Epistola D. Pauli ad Ephesios ... versa paulo liberius ... In eandem commentarius

111쪽

cognitam.

Memores igitur estote. quod olim

natura Gentes.

Instat in eo Apostolus,quod coepit,quod Moscheb, QS M omnes prophetae, christus ipse, atque Apostoli inculcare' ratu praecipue studuerunt Pergit quidem ostendere Ephe pictat

sys, ex quantis modis, ad quanta bona eos Dei benignitas in transtulerit iis enim probe cognitis, ut=dutia amor in Deum π gignitur, et autur,ita emel uniuersu pietaratis offiti non tamile, quam feliciter CT cumulatim proueniunt Monuerat insuperioribus hum capitisfectiunαculis,mortuos per delicta, ex Dei beneuolentis, christis merito, in vitamsanctum ex beatam restitutos esse, inpeαquentibus monet,alienosfuissed populo Ea, regnos christi, per christini civitate Dei donatos, sanctissese adiunctos Quae in hoc utis commemorauis, ut agnoscentes incomparabilem Dei ergast bonitalcm, totosse illi crederent,dis ex uoluntate eius uiuerestuderent Neque enim alia ratione, ita sinctimonia promoveri uermbis potese. Multo maxima aut dignitas Ebraei populifuit,qd'eos Dignitas ex cunctis subfolegentibus,in populum peculiarem, cui Ebrgcra

se Deliam magnificentim,quam toti reliquo hominiam gemneri declararet, legerat, Et circuntasonesiccreuerat,

112쪽

perdιtas Matth is quod diuinitus leges uita, in optimatis rem publicam coagmentati,acceperant, quoddcnrstoα

tresfoedus cum istisicerat, pollicitusse ipsis Deumfre, illos ut peculiaremfuam haereditatem esse curaturum, ornaturum . Unde electi ex eisJesilui, sub disitio et benigna rivis protectione, agebant quam foeticis me. Ephes autem ut Gentes reliquae, prophanifuerarunt, Er impuri a Iudaeis circuncti ne in amilium Dei cooptatis, eo quodpraeputium eorum non esct recisum

D dumt4 appellati,nihil de Christo seruatore uel audierant, uisui sic tiμm reparationemθerurent tium in hocsaeculo iustis legi bus destiluti,uerare publica, quaeuelsola apud Israelimias instituta per Deum erut,caruerant,postremo ut nulatum cin eis Deusfoedus percusserat, ita nullis promi libnibusans em bonuin illos erexerat agebat itas in mundo MNOi, id est, ut uerti)ine E O, plane imp Quid autem iam aeque miseeru urifingi posit, quam esse

sine Deo,bonoris omnium fonte eruuihore, nullam habereJem uitae melioris , nullam etiam biconceram uitarcommunionem,nullium expectaresstruatorem , qui malis Ηι eriperet,asanctis denique e Deo charis, canum loco,ut impurio abominabiles haberis Recte igitur horritatur Paldus Ephesios, ut butra suae miseriae memores fiat, quo nimiru digncestimet, ex Dei ergas dignationem,qua eos citra ustum ipsorum meritiam, exiluisseαrialitea

113쪽

M. Buc ERI OMMENTARIVS mria liberatossummae ilicitatis, ciumsanctis omnibuspoticipes reddulit. Genetes ait a circuncisione,pr sitium uocatus, quod irat idem est,ut uerti circuncisis,preputidios,vel praeputio prπm foedos erimpuros miden signo e cuncisonis i σι cir gentibu6rijssecreti Iudaei erant,opprobri uice, Genti in dio'bus praeputium ob cicbant,ut impuris, Crindignis qui Dei populo dccesserentur Sed quia apud EU NI par madeo referebat carne circuncisos, o signosanctorum insignitos esses cor esset incircumfum,hoc est,prophanum, quod Ebraeis Ili melabs, Dominus opprobraubai,cuius circunc oliritu, non manu perficitur, ideo nominat adiecit Apostolus χ so ποιητρυ,id est,m

tes Probae itur, nihilo nxstadie iure praeitas Gentes impure, crabominabiles habebantur, quibus ne hocquidem contigisset,litanter sanctos alii merarentur, atque inde, dum sanctitat tantoficiliorem aditiam hasberent

Porrὁ circuncisione istam manuffiam, aeque ac prae Dellera putiu nihil apud Delibaberi, Paulus a cor Gabs di circunciri

sertis uerbis testurA' De circuncisione,quael tritust,et sene lucra

114쪽

im PisTOLAM AD EPHEstos est uera sanctificatio animorum, dis in populum Dei

caeterum ex eo, quod gentes Apostolinscrib:tfulsesne christo,significat Ebraeos christum habu e Semra per enimpopulMisse, dem habens prophetarum uatia cinijs,expectauit,quis malis omnibus eximeret, iniugis licitate beatos redderet ioc est. Umi est,unctum momo Dei. regem, qui instaurarasummatim omnia, fides do prisci qua haec expectarunt, iusti inter eos iuxta uaticinium HachristM Hkuk uixerunt, omnem ex Christi expectatione confo habμς titionem habetes, quae ad pietatis offitia excitulatur

rint' dcautem expectatione Gentes curebat, quare Cruita Dei destituti,peccatis tantum uiuere potucrunt, exceraptis pauculis Vs,quos etia ex gentibμ Deus, christi ut ideo expectatione,perspiritu suum donavit Ut nanq; non Iudaeoru solvim,scd π Genti Deliis agnoscere tur,omnibuεsaeculis, mingentibus, aliquois Mospiritu missis illustrauit Quanqua in Ichuda praecipuensius, e ma dam ex gnum nomen eiwsfuerit, Psal τσ-Gentia fidim, AbimegentibM icquitamsancte cu Abraham egit, Iithro qui MoschebchristM consilium dabat, quod Deus approbabat, inpleris cognitus is quora scriptura nacminit utis declararunt m iu fuit rout de Deo optimserarunt, uis ut ex eius bonitate, sanctius Cystlicius olim haberent, expectarunt, ita baudquaquam absq; Christosanctoriam reperatore fuerunt,

tametsi βψancludi cratione esset uentlirM, Er omnia instauria

115쪽

η nuc ERI OMMENTARI Ps. ' ς' instauraturus parum distincte nossent mmo Iudaeis

haec rastro uulgo haudquaquam notabuit, adeo ut eruato Ruti reum nostri discipuli, toties de ea admoniti, induci diu nom gnochriutuerιnt,ut crederent per crucem oportere adgl orta, os pauci chriniaminum, membrae uniuersa peruenire. Si cognitane cruce,gloriosum christι regnu, ibi perpetuos omnia uitii bant,quod Cyan praesentem tempestatem, a christo Ebraeo subalienat Tam difficile agnoscitur, Deo usin. perstultam mundo crucis praedicdtione,electosfulvos βαcere.Unde non minus hodιe, quam Pauli tempore, medicatio Do mini nonrι Era christi, obvius crucifixi, scandalis est Iudaeis, stultitia Gentubia At Gentes nulla Dei cognitione praediti, quales re Ephese fuerant,nihil prorsus christi huxerant, quiua

peccatis e malis reliquis ex Dei bonitate,quem ignorumbant iberatione nullam expectarant, inde in omnegentus peccatorum proni ruebis,abalienatia ulta Dei, ut infra cap Sect et Paulus disserit , Quod quo licentrusAcerarent,nullo ultionis diuinae metu cohibiti, persuadere ibi

et alijs plurimis, sed stora, quod Aucrpum mentio inorum inscriptu et diuinitus,conatifuere,nudos se Derios, millum prouidentiae numcn, in illi futurum iuditiu,seed ut besitaru omne uitam hominis,morte iniri O uero uideus,quam it vanitas omnis homo, qui sibi omniumsapientis C cordat initur funt, hoc conati fuere.

Alienos praetereascribit sessc Ephesitos as pub is ratustuae, ut rixi, uolsola vere R publica dici potest qd

116쪽

,uti unquamsanctioribus er aequioribus legibusadtuutandum rerwm omnivgm communionem, uitaec innocenαtiamta decorem, fuerit institutdfrmatus Quis enim R f Solon,quis Plato , quis omnino uel hominum, uel etiam 'φως Angelorum potuisset melius Rempub constituerie, seMM' gibus.e commodioribusfulcire, Di O,solosapiente eroptimos Unde dolendum, quod Christianis non libet eracundum huc EI leges potissis quum hominum,sivus R. publicas gubernare , Sane quae ad ueram religioncm tuendam, ad hominum interse commertia dirigenia, ac omnem uita decentia exornanda attinent tu istis praescripta et traditasvnt,ut nihil positfingi absolutius Guare omnino miserwm fuit, et hodie est, extorrem ab hac R. pubista haberi oviens lud extraneum esse a foederisbus Dei jec trahit - cium quibM enim DeusFoedus icit, illisses exhibet Deum,hoc est, in omnibMsaluatorerem, erasti uicista talem ipsium agnoscunt inuenerunαtur, vis iam populus eiusfunt, ita aduoluntatem ipsius comparurestfestudent Iic uidemMfoederis, quod cum Abraham Deus percusit rationcm costitisse 1 - Moschch

Quapropter recte Paulu dixit, δώ2Uc , τἰe Foederi παγγ ιωγμderibus promisionis, Natura quiα promi demfoederum est, ut qui ea interpe paciscuntur, aliquid bonis sibi inuicem promittant,sic in omnifoedere, quod cinisuis Deli unquam cit,multu er magna promisi omnium

Glcm caput est, quodpodicetur istisbe Deum ore, boeta uesica

117쪽

ffluatorem embeatorem Quacum gentes promisione caruerint,cDequenssuit, ut nihil haberet 'ei,c sientso θεοι inmundo, id est,prorsus imp Quoqiud potur; set magis miscrum, initem damnosium illis contingeres Cuare nihil item optabilim G beatius bdem debuit ut deri, quam caeperditifimuJlla conditione per christum, regno ciuit ilia Dei a citos esse, ut iam christum De lim,e Ecclesiam, ueram IsraelISR publicum,commuαnem cum sanctis omnibus haberent, foederis divini paruticipes, proin is Dei, certa penitentes. τωρ διαρκκωμ'dersi quum testamentorum urere . re maluι, sproprie enim foederasent, non testamenta, is πη quae Domitilis curasanctissuis perscripturamicisse legi. hQs

Moluntatis nostrae insta sententia, de eo, quod post mores' ' ' Π φ tem .ssbam feri uoluerimus , Neque uero unitduo' 'I ii rtum scripturae loco tencbras offuit, quod uulgaris in ' int' terpres, tectumentum redderes'irtus fuit, ubi Ebruice graece δια)κκκ scriptu est Satismo sum uero est,siquis loca consulat, in quibus Deusβcissesce diis cumfluis memoratur foedus ei modi, sinate escissis. quae Principcs,cum popvlrs, qVos in fidem suum recipimunt percuteresistent Pollicentur enim illi populisse lucte eos gubernaturos, ex pro limbus aut destissuros , ut πcifim promutunt populi, principum iusta imperatas Acturos, ta tributa persoluturos , Ad eundem modum cam quibus E V Sboedisssiari, eos in fidemsuam rem H cipit, σ

118쪽

IN EPISTOLAM AD EPHESIO seipit, o Deumfestistis exhibiturum, ilicetur, vici imrecipiunt ιlli, uitam suam ad eius uoluntatemfe acturos, Deumsum, eum ueneraturos legat cui haec nonα

dum plane cognitasiunt, qualiter leboschuufoeduό intcr E m, populsi librael renouauit, cap libri eius ult eruerat agnoscetis Graphice etiam haecfoederis ratio x Moscha, . ut dixi, et Iirmelabii descripta est

Porro de dignitatepopuli Israelitici, quum hic Apoα

polus memorauit, e Moscheblibs cap 4 magnifice loquitur , Nam quae gens inquit tam excellens, quod deos haberet praefentes, ut DominM Dem norier adest nobis, ipsum inuocantibus Et quae gens tam excelle in quae leges habeat, cir iudicandi ormulas adeo tu ius. δεπcut eis omnis truditio,quam ego hodie uobis trudos πcὸ In Psalmis quos Cr Prophetis , crebro haec populi Det piastantia celebratur Verum ut ea, in gente illa cirracuncisa peculiariter nurutubuit, ita nec omnibws elus gentis hominibus communisfuit, nessotis Omnium nans er tantum illorum Dei undecunq;fecundum carmnem nati int,ea proprie existitiis cmmfoedus cum Deo uere contigit,unde Christum, Gyleges Dei uere habent atquesequuntur,ciuitate Dei donati.

Nunc uero cum insit Christo Iesu, qui longe eratis.

ea s Per quem inquo pacto,asienis a christo Di O, C Ecclesia

119쪽

communio contigeri nunc d erit , Inimicula crat inter Ebraeos circunctiione,in Rem pub Dei cooptatos, eos

Domιns prope constitutos, Cr Gentes ab illa R. pub. alie m in nas, eos velut longe a Domino digitus . Guydnunc ter ilista egessici illi obfleruarent, has abominabantur, i ginqvibvsilia data non erunt . Atq; hec lex, uel traditio, es ulla dimandatura edicta continens, ceu interstitium quoddam, Una 'Cr maceria erut,disiungens ast inuicem Ebraeos, σre liqtias Gentes erutumen inter Iudaeos e ethnicos, inimicitia rorest,digersitas erat, quodilli uerum Deum colerent ut minime Sed quia peculiariter ab Ebraeis Dem coli uoluit, ceremonius quos peculiares illis deαdu, quibus ab omnibus gentibMρccrnerentur lamnes e gloria Der,ncsesalute gentium erat, ut tam uaria multae,ritus Cystatuta omnia, genti Ebraeae, tradstabamplecterent . Ergo ut unus ex uiffs Dei populws coagmentare ut electi ur,mortesua interstitiam di omnes ummouit, Cranternum Erexternum . Internum,mpetra με essene tota Gentibusθiritusancto, quo E Um cogili ι christo,scerenter colerent, externum, cerimonias illas, erua abrogaririos ritus,abolens,ne obstruuntes illos Iudaei,Gentes prae legis cerisse contaemnercnt,quibus tum nes possibile erat nequesu montis lutare,eos ritus omnes obstruare ruditi ransfue oportuit re, gentiqui in uno; externam etiam Rem pub potuiti congrca

120쪽

IN EPISTOLAM AD EPHEs Ioseongregari crranis Canaan inhabitaret . Neque pauciemin ritus neccssario inhabitationem eius terrae poscerabunt ut velfoltum hoc GentibG obseruatu pol ibi Icfuisset, uiscran anno omnes marcs ad locum tubernaculi uenissent Vt igitur quae externa, utque ideo cum pietate non nec surio comuncta Ebraeo populo praeceptu fue re,gentibus uniuersis,o cruatu nequaquam utilia, pleraras etiam impol ibilia erunt, ita quo per omnia intersi lios Dei conueniret, quicquid eiusmodιfuit, cum gentes Ebraeis in Domino conglutinandae crant, oportuit abrom gari Siquidem ex Actis Apostolicis, atque Paulinis litoris abunde liquet, quantum sanctorum concordiam t&rbarit, quod extornu illuisseabolita, fero quidam agnoscerent . lam in unum hominem, ta in id ni corpus rem

digendi erant ili Dei uniuersi Ipsi pa Hoc cum morte cir singuine suo efficerit Dominus,

infra recte pax nostra,hocin ut uerti, author pacis nostris per quem Gentes Cy Iudaei unus D E fumG, dicitur,

extinxisscs in carnesius,hoc est, sacrisicio corporisfui, inimicitiam praedicatur Minc ergo liquet quid potist. Cnide misuc incarnaim, mortitus Christi iti orbi praestiterit, quo prius ille caruerit Etenim alι artiatio ' tequam homoferet, eris merito 'irhusfunctus electisne muti omnibm contigit, quo D E Vm agnoscerent e ple