit et quoniam ne Victi quidem a capti fortunam sa- teri scirent, inermes cum Singuli vestimenti Sub jugum hiSSuruma alias conditiones paci aequa victi ac victoribus 40 fore ; si agro Samnitium decederetur, Coloniae abduceren- tur, suis deinde legibus Romanum a Samnitem aequo Oe- dere victurum. Hi conditionibus paratum e SSe cedus
164쪽
cum consulibus ferire si quid eorum displiceat, legatos re-
dire ad se V vetuit. Haec quum legatio renuntiaretur, tantuS gemitti omnium Subito Xortus est, tantaque moeStitia inceS- Sit, ut non gravita accepturi viderentur, Si nuntiaretur, Omnibus eo loco mortem oppetendam esse. Quum diu Silentium su biSSet, ne conSule aut pro foedere tam turpi, aut Contra foedus tam neceSSarium, hi Scere poSSent; tum L. Lentulus, qui tum princeps legatorum virtute atque honoribus erat, Ρatrem Meum,' inquit, consules, Saepe audivi memorantem, Se in Capitolio unum non fuisse auctorem Senatui redimendae auro I0 in Gallis civitatis, quando nec ossa valloque ab ignaviSSimo in opera ac muniendum hoSte ClauSi SSent; et erumpere, is non Sine periculo magno, tamen Sine Certa pernicie
' possent. Quod si, ut illis decurrere ex Capitolio armatis in hostem licuit quo saepe modo obsessi in obsidente lo eruperunt), ita nobi aequo aut iniquo loco dimicandi tan- tummodo cum hoSte copia esset, non mihi paterni animi indolos in consilio dando deesset Equidem mortem pro 'patria praeclaram eSSe fateor : et me Vel deVOVere Pro P pulo Romano legionibusque, vel in medios me immittere 20 hostes, paratu Sum Sed hic patriam video, hic quidquid Romanarum legionum Si quae niSi pro Se pSi ad mor- tem ruere Volunt, quid habent, quod morte Sua Servent Τ octa Urbis, dicat aliquis, et moenia, et eam turbam, qua Urbs incolitur. Immo Hercule produntur enim M ita deleto hoc exercitu, non Servantur Qui enim ea
riuobitur Imbollis videlico atques inermis multitudo Τ tam Hercule quam a Gallorum impetu defendit An a Vojis exorcitum Mamillumque lucem implorabunt Τ
mi omne Spe opeSque Sunt, qua SerVando, patriam Ser 30 vamus : dedendo ad necem, patriam de Serimu ac prodi- mus At foeda atque ignominiosa deditio est. Sod a s caritas patriae est, Ut tam ignominia eam. quam morte 'nostra, Si pu Sit, ServemUS Subeatur ergo Sta, quanta- cumque est, indignita SN et pareatur neceSSitati, quam ne M ii quidem superant. Ite, consules, redimite armis civi- tatem, quam auro majore VeStri redemerunt. NV. Consules prosecti ad Pontium in colloquium, quum de foedere victor agitaret, negarunt, injussu populi scedus fiori posse nec in secialibu caerimoniaque alia solenni Ita-4dque non, ut Vulgo credunt, Claudiu Sque etiam Scribit, scB-dere pax Caudina, Sed per Sponsionem, facta est Quid
165쪽
LIBER IX. AP. 1. 151 enim aut sponsoribu in cedere opus esset aut obsidibus, ubi precatione re tranSigitur per quem populum fiat, quo Minus legibus dicti Stetur, ut eum ita dupiter seriat, quem- admodum a secialibus porcia seriatur.' Spoponderunt con- Sules, legati, quaeStoreS, tribuni militum nominaque omnium, qui Spoponderunt, XStant ubi, si e foedere aeta res eSSet, praeterquam duorum secialium, non XStarent et propter necesSariam cederi dilationem obsides etiam Sexcenti equites imperati, qui capite luerent, Si pacto non ta-ὶ retur. Tempus inde Statutum tradendis obSidibus exercituque inermi mittendo. Redintegravit luctum in castriscon Sulum adventus, ut vix ab iis abStinerent manUS, quorum temeritate in eum locum deducti essent; quorum ignavia foediu inde, quam venissent, abituri Illis non ducem lo-15 COIUm, non Xploratorem suiSS belluarum modo caecos in foveam missos. Alii alios intueri, contemplari arma OX tradenda, et inerme futura deXtraS, obnoXiaque corpora hosti proponere sibimet ipsi ante oculo jugum hostile, et ludibria victoris, et vultu Superbos, et per armato inermi-2 uni iter. Inde foedi agminis miSerabilem viam, per Sociorum urbe reditum in patriam ad parentes, quo Saepe ipsi majoreSque eorum triumphante VeniSSent. Solos Sino Vulnere, Sine erro, Sine acie VictoS; Sibi non Stringere li- cuiSSe gladios, non manum cum hOSte conferre; ibi nequid-25 quam arma, nequidquam ireS, nequidquam animo datos.' 'Haec frementibus hora fatali ignominisse advenit, omnia triStiora Xperiendo factura, quam quae praeceperant animiS. Jam primum cum singuli vestimentis inermes extra vallum
exire jussi, et primi traditi obsides, atque in custodiam ab-30 ducti. Tum a consulibus abire lictore juSSi, paludamentaque detracta, tantam inter PSOS, qui, uUlo ante OS EXSE- erantes, dedendo lacerandoSque cenSuerant, miSerationem
fecit, ut suae quisque conditionis oblitus, ab illa deformatione tantae majestatis, velut ab nefando Spectaculo, Verte-35 reticulOS.. I. rimi consules prope Seminudi sub jugum missi:
tum, Ut quiSque gradu proXimu erat, ita ignominiae objectus tum deinceps Singulae legiones Circumstabant armati hoSteS, Xprobrante eludentesque : gladii etiam plerisque 40 intentati; et vulnerati quidam necatique, Si vultu eorum, indignitate rerum acrior, victorem offendisset. Ita traducti εub Ugum, et, quod paene gravius erat, per hoStium culOS.
166쪽
Quum e Saltu evasisSent, etsi, velut ab inseris oXtracti, tum primum lucem adspicere visi sunt, tamen ipsa lux ita deforme intuentibus agmen omni morte tristior fuit. Itaque, quum ante noctem Capuam pervenire posSent, incerti de fide Sociorum, et quod pudor praepediebat, circa viam haud procul Capua omnium egeni, corpora humi prΟStraverunt. Quod ubi est Capuam nuntiatum, evicit miSeratio juStara clorum Superbiam ingenitam Campanis consestim insignia Sua con SulibuS, RSces, lictores, arma, eqUOS, VEStimenta, commeatu militibus benigne mittunt; et venientibiis Capu-λ'am cunctu Senatu populuSque obviam egreSSi jUSti Omnibus hospitalibus, privatisque et publicis funguntur ossiciis ;neque illis ociorum comitas, vultusque benigni, et alloquia
non modo Sermonem elicere, Sed ne, ut oculo quidem attollerent, aut Consolantes amicos contra intuerentur, emcere λοPoterant adeo, Super moerorem, pudor quidam fugere colloquia et coetu hominum cogebat. OStero die quum juvenes nobiles, missi a Capua, ut proficiscentes ad finem Campanum PrΟSequerentur, revertiSSent Vocatique in curiam percontantibu majoribus natu, multo ibi moestiores et ab-20 jectioris animi visos,' referrent; inde SilenS, ne prope mu- tum agmen incessisse : tacere indolem illam Romanam, ablatosque cum armis animo : non reddere Salutem, non salutantibus dare reSponSum, non hiScere quemquam prae Metu potuiSSe tamquam serentibus adhuc cervicibus u 25 gum, Sub quo emiSSi Ssent. Habere Samnite victoriam, non praeclaram Solum, Sed etiam perpetuam cepiSSe enim
'eos non Romam, Sicut ante Gallos, Sed quod multo bolli- cosius fuerit, Romanam virtutem serociamque. 'VII. Quum haec dicerentur audirenturque, et deploratum M paene Romanum nomen in concilio sociorum fidelium esset;
dieitur filius Calavius, vi filius, clarus genere factiSque,
tum etiam aetate VerenduS, longe aliter se habere rem dixi so Silentium illud obstinatum, fixosque in terram oculoS, et surdas ad omnia Solatia aures, et pudorem intuendae M ducis, ingentem molem irarum ex alto animo cientis indi- oia esse : aut Romana Se ignorare ingenia, aut Silentium illud Samnitibus flebiles brevi clamores gemituSque e citaturum Caudinaeque pacis aliquanto Samnitibus, quam Romanis, tristiorem memoriam ore. Quippe Suo quem- Α' que eorum animos habiturum, ubicumque congressuri
sint: Saltus Caudinos non ubique Samnitibus ore. V Iam
167쪽
Romae etiam Sua infami clade erat. obsessos primum audierunt tristior deinde ignominioSae paci magiS, quam periculi, nuntius fuit Ad famam obsidionis delectus haberi coeptus erat dimiSSu deinde UXiliorum apparatUS, OSt-5 quam deditionem tam Cede factam acceperunt extemploque Sine ulla publica auctoritate conSenSum in omnem sormam luctus est Tabernae circa sorum claUSae, UStitiumque in soro Sua ponte coeptum prius, quam indictum laticlavi, annuli aure positi; paene moe Stior Xercitu ipSo civi- 10 tas esse : nec ducibus Solum atque auctoribu Spon SoribuS-que paci ira Sci, Sed innoxio etiam milite odiSSe, et negare Urbe tecti suo accipiendos Quam concitationem animorum fregit adventus exercitus, etiam irati miSerabilis non enim tamquam in patriam re Vertente e in Sperato incolumes, Sedra captorum habitu vultuque, ingreSSi Sero in Urbem, ita su in Suis quisque tecti abdiderunt, Ut poStero atque i Sequentibus diebus nemo eorum sorum aut publicum adSpicere vellet. Consules, in privato abditi, nihil pro magi Strati agere, niSi quod expresSum Senatu con Sulto St, Ut dictatorem diuo cerent comitiorum cauSa. Q. Fabium Ambustum dixerunt, et P. Elium fetum magistrum equitum : quibus Vitio cre- ratis, Suffecti M. Emilius apias dictator, L. Valerius Flac- cu magiSter equitum. Nec per eo comitia habita ot, ' quia taedebat populum Omnium magiStratuum tu anni, res
ad interregnum rediit Interreges M. Fabius Naximus, M. Valerius Corvus. Is consules creavit Q. ublilium Ρhi lonem et L. apirium Cursorem iterum, haud dubio consen-gis civitatis, quod nulli ea tempestate duce clariore eSSent. VIII. Quo creati sunt die, eo sic enim placuerat Patri-d bus magistratum inierunt. SolennibuSque SenatuS-ConSulti Spersectis, de pace Caudina retulerunt et Publilius, penes quem faSees erant, ito, Sp. ostumi, ' inquit Qui ubi
SurreXit. eodem illo Vultu, quo Sub jugum mi SSUS erat, Maud sum ignarus, ' inquit, conSuleS ignominiae, non 35 honoris causa me primum eXcitatum, uSSumque dicere ΠΟΠ tamquam Senatorem, sed tamquam reum qua infelicis belli, qua ignominiosae paciS. Ego tamen, quando neque de noXa moStra neque de poena retulistis, omiSSa desen Sione, quae non dissicillima osso apud haud ignaros fortunarum humanarUm4 nece SSitatumque, Sententiam de eo, de quo retuliStis, paU- ci peragam : quae Sententia testis erit, mihine, an legioni ius veStri pepercerim, quum me Seu turpi Seu neceSSaria
168쪽
Sponsione obstrinxi. Qua tamen, quando injussu populi
facta eSt, non tenetur populus Romanu ; nec quidquam X ea, Praeterquam corpora nostra debentur Samnitibus.
Dedamur per seciales nudi vinctique XSolvamu religiΟ- ne populum, Si qua obligavimus ne quid divini humanive obStet, quo minus justum piumque de integro ineatur bel-
lum. Interea consule exercitum Scribere, Rrmare, edu-
cere placet; nec prius ingredi hostium fines, quam omnia' usta in deditionem nostram persecta erunt Vos, Dii immortaleS, precor quaeSoque, Si vobi non sui cordi, Sp. 0 tostumium, T. Veturium, conSule cum Samnitibu pro per bellum gerere ; at Vos Sati habeatis, vidiSSe nos Sub jugum missos, vidiSSe sponsione infami obligatos, videre nudos vinctosque hostibus deditos, omnem iram hostium nostris capitibus excipientes. ovos consule legioneS-15 que Romanas ita cum Samnite gerere bellum velitis, ut omnia ante no conSule bella gesta Sunt. V Quae ubi dixit, tanta simul admiratio miseratioque viri incessit omnes, Ut modo ViX crederent, illum eumdem eSSe p. oStumium, qui auctor tam cedae paci suiSSet modo miSeraren mtur, quod vir talis etiam praecipuum apud hostes supplicium passurus eSSet ob iram diremptae pacis. Quum omneS, laudibus modo prosequentes virum, in Sententiam ejus pedibus irent; tentata paulisper intercessio est ab L. Livio et Q. Milo, tribunis plebis ; qui neque eXSolvi religione p. 25 sulum,' aiebant, deditione sua, nisi omnia Samnitibus,
'qualia apud Caudium fuissent, restituerentur : neque Se pro 'eo, quod Spondendo pacem, ServaSSent exercitum populi Romani, poenam ullam merito eSSeri neque ad Xtremum,
riuum Sacrosancti essent, dedi hostibus violarive posse.' ab IX. Tum ostumius, Interea dedite,' inquit, iros
ΠΟ ΠΟS, quo Salva religione potestis: dedetis deinde et iSto SacroSanctos, quum primum magiStratu abierint Sed, si me audiatis, prius, quam dedantur, hic in comitio Vir ii caesos, hanc jam ut intercalatae poenae Suram habeant. 35
Nam quod deditione nostra negant X Solvi religione popu- dum id istos magis, ne dedantur, quam quia ita Se res 'habeat, dicere, quis adeo uri secialium expers St, qui ignoro Τ eque ego inficias eo, atres OnScripti, tam
SponSione quam foedera Sancta SSe apud eo homineS 40
apud quos juxta divinas religiones fides humana colitur : sed injussu populi nego quidquam sanciri posse, quod pin
169쪽
LIBER IX. AD. x. 155 pulum teneat An, si eadem Superbia, qua SponSionem istam expresserunt nobi Samnites, coegissent nos verba legitima dedentium urbe nuncupare, deditum populum Romanum vos tribuni diceretiS, et hanc urbem templa, delubra, fines, aquas, Samnitium esse omitto deditio nem, quoniam de SponSione agitur quid tandem, Si Sp pondiSSemus, urbem hanc relicturum populum Mom num ' si incensurum magistratus, Si Senatum, Si leges
non habiturum ' si sub regibus futurum Dii moliora ' inqui atqui non indignitas rerum sponsioni vinculum levat Si quid est, in quo obligari populus poSSit, in m- nia potest: it ne illud quidem, quod quosdam forsitan
moVent, refert, ConSul, an dictator, an praetor poponderit.
Et hoc ipsi etiam Samnites judicaverunt, quibus non fuit
Satis consule Spondereri Sed legatos, quaeStoreS, tribunoS militum, Spondere coegerunt eo a me nunc quiSquam
quaesiverit, quid ita poponderim g quum id nec consulis jus esset nec illis Spondere pacem, quae mei non erat arbitrii, nec pro vobis, qui nihil mandaveratiS, OSSem.
Nihil ad Caudium, iatres conscripti, humani conSiliis
gestum est Dii immortales et vestris et hostium impera toribus mentem ademerunt nec nos in bello Satis cavi mus et illi male partam victoriam male perdiderunt, dum vix locis, quibus vicerant, credunt, dum quacumqUe ΟΠ- ditione arma viris in arma natis anserre sestinant. An, si sana mens fuisset, dissicit illis fuit, dum senes ab domo ad conSultandum arcessunt, mittere Romam legato. cum SenatU, Cum populo, de pace ac foedere ageres Tridui iter expeditis erat interea in induciis res fuiSSet, donec ab Roma togati aut victoriam illis certam, aut pacem s-serrent. Ea demum Sponsio SSet, quam populi USSU Spopondisssemus Sed neque vos tuliSSetiS, nec ΠΟS SPOPOU- dissemus nec fas fuit alium rerum Xitum SSe, quam ut illi, velut somnio laetiore, quam Uod mente eorum C per poSSent, nequidquam eluderentur et BOStrum Xercitum eadem, quae impedierat, fortuna Xpediret Vanam victoriam vanior irritam faceret pac SponSi interponere-tUr, Ud neminem, praeter SponSorem, obligaret Quid enim vobiscum, atres conscripti, quid cum populo Romano actum AESL quis vos appellare potest quis se a
vobis dicero deceptum hosti. an civis Hosti nihil
SpopondiSti : civem neminem Spondere pro Vobi juSsistis.
Nihil ergo vobis nec nobiscum est, quibus nihil mandastis
170쪽
nec cum Samnitibus, cum quibus nihil egistis Samnitibus
'SponSore nos sumus, rei Satis locupletes. In id quod nostrum eSt in id, quod praeStare POSSumuS, Corpora noStra et animas cinis e saeviant in haec serrum, in haec ira acu- ant. Quod ad tribunos attinet, conSulite utrum praeSenide b
ditio eorum fiori possit, an in diem disseratur. OS interim,
T. Veturi, vosque caeteri, vilia haec capita luendae Spon Sim iis seramus, et nostro supplicio liberemu Romana arma.' X. Movitiatres conscriptos tum causa, tum uotor nec caetero Solum, Sed tribunos etiam plebei, ut Se in Senatus l0 dicerent ore potestato. agistratu inde se extemplo abdicaverunt, traditique secialibus cum caeteris Caudium ducendi. Hoc facto Senatus-consulto, tu quaedam affulSiSSe civit ii visa est lostumius in ore erat eum laudibus ad coelum ferebant: devotioni . Docii consulis, aliis claris facinoribus 15 aequabant. Emersisse civitatem e obnoxia pace illius con- Silio et opera : ipsum so cruciatibus et hostium irae offerre, piaculaque pro populo Romano dare.' Arma cuncti Spectant et bellum En unquam futurum, ut congredi arm tis cum Samnite licoat ' In civitate ira odioque arden-20 te, delectu prope omnium voluntariorum fuit reScriptae ex eodem milite novae legiones, ductusque ad Caudium Xercitus. Ρraegressi seciales, ubi ad portam venere, Quem detrahi paci sponsoribus jubent, manu POSt tergum inciri. Quum apparitor verecundia majestatis ostumium laxe in metret, Quin tu, ' inquit, adducis lorum, ut justa fiat de-
ditiori Tum, ubi in coetum Samnitium et ad tribunal ventum otitii est, A. Cornelius Arvina socialis ita verba socii: Quandoque hico homines injussu populi Romani Quiritium foedus ictum iri spoponderunt, atque ob eam 30
ius celere impio sit solutus, hosce homines vobis dedo.' Haec dicenti sociali Postumius genu semur, quanta maXime poterat vi perculit, et clara voce ait, Samnitem civem esse, illum legatum secialem a Se contra ju gentium Vio 35 datum eo justius bellum geSturOS. VXΙ. Tum Pontius, ec ego istam deditionem accipi- am,' inquit nec Samnites ratam habebunt Quin tu, Sp. ostumi, Si Deo eSSe censeS, aut omnia irrita facis, aut pacto stas Samniti populo omnes, quos in poteState s