장음표시 사용
101쪽
R novissime habuerant, populus Rom. per magistratus administrahat: Gaetulorum magna pars, et Numidia ad flumen usque mulucham sub Iugurtha erant: auris omnibu re Bocchus imper abat, praeter nomen, caeter ignarus populi Rom. itemque nobis neque bello, neque pace antea cognitus de Africa, et ejus incolis, ad necessitudinem rei satis dictum.
Postquam diviso regno, legati Africa decessere; et Iugurtha,
contra timorem animi, praemia Sceleri adeptum es Videt Certum ratus, quod X amici apud Numantiam acceperat, Omnia Romae venalia esseri simul et illorum sollicitationibus accensus, quos paulo ante muneribus Xpleverat in regnum Atherbalis animum intendit. Ipse acer, bellicosus at is, quem petebat, quietus, imbellis, placido ingenio, M opportunus injuriae, metuen magi S, quam metuendus. Igitur ex improviso fines ejus cum magna manu invadit: multos mortale cum pecore, atque alia praeda capit aedificia incendit: pleraque hostiliter loca cum equitatu accedit. Deinde cum omni multitudine in regnum Suum convertit, existimans dolore permotum Atherbalem injurias suas manu vindicaturum, eamque rem belli causam fore. At ille, quod neque e parem armi existimabat; et
amicitia populi Rom. magis quam Numidis, fretus erat legatos ad Iugurtham de injuriis questum miSit qui tametsi contumeliosa dicta
retulerant, prius tamen omnia pati decrevit, quam bellum Sumere: quia tentatum antea Secus ceSSerat. Neque eo magis cupido Iugurthae minuebatur, quippe qui totum ejus regnum animo jam invaserat. Itaque non, ut antea, cum praedatoria manu Sed magno Xercitu comparato, bellum gerere coepit; et aperte totius Numidiae imperium petere. Caeterum, qua pergebat, urbes, agro VaStare, praedas agereri ut animum, hostibus terrorem augere Atherbal ubi intelligit eo processum, uti regnum aut relinquendum eSSet, aut armis retinendum, neceSSario copia parat, et Iugurthae obvius procedit. INTERPRETΛTIO.
Necesθitate ampulsus copia parat.
Novissime. Non enim a longo tempore Carthago a Scipione deleta fuerat. ILuluchiam. J Alio nomine dicitur Molochath. Fuit et oppidum Mulucha dictum, ut liquet ex Floro. Caetera. J Adverbium: nisi mavis Praepositionem Supplere. Aliter dicas,
Praemia. omnino, siquidem dimidiam Hiempsalis regni artem obti
Pollicitationibus. Nimirum illi soRomae, gratia et DVore, omnia ad ejus commodum ConVersuros, polliciti erant. Opportunus injuriae. Accipiendae Sc , licet. Injuria hic passive SumitUI'. glarem. J Jugurthae, scilicet. h Daedatorici. Praedatorius eXercitus
dicitur, qui militibus constat leviter armatis, et in fugam uXP
102쪽
Interim haud long . inari, prope Cirtam oppidum, utri USque Op Sedit exercitii SQ et qui diei Xyremum erat, prcelium non inceptum ;sed ubi plerumque noctis processit; ' obscuro etiam tum lumine, milites Iugiarthini, signo dato, castra hostium invadunt: Semi Somno Spartim, Alio arrna sumentes fugant, funduntque Atherbal cum paucis equitibus Cirtam profugit et, ni multitudo togatorum fuiSSet, quae Numida in Sequentes moenibus prohibuit uno die inter duos rege coeptum, atque patratum foret bellum. Igitur Iugurtha oppidum circurn sedit 4 vineis, turribusque et machinis omnium generum X- pugnare aggreditur Inu Xim fe Atinans ' tempus legatorum anteca Pere, UOS ante proelium factum I ornam ab Atherbale missos audivexat. Sed postquam senatus de bello eorum accepit, tres adolescentes in Africam legantur, qui ambo reges adeant; . . . l . verbiqnuncient, velle et i Censere, eos ab armis di Acedere de controversiis sui jure potius quam bello disceptare ita seque illisque dignum fore Legati in Africam maturantes veniunt eo magis quod Romae, dum proficisci parant, de proelio facto, et oppugnatione Cirtae audiebatur. Sed is rumor T clemen erat. Quorum Iugurtha ac cepta ratione re Spondit, Sibi neque in us quidquam, neque carius auctoritate Senatus esse ab adolescentia sua ita se enisum, ut ab optimo quoque probaretur Virtute non malitia, P. Scipioni, summo viro placuisse : Ob easdem arte amicipsa, non penuria liberorum, in regnum adoptatiam e SSeta caeterum, quo plur bene, Atque Strenue fe- Cisael, eo animum suum injuriam minus tolerare : Atherbalem dolis vitae suae insidiatum quod ubi comperisset, sceleri obviam isse :populum R. neque recte, neque Pro bono facturum, si ab jure gentium, sese prohibuerint postremo, de omnibus rebus legatos Romam
brevi missurum. Ita utrique digrediuntur Atherbalis appellandi
NOTAE. Cirtam J Regia quondam fuit Sypha-
Cis, ut Livio lucet Musinissae alii tra dunt forte utriusque sciit, num huic enm Scipio tradidit. on longe distat amni i, et hodie, Con tantina dicitur. Offetire. Id est, die primum redeunte forte circa tertiaan horam matu
Togatorum. Id est, Romano Pinn, quibus toga Vestis propria. Commercii Causa in urbe Commorabantur.
Vineis. J Machinae fuerunt quibus praecipue in diutinis obsidionibus te hantur, ex leviori ligno, et cratibus Con. textae, sub quibu Siluros milites, ab hos tium missilibus uti subside hant. Tempus. J Id est, digni Atherbalem extis ere, uti in ipsi Nom opem et titia i Eum legati aut attulissent. Censer . De senatu dicitur Te motIubesve de toto P. Romano. Cum legem aut aliquid ut d suifrugii approbat.
g Clemens. Id est, curae multun resipue a per hominum ora jaceabatur, ireque tam atrox ilicebiatu .h Iure gentivin. Quo cuique illatam injuriam Pepellere licet. Caeterum vi domi hi quaeso, quouSque, et quanta arte nequitiam suam Promoveat perditissi
Utrique. Legati et Jugurtha. l. Appellandi. Dolis Iugurthae actii mest, ne Atherbalem legati Alloquerentur,
ut scilicet, post eorum disce S sum, quod et cit, eum interficeret; deinde causam in orti quidlibet Roniae, Per nefario ami-COS, Praedetaeret.
103쪽
copia non fuit. Iugurtha, ubi eos Africa decesisse ratus est, neqUepropter loci naturam Cirtam armis CXpugnare potest, 'UBllo, atqUC DSsa moenia circumdat turres Atruit, ea 'ques praesidiis firmat' praeterea dies noctesque Ut per vim aut doli tentare defensoribus ince- Dium praemia modo moti formidinem ostentare : Suos hortando an Virtutem erigere, prorsu intentus cuncta parare Atherbal ubi intelligit omnes Ortuna sua in eXtrem Sitas, hOStem infestum, UX illi spem nullum, penuria rerum iecessarium bellum trulli non pos- seri ex iis qui Una Cirtam profugerant, stuos Axime D pigros delexit eos, multa polli Cendo, ac mi Serando CASUm utina, confirmat, uti Per hoStium ' monitiones Docti ad proximum mare, dein Roma in
pergerent; Numido paucis diebus jussa efiiciunt, literae Atherbalis
in Senatu recitatae, quarum Sententia haec fuit. Non mea culpa Gepe ad OS Ora tu in initto, P. C. sed vis Ingui se hae subigit, qui in tanta lubido me e XStinguendi invasit, uti neque vos neque deos immortAle in animo hδbe At Sanguinem meum. tuam omnFa, malit. Itaque, quintum jam men Sem, ocius et ami- cus populi Rom. Armis ObSeSSUS teneor neque inihi Micipsaei tris mei beneficia, neque vestra iCCreta auxiliantur ferro, Ia fame acrius urgear, incertus Sum. Plura de Iugurtha scribere dehortutu fortuna mea etiam Antea CXPCreta Siam. Papiam
dei miseris esse. 'misi tamen intelligo illiam, Supra qua in ego
sum, petere neque Simul amicitiam e Ssr3m, et Pegnum meum
, sperare. Vtrum gravius X istimet nemini Occultum est. Nam initio occidit Hiempsalem fratrem meumra dein Patrio regno me expulit. Quae sane fuerint nostrae injuriae, nihil ad vos. Verum nunc regnum VCStrum armi tenet me, quem VOS I snperatore na1NTERPRETATIO. Extruit turres, easque ab hostium irruptione militi bris proeSi- iariis tutas facit. Multa pollicendo, ac deploraΠ-do fortunam suam, eo CIV irynat ut noctu perra stium opera et munimenta ad pro imum ars Ea ne deinde Romam per Viant. Et iam anica experimento dici miserori u te s)m hiis
NOTAE. Vulto. J Vallus, palus est, aut sucte S,
quo alium, hOC Si terrae aggeStus in castrorum munitionibus dictum est: quia valli illis terra retinetur. b 'ecessa)ium. PPO NecessSariarum,
quod in aliis reperitur codicibus.c secreta. J Quibus, Legatis etiam ad id missis ne ulter alteri viri aut ui ma t, cautum fuisse vidimus.' Dese scit P. Quia Cilicet, O queis St, cum qui opprimitur de aliis lebit arere neque ann a opus os ta
li oste dicere; itae neque a militi tol untur. Atria est haec bratio et Epistola
integra cute, et cum judicio Seripta e Croi. Morri ii est; Ahiasi dicat
104쪽
Numidis posuistis, clausum tenet atque obsidet legatorum verba quanti fecerit, pericula mea declarant. Quid est reliquum, nisi vis vestra, quo moveri possit imam ego quidem vellem, et haec
quae scribo, et illa quae antea in Senatu queStus Sum vana forent totius, quam miseria mea fidem verbis faceret. Sed quoniam eo natus sum, ut Iugurthae scelerum ostentui esSem, non jam mor- tem, neque aerumnas, tantummodo inimici imperium, et cruciatus
corporis, Heprecor. Regno Numidiae, quod vestrum est, Ut lubet, consulite me ex manibus impii eripite, per in eStatem imperii, per amicitiae idem, si ulla apud vos memoria remanet avi mei Masinissae. His literis recitatis fuere qui exercitum in Africam mittendum censerent, et quam primum Atherbali subveniendum : de Iugurtha interim uti consuleretur, quoniam legatis non paruisset. Sed ab iisdem illis regis fautoribus summa ope V enisum, ne tale decretum fieret. Ita bonum publicum, ut in pleriSque negotiis olet, privata gratia devictum. Legantur tamen in Africam majores natu nobiles, a piis honoribus usi in quis fuit M. Scaurus, de quo supra memoravimus, conSularis, et tum Senatu princeps. Hi, quod in invidia reserat, simul et a ' Numidis obsecrati, triduo navim ascendere: dein brevi Vticam adpulsi, literas ad Iugurtham mittunt, quam ocissime ad provinciam accedat; Se ad eum ab senatu missos Ille, ubi accepit homines claros, quorum auctoritatem Romae pollere audiverat, contra inceptum suum eniSSe primo commotus metu, atque lubidine, ' diversus agitabatur. Timebat iram Senatus, ni paruisset legatis porro animus cupidine caecus ad inceptum scelus rapiebat Vicit tamen in s avido ingenio pravum consilium. Igitur, exercitu circumdato, Summa vi Cirtam irrumpere nititur, maximu
Sum, ut in me Stenderentur, et in aperto ponerentur celera fugur
Tantum oro ne ego inimici imperio subjiciar, neve ab eo CorpuS
J Vos oro persidem, lice debetur
amicitiae. In diversas partes trahebiatur. Igitur exercitu circum moenia diducto summa vi Cirtam conatur irrumpere.
Masinissie. Optime clausula; quia, ut antea vidimus. Roa nanis bona et firma SempQr asinissae an ieitia fuerat.b uni. Passive quod facile non est imitandum. Majores Ante adolescentes mi SSOS fuisse vidim S. Princeps Is erat qui primus in re-
to titulo, recitabatur. nidia. Atherbalis legatis. Utieam. J Urbs fuit antiquissima Tyriorum colonia, non longe a Carthagine,
Aυido. Imperii scilicet Vix possit quisquam sibi consulere, dum ita fagrat cupiditas adeoque tunc maxime quies
105쪽
sperans, ' diducta manu hostium, aut vi aut dolis sese iasum victoria inventurum quod ubi Secus procedit, neque, quod intenderat, essicere potest, uti, prius quam legatos conveniret, Atherbalis potiretur me amplius morando Scaurum, quem plurimum metuebat, incenderet, cum paucis equitibus in provinciam venit. At tametsi senatus verbis minae grave nunciabantur, quod ab oppugnatione non desisteret: multa tamen oratione conSumpta, legati frustra discessere.
Ea postquam Cirtae audita sunt, Italici, quorum virtute moenia defensabantur, confisi, deditione facta, propter magnitudinem populi R. inviolatos sese fore, Atherbali suadent, uti seque, et oppidum Iugurthae tradat, tantum ab eo vitam paciscatur de caeteris Senatui curae fore. At ille tametsi omnia potiora fide Iugurthae rebatur tamen, quia penes h eosdem, si adversaretur, cogendi potesta erat ita, uti censuerant Italici, deditionem fecit. Igitur Iugurtha in primis Atherbalem excruciatum necat dein omne puberes Numidas, atque negotiatores promiscue, uti quisque armati obvius fuerat, interfecit: Quod postquam Romae cognitum est, et re in Senatu agitari coepta iidem illi ministri regis ' interpellando ac Saepe gratia, interdum jurgiis trahendo tempus, atrocitatem facti leniebant. Ac ni C. Memmius, tribunus pleb. de Signatus, vir acer, et infestus potentiae nobilitatis, populum R. edocuisset id agi, uti per paucos factiosos Iugurthae scelus condonaretur, profecto omnis invidia, prolatandis consultationibus, dilapsa foret. Tanta vis gratiae, atque pecuniae regis erat . Sed ubi senatus delicti conscientia populum timet, lege
INTERPRETATIO. Sperans sese inventurmn OCCasionem victoriae reportandia . At, quamvis mino gravo legatis nomine senatus nunciaban
tur, quod ab oppugnatione Cirta
non desisterct, tamen, multi Sermonibus absumptis, legati, re injectu disc Serunt.
'Iugurthaprimesoccidit Atherbalem, postquam eum cruciatibus ostixisSet. Profeci omne odium, quod
contra Iugurthae Scelera accensum erat, extinctum foret differendo deliberatiori .
NOTAE. Diductύ. Facilius est enim hostem in diversa tractum et alibi resistentem
Eoadem. JItalicos negotiatores scilicet, quos Atherbal ad id cogere non poterat, ut diutius vim Iugurthae sustine
Negotiatores PQuo supra togatos appellavit. Miniatrid Romanos intelligit Iugurthae pecunia corrUPtOS. Interpellando. J Non modo sermones de aliis rebus aciebχnt, ut casu alios ingerebant: sed etiam eorum orationem, quos minus Iugurthae favere Crederent. interturbabant. Plurimae Sunt tricas, et nequitiae quibus judicia solent differre cavillatoreS, Trahendo. In eo praesertim posita
est astutia causidicorum assueti enim minimum movemur, atque omnibus rebus, cum tempore S SUOSCimUS. Memmius. J uno Saturninus, Cum
consulatim peteret, interficiendum jug.
106쪽
Sempronia provinciae suturis consulibus Mimialia atque Italia decretae consules declarati P. Scipio masica, L. Bestia Calpurnius: Calpurnio Numidia Scipioni Italia obvenit, dein exercitus, qui in
Africam portaretur, Scribitur Stipendium, alia, quae bello usui forent, decernuntur At Iugurtha, contra spem unci accepto, quippe cui Romae omnia hienum ire in animo me serat filium, et cum eo duos familiares ad senatum legatos mittit iisque, ut illis quoAHiempsale inter festo miserat praecipit, omne mortale pecunia aggrediantur: qui postquam Romam adventabant, Senatus a Bestia Consultus est, placeretne legatos Iugurthae recipi moenibus4 iique decrevere, ni regnum ipsumque dedi eum venissent, ut in diebus proximis decem Italia decederent. Consul Numidis ex senatus decreto nunciari jubet. Ita insectis rebus illi domum discedunt. Interim Calpurnius, parato exercitu in legat sibi homines nobiles, factiosos, quorum auctoritate, quae deliquisset, munita fore sperabat, in quis fuit Scaurus, cujus de natura et habitu Supra memoravimus. Nam in consule nostro multae bonaeque arte Animi, et corporis erant, qua omnis avaritia praepediebat Patiena laborum, acri ingenio, satis providens, belli haud ignaru3, firmissimus contra pericula et insidias. Sed legiones per Italiam ' Rhegium, atque inde Siciliam, porr ex Sicilia in Africam transvectae. Igitur Calpurnius initio paratis commeatibus, acriter Numidiam ingres8us est; multoSque mortales, et urbe aliquot pugnando capit. Sed ubi Iugurtha per legatos pecunia tentare, bellique quod administrabat. asperitatem ostendere coepit animu aeger avaritia facile' conversus
omnia Romce esse venalia. Iis principit ut quosviS, Romiae, conentur pecunii ad artes uastidi Cerc. INTERPRETATIO.
Calpurnius assumit sibi legatos homines nobiles, facti S S, quo
impunita fore u e deliquiSSst.
NOTAE. Semproniri. Sempronius Gracchus
legem tulerat, ut singulis anni senatuSProvincias duas consulares, ante Comitia Consularia, quas deinde ipsi designati consules inter se sorti PentUr, decerneret. Nnaieu. J Hic inter clarissimo Oratores a Cicerone recensetur, qui cum in consulata mortUum S SQ dicit. O5υenit. Sorte scilicet quamvis consules quandoque inter se de provinciis conveniebant.
Legat. J Legati imperatoribus d juucti erant, ut eo con Silio, et Pera Adjuvarent. Plerumque singuli singulis
gliributi legionibus, et summo duci Ob-
noxii. Sed, de istis omnibus, adiplacet, doctissimum Lipsium, Ghegium. Urbs est in litore Cala briae, e regione Messaliae in Sicilia. f Stellium Sicilia Mediici pane insula est celeberrima, TriqUetra et Trinacria olim a forma, dicta. Asperitia tem Enimvero disicilli muni fuit, in loci Peniotissimi et lisperrimis hostem militiae peritissimum, et
h Conversus. Ita ut postqtiam ab eo bellum acriter in optum esset, idem ille deinceps segniter per Sequeretur.
107쪽
est. Caeterum socius, et administer omnium consiliorum assumitur Scaurus qui tametsi a principio, plerisque ex factione ejus Corruptis aceri me regem impugnaverat tamen magnitudine pecuniae a bono honestoque in pravum abstractus e St. Sed Iugurtha primum tantummodo belli moram ' redimebat, existimans sese aliquid interim Romae pretio, aut gratia flecturum: OStea vero quam participem legotii Sca Urum acceperat, in m a Timam Spem adductu S recuperanda pacis, statuit Cum eis de omnibus pactionibus PraeSen agere.
Caeterum interea, id ei causa, mittitur a consule Se Xtius quaestor in oppidum Iugurthae accam cujus rei species erat acceptio frumenti, quod Calpurnius palam legatis imperaverat: quoniam deditionis mora induciae agitabantur. Igitur rex Uit con Stituerat, in CaStra Venit ac pauca Cesenti consilio locutus ' de invidia facti sui, atque i in deditionem acciperetur reliqua cum Bestia, et Scauro secreta transigit de inio Stero die, ita si in per saturam Sententiis e X-quisitis, in deditionem accipitur . . Sed uti pro consilio imperatum 1XTERPRETATIO.
A erri ne contra Iugurtham Prori imperatum erat coram
Romam legati missi sunt.b Aedimefat. Hoc est, Id taritum quaerebat, quomodo bellum in longinqutim Pa-
egotii. J Flagitii scilicet, quo, e
Cunia accepta, ConSul cum hoste Clanculum paciscebatur.
l . dei. Ne deditionis specie dubitaret Iugurtha ad consulem venire, Se X-tius quaeStor m oppidum Iugurthae quasi iti se mittitur, ui, nisi inter eos de Pacis arcanis conditionibus conveniret, Jugurtha inviolatus re Verteretur.
Vuccam Urbs fuit insignis, forumna venalium totius regni. Cujata rei. Praet tum mittendi Se X-tii, Calpurnius exhibuit si umetitui tuod palam legatis imperaVCPal. Palam. Ut se ilicet, omne nos Sentquamobrem quaestor dimitteretur, neque uolum subolerent. l. Quoniam deditionis. Quandoquidem morae ct induciarum Jugurtha causa fuit, omnino belli Sumptus ferre, adeoque Irumentum Suppedit stre debuit. De invidia. Ut scilicet udus te Onflatam eam ostenderet, Se Seque XPUP-
I. Vt in deditionem. Id est, Ne cum seipso, tiari quam cum host , euatu populu8que Romantis ageret quinimo insilem et deditionem uam accis et 1 Pen tituram. Satura, an X erat Variis frugum, pomorum et similium gene-vibus plena unde farcimen quoddam multis rebus reserium, et id genus alii cibi, Saturae nomine appellati sunt deinde ad sermones, habita ratione, vel rerum varietatis et mi Tturpe, Vel metrorum Confusionis transit significatio. His positis, disicile non est scire quid sit exquirer Sententias per saturam. Nimirum consul in Jugurtha negotio quasi in re facili et conlegia ver Satu est: neque ver alitePopus fuisset, si ille deditionem veram secisset: Sententiam suam Pro Priamnumer et ratione non divisit, sed muli res Simul comple XUS, confuSe aliorum Sententia rogavit. Eo modo, nisi cum
callidis et iisdem cordulis viris negotium expediendum sit, tacile est quemvis irretire et decipere. ostrates istud vocant, cor ura poti rari 'unsi uire.
108쪽
erat, elephanti XXX pecus, atque equi multi, cum non parvo argenti pondere, quaestori traduntur. Calpurnius Romam ad magistratus rogandos prossciscitur. In Numidia et exercitu nostro pax agita-hatur. Postquam res in Africa e Stas quoque modo aetae forent, faria divulgavit Romae per omne locos, et conventus de facto consulis agitari. Apud plebem gravis invidia patres soliciti erant; probarentne tantum flagitium an decretum consulis subverterent, Parum constabat. Ac maxime eos potentia Scauri, quod is auctor et socius Bestiae serebatur, a vero bonoque impediebat. At C. em inius, cujus de libertate ingenii, et odio potentiae nobilitatis, supra diximus inter dubitationem et moras Senatus, concionibu populum ad vindicandum hortari monere, ne remp. ne libertatem suam de-Sererent: multa superba, crudelia facinora nobilitatis ostendere prorsus intentus omni modo plebis animum accendebat. Sed quoniam ea tempestate Romae emmii facundia clara pollensque fuit, decere existimavi unam, ex tam multiS, Orationem perscribere ac potissimum ea dicam, quae in concione, post reditum Bestiae, hujuscemodi verbis disseruit. Multa me dehortantur a vobis, Quirites, ne studium reipub. omnia superet opes factionis, vestra patientia, jus nullum ac maxime, quod innocentiae plus periculi, quam honoris est. Nam cilla quidem piget dicere, iis annis xv quam ludibvio fueritis Su- perbiae paucorum quam faede, quamque inulti perierint vestri defensores uti vobis animus ab ignavia atque Socordia corrup- INTERPRETATIO. s tria is discebatur esse auctor sagitii et ocius Bestiae, in eo admittendo. Multa me deterrerent a vobiS defendendis, uirites, nisi assectu meus in rempublicam omni impedimento major es*et opes factionis, vestra patientia,justitiae contemptus me deterreret,ic praUSCI -
tim qu)d plus periculi redundat in
bonos et honestos, quam In riS.
NOTAE. Nogandost. Quicquid alii dicant, omnino arbitror ita intelligendum esse hunc locum, ut Calpurnius Romam ConcesSerit ad rogandum populum de consulibus et aliis manstratibus, in annum proXimum Creandi : Mortuo enim Scipione collega, nisi ipse adfuisset, interregem ea gratia Creari oportuisset cum equo praetor, aeque alius magistratusjus illud haberet. Fateor equidem, ut invidium minueret, si qua in se concitata esset, Calpurnium mature in urbem concessisse; et enim animum meum inducere nequeo, Perro re magiatratu intelligendum esse, Nogar an sat filiis placeret quod cum . gurthci esset facitim. Decretum. Quo in deditionem Jugurtham, certis conditioni huε, acceperat. c His J Quibus, post Gracchorum moristem, nobilitas in plebem saevierat. Caeterum a Tiberii Gracchi obitu ad Calpurnii consulatum vicesimus tertius annus decurrebat unde concludas, vel lo-
Cum Corruptum, vel annorum supputationem subtilem, et accuratam non SSE.
109쪽
tus sit qui ne nunc quidem, ' obnoxiis inimicis, eXSurgitis, atque etiam nunc timeti eos, quibus vos decet terrori S se. Sed quamquam haec talia sunt, tamen obviam ire factionis potentiae, animus subigit. Certe ego libertatem, quae mihi a parente meo tradita est, 'experiar verum id frustra, an ' ob rem faciam, in vestra manu situm St, Quirites. Neque ego Os hortor, quod saepe majores vestri fecere, uti contra injuria armati, eatis. Nihil vi nihil secessione opus necesse est suomet ipsi more praecipites eant. Occiso Ti. Graccho, quem ' regnum Parare aiebant, in plebem Romanam L quaestiones grave habitae sunt. Post C. Gracchi, et M. Fulvii caedem, item ordini vestri, multi mortalesque in carcere necati sunt. Utriusque cladis non ex verum ubi do eorum, finem fecit. Sed sane fuerit regni reparatio, plebi jura sua restituere. Quidquid sine sanguine civium ulcisci me qui- tur, jure factum sit. Superioribus anni iacit indignabamini aera- rium expilari, reges et populos liberos paucis nobilibus vectigal INTERPRETATIO. Tamen animus me Uit resistere potentior factionis. Certe ex libertate uti, quod mihi is parente me tradita St, non deSiStam. Verhm, in vestra potestate Si tum est, idne frustra experiar, ni v trum Commodum. NOTAE. Obnoxiis. Id est, In flagitio depre-
herrai et in potestatem rectactis Gall. Sursui ova ave a belle prase. b Seceθpio=ie. In Cat lina vidimus terquaterve plebem a Patribus SeceSSiSSe. Suomet. Quaestionibu SCilicet, quae in eos habebantur, quomodo eas in le
Ipsi. Nobiles, qui in culpa sunt deprehen Si. Regnu=n. Memorat Plutarchus PGm-Peium, Priusquam T. Gracchus interfi- Ceretur, Se scire dixisse, huic diadema et Purpureas e Stes, tanquam Romae regnaturo, allatas esse. IOPUS Vero, eum refert, dum manu CaPut tangen S, plebem ad defensionem Salutis suae hortaretur, regnum sibi et diadem Poscentis Speciem praebui S SQ. quaeationes. De informatiori et pro .
Ordim s. J Plebei scilicet tres enim
ti Lex. Non Porciam modo alias veintelligit leges, quae pro civium tergo
Sancita essent; sed jus omne et aequitatem quam inter Cives servare decet.
Sensus est, usque in Plebem nobiles saevisse, diim sanguine ejus libidinem suam
Lubido. Leu Caprice. Sed. Sensus paulo remotior est Concedit adverSariis, quod acerrime contra ipsos retorqueat, idque Chim amar ironia, quasi dicat, ei um jura tem non eat de istis stercari egis, quian GPQ-dem ita placet nobilitati, illis concedo male fecisse Gracchos, eosque regiam utoritatem in civitatem reduxiste, quando plebi,
quod Suum est, restitutiam voluErria2t.
Qini uid. J Conclusio est, quam Memomius e iis quae adversariis concessit Pro Cau Sa sua deducit . vult nimirum bene secisse nobiles, qui commentitio Aregni reparatores interfecerint, ut PotiGri jure plebi ui flagitiossimos nobiles liceat inquirere. in Ulcigci. Passive t quod facile non est imitandum. n Nequitur. J Antique. Liberos. Cum publice sub imperii Romani ditione esse deberent, atque reipublicae tributa pendere aut Si Socii fuissent et tiberi, ab ejusmodi Paucorum tyrannide tuti agitare.
110쪽
pendere pene e lem et surrana in gloriam, et maximas divitias esse ; tamen haec tal ia facinora impune suscepi Sse parum habu - re itaque postremo leges maje Ata V e Stra, clivina et humana om- ni h hostibus' tradita sunt. Neque eos, qui ea fecere, pudet, Ut paenitet sed incedunt per Ora e Stra magnifice Sacerdotia, et consulatUS, par triumpho Suos, Ostentante M perinde quaSi ea honori, non praedae habeant. Servi geri parati injusta imperia dominorum non perferunt vos, Quirites, imperio nati equo ani- mo servitutem tolerati. At, qui Sunt hi, qui rem p. occupavere t momines sceleratissimi, cruentis manibus immani avaritia, nocen- - tissimi, idemque Superbis Simi, quibus des, de CUS, PietaS, Postre- mo honesta, utque inhonesta Omnia quaestui Sunt. Tars eorum, occidisse tribunos pl. alii quaestion e injustas, plerique caedem in vos fecisse, pro munimento libent ita, quam quisque pesSime
fecit tam maXime tutus ect ς metum a scelere Suo ad ignaviam vestram transtulere quo omne S, adem cupere, eadem disse,
eadem metuere in unum coegit. Sed haec inter bonos amicitia. inter malos factio est. Quod si vos tam libertatis curam habere- is, quam illi ad dominationem accensi Sunt Prosec O neque resp. sicuti nunc vastaretur et beneficia e Stra pene Optimos, non INTERPRETATIO.
Servi 1 Tento acquisiti non tolerant in iusta imperia dominorum. Eorum nonnulli praesidio est interfecisse tribtinos plebis, aliis vos quoestionibus injustis excisSe, plerisque cindena in vos fecisSE. Neque reue publica vaStaretur,l sicuti vastatur NUNC. NOTAE.a Partim J IJ est, non contenti fuerrant.b A;tibus. De Jugurtha etiam intelligit, Cui Certe P. Romani majesta Pecunia proclita fuerat. Honori. J Id est, Quae honeste partas
. Oecidiseo. Hi infinitivi vicem Praestani iccusativi casus. Metum. Itatio est superiori commatis ingeniosissima. deo, inquit, e S simus quisque tuti SSimus est, quia maX- isti metuitur, o Siquam a Se Sceles loni etiam ad ignavum transtulit.
Eadem. Ne scilicet, aliquando jussuum populus Pepe tat, eoque adversus
Coegit. Potest his loquiis exponi, ut coegit neutro passivi verbi vim habeat: Sensusque idem fuerit ae si pro coegit Convenitio Sui S Set, nisi quod illud significantius et eae pressius est. Sed simpli ius intelligi malim, votoque ut infinitivi isti pro nominativi sumantur verbi coegit. Atque Sententia istorum orborum ea ipsa erit quam in bello Cati Iinario Catilina ipse expressit, cum diXit, eadem velle et eadem nolle, firmam demum e fit cere amicitiam Nimirum intendit Mem
mi u ea causa tam egregie inter Se congruere nobiles, et tam eniX uno conatu plebem opprimere, quod omnes no et eodem crimine teneantur, atque adeo eadem timeant, et odio persequantur.