장음표시 사용
321쪽
DE LOCIS DIALEC T. H i et Iotus. Hic elenchus componitur, quando putammus aliquid esse causam conclusionis, quod tamen non est causa, ut ebrietas est mala,erno uinum est malum. Qua ii ierempta est. Haec scilicet anima & uita sunt idem . nam ea sublata, nihilominus salsa sequitur conclusio. SCuidem.)Huius ratio est, quia generatio est motus ad forma acquirendam, corruptio uero sormae est abiectio . Mors autem& uita non sunt motua, sed motum concomitantur,& eius termini sunt.
De loco ab eo quod est, plures interrogationes ut unam facere.. RESTAT ultimus ex his,qui extra dictionem dictisunt,locus, nomen hinc sortitus,qu)d per cum plures interrogationesfactae, una esse credatur .Quoties igitur duapluresue interrogationes fiunt,ad quas restonsio datur perinde atque una facta sit, captio per hunc locum fieri dicitur. Quod profecto tunc euenire Stetitam latet restondentem plures esse, idq, uel per imperitiam, udi ob non diligentem ad respondendum circunspectionem. Porro interrogationes plures dicuntur , quum plura de uno,aut unum de pluribus,aut plura de pluribus inter- . rogantur. De quibus O Aristoteles hoc modo: In harum autem aliquibus quidem , inquit, facile est uictre, quod non una, se splures quoque dandae sunt reston o-nes,ut utra terra est mare,an coelum In aliquibus libro non ita facile, ut putas ne hic et hic homo est Quo fit, ut cum aliquis percusserit hunc, ct hunc hominem, O non homin percus se dicatur. Iusi sus, cum interrogamus,Sint ne haec bona an non 3 demonstratis tam bonis quam malis, utrumis responderit aliquis ,redargu
tioncm haudquaquam effugiet , ob sas uidelicet coce se
322쪽
TRACTAT us x. 16ssionem. Quandoque autem assumptis,hoc est , admissis quibusdam,redargutio no minus fiet, ut si quis concedat similiter di unum et plura dici,ut exempli causa,alba, uel nuda,uel caeca. riam se caecum es , quod uisum non
habet,vatum tamen habere: O caeca erunt,quae uisum non habent,nata tamen habere.Igitur cum hoc quidem uisum habet, illud autem non habet es tum interroget qui iiam,sunt ne haec uidentia,an Bon uidentia e utrά- libet restondens dederit, erunt proculdubio ambo uel uidentia , uel non videntia. Quod quidem utique falsum esse statim deprehenditur ex Dpotes facta. Haec ita ex
Aristotele pene ad uerbum, ut caetera magna ex par . te,quae in hoc tractatu continentur, omissis multorum ambagibus in re non magni momenti.
REsTAT ultimus. In hac impingimus captione, quando duae pluresve nobis proponuntur interrogationes , ad quas unam damus responsione. similis captio eth apud Gellium, lib.xvi. cap. ij. postulo ut respondeas,deseris ne iacere adulterium an non 3 utcunq; diale etica lege res podeas, haerebis in captione sive aias siue neges. ta si te dicas adulterum quam si neges. ut utrum. Exemplum in quo plura praedicata interrogantur de uno subiecto. In aliqumus uero. Exemplum in quo unum praedicatum de furious subiectis dicitur. Sint ne. Distinctione hic cauillus est submouedus. haec sunt bona,naec uero mala. Igitur. Exemplum quando plura praedicata dicuntur de pluribus subiectis, adhibenda est etiam distinctio,haec esse uidenda illa uero non .
Quemadmodum ad ignorantiam Elen
chi omnes praedicti loci reduci possint, & quod dupliciter Elen
chus accipiatur. INQv IREN Duu deinceps,quo pacto praedicti loci
323쪽
omnes,siue elenchisophistici ad redargutionis inficitiam reuocaripo nodque ex ristotelis praesertim instituto,ut qui de omnibus his ita pronuciat Aut diplinguendi sunt,inquit,apparetrasyllogismi omnes, atque redargutiones,aut ad ignorantiam elenchi reducendi, uel ab iis praecipue,qui hanc omnium dictorum modoru principium faciunt: quatenus elenchus ipse generatim accipiatur,simuis omnes intra suae definitionis ambitu positasparticulas amplectatur. Dico autem generatim, quando alioqui ex dictis modis siue locis unus re ipse habeatur,vepe ad quatuor ultimas particulas factae definitionis relatus. Itaque scietam,quod omnes para gismi,quicunque iuxta praescriptos modos fiunt, peccasit,
uel quia Dilogismi non si tametsi uidentur et uel quia
cotradictio in his non recte sese habeati uel quia no e dem ubique tam rei quam nominis ratio obstruetur: id
quod nunc per singulos locos discurrendo breuiter osterum dere ver retia fuerit. Ergo quicunq; fiunt per uiuocationem, er amphibologiam, O per figura dicti
ms,omnes ad elenchl. reducuntur,es quod in his duplex tum nomemtum oratio sumitur,ob rei uidelicet signifcatae diuersitate. militer autem et qui per compositionem,= diuisiouem,et accentum fiunt, ob ipsius tu orationis,tum nominis uariatione. Porro qui siecundu accidens fiunt,et item propter consequens,etper id, bd est sumere quod in principio est,necnon per es,quod est non causam ut causim ponerer propteria qu)d unusiquisset horum praeuaricator sit praescriptae nuper Adillogistica tegis. Qui uera propter es,quod quoquomodo,et simplici ter,quoniam nou de eodem affirmatio di negatio est:
324쪽
TRACTAT vs I x. 16 quare nec in his ulla est uera cotradictio icet credatur.
Tostremo autem et qui fiunt propter id, quod est plures interrogationes ut unam facere: quod in hii no enucleamus,neque discernimus propria ipsius propositionis rationem,quae quidem est ut unum de uno dicatur. 23 am eadem est unius rei,di rei sempliciter desinitio,ut hominis,di unius hominis , im ergo,quae in Edillogismo fu- mitifr, paret esse propositio,et non est, quatenus in ea non unum de uno praedicatur, manifestum quod oe hic ad in citiam redargutionis re caldus est. Est enim redargutio ollogismus quidem,nempe cotradiectionis. Ex quo iam palam fastum est,oes locos siue modos ad ignorantiam elenchi reuocari posse,hos quide,qui in dioiione iunt,quoniam in his apparens est contradictio: illos autem, qui extra distionem, maiori ex parte propter
Bllogismi rationem definitionem . .
IN uvi RENDv M. )Quoniam pallacia elenchi laticsime patet,docet quomodo caeterae fallacia' ad eam reduci possint. Quatenus elenchus. Caesarius innuit elenchum duobus modis accipi. prirno generatim, ut est quoddam uniuersale omnium fallaciarum,& omnes fallacias suo ambitu coplectitur,& sic omnes redargutiones ad elenchu reducuntur. secundo modo elenchus accipitur particulariter pro qtiatuor ultimis particulis snitionis,& hoc sensu, elechus est ex numero fallaciarum . praeuaricator sit.) uoc est trant greditur praescriptas leges. ut unum ae uno. una proposito est in qua unum, hoc est uni vocum de uni uoco dicatur, ut Iustitia est uirtus . videndus est Aristoteles septimo capite primi libri de interpretatione,
Ex quibus causis sophisticae prodeant
325쪽
gare quoque quibus ex causis huiuscemhdi impostpra atque deceptiones proueniant. Itaq; dicamus ex Arso teloquod deceptio omn/s prouenit in his qui de, quae per aequivocatione O amphibologiam fiunt sophismatis:ed
quod non potes quispiam distinguere id quod multiplex
est,stis multipliciter dicitur,ab eo quod uno modo dic, tur dii taxat. .at in his,quae per compositioncm,et diuisonem: eo quod nihil interesse putatur inter oratiotae composita et diuisam. Similiter aut et in his, quae per accentum fiunt:propterea quod nonnullis idem significare uidetur eadem uox intensa et remissa, hoc est,acuto uel Si aut accetu prolata. Et in his ite,quae per heura fiunt
ob dictionis similitudinem: quod discite sit dijudicare,
quae similiter atque aliter pro erantur. Fere enim quisquis hoc facere poterit, is in procinctu est,ut quod Ecrues uideat: et per hoc propius erit uel cWcedere, quod cocedendum est uel negare,quod est neganta. Rursus aut in his,quae per accidens: eo quod quis nescit dijudicare, ide nest an Auersum quod sumitur, tum an unum, assmulta. Similiter aut in his,quae per cosequens fiunt: per hoc quod arbitramur, ut cosequens ab antecedente non separatur unqua sest enim ipsum antecedetis pars quN-dam ita nec a consequente antecedensseparatu iri.Porro in his,quae fiunt propter omissione orationis,hoc est, alicuius particularu, quae in elenchi ronepositae sunt,ctin his quaesunt propter j i,quod aliquo modo ct fimi, citer deciturict in his ite,quae qucd in principio est ,sumunt tum et in his quae per non causam tit causam accidunt:et quaecuq; plures interrogationes aut una facit: propterea quod in his omnibus hon exacte discernimus,
326쪽
neque sumptas propositiones, neque ipsius ollogismi ue
rum terminum, hoc est, rationem definitionemq; : per hoc quod parum nobis differre uideantur ea, quae iam dicta sunt , ut non causa di causa, quod simpliciter quo quo modo , ct interrogationes plures, di interroga
Consentaneum Epilogo quodam ex sexto capite primi libri elenchorum fontem, & originem omnium deceptionuindicat. Similiter autem. Consequens non separatur ab antecedente,ponto antecedente, ut si homo est,animal est: consequens tamen potest animo, & mente separari ab antecedente, ut Porphyrius in communitatibus docet.
De recta solutione paralogysmorum.
v I A uero non minor ars est soluere nodos, quam
eo dem implicare atque constringere , quod quidem ita esse, argumento nobis esse potest, Gordij Phlogiae regis nodus in Iouis templa suspensus, quem Alexander Magnus sui est apud Iustinum historicum I idcirco quod ingenio soluere nequiuisset, gladio usus violenter abscidit, ob hanc nimirum causam, quias ophistarum argutias captionesqi,qubdi Jncat orematum nexibus, ceu nodis quibusdam implicitae atque inuoluta sinit,ut struesere fortassis non facile , ita proculdubio soluere longe est discitimum: gristoteles tandem irae,cum quemadmoadum fruantur illae certis locis praescriptis id iam mon seras et,eaedem quo pasto etiam dissoluerentur,pari cura atque diligentia docere instituit. Vnde oe ab eodem
recta solutio definitur,falsi Hllogismi manifestatio. 'orro falsus illogismus duobus dicitur modis. ut. n. quia exfalsis collae iussit,aut quia Dilogismus no est,tametsi uideatur . Ergo cu duobus modisfalsum esse dillogismu
327쪽
contingat,duobus quoque modis ipsum dissoluenta docet, nempe aut per interemptionem, aut per disinctionem.Per interemptionem quidem, ut quoties ex falsis collectus ei Per distinctionem uero, cum apparet Hllogismus, di non est. Verumenimuer),ut id quod quaerimus breuiori uia, quam quae ab Aristotele tradita est, assequi possumus,ex Iacobo Fabro Stapulensi tres regulas in animum induxi hic subi ciendas . suarum primae haec est in omnibus paralogismis, qui fiunt per aequivocationem,amphibologiam,co ditionem,diuisionemo accentum , si quod sumptum multiplex , dis stinguendum est. Alioqui confusionem pariliquae tolliatur interim m ipsum distinguitur.insuper di in eisderassequentiae ratio discutienda examinandae; venit. Secunda, In omnibus paralogismis,quisiunt per figuram dictionis.per accidens er id quod est secundum quid Oh liciter , per ignorantiam elenchi , per consequens, per non causam ut causam,per id quod est plures intera
rogationes facere ut unam , consequentia neganda est, O mox cur negata sit,ratio subiungenda.Tertia in om
nibus paralogismis, qui fiunt per id quod est petere id
quod est in principio, ipsum antecedens aut negandum plane est,aut certe addubitandum.
t A vero. Ex tertio capite secundi bbrs xlenchorurationem diluendorum sophismatum docet. oninis syllogismus au uerus. aut salsus est. uerus admittendus est, falsus dissoluendus. quemadmodum sillogismus est salsus duobus modis aut enim uitiosus est secundum materiam, aut secundum formam, se etiam duobus modis distatuitu res uitiosus est secundum materiam, negandum id quod salsum assumitur: si uitiosus secudum formam negandum eth
328쪽
TRACTAT us x. 16sconsequens,& statim ratio subiicienda, cur malὴ colligat. multum profuerit ad hanc rem studiose legere RodolphuAgricolam libro secundo,de recta argumentorum solutione. ut est apud Iustitium. Locus est apud Iustinum libro undecimo habes, studiose lector,in totum Caesarium scholio
la,quae tenebrosum Aristotelem euoluere uolentibus,uice uastorum & uerbosorum commentariorum esse poterunt.
Etenim Caesarius unus ex omnibus qui post Aristotelem dialectica scripserunt(absit inuida uerbo) proxime Aristotelis mentem,non sollim adumbrasse , sed etiam ad uiuum ex prcsisse uidetur. Vale. Lugduni, ad confluentes ex diuae Trinitatis celeberrimo floretissimoq: Gymnasio,Anno domini M. D. Lui .pridie Calendas Ianuarias.
HAngs studiost lictor,siue adolescens, siue adul
ta laetatis iuuenis, dialecticam tibi paratam, non aliam
ob causam Sc mihi crede) nisi ut posthac, quicquid nisi dijs liberalibus addissenta tibi fuerit, citra crassam. illEOfaeda barbariem, facile id iam assequi uideri possis. Ouippe quod haec sola uisa sit hactenus deesse ad ternarium illum studiorum Omerumsuae triuii communi nomine appellant: id quod in primis triuialium ludorum magistri atque praeceptores fvehac multum conquestisunt aliquot annis,tales utique praeceptores qui(ut pro comperto ipse habeo totis uiribus adhoc conterant,ut docilem iuuentutem rite instituant, d barbarie avocent, bonas artes doceant. Itaque se haec dialeStica nostra talis tibi uisa fuerit,ut ex ea id, quodsummopere tui moliutur praeceptores, pro uoto assequi potueris,
bene est Un uero nondum id d mepraestitum sit c quod equidem uereri possumo conatum saltem quUo , si non
329쪽
GARRvLE qui nostrum tentas lapidare libellum, In lucem pueris ede Sophista tuum. Non decet in rudium coetu traducere doctos, Vana loquitur turpe est,gloriosamq sequi. Ecquid apud calamos,inter muliebria pensa Reddere te clarum lana caprina potest psitiando nihil praeter uerbosa si hisnata nosti, Barbarie sordens,Grammaticaeq; rudis. Ecquid habes sophia,quod te in penetralia ducate Ecquid Aristotelem Porphiriumq; tenes e Haud ope pretium est smihi credeo refellere nugas, Digna legi scribens experiere uirum. Saucius O possumgenuinum infigere dentem: Dei; meo crudum uulnere uulnus erit. Ingeniis hominum studeo prodesse iuuandis, Estq; mihi uero gloria nulla priori
330쪽
Roc As mehedula,ct crebro adhortaris Petres lauissime , ut breuite arte instituam, quanam ratione uoce eas, quae in cathegorijs locu habent,discernere queas ab illis,quae d praedicamentis:alienae sunt: t certos quo da tibi trada canones,quibus facile distas, in quo una quaeq; uox categorica praedicamelo reponatur. Ardua profecto res est,Oscuis caninae facundiae morsibus exposita,inta uaria o multiiuga opinionu diuersitate, dialectico, alus alia sentientibus, breui ea libello pe pringere , quae pluribus longissimi operis uoluminibus uixsatis exacte potiterint uel st doctissimo Philosopho explicari. Clim tamen me, cogite,quanis utilitatis trabi studiosis liberalia artia iuuenibus ex hoc quod petis,prouenturumsit,utcunquepro teporis,quo suppetit otium, breuitate,notis tuis non morem gerere non possem. Accipe igitur lucubratiunculam hac nos, ut haabeas ta die sdivr quandam in Aristotelis decem praedicamenta: ingeniti tuum ne Grammati solum, ed fructuosis etiam dialecticae studiis excolito, ut uera dignoscens d fallis,di finiendi,diuidendi,argumentadiq; r tionem tenens,rectam uiam habueris, S iter expedita ad optimam quanque disciplinam. Vale, O praeceptorem tuum dilige. Alcmariae Thristorum oppido sudiis liberalibus sane quam accommodato, Anno a partu Virginis M . D. XI II .Idibus Septembris.