Des. Erasmi Roterodami Dialogus Ciceronianus: sive De optimo genere dicendi

121쪽

e reiectum, Quid Latinis auribus o-: et occupatio , quid contentio , quid'- feriatio, qui id complexio, q md traductio, quid frequentati , licentia, readatta, ἰuid status constitutio quid iudicatio, quid continens, quid firmamenrum, quid demonstrativum gentu, quid inductio, quid proposit;im, quid aggresio, quid linsinuatio, quid acclamatio , quid aliae oces innumerae, quas aut prius Lati-lnis inauditas ausus est fingere, aut m eam gnificationem decor sit, quam populus Romanus non agnoscebat Hoc ille reclamante seculo non est veritus facere , quum philosophorum Graecorum dogmata Latinis auribus tradere , .ut, quod erat in praeceptis rhetorum, peculiaribus vocabulos in hoc proprie repertis explanaret, n6-

nullas peregrinas voces civitate O mana donavit: mos piaculum admi sum credimus, si rebus novatis vocibus aliquot novis utamur Nulla est ars humana , cui non concedimus ius utendi suis vocabulisci licet Grammaticis dicere, supinum, gerundium:

122쪽

io ERAs. ROTERO D. Mathematicis,sesquiasteram, superbi- sarrientem habent agrico. fabri propria suarum artium vocabula: nos coelum terra miscemus, si nosti

religionis r steria suis verbis explicemus Voces aliquot Hebraica, compli e Gracanica, quoniam e Palaestina, minore dc Graecia, primum a nos de manavit Christiana philosophia

una cum ipsis rebus invectae sunt: quod Menu sunt, osanna, amen ecclesia, aposolus, episcopu , catholicus, orthodoaud, Dareetictu, schima, charisma, dogma, ehrisma, Chri ius, baptizo paracletin, euangelium euangesi re, euangelista, Iroselytus, catechumentata, exorcismus, εα charisia, Ombolum, anathen a nonnullas prisci Christianae religionis antistites usurparunt , quo commodius possent de rebus tam sublimibus illere res cuiusmodi sunt ιμ έm , quod nos consubstantialis vertamus, es,gra Da, mediator, desii qua sunt alia, quae antehac vel inaudita Latinis erant, vel non in eundem sensum usurpata. Num igitur tanti nobis erit dici Ciceronia

ut de rebus, de quibus solis

erat

123쪽

Cic ERON I ANu S. Oinat loquendum, prorsus sileamus aut raro verbis vel ab apostolis tradicis, vel maioribus repertis δε in hunc usque Hiem tot seculorum sensu receptis, ab Di . . itinebimus , alia quςdam in illorum lo- ii' 'cum pro suo quisque arbitrio commi- ciniscentes cimo mel, piper, sinapi cum uinationis vocabulis receperunt

primum Graeci, mox Latini: mos fa- itidimus aliquot dictiones, quae nobis acum illa coelesti philosophia per Christum, per Apostolos, per afflatos sacro Spiritu Patres, veluti per manu traditae sunt atque interim ad Ciceronem confugimus , inde mutuo sumpturi voces , videlicet; et, φακῆ μυρον, quod apud Graecos dici solet Si quis nobiscum summo iure contendat, citius diceret, Ciceronis verbis, figuris ac numeris , Christianae philosophiae maiestatem foedari. Vetum istis non assentior, mihi placet in qua vis materia nitor ac mundi cies orationis. At non ille dicit Ciceroniane, qui Christianus apud Cluistianos de re Christiana sic loquitur, quemadmodum olim ethnicus apud ethnicos de rebus 1 propha-

124쪽

prophanis loquutus est Cicero sed quemadmodum ille, eo pr 'ditus invenio quo tum erat, eo dicendi usu ea rerum 'ostiarum o 'itatione , quatum prophanarum erat structus, po stremo sic inflammatus surdio pietati erga Rempublica Christianam, quem admodum tum vel gloria vel stud tis agrabat in urbem Romanam, irinale id tem Romani nominis, dicta, 1us est et hodie Christianus apud Chri litanos sibi veret , Hoc qui praestare 'valet , prodeat, aequis animis fele nausillum dici Ciceronianum, si tan-ropere ducitur huius amore coorio minis. Ipse M. Tullius si viveret hoc

rerum statu Dei patris men non dicaret minus elegans, quam Io v Opt.

Iaa Nec minus decori S puta I et accedere dictioni, ii subindercpeteret Ieiuna

Chrasum , quam si Romulum, aut Scipionem Africanum, aut Q. Curtis mau' Marcum Decium. Nec oes spreta didu existimaret ecclesia Catholici no- en,' 'u in patrismcoscriptorum, o rimit rurum, quam Senatu populique Romani. Diceret nobiscum ti dem

Christum,

125쪽

Christum, diceret infideles qui a Chri- sunt alieni, diceret aractetum pr- , itum , diceret sanctam Trinitatem. uod dico probabilibus argumentis lio potest. Num illum deterruit

eo an tiae studium, quominus in Phr- ippicis, dum praeit formulam senatus consulti, utatur verbis solennibus ma- is quam Latinis ξ An non in Topicta u- citur et bis iure consultorum longe -

lienis a phras rhetorica ' An id fa- stidisset V ecba nostra philosophiae pe- culiari. Nos Mihi quidem viderisii satis feliciter declamare Bu L. Ad haec, du' nonne gratia rnion , b J XI' ' ζ det ex condι uriso adusioni BD in M.L Tullius unde sumit haec condumenta

Nonne ex Homero, Euripide, Sophoete, adnnio Lucilio Accio, Pacuvio, Naevio: tum ex philosophorum historicorum libris r Nos. Nimirum fine his ornamentis sordida ac tri, talis est oratio. Haec ceu gemmae flosculive HMertexta, reddunt admirandum quod scribitur. Buc. Quid si nos eadem petamus ex Vir illo, Flacco, Uidio, Seneca Lucano martiale num hac parte dillimitasE 6 erim IS

126쪽

erimus Ciceronisὶ Nos in huc concedula licet aegre. Habet enim apud Ciceronem nescio quid maiestatis antiquitas eorum, quorum dicta refert. Pu L. Qui fit igitur ut nos existimemuS, totam rationem conspurcatam, icondimenta , quae Cicero petebat ethnicus ab ethnicis, nos ex antiquissin is prophem, Mose, Psalmis, Euangelicis Apostolicis literis petamus Admirandam quandam emina appositam existimamus, si quod Socratis dictum admiscuerimus orationi: maculam acceisisse credimus si quid admixtum crite proverbiis Solomonis Θ An prae Socrate nobis putet Solomon Si quid cx Pindari iaccive dictis fuerit inter rectum , splendet oratio in sordescit, siquid sacris Psalmis apte fuerit attextum Jondus ac mare latem additam arbitramur orationi, si quam Platonis sententiam inseruerimus p irimum gratia decessisse videtur quam Christi sententiam ex Euanoe E-cis literis addiderimus Unde haec tam praepostera iudiciarran Platonis lapien-r: am vehenientius admiramur, quam

127쪽

h isti An libri Spiritus coelestis at-

Oatu pro dui sordent nobis pri scriptis domeri, Euripidis, aut Ennii ' um ni illam hic faciamus Spitatus sacri inonem , ne videamur divina cum unanis conferre Historia sedem detra- as, ne nomen quidem hisoria meretur. Hic mihi confer, si lubet, fabulo lum Ierodotum cum Mose confer illo- , iam orbis conditi, exitus ab gypto, una Di ori fabulisci confer libros Iu licum, Re olim cum Tito Livro , quilon raro sec: ipse dissidet in rerum

est arum narratione, tantam ab eli, ut ii quam aberret a vero : confer Platorem cum Christo , Soc Vatu cum

hristi coelestibus oraculis confer salmo nihil humani spirantes cum

et indaricu adulationibus confer Soto nonu canticum cum Theocrit naeniis. Sive personas spectes, sive rem , nihil simile. Habet divina sapientia uanan Iandam eloquentiam, nec mirum , iaon nihil diversam a Demosthenica, seu Ciceroniana , quum alius cia tusleceat summi P egis uxorem , alius loriosi militis amicam. Hoc dicturus

128쪽

eram, si ovis verba cum verbis, fiouras cum si utas, numeros cum nume

ris incipiat comparare. An dulcius sonat auribus nostris, hepata tempe, quam, Sion an plus habet maie-1- s, ad uimmortalibus tu, quam a Deo patre datum an iucundius est auribus nostris, Socrates Sophroni ei ilius, idiam, Iesus Dei lius Deus Curam agis blanditur auribus nostris, An

nibal Poenorum Imperator, quam, Pau

lus gentium Doctoris Si personas aestinus, ille Romano imperio moliebatur exitium hic salutiferam Philosophiam vexit si voces conferas, quaeso quid interest 3 HYlλ. Si verum fateri volumus, nihil, nisi quod apud ho-naliae plurimum valet, vel quae semel occupava animum persuasio, vel penitus hausta imaginatio. Hoc accepimus, hocpenitus insedit anim nostris,

misi. Sed quaeresisthuc persuali animis nostras m Yp. Nescio Bu L. Res ipsa HYP. Non opinor Bu L. Vis eloquar, quod vero verius est mi P. Per

129쪽

ne quidem impune Bu L. Huius X - ecto vocem. Nos Utere iure, quod inulanti concessimus. Bu L. At vereor, ne parum videatur Ciceronianum quod dicturus sum. Nis. Hic nihil ii e e fert Bu L. Paganit et , mihi crede, Nos pone , paganitas est , quae itam et suadet animi nostris atq; auribus. Titulo ιιntaxat sumus Christiam. Cor

tus aqua tinctum es sacri, sed dota

umens es: frons cruce signata it ani- stinus crucem execratur Iesum Ore prO-

fitemur, sed Iovem Opt. Max.&RO- mulum gestamus in pectore. Alioqui, si vere , quod dicimur, estemus, quod in tandem sub sole nomen oportuit vel co itationibus vel auribus nostris elleiu undius nomine Iesua Per quem tantis malis erepti, cuius gratuita benio nitate ad tantam dignitatem vocamur, ad aeternam foeticitatem multamur ad cuius mentionem contrem Il-cunt impii Spiritus, generis humiani plus quam capitales hostes cervices ac

genua submittunt aethereae mente S. Quod tam cssicax est, ut ad huius invocatio ae fugiant daemones, cedant

130쪽

immedicabiles morbi reviviscant mortui, tam blandum lamicum, ut nulla sit tam acerba calamitas, quin magno solatio leniatur,suestim ex animo nomines. Et hoc nomine persuademus nobis sordidari nitore orationis, quum Anni Em merassint orationis lumini Eliciamus , revellamus profligemus ex animo paganitatem hanc pectus vere Christianum ad lectionem adferamus, videbimus,lucidissimam stellam additam orationi, quoties Iesu Christi nomen fuerit insertum eximiam accessisse gemmam, quoties Vitam is matru quoties PMι si Petraque nonae admiscebitur multum decoris accellisse, quoties ex divinarum iterarum Otis, quoties e Spiritu Sancti e this ac myrotheciis, sententiam viderimus interiectam, modo in loco, modo ex animes multoque

plus dignitatis adiunctum dictioni, quam si ex Ennianis aut Accianis scriptis decem millia dictorum, quae in illas habentur venustissima , fuissent addita. ν P. Isto sane pacto vitatur, ne quid haereseos insimulent Theolo i.