장음표시 사용
331쪽
PRAEDICAMENTA IOANNIs Murmellii Ruremundensis Isagosae
Is A c o o h u hanc in decem Aristotelis Peripateticorum principiis M. Apsaec tribus digero capitibus ,quorum primo quidem agam de uocibus a praedicamentorum serie reiectis & alienis : secundo autem super iis quibus in ordine categorico locus est tertio uero di . ctiones aliquot tradam , quae uel diuersa praedicamenta, uel ad unius eiusdemq; seiunctas species referuntatur . Porro ut haec facilius memoriae commendari possit, & tenacius inhaerere, singula capita in suos titulos sunt distributa.
De uocibus a praedicamentorum strie reiectis, et alienis in Ofrissotelis Praeacamenta, caput primum.
Decem esse praedicamen ta titulus.I. De praedicamentorum quaesitivis titu.ii Nouem regulis cognosci uoces a praedicamentis alie
titu.iii. De reiectis a praedicamentorum ordine uocibus regularum noue prima titu mi. Secunda regula titu vTertia regusta titu vi Quarta regula titu. vii. Quinta regula tim viii. Sexta regula rituax. Septima regula titu.coctaua regula titiLxl. Nona regula titu.xii.
Bifaria aliquid locu habere in praedica mento tit. xiii.
332쪽
De dictionibus quibus in ordinec tegorico lacus est.
Caput Isag oges huius secundum.
Series categoricae Substantiae litiu.t De iis,quae sumpraedicamenti substantiae, regula prima titu.ii. Regula secunda titu.iuis Regula tertia titu.iiii. Regula quarta . titivis Regula quinta titu. vi. Regula sexta vi titu. vii. Regula septima titu.viii. Regula octaua , titu.ix. Regula nona titu.c Regula decima titu.xi Regula undecima titu.XJ Regula duodecima titu.xiii. Series categoriae Quantitatis titu. xiiii. De iis,quae sunt praedicamenti quantitatis, regula priama titu,x . Regula secunda titu.xvi Regula tertia i titu.xvii. Quarta regula titu.xviii. Quinta regula titu.xim Series praedicamenti Ad aliquid. titv xx. De iis, quae sunt praedicamenti Adaliqui prima regula titulus xxi. Secunda regula ritu.xxii. Tertia regula titu.xxiii. Series praedicamenti Qualitatis titu.xxiiii
De iis,quae sunt primae speciei Qualitatis, regula pri
333쪽
I o A N. M vRM . Secunda regula titu.xxvi. Tertia regula tit.xxvii. Quarta regula titu.xxviii.
De iis, quae sunt seclidae speciei qualitatis,reg. i.ti.xxix.
Secunda regula titu.xxx. Tertiare latit.xxxi.
De iis reae sunt tertiae spei Qualitatis, reg.i.titu. XXxii. Secunca regula titu.xxxiii. Tertia regula titu.xxxiiii. De iis,quae sunt quartae spei qualitatis reg.i. tit.xxxv. Secunda regula titu XXXui. Series praedicamenti Actionis titu. xxxvii. De iis,quae sunt in praedicamelo actionis,reg.t.xxxvii Series praedicamenti Passionis titu. xxxix.
De iis,quae sunt in praedicamento passionis, reg. Et xl. Series praedicamenti Vbi litv xli. Descriptio Vbi,ex Trapeetuntio titu.xhi. De iis quae sunt praedicamento Vbi,regula titu.xliii. Series praedicamenti Quando titit xliiii. Descriptio Quando,ex TrapeZuntio titu.Xlv. De iis, quae sunt in praedicamento Quando reg.tit.Xlvi.' Series praedicamenti Situs titu.xlxii. Descriptio Situs, ex Traperuntio stitu.xlviii. De iis quae sunt in praeditamento situs, regula ti.Hi . Series praedicamenti Habitus titu.l. Descriptio Habitus titu li. De iis quae sunt in praedicamento Habitus,regii. tit. lii.
Dedictionibus aliquot,quae uelut ad diuersa prata dicamenta,uel ad unius eiusdemq; seiunctas Fecies reseruntur.
Caput huius introductionis tertium. Quod una eademq; species secundu aliud atque aliud uersis generibus supponi possit . titua. De habitu,dispositione,scientia,sensu et positione,ti. ii De raro,spisso,tarpi,& aspro. ritu.iii. De calido,humido,& lumine titu illi.
De Doctore,Imperator uiro, Comite. titu. v. . De
334쪽
mentorum serie reiectis S alienis Isagoges in is risotelis praedicamenta,
Decem esse predicamenta. Thulus I. Ritius omnium Aristoteles decem minue ophec constituit quae a Quintiliano elementa dicuntur, a Seuerino Boerio praedicamenta. Sunt autem haec, Substantia, Qualitas, Ad aliquid, ualitas, Alere,Pati, Vbi,Quado, Situs,& Habere. Substantia est (iit lingulatim exempla referantur ut homo. Quantitas,ut linea. Ad aliquid,ut pater. Qualitas, ut iustitia. Agere, ut secare. Pati, ut secari. Vbi,ut in Academia Quando, ut hodie. Situs,ut iacere. Habere, ut togatum esse. Sed & hi, ea uersiculis complexi sumus.' Arbor,sex,seruos,seruore,refrigerat,ustos:
Ruri,cras, stabo,nec tunicatus ero . De praedicamentorim quastiuis. Titulus:II.
D t e A M praedicamentorum quaesitiva tradunt eruditi, quid quantuiquid huius, quale,quid agens, quid paties,
tibi,qua do,nuomodo situm est, quomodo habituatum est. Cum enim quaeritur, quid est Socrates 3 respondetur. homo,animal aut subctantia, quae a quibusdam dicitur essen tia. Quantus est Socrates interrogatus respodet, quadricubitu . Quid Platonis magister. Qualis 3 temperans. Quid agit disputat. Quid patitur 3 Verberatur. Vbi philosophatur Athenis . Quado locutus est Alcibiadi 3 hodie. Quomodo situs est stat. Quomodo habituatus est palliatus . rem lis cognosci uocet a praedicamentis alieitiis. Titu. III.
Qv EI A Di o DuM (ut Seuerini Boetij tierbis utar qui serere ingenuum uolet agrum, liberat arua prius fructicibus,salce rubos,silicemq; resecat: illa & nos primum te docebimus, quae uoces a praedicamentis alienae sint , ut iis reiectis,in praedicamentorum serie collocandas taciliori raY tione
335쪽
I o AN. uvRMEL. tione comprehendas. Tenendae igitur tibi sunt nouem reis gulae, quas his triuialibus uersiculis comprehendi; Complexum,consignificans, fictum,polysemum, Vox logicae, Deus,excedens,priuatio,parsq;. Hate studiose categorijs non accipiuntur.
De reiectis a praediramentorum ordine uocibus regularum nouem P M. T,tulus IIII.
P R i M A regularum haec est,Nulla uox complexa,nisi simplicis loco accipiatur,in praedicamento ponitur,prom- de si quis te rogarit,in qua categoria collocatur iustus h mo in nulla,respondeto. Signate aut additum est,nisi simplicis loco accipiatur,quod ob uerborum inopiam saepenumero pluribus pro uno cogimur uti: ita ut tametsi uoces sunt plures,intellectus tamen sit simplex, dc res, quae significatur,una. Exempli gratia,corpus animatum, licet uox sit complexa,genus tamen est unum,sic & quantitas cotinua. di quantitas discreta.
Nuor syncategoremati locus est in categoria,sy eategorema dicitur, uox consignificatiua,id est,ea quae nec uniuersalem rem,nec particularem significat, sed consignificat,id est,cum alia dictione orationum ad significandum ingreditur,ut omnis, nullus,aliquis,quidam,hic, ille, utina, quidem,apud,heu. Sciedum hoc loco est, ex octo partibus orationis quas Grammatici constituunt duabus duntaxat nomini quidem & uerbo locum patere praedicamenti: participium autem sub uerbo suo comprehendi,adverbis uero sub nomine. Nam ut literati docent,& nomen in aduerbium,& rursus adverbium in nomen aliquando tranfit.Loci aduerbia ad praedicamentum Vbi,pertinent.Temporis,
ad Quido,Qualitatis uero,& qualitatis adverbia, ad Qualitatem Q antitatemq; reducuntur.
O M N et s uox r ei commentitiae & fabulosae quam n tura non fert significatiua,est a praedicamentis aliena: ut
Cerberus, Sphinx, Chimera, Siren, Cyclops, Harpyia, Styx, Acheron.
336쪽
N v . x A uox polysena in categoriam recipitur,nisi ambiguitate deposita, unum significet: πολυ vi: Graeced citur multa significans et ut canis, terrestrem signati cat,marinum,& coelestem: unde lepidum extat Ausonii de lepo- re capto epigramma: Trinarcis quondam currentem in littoris ora Ante canes leporem caeruleus rapuit: At lepus: in me omnis terrae pelagiq; rapina est , Forsitan & coeli, si canis astra tenet. Quinta regula. Titulus VIII . VOCE s logicae,quas aliarum gratia dialectici usurpat, sunt a praedicamentis alienae. Voces logicas,id est rationales,appello eas, quas iuniores terminos secudae intelionis uocant, cuiusmodi sunt,Nomen uerbum, oratio, propositio, subiectum, praedicatum , genus , species, & id gemnus alia. Sexta regula. Titulus xx.
N v xxx dictioni infinitum sirnificati locus est in praedicamento. Infinitum quidem actu intelligo,non potentia . Proinde Deus,numen, aeternum, increatum, creato di id genus reliqua nullius sunt categoriae . Septima regula. Titulus x . OMNas uox omnia rerum ambiens genera loco categoriae uacat, Sunt aut quatuor(quae uulgo transcendentia dicuntur teste Ioanne Pico,ens, unum,uerum, & bonum et si ita accipiantur, ut eorum negationes sint,nihil,diuisum, falsum,& malum . Addita sunt illis alia du aliquid,& res, ab recentioribus Avicennam secutis . Octaua regula. Titulus XI. - , NvLLA uox priuationem significans,locum habet in praedicamento,ut caecitas, surditas, tenebrae. Nona regula. Titulus Xrt.NvLLA uox partis principiive materialis seu constitutivi significatiua,in praedicamenti serie reponitur. Proinde forma, materia, corpus,anima,caput,pectus, uenter,manus,pes,& id genus reliqua sunt a praedicamentis reiecta Y et bifariam
337쪽
I o A N. M v R M A L. Bisar tin aliquid ora m hab ere in praedicamento. Tit. xii t. t Ist 3ARrAM aliquid in praedicamento locum habet: nam aut per se in recta serie collocatur, ut genera,species, de indiuiduae aut per aliud praedicamento attinet, idq; trifariam. Primam enim disteretiae omnes speciscae eius sunt praedicamenti cuius genera, quorum illae sant divisivae, non secundae qualitatis speciei,' ut ex Neotericis quidam loquaculi sophistae salso aurit mant. Deinde aut partes & princ pia ei praedicam ero attinent, cuius ea sunt, quae ex illis costituuntur: ut caput,pes manus,ad Substantiam refertitur: unitas,& punetum ad Quantitatem. Postremo uero motus species ad suum quaeq; terminu reducuntur: ut generatio& corruptio ad Substantiam, crementum &diminutio ad Qtiantitate, alteratio ad Qualitatem,loci mutatio ad ubi. Trapeχuntius motu quidem speciem quantitatis facit:generare uero, corrupere,augere, diminuere,alterare,& loco mouere, Actioni subiicit. Sunt qui motum ob ambiguitatea praedicamentorum serie remouent, cum de siuis (quae uia dentur species non uni uoce,veru aequi uoce praedicetur.
- De AcbionibusHiubus in ordine categorico sicus iat.
- Caput Isagoges huius secundum. series Categoria Substantiae. Titulus r . Sub stantia Corporea Incorporea
Simplex Mistum. Corpus mistum Animatum Inanimatum Corpus animatum
Animal et Rationale Irrationale Homo
Socrates Plato Xenophon De iis,quaesuntpradicamenti Substantiae,
OMNE nomen significans substantiam lucorpoream,
338쪽
DE PRAEDICAMEN. . 1 1 est primi praedicameli,ut spiritus,angelus,demon, manes. nomine nuc intelligo anima a corpore se parata. Properi . Sunt aliquid manes, lethum non omniae finit. Angelus aut bifariam accipitur, nuc pro spiritu,estq; huius eate eo riae: nuc ut est officii nome, non substantiae(na M; Graece,iterpretatur nutius Latine) Sc est primi generis qualitatis,tametsi quida in praedicamentu aliquid coiiciit.
M v N D v s , coelum,orbes coelestes,planetae, stellae, geelementa sunt huius praedicamenti. Coeli sunt decem et Coelum empyreu,coelum crystallinum, firmamentia,& septem planetarum orbes .Planetae septe sunt, saturnus, Iupi ter , Mars, Sol, Venus, Mercurius, Luna, quos hoc uersu coplexi sumus: Luna, Heri nes, Cypris,Sol, Mar:, Iouis, & pater huius. Rerum naturalium elementa sunt quatuor, ignis, aer,aqua:& terra,de quibus hic noster est uersiculus: Aer, ignis,aqua,& tellus sunt semina rerum.
OMNis animalis Secies est praedicamenti substaciae. Specie tu animalis, hae lunt specialissimae, ut homo, equus, leo: ille uero subalternae,ut pecus,bestia, belua, sera, quadrupes, pisci uis, serpens, uermis. Pecudis species sinit,
bos,equus,asinus,multis,camelus , ouis,capra, porcus, ceruus, elephas,& id genus reliqua. Ferae species sunt, lemursus,pardus,tygris, lupus, vulpes, & id genus caetera ..Pisci subiiciuntur balaena, cancer,conger,mullus,palmo, carpio, concha,ostreum.gobio, rhombus,& caeterae species innumerae . Auis species sunt, aquila,philomela,bub',noctua , ciconia, passer,coruus, monedula, psittacus perdix, turdus, Vultur,& caetera . Serpentis,dracho,basiliscus,vipera,cerastes,seps,natrix . Vermix,apex,araneus,bombi X, blatta,
culex,crabro, Gr llus,limax, pulex,papilio, hirudia, inea , tere do,& eiusmodi alia.
OMNE nomen arboris est in categoria substantit, ut
pomus,malus,pirus,abies,laurus, salix,berula,uitis, robur, taxus, castane adagus, cupressus.
339쪽
r o AN. M vRMEL. Regula quinta. Titia in v r. O M N E nomen herbae huius est praedicamenti, ut amaracus,abrotanc,mandragora, malua,nysipus,lactuca,foeniculum,elleborus, ruta, pulegium, saluia,lappa, tribulus, anethum, urtica, trifolium. Regulasexta. Titiam Ut t.
o M M E fruticis nomen est huius categoriae. Dicitur autem frutex qui ad iustam arboris magnitudinem non assurgit,in statura similis est herbis multis, sed non demoritur, neque arescit,ut herba, uerum perennis est. Huius species sunt,nardus,myrrha,casia genista, papyrus,arundo. Sciendum est nonnullas res easdem ab his inter arbusculas, ab illis inter frutices numerari, ut iuniperum,balsamum,myrrham,& id genus alia . De nonnullis etia, sint ne magis nerbae an frutices,dubitatur. Nec hoc ignorandum est, a Nicephoro corpus animatu sensibile diuidi in animal & Zoophytum. Dicitur autem seo*υGp quod nec animaliti, nec plantaru,sed tertia ex utrisq; naturam habet,ut urtica marina, & spongia: de quibus uide Plinium libro.'. capite quadragesimoquinto. Regula septima. Tituta vor. o M N 2 A florum,fructuum,&aromatum nomina, si capiantur, ut res totas,& per se integras significent, sunt in ordine huius praedicamenti,ut rosa,lilium, narcissus,uiola,
ligustrum,caltha,pomum,malum,pyrum,prunii,cerasim , morum,bacca,oliua, cornum, ficus,glans, mespitum. nux , iuglans, castanea,auellana,aroma,lsaccarum, cinnamomu ,
ringiber,piper,gariophylon,& id genus reliqua.
FRvMENTOR vM & leguminum nomina sunt huius eategori*,ut triticum, siligo,sar,hordeum,panicum, miliu, auena,sana ,pisum, lens,eruum,lupinus,uicia.
LAP tDvM & gemmarum uocabula sunt huius praedieamenti,ut adamas,marmor,magnes,crystallus, succinum,
aragdus,iaspis, coralium,achates,carbunculus, Chrysb- lithus, lapphirus,silex,tophus,pumexo
340쪽
DE PRAEDILAM EN. Regula decima. Titulus x I. OMNi A metallorum & fossilium nomina sunt in praedicamento Substantiae,ut aurum,argentum, electrum,aes,onesudcum, stannu,plumbum,serru,alumen,sulpnur,nitru,ta,cadmia, uernis,minium.chrysocolla,& reliqua.etitulus
Regula uiaecima, OMNia impressionum nomina,sive ea sint ignitae, siue aereat, siue aqueae, siue terreae, siue radiorum apparitione fiant,huius sint praedicamenti. Impressio a philosophis res naturales indagantibus , dicitur corpus mistum, imperfectum. Impressiones ignitae sunt,stipulae ardentes,aeges,dali,sidus uolans,candelae, trabes,columne,teretes, lanceae, elipei,globi,faces,ignitae,pyramides,draco uolans, & limiles. Adduntur his cometes,& galaxias. Impressiones aquae sunt uapor,pluuie, ros,pruina,mx, grando,tantes, flumina,mare.Aereae,uenit,terraemotus,fulmina, ecnephias, phon. Quae radiorum apparitione fiunt, sunt halon, iris, virgae,paretii. De terreis impressionibus in proxima regula dictum est,ubi pe metallis & fossilibus.
se Vernix nomen est, neque gra-c , ndrum Latinu, sed a Barbarica uulgari
Latinam translat/. Vulgo enim res ipsa urenix dicitur.
Retula duodecima.etitulus. xit .
OMNE nomen substantiam rei inanimatae significans, est in categoria Substantiae. Haec regula cotinet in se quasdam supra positas,& eam breuitatis gratia damus ob multa, de quibus nondum meminimus. Dicimus itaq; monte, collem,urbem,oppidum,demum, templum, turrem,tunicam, togam, gladium, cultrum, panem, uinum, lac,mei,cer-uisiam;carnem,oS,dolium,pateram,hastam,scrinium, & id genus reliqua huius esse praedicamenti: nec assentimur iis, qui simpliciter aiunt eiusmodi res ob figura ab artifice i ductam esse de quarto genere Qualitatis , cum substantia longe praeponderet accidenti. Quisquis recte sentit, gladium Substantiam quidem esse, figuram uero eius Qualitatem non diffitetur . Quidam colendunt nullius esse praedicamenti nomini rerum artificio productarum,quod substantiam simul & Qualitatem complectantur.
qua Graecis jandaracha dieitum ut