Opera omnia quae extant..

발행: 1814년

분량: 266페이지

출처: archive.org

분류: 연설

91쪽

BELLUM CATILINARIUM.

sem, in vestra amicitia exercitum, divitia', munimenta regni, me habiturum. Rupe praecepta patris mei cum gitarem, Iugurtha,

homo omnium, quo terra SuStinet, Celerati SSimu S, Contemptch

imperio vestro Masinissae me nepotem, Utique ab Stirpe sociunt atque amicum populi R. regno Orthmisque omnibus expulit. At- que ego P. C. quoniam eo miseriarum VentUria erum Uellem, po- ius ob mea, quam ob majorum meorum, beneficia posse me

vobis auxilium peterea ac maXim ' deberi mihi beneficia a populo R. quibus non egerem: h secundum ea, Si de Sideranda erant, uti debitis uterer. Sed quoniam parum tuta per Se pSa probitas eS neque mihi di manu fuit, Iugurtha qualis foret ad vos confugi P. C. quibus, quod mihi miserrimum CSt, cogor Priu oneri, quam usui esse. Caeteri reges, aut bello victi in amicitiam a vobis recepti sunt, aut in suis dubiis rebus Societatem e Stram appetiverunta Familia nostra cum populo R. bello Carthaginiensi amicitiam in- stituit, quo tempore magis fides ejus quam ' Orthina petenda erat. Quorum progeniem vos P. C. nolite pati me nepotem Masinissae frustra a vobis auxilium petere. Si ad rimpetrandum nihil causae

haberem, praeter miserandam fortunam quod Paulo ante e X, g nere, fama atque copiis potens, nunc deformatu aerumnis, inops. aliena ope exspecto tamen erat majeStati populi Romani iro- hibere injuriam, neque pati, cujuSquam regnum per Mela cres- cere. Verum ego iis finibus ejectu Sum, quos in Moribus meis populus Rom. dedit unde pater, et Vu me US Una vobiSCum X-

pulere Syphacem, et Carthaginienses Vestra beneflata mihi erepta

INTERPRETATIO.

Neque penes me fuit.

Aut in vacillantibus suis rebus foedus obiscum inire qua Siverunt. Maris fides ejus erat quσTCH da, quὰm ejus fortuna. Nolite pati, me progeniem Grum, et Nepotem J Sruisse, 6-tere frustris auxilium d vobis. Tamen erat majestatis Pop.

Romani impedir ne es o Miseriti officerer.

ne plurimae bonae vationes ; at Cro CCu

ratu methodo non sunt dispositae. De in .clustria et bene factum ab autore, qui Ominem elegantia Romana minu eXCultum, Suca more loquentem inducit. Ita plane praecipit summus magiste Hora

Secundum. Id est, Tae eo Deinde, Gest. Et rι en comouence, cela.

Debitis. J Repetit quod ita dictum

Punquam Portuit.

: Id est, Non potui fudere

ut Iugni thra quom fuit alia es; t. Gedicit ut importunitatem, nec SSitaiC, qua Om PulSUS fuit, excuset. Impetranduim. J uxili ritu, ni licet, vobis contra Iugurthnm. Videtur Atherbal praescire quod futurum est: adeo, que a Romanis, dissiciens, et quaSi a re cusantibus auXilium petit. Ommosa est ista petencli ratio, et contumeliosa QM que ergo ita institui minime debet. fierum. Iam rationes Optimas Plime Proponit Atherbal, sed in eo dici non manebit.

92쪽

SALLUSTII

sunt, P. C. voci mea injuria despecti estis. Eheu me miserum l

huccine, Micipsa pater, huneficia ' tua evasere, uri, quem tu parem cum liberis tuis, regnique participem fecisti, is potissimum Stirpis tuae extincto sibi umquamne ergo familia nostra quieta erit eo Semperne in sanguine ferro, fuga versabimur Dum Carthagi- nienses incolumes fuere, jure omnia saeva patiebum ur. Hosti ab Hatere vos amici procula spes omnis in armis erat. Postquam cilla pestis ex Africa ejecta est, laeti pacem agitabamus: GiPpe inuis hostis nullus erat, nisi forte quem vos jussissetis. Ecce um tem ex improviso Iugurtha, intoleranda audacia, Scelere, atque superbia sese esserenS, fratre meo, atque eodem propinquo Suo in-- terfecto, primum regnum ejus, Sceleris sui praedam fecit: po St, ibi me iisdem dolis nequit capere, nihil minus, quam vim aut bel-- lum L expectantem, in imperio vestro, Sicut videt S, Xtorrem a tria, domo, inopem, et coopertum miseriis effecit, it ubivis tutius, inuam in meo regno essem. Ego sic existimabam, P. C. uti pra dicantem audiveram patrem meum, qui vestram amicitiam dili-

genter colerent, eos multum laborem Suscipere, Caeterum e om-

nibus maxime tutos esse. Quod in familia nostra fuit, praestitit, it in omnibus bellis adesset vobis: nos uti per otium tuti Simus, in manu vestra est, P. C. Pater nos duos fratres reliquit tertium Iugurtham beneficiis suis ratus est nobis conjunctum fore. Alter eorum necatus alter ipse ego manus h impias vix effugi. Quid lagam Aut quo potissimum infelix accedam i Generis praesidia omnia extincta Sunt pater, uti necesse erat, ' naturae conceSSit zIΝTERPRETATIO. ita ut essem tuti hyubruis, quam

Quantum fuit in potestate fa

milico nostrα, essecit, ut auxilio v bis esset in omnibus bellis. Micipsa pater meus credi Ityugurtham, tertium nostrum fratrem, beneflciis uisfore nobis con

junctum et amiCum. Pater mortuuS St. NOTAE.

Ttia. I In perditum Iugurtham. Semperne. Masinissa a Carthagini-pnsibus regno pulsus fuerat Micipsa comuni auxilio adversus illos venerat; frater Hiempsal a Jugurtha jugulatus; ipse ab eodem ad ultimas angustias re-

Iure. Quia inter se illi, maXime

propter Romanos, hoste orant.

Peatia. Loquitur de Carthaginien

Edus. J Credo patere tu Sallustius, ut pro Uue, o ua reponeretur, ad vitandum ambiguitatem, si quis ortu Oua cum acete is construeret: ideoque virgulamaPPOSui. f Expectantem J Qui nem attendoia drien nol is uti crine lair erre. In manu. Quia potentes estis, quique tacite Iugurtham in officio retinue ritis. Caeterum in Iugurtha fuit quod post Hannibalem timeretur, ut habet

Flor I S.

h Impias. J Iugurthae, scilicet SyneC-dOChe est, quae vim auget orationi S ut hinc pateat Jugurtham impietate factum

celebrem.

93쪽

BELLUM CATILINARIUNT

fratri. quem minime decuit, propinquu per scelus vitam eripuit: affines, amicos, propinquos, caetero meos, talium alia clades op- pressit: δ capti ab Iugurtha, pars in crucem acti, pars hestiis O ecti sunt pauci, quibus relicta est anima, clausi in tenebris cum maerore et luctu, morte graviorem Vitam exigunt. Si omnia, quae aut amisi, aut ex neceSSarii adversa facta Sunt, incolumia mane- rent tamen si quid e improviso mali accidisset, vos implora- rem, P. C. quibus pro magnitudine imperii, jus, et injuria om-

nes, curae SSe decet. Nunc Vero Xul Patria, domo, Solus atque omnium honestarum rerum egens, quo accedam, aut quo appel-

lem Nationesne, an reges, qui omnes familiae nostrae ob vestram amicitiam infesti sunt An quoquam mihi adire licet, ubi non majorum meorum hostilia monumenta, plurima sint An quis- quam nostri misereri potest, qui aliquando vobis hostis fuit Postremo in Masinissa nos ita instituit. P. C. ne quem colere ius, nisi pop. R. ne societates, ne laedera nova acciperemus: labunde magna praesidia nobis in vestra amicitia fore 'si huic imperio fortuna mutaretur, una occidendum nobis esse 'Vir- tute ac dii volentibus, magni estis et opulenti omnia 'secunda, et obedientia sunt, quo facilius sociorum injurias curare licet. ΙΝΤΕΗΡRETATIO.

ii capti sunt augurtha

partim cruci affixi sunt. In carcoris obscuritate detentiarunt vitam duriorem morte, Cumma rore et luctu.

Ex amicis et faventibus iversa facta SuΠt.

' Masinissa nos ita instituit, si imperium Romanum fortuna es

ceret, nobis una pereundum e. e.

Virtute vestro, et deorum be-nscio magni estis. Omnia sunt vobis faventia.

NOTAE. Quem. J Jugurtham dicit, qui propinquos et fratres suos ab ipsorum Patre beneficiis cumulatus, tueri, non intersi-Cere debuit.b Alium. J Hoc est, Diverse periertirit. Pro magnitudine. Id est cum tam tute pateat Imperiti ni Romanum, Et IUS Guctoritas. Elegans est ham locutio, aetvidendum ne pariat obsit Uritatem.

Ius. Quandoquidem ipse Sallustius lib. 3 historiarum more antiquo a Ponit in accusativo plur:.li pro vires, forte hic vis Pro jus legendum esset hic enim agitur de ope imploranda, non Contrajus, sed contra vim et injustitiam. Olim tamen circa jus novas litus mOVe .

mus.

h Masinissa. Bene et cum artiscio Masinissae, cujus tamen vi ullum memoriam habebat, potius quum Mici PS ae, sermonem injicit Atherbul quia nimi. rum ejus Riam sciebat P. Romano e. cordationem. Fortuna. J Honesta oratio, qua Ciinvidiam minuit Id est rei Romana ante temptis peri ci.

94쪽

SALLUSTII

4ringere me verba, et sugam simulare, cui licuerit in

Quod utinam illum cujus impio facinore in has Tantum illud vereor, ne quos privata amicitia Iugurthae ' parum

cognita, tranSVCPSO agat quos ego audio maxima ope niti, min ire fatigare vos singulos, hi quid de absente, incognita causa, statuatis

regno manere

miserias Projectus sum, eadem haec simulantem videam : et ali- quando aut apud vo3, aut apud Deos immortales rerum humana- rum cura oriatur ut ille, qui nunc sceleribus suis fero atque praeclaria est, Omnibus malis eXcruciatus, impietatis in parentem nostrum, fratri mei ne Cis, mearumque miseriarum graVCS poenas reddat. Jam jam fruter animo meo carissime, quamquam tibi immaturo, et unde minime decuit, vita erepta est, tamen laetan- dum magis, quium dolendum puto casum tuum. Non enim reg- num, Sed fugam, exilium, egestatem, et lia omneS, quae me pre munt, aerumnas, cum anima simul amisisti: at ego infelli in tanta mala praecipitatus, utSUS ex patrio regno, rerum Umanarum spectaculuRI praebeo δ incertus quid agam, tuasne injuria per- INTERPRETATIO.

Ne amicitia privata tirur juventiae face, et ab eo, a quo minime decuit ea n tibi eriptithceparum cognita aliquos a justitiae vici ab Cat.

yam jam o mempsal, frater

carissime animo meo, puto C iam tuum et mortem standam vagis

quam dolendam, quanqtiam vita erepta est tibi immaturo, et prima Ego sum incertus quid agere

debeam in quo ram kiSci mortem tuam, dum ipse ege Ope alterius. An ego cujus potestas vito et neclysendet ex potenti cilienti, CONSulam regno meo. NOTAE. Parum cognita. Innuit Jura1rtham

amicitiae, Virtutumque quibuS a ConCI. 1iatur simulatione quibusnam Romani S, qui illi, quasi vere Inicus fuisset et honestus, favebant, Persidius imposui S se. Ceteterum pSOPHIan avaritia Potius quum amicitia cum augurtha conjuncto eos Atherbalem auci qua tuum latebat Seduissi Inularum is titi oportuit, quod quidem non imperii secit.

Aequid LMaximus sui hac in parte

Iugii Pthae dolus neque aliud possit vi P. iniquius, quam POS ulare, ut de absente, atque indicet Causa Statuatur, Prout Atherbalem facere legati supponebant. At vero perverse illi, cum Atherbalis petitionibus illud Subdole admiscent quod non poPvel Sas modo ei et ineptas eas esicit L prosecto ridicule nimis requisivisset, ita de Jugurtha senatus in indicta causa decemeret, cum ad eam dicend&m ibi dessent; VOPum tyrannum oportui suis e linis tempus redi mere, jamque non immum detinuit. Absente. Iugurtha scit. MFinge ed Non potest verbum hoc, o

modo quo praecedentia, immediate con-Strui Cum verbo citi sim verum in eo laudem meruit noster uxor, qui quasi inordinate ea congerit quae contemnit. Quod. illud est quod Callice, ornatii causa, vel e maloris I Tectus Consuetudine, dictinus, Que pl2Dὼ Dieuriue,

f SimulantemJ Nota hanc respondendi

rationem, acris est; Unique multus habet figuras, cum iure tan it asseCtUS, Simpliciter negasset Atherbal Se simulare infortunium suum, Sed revera mi Se

g Excruciatus. J Supple Sicut ego sumit ornum. Id est, non tam Wm m. Laetandum ma is quod regno Spoliatussis quam dolendum chim a te, una et Cadem Pera fuga, ege StaS, EXilium de-

Spectaculum. Id est De me fagilitatiῖ humum exemplum fortuna eaehibuit

95쪽

BELI UBI IUGURTHINUM.

ς sequar, ipse auXilii egens In regno consulam, Hu Vitae necis- que potestas e opibus alieni pendet. Utinam, emori fortunis meis honestu exitu esset, ne vivere contemptu Uiderer, Si defeS- sus malis injuria ' concessissem. Nunc quoniam neque Vi Uere lubet, neque mori licet sine dedecore is C. Per vos, de liberOS, atque parente V e Stro per majestatem populi R. subvenite mise-

ro mihi ite obviam injuriae : nolite pati regnum Numidi se quod

CStrum est, periscelus, et sanguinem familiae nostrae tabescere.'

Postquam re finem loquendi fecit, legati Iugurthae 'largitione

magis, quam Caia Sa freti pauci respondent Hiempsalem, ob saevustiam suam, ab Numidis interfectum Atherbalem ultro bellum infe Tentem, POStquam Superatu Sit, queri, quod injiariam facere nequis-Set Iugurtham ab senatu petere, ne Se lium putarent, a Numantiae cognitus esset neu veri, inimici ante facta sua ponerent. Deinde Utrique curia egrediuntur. Senatu Statim consulitur fautores legatorum, Praeterea Agna pars gratia depravata, Atherbalis dicta contemnere Hugurthae virtutem laudibu extollere : gratia, voce, denique omnibus modis pro alieno celere, et flagitio, sua quasi pro gloria, ' nitebantur. At contra pauci quibus bonum et equum divitiis carius erat, subveniendum Atherbali et Hiempsalis mortem se- Vere Vindicandam censebant. Sed e omnibus a Xitiae Emiliusi Scaurus, homo nobilis, impiger, factiOSus, aVidu potentiae, honoris, Utinam morte sinem honestum facere possem infortiri meo, Ne homines viderent me abjectum et retum inter idos, Si defatigamus malis, propter injuriam c&ὶSSem. 1NTERPRETATIO. Quoniam neque vita mihi pla

Concer iopem. Hic locus aliqhram habet obscuritatem, adeoque videndum quid intelligamus per o concedere. Hi C

Lam itione. Anton vidimus enalis Sui S P. ec CPiSSE Ju rurtham, ut quosvis Romae pecunia corrumperent id sedu-l praestiterunt, adeoque ore Considebant ut ab illis causa sua defenderetur. 1 G atid. Fit istud saepius in ovilicii :Quando sententiam suam dixerunt quim concilio sunt auctoritate praecipui, reliqui non tam justitia, quam vati et favore inducti, suffragium suam sortini, vel ut potentioribus assentiantur, vel ut illi de quo judicium fertur faveant Quod quidem possime se habet, et equum subvertit. Nitebantur. Id est δε on illi minore cum studio It urtiue scelus imus ibrant et te oboret quὰm si de auci glori quaestio in

f Scaurus. Hunc Ut Prudentem et Navem virum lati dant Cicero, et a Maa

96쪽

SALLUSTII

divitiarum caeterum vitia sua callide occultans. VI postquam videt regis largitionem famosam, impudentemque, Veritus quod in tali re solet, ne tolluta licentia invidiam accenderet, animum a consueta lubidine continuit. Vicit tamen in senatu pars illa, qui vero pretium aut gratiam anteferebat. Decretum sit, uti de

cem legati regnum, quod Micipsa obtinuerat, inter Iugurtham et Atherbalem, dividerent. Cujus legationis princeps fuit L. Opi

miuS, homo clarus, et tum in senatu potens, quia consul C. Graccho et M. S Fulvio interfectis, accerrime I vindictam nobilitatis in plebem Xercuerat Eum Iugurtha, tametsi Romae in amicis habuerat, tamen curatissime recepit dando, et pollicendo multa perfecit, uti famae, in fide, postremo omnibus Sui rebu commodum regis anteferret. Reliquo legatos eadem via aggressus, plerosque Capit pauci carior fides, quam pecunia fuit. In divisione quae pars Numidiae auritaniam attingit, agro, viriSque opulentior, Iugurthae traditur illam alteram, 'Specie quam usu potiorem, INTERPRETATIO. Cum Scaurit videt lai Viti nem yugurthae infamem,SSe.

Tamen pars potior fuit, in

Senatu eorum, qui anteponebant gratiam et favorem vero et ho-

Ea pars traditur ugurthar, quo soli foecunditate et incolarupra frequentici pravalebat. Atherbal obtinuit illam alteram partem potiorem pulchritudine utim utilitate.

NOTAE. Impudentemque. J Tanta Romam Xercuit avaritia, ut palam legati pecunia

Polluta. Quem est propemodum quod fumosa Res erat nimium Cognita. Accenderet. Callicle Scauru ; nam PeriCulum est maximum ne plebs tumultuetur, ubi magistratum aperte videt jus fasque peClaniae Ostponere.

Continuit. J Qui ita pro tempore et

commodo Virtuti iuvent, illi omnium sunt pessimi, et de quibus, si forte fortuna Cognoscanthar, AXime dissidendum. Difide ent. J Itaque regni Hiempsalis dimidia pars in perfidiae prae initam Jugurthae, idque decreto SenatuS, ObVenit. Q tantum nefas f Graccho. Hic mortis, et legum Ti

Fuit o. Is collega Gracchi, et Ca-Pundem legum assertor, una cum illo ab eodem Opimio in Aventino monte oppressus est Vir fuit consularis.li Aocerrime. lix plebe enim tria ho minum millia intersecit, eorumque Corinpora in Tyberim Projecit.

Vindictam. Pro hac voce, quam Conintra auctoris mentem dicit esse Gruterus. victoriam reponit, ex fide librorum Pergameneorum. Quamobrem veris contra auctoris mentem esse dicat, non video: mihi quidem sensus est idem nam inis dicta in animo sedet ante victoriam, POSt

Cu atissime. J Scilicet amicitiae jur

a quibusdam eremoniis, et qui exteris et ignotis exhibetur, Supervacaneo ultU, Solutus erat attamen quo magis Opimium suum facCret, atque etiam ut decuit erga legatum nullum praetermisit

honorem.

Fide. Est dativo sSU, Ore Vele. rum Forte hujus rei ignoratione ab aliis quo sciolo fani pro famae positum e St, quod absque haesitatione correXi.

97쪽

BELLUII IUGURTHINUM.

quae portuosior, et aedificiis magis exornata erat, Atherbal possedit. Res postulare videtur Africae situm pauci CXponere, et ea genteS, quibuscum nobis bellum aut amicitia fuit, attingere. Sed quae loca, et nationes ob calorem, aut asperitatem, iteria solitudines, minus frequentata sunt de iis haud facile compertum narraVerim caetera quam paucisSimis absolvam.

In divisione orbis terrae plerique in parte tertia Africam posuere: pauci tantummodo Asiam, et Europam Desse, sed Africaniin Europa E sinis habet ab occidente fretum ' nostri maris et Oceani, ab ortu solis declivem x latitudinem ; quem locum S Catabathmon incolae appellant. mare aevum, importuosum Ager frugum fertilis, bonus pecori, arbori in saecundus ' coelo, terraque penuria aquarum menus hominum Salubri corpore, VeloX, patiens laborum et plerosque senectus dissolvit, nisi qui ferro, aut a bestiis interiere. Nam morbus haud saepe quemquam superat. Ad hoc malefici generis plurima animalia. Sed qui mortales initio Africam ia-buerint quique postea acceSSerint, aut quo modo inter se permixti Sint quamquam ab ea fama, quae plerosque obtinet, diversum est; tamen, ut ex libris Punicis, qui regis Hiempsalis dicebantur, interpretatum nobis Si utique rem Sese habere, cultore ejus terrae INTERPRETATIO.

Dicam quam paucisSimis verbis oui homines ritio coluerint et habitaverint Africam.

NOTAE.

Calorem. Solis scilicet. Nemo nescit Africae maximam puriem sub ona esse torrida, atque adeo ardoribus infestari. In parte. Id est, Viricam tertiam mundi partem fecerunt. Nunc vero aliter divisum orbem reperies apud GeOgPI- Phos, PoStquam veteribu incognitae terrae ta nauti Pertu Stratae Sunt. Ease. Id est, Quidam duas tantum

orbis terra ann parte e&Se voluerurit, et

tricam tib Euros comprehendent m. Ambiguae istiusmodi brases non Sunt imitandae. Fretum. J Maluit dicere Sallustius fretum maria tiam mare simpliciter, ut aestum notaret et violentiam, quae in illis lingustiis conspicitur, in quae duo maria

concurrent et Commiscentur.

J, ostri. Mediterranei, scilicet, quod Italiam aluit. At certe vi ab occaSudicitur Mediterraneum Africam finire: Sed autori nostro adeo mirabilis visus est maris aestus, ut eo abreptus fretum late ad occκsum porreYerit. Videndum est interim ne nobis imponent tabulae nos. tra Geographicae, in quibus nulla quandoque terrae curvitatis ratio habetur. cujus tamen, cum in plano Xprimitur, nisi cogitatio subierit, Pronum est in gravissimo errores incidere. 1 Latitudinem. Id est, campum vaStum. g Catabathmon. VOX Greca efit: κατα. βαινειν descendere adeoque Ciatabathmo ulatine descensum dixeris. Vallis erat in aegyptum deveSa, si Medae Credimus. L nde videas non eosdem, qui nobi S Veteribus fuisse Africae limites; nam ea hodie, idque melius, usque ad mare rubis rum Protenditu P. h Mare. J Libycum seu Asricum, quod pars Si Mediterranei. Caelo. Id est, Neque in V icci nil- tum pluit neque ibi copia est υntium, aut fluviorum.

98쪽

SALLUSTII

putant, quam paucisSimis dicam. Caeterum rides ejus rei penes au tores erit , Africtim initio habuere Gaetuli et Libyes, asperi, incultiqhrea quis cibos erat caro ferina, atque humi pabulum, ut pec Oribus. Hi neqc. in OribUS neque lege, aut imperi cujusquam regebantur vagi, palZnte S, ' qua S OX Coegerat sedes habebant. Sed postquam in Hispania Hercules, sicut Afri putant, interrit exerci tus ejus compOSitti CX gentilici variis, amisa duce, a passim multi Ssibi quisque imperium petentibus, brevi dilabitur. Ex eo uinero Aletii, fer se, et S Armenii, navibus in Africam transvecti, pro Ximos nostro mari loco occupavere. Sed Persae in intra Oceanum magis hique alveo navium inversos pro tuguriis habuere quia neque materia in agri S neque ab HispΗnis emendi, aut mutandi copia erat. are 9gnum et ignara lingua commercia prohibebant. Hi paulatim, per connubia Gaetulo Secum miscuereri et quia Saepe tentantes agros, alia, deinde alia loca petiverant, semet ipsi mumidas appellavere o Caeterum adhuc aedificiamurni larum agrestium, INTERPRETATIO.

Ubi manebant, ubi nox coegera seris vastitas et linguae igno eo manere. Drantia prohibebant commercium.

Fides. Id est, e in it, necne, sN- rmo, id praestiterim qui sti rei adictore fuerunt.

Gaetuli. Lybiae interioris populi, qui

ideo a diversis scriptoribus, cliver Si in Iocis colloca latur, quod geri vaga Saepi US habitationem suam mutaverit. Ut certe Parum consulte videantur facere viri alioquin doctissimi, qui quae nil loca Spe e tant ne rigenter SaIlustium scripsissedi cuiat. Quasi vero ille, qai in Africa praetor fuePit, ideo vastis Simam et in ,-tissimam regionem pervagari debuOrit. diatis fuerit, ea retulisse qui dedicis, quorumque injuriam crediderim, vindi

Libyes. Hi populi a quibus etiam

nomen sortita Si Africa ejus propriecti tete partem occiduam in Coluerunt, ad mare Mediterraneum,inter Mauritaniam cit Cyrenaicam regionem, ut volunt nisi Alexandriam usque ab OPtu, et, prout i- Qeor o Sallustio colligere, longius ab occasu aliqiuando erraverint: nam quis cum istis emorii, is non ei Pellit Stetit Vri J Ex Livio et Virgilio creditum est Herculem incolia in Cia ex IIis pam: in Italiam venisqe, quibuscum Allustius, quasi falsum suerit, quod Afride Herculis morte praedicabant, facere, iste tr. Verum iure eo nomine fuis Sedubitare non in t Cicero lib. 3. de natura deorum unde facile est variante ea de re opinione conciliare, si Diodo

minerimus uni. suo, HErculi. Jovis int Alcmenae fisio, quaecumque ab omnibuti in Cta sons, Graecos Poetu Bit Pi fili SSO. Vecti. I Medis, Asiae regio Oti SSi- ma, re mare IIJ PCauum, seu Caspium, quo etiam penetrasse Herculem omne S

r Persiae. J Juxta Medos, ad meridiem. Armenii a Post Medos, ast OCCASU m. h Intra Oceanum. In est, Admiares G

lanticum.

Alteos. Illud est quo A postea H Nas Ozat avis est ConcaVitIS. la Tensante; Ut, Scilicet, Ping 1 SO-lum, et pecori, quo electabantur, aP- um, invenirent. umidas. J A Graeco νεμειν Ut volunt, quod est pascere. Quamobrem veris e lingua Graeca nomen sibi Nomades Seu Umidae assumpsissent, Plane non

Videon adeoque de hac et Smologia mul, tum dubito.

99쪽

BELLUM IUGURTHINUM.

quae mapalia illi vocant, oblonga incurvis lateribus tecta, quasi, vium Carinae Sunt. Me nis autern et Armeniis accessere Libyes Nam hi propitis mare Arricum agitabant: Gaetuli sub h sole magis haud procul ab ardoribus: hique mature oppida habuere. Nam .d freto divisi ab Hispania, mutare res in terrae instituerant. Nomen eorum paulatim Libye corrupere barbara lingua auros pro edis appellantes. Sed res Persarum brevi adolevit ac postea Jdu midae nomine, propter Ultitudinem, a parentibG digreSSi, OSSeinde re ea loca, quae pro Sima Carthaginem Numidia appellatur. Deinde, utrique alteris freti, finitimos armis, aut metu Sub imperium Suum Coegereri nomen gloriamque sibi addidere : magis hi, qui ad nostrum mare processerant, ' quia Libye S, quam Gaetuli, minus bellicosi denique Africae par inferior pleraque ab Numidis possessa est: Victi Omne in gCntem, nomen Ue imperantium concessere. Postea thoenices, alii multudinis domi minuendae gratia, pars imperii cupidine Solicitata plebe et aliis novarum rerum avidis, INTERPRETATIO.

Deinde et trique Numis in

nrrallica opera, et auxilio praesidium uocantes C egemnis nitim S, armis, aut 'netu, Sub imperium uiam.

Quicumque t Numidis vrcti

una gens cum pSisfacti unt.

NOTAE.

Acce sere. J Quomodo isthuc, Cum priores Libyes Africam h tinuerint i a cile certe, ut nihil necesse sit a vulgata lectione discedere, prout nonnullis placuit Libyes bellicosi fueriint, ut ipso licit Sallustius istim itaque credibit te a Medis et Armeniis pulsi essent illis necesse fuit horum gratiam paulatim sibi conciliaro, quo quidem CCC dero St.b Sub asse. Id est, Sub circulo Equitio c-trali, ubi solis ardor e Stai aVISSimus. Hique. J Libyes scilicet, non Gaetuli:

atque hos parenthesi, ne Sententiam turbarent, includendos Curavi. 1 Peto. I cinium adde, ne Sensu Videatur Contra HS. . Iutare. Quamdiu nummus apud omnes in pretio non fuit, omnino OPOP-tuit non pecunia emere, Sed mercium compens utione et Ped mututione.

1 Adolemit. Id est, Areu potentes Et orentes facti sunt. Numidiae no)nine. J Id est, Persae Numidae dicti. In quibusdam libris te racii r Uomo timidiae, quod minus PlaCe .h Uomen. Illes Mest quod Gallice, dicimus Aenom, deputatioris aliter eΣ ista mationem, aut fama in appellaVeris. Quiti. Hic est Sensu ; dicit majorem Horiam brevi quaesivissemum idus, qua parentibus relictis ad ma re Mediterraneum con Sederant quod sibi vicinos, et minus bellicosos Ilibyas, quam alii Nu minis bello meliores Gaetulos, SuPerarufacilius fuerit. Inferior. Patet ex textu, eam inse. Piorem dici Africae partem, quae juxta MeditQPruneum mare porrigitur benὰ Sane, cum eo plerique decurrant amniti Libyci. Phoenices. Incolebant illi eas terras quae ad tediterranei orientalem rura

sitae sunt. Pulsos a Jo sua fuisse notum est ex sacris literi SQ in Africa vero On-Sedi Sse ejusque oram maritim lim Ccupa SSe Passim legimus, atque ab iis Afri, Praesertini arulagiuienses, ceni sunt,

100쪽

SALLUSTII

Hipponem, A metum, Leptim aliasque urbes in ora maritimamcndidere eaeque brevi multum auctae, pars originibus Suis praesidio, aliae decori suere. Nam de Carthagine Silere meliu puto, quam parum dicere : quoniam alio properare tempus monet. Igitur ad Catabathmon, qui locus AEgyptum ab Africa dividit 'secundo mari prima Cyrene est, colonia Theraeon ac deinceps duae Syrtes, interque eas reptis S deinde Philenb arae, quem locum, AEgyptum versus, finem imperii habuere Carthaginienses post aliae Punicse Urbes. 'caetera loca usque ad auritaniam Numidae tenent. Proxime Hispaniam auri sunt. t Super Numidiam Gaetulos accepimus, partim in tuguriis, alios incultius vagos agitare. Post eoA AEthiopas esse. Dein loca exusta solis ardoribus. Igitur bello Iu

gurthino pleraque ex Punicis oppida, et finis Carthaginiensium quOS

Ori inibust. Urbibu A, Unde EXIerant. Qui locus. Forte ideo locum descri-lbit, quia duo memorantur Catabathmi. Meundo. Id est, ut Videtur, Proximo. En vivant a mei . hrasis insolens, attamen quae etiam reperitur apud Orosium, lib. 1. CAP. 2. IZeraecln. Plures insulas meminerunt auctores, nomine Thera. Ab ea quae sita est supra Cretam prodiisse dicunt eo qui Cyrenem condiderunt. 2 Syrtes. Loca sunt vadosa maris e literranei, circa medium littus Africa. m major an ortum, minor ad occa-Σum magis inclinat. Leptis. Duas hujus nominis auctores plurimi in Afric propria collocant Clu- Vertu magnam habet omnino inter duas Syrte parvam Vero magi ad occasum inter Syrtem minorem et Carthaginem.

Haec noStra, Ut Patet, magna St.

Deinde. bHic reprehenderunt quidam Sallustium, quod Philenorum arus post

duas Syrtes posuerit; verum erraverunt

ipsi, non Sallustius : nam vocula einde ad Leptis, non ad Syrtes referri debet: ita ut Phile non aras post Leptim inter Syrte S, non o St eas, collocaverit. 1 Fhilenisi tirae. Item ipsam enarrabit Postea Sallustius. Caetera. Α finibus Carthaginiensium,SCilicet, Versus occaSum. Atque hinc

Numidiae fines satis clare intelligimus; nisi quod Mulucha flumen eo ad occasum incertos facit. Si enim verum est,

quod ex auctoribus colligitur, Muluincham in auritania Tingitana eSSe, Cum flumen Jugurthae imperii terminus a Saliniustio postea constituat uiri certe Numidia ulterius quam solet ad occasum erit promovenda ita ut aia Pitani Caesariaen Sis, ubi antea Syphax Masaesyliis imperitaverat, Sub Numidia compreliendaritur e quo concludas per Mauritaniam. Sallustium sere Tingitanam intellexis Ser

Mau PO Sque Caesarienses in nomen et gentem victorum Numidarum conceS-Sisse. Sed quamvis satis cortum Sit bonam Caesariensis Mauritaniae partem inibJugurtha fuisseu non tamen totam attribueris, quia vix uluchae fluminis situs cognosci possit. Proxime. J Mari tamen interiecto. Super. J Ad meridiem. m Ethioptia. A parte orientali ad occidentalem, in media Africa fuisse eos,

voluerunt veteres, Homerum Secuti. ii Dein Lea. Hic iterum auctorem Pinguit vir sane doctus, quasi ille, quia loca

solis ardoribus exusta post Ethiopas ponit, ipsos in Zona torrida esse negaVerit. I pSe vero, ni fallor, male concludit nam Sallustius Ethiopas sub sole esSenequari quam inficiatur; sed tantum post eos, loca e Sse Xusta et inhabitata sese ab alligaccepisse dicit. Quanquam a veteribus, ita ut a nobis, cognitum fuisse situm terrarum , nullus ausit assirmare.

SEARCH

MENU NAVIGATION