장음표시 사용
111쪽
audacissimos, forent. Majores vestri parandi juris, et majesta tis constituendae gratian bis per se Cessionem armati h Aventinum occupaver vo pro libertate, quam ab illi accepistis, nonne Sum- ma ope nitemini t Atque eo vehementius, quo majus dedecus est, parta amittere, quam omnino non paravisses Dicet aliquis, quid igitur censes t Vindicandum in eos qui hosti prodidere rem p. non manu, neque Vi quo magis vos fecisse, quam illis accidisse, in- dignum est Verum questionibus, et indicio ipsius Iugurthae, qua si dedititius est profecto jussis vestris obedien Merit: in ea con- temnit scilicet, aestimabitis, qualis illa pax, aut deditio Sit, e qua ad Iugurtham scelerum impunitaS, ad pauco potentes maxim ra divitiae, in rempubi damna, atque dedecora, pervenerint Nisi forte nondum etiam vos dominationi eorum Satietas tenet, et illa, quam ' haec tempora, magi Placent, cum regna, ProVinciae, Heges, jura judicia, bella atque paces postremo divina et humana omnia pene pauco erant vo autem, hoc est, P. R. invicti ab hostibus, imperatores omnium gentium, satis habebatis animam retinere. Nam Servitutem quidem qui vestrum audebat recu- sat est Atque ego tametsi viro flagitiosissimum existimo impune M injuriam accepisseri tamen, vos hominibus Sceleratissimis ignosce - re, quoniam cive Sunt aequo animo paterer, ni misericordia in perniciem casura e Sset. Nam et illis, quantum importunitatiq habent, parum est, impune male fecisse : nisi deinde faciendi INTERPRETATIO.
Utit, si revera deditionem iecit, et se populo Romano tradidit, profeci vobis obtemperabit.
Nam et illi, quanto est Na minportunitas, pro nihilo ductcnt quΘd hactenus impuris deliquerunt; et deinceps multo plura patrabunt nisi illis malefaciendi licentia aposterum eripitur.
Parandi. J Ut tribunos suos obtine. Pent, qui Sacro Sancta Sua poteState lebem defenderent et tuerentur. b θυentinum. J Alii Capitolium dicunt. In rem bi. Omnino, num 'gnum utiost Masinissae Romani trudi derunt e X- tinctis ejus legitimis haeredibus, jure ad ipsos redibat, neque VCP Sociorum et amicorum injurius sine in dedecore ultas relinquere Poterant. d Ilia. Quibus, post Gracchorum mortem, oppressi suistis. IIec. Quibus, jus vestrum potestis et asserere et vindicare. Flagitiosissimum. Nobis sub Christi disciplina institutis,nefas est aCCepta Sinjurias ulcisci imo ostendit recta alio illi rei publicae oec dendum egRe, in qua privata vindicta toleratur. At vero neque illam aucto suadet Scopiis est i Cere, eos quibus poenarum irrogandurum potestas data est, flagitiosissime facere, cum gratia, Socordia, aut uti vis alia causa, O Nium aliquem impunitum relinquunt. Verissime et optime, si quicquam aliud ignoscendo ensim sit tandem, ut qui pessimi sunt incautos e su-lio deturbent, deinde quos viros bonos sciunt, Praestas et Victimas suas faciant. Stat publicum bonum legibus Ieces tuetur se Veritas neque inter hornines, in epta illa facilitate, quam ostentati non nulli rerum libliearu in I. in us est mnium.
112쪽
licentia eripitur, et vobis aeterna sollicitudo remanebit, cum intelli- getis aut serviendum esse, aut ter manus libertatem retinendam. Nam fidei quidem, aut concordiae quae spes est Dominari illi vo-- lunt, vos liberi esse : facere illi injurias, vos prohibere poStremo sociis vestris veluti hostibus, hostibus pro sociis utuntur. Ρo- testne in tam diversis mentibus pax aut amicitia essest Quare mo- neo, hortorque vos, ne tantum scelus impunitum dimittatis Non 'peculatus aerarii factus est, neque per vii Socii ereptae pecUniae, inus quamquam gravia sunt, tamen consuetudine jam pro nihilo habentur. Hosti accerrimo h prodita senatus auctorita S proditum imperium vestrum domi militiaeque resp. venalis fuit. Quae nisi ' quaesita erunt, nisi vindicatum in noxios, quid erit reliquum, nisi ut illis, qui ea fecere, obedientes vivamus t Nam impune qui- libet facere, id est legem esse. Neque ego vos, QuiriteS, hortor, ut jam malitis cives vestros perperam, quam recte fecisse: Sed te, ignoscendo malis honos perditum eatis. Ad hoc y in re p. multo praestat, beneficii, quam maleficii, immemorem esse. BO- nus tantummodo segnior fit, ubi negligas a malus improbior.
Ad hoc, si injuriae non sint, haud saepe auxilii egeas.
INTERPRETATIO. Aut vi et armis libertatem esse coNSer Paridam, NOTAE.a motibus. Id factum in Iugurthae negoti fuit ille sceleratus amicos habuit nobiles Atherbal innocens vixit ab omnibus derelictus fuit. Prodita. Ρlanissime, quandoquidem
Iugurthae, contra Senatu mandathim,
impune licuerit Atherbalem persequi et truCidare crimine a nobilibus Pecunia
Domi. Quando Romam legati vene
Regem. In malam partem accipitur hoc in loco neque quisquam pOSt eorum expulsam dominationem, Romae ejus dig
nitatis nomen Esumere a Su CSt.
g Mulitis. Nonnulli conspiciuntur interdum ita male sani homines, qui quasi
venenata insecta eSsent, virus Suum, quo- Cumque non inveniunt, important : id ini Ce amant, quaerunt, colligunt, generant, et ut perte loquar, aliis crimina amngunt, ut suis vivant. Ab iis maxime CaVendum, cum PraeSertim aliquid in republica admin trant: nam muneri Sobe. undi specie qua Si jure quo Scumque tu.bet, sub toga effocant; cumque lege in ipsorum sint arbitrio, iis sibi residium clum parent, iisdem, aliis, quibus invigilant, perniciem machinantur. Ideo eos notavi quod obiter Memmius sceleratam gentem attingat, quamque, nisi in laqueos inciderit, nullus sub hypocrisis larva insidiantem, Satis Cognoverit. li In rep. Hoc est notatu dignissimum
cum enim in paradoxis non sine caus recen Seas, VerisSimum S tamen, et expoliticorum sinu depromptum. Neque vero aliud postulant, boni cives, quam ne ullus malus sit in re publica quisque sibi postea abunde prospicit. At secus est inter privatosa illos enim decet oblivisci injuriarum, meminisse ac Ceptorum beneficiorum quin et ipsi, et omne ultro benefacere debent.
113쪽
107Haec atque alia hujuscemodi saepe dicendo, C. Memmius populo
Rom. persuadet, uti L. Cassius, qui tum praetor erat, ad Iugurtham mitteretur eumque interposita fide publica Romam duceret, quo facilius indicio regis, Scauri, et reliquorum, quos pecuniae captae 4rcessebant, delicta patefierent. Dum haec Romae geruntur, qui in Numidia relicti a Bestia exercitui praeerant, secuti morem imperatoris Sui plurima, et flagitiosissima iacinora fecere. Fuere, qui auro corrupti, elephantos Iugurthae traderent alii S perfugas venderent pars ei pacatis praedas agebant. Tanta vis avaritiae in animos eorum Ueluti tabes, invaserat. At Cassius praetor, perlata rogatione a C. Memmio, ac perculsa omni nobilitate, ad Iugurtham proficiscitur; eique timido, et ex conscientia dissidenti rebus suis, Persuadet, quoniam se populo R. dedidisset, ne vim, quam miSericordiam ejuS, Xperiri mallet privatim praeterea fidem suam interponit, quam ille non minoris, quam publicam ducebat. Talis ea tempestate fama de Cassio erat. Igitur Iugurtha, contra decus regium, cultu quam maxime miserabili, Romam venit. At tametsi in ipso magna vi animi erat confirmatus ab omnibus, quorum potentia aut Scelere cuncta ea geSSerat, quae Supra memoravimus, C. Baebium tribunum pleb magna mercede parat, cujus S impudentia contra jus, et injurias omnes munitus foret. Ac C. Memmius advocata concione, quanquam regi infesta plebes erat, et pars in vincula duci jubebat pars, ni socios celeri aperiret, more majorum de hoste supplicium sumi dignitati magis quam irae
consulens, sedare motuS, et animo eorum mollire postremo confir- INTERPRETATIO.
Ut delicta Scauri et reliquo- um qu)d ab Iugurtha pecunias accepisse dicebant, facilitis in Iucem prodirent ejus declarasione. At Cassius pravior proficiscitur ad yugurtham, poStquam C. Memmius d populo impetrasset
Cassiua. Hunc fuissct volunt virum maximae severitatis idque adeo Postmo
Interpositd. Id est, Iugurthae pollicendo, quod ipsi inviolato domum reverti
Perfugas. J aximum indo Rium in rempublicam redundabat; non enim deinceps ausus fuisset quiSquam X Jugurthae militibus ejus militiam laurare, veritus ne pariter ud ipsum remiteretur. Pacatis. J illi provincias Romanis subjectas, et ocios comPilabant. Rogatione. Qua a populo petiverat, ut quaereretur in eo qui Pecunia rempublicam Iugurthae proditiissent. Interponit. J Id e St, Pi eter idem sub
licam se fidei servandae ponaorem ConSti-triit.
gompudentici. J Plenius intelligetur
postea tota reS interea Sciendum est, quod uno tribuno reSi Stente, iis VStra erat, quicquid ah alii tentaretur. h Itis. Id est, Ne timeret quicquid ae-cundum leger, et eae equo cuntra ρδum deis
114쪽
mare fidem publicam per sese inviolatum fore. Post ubi silentium coepit, producto Iugurtha verba facit Romae Numidiaeque facinora
ejus memorat Scelera in patrem, fratresque ostendit: quibus juvantibus, quibusque ministres ea egerit, quanquam intelligat populus R. tamen velle manifesta magis ex illo habereri si vera aperiret, in fide, et clementia populi R. magnam spem illi sitam ; sin reticeat, non Ociis saluti fore, Sed Se suasque spes corrupturum. IDein, ubi em mitis dicendi finem fecit, et Iugurtha respondere uAsus esso C. Baebius tribunus pleb. quem pecunia corruptum supra diximus, regem taceres jubet ac tametsi multitudo, quae in concione aderat, Velie
menter accenSa, terrebat cum clamore, vultu, Saepe impetu, atque
aliis omnibus, quae ira fieri amat: vicit tamen impudentia. Ita populus, ludibrio habitus. X concione discedit Iugurthae Bestiaeque, et caeteris, quo illa quaestio Xagitabat, animi augescunt. Erat ea tempestate Romae Numida quidam, nominem assiva, Gulussae silius, Masinissae nepos qui, quia in dissensione regum Iugurthae adversus fuerat, dedita Cirta, et Atherbale interfecto, profugus ex Africa abierat. Huic Sp. Albinus, qui proximo anno post Bestiam cum Q . inucio Rufo consulatum gerebat, persuadet, quoniam πstirpem asinissae sit, Iugurtham ob scelera invidia cum H meta urgeat, regnum Numidiae ab senatu petat. Avidus consul belli gerendi, moveri, quam ' senescere, omnia malebat. Ipsi provincia Numidia, inucio macedonia evenerat. Quae postquam a3Siva agitare caepit, neque Iugurthae in amici satis praesidii est; quod eorum alium con Scientia, alium mala fama et timor animi im
pediebat Bomilcari proximo ac maxime fido sibi, imperat 'pretio,
Diei Memmius P. Romanum quanquam is intelligat quibus juvantibus, quibusque ministris ea scelera Pugurtha patraverit tamen velle ea ipsa nagis ab ipso
gerendi malebat omnia turbari quam Paci ari. Imperat Bomilcari propinquo,
ac maxime sdo sibi, ut quemadmodum confeceret multa pectinia et vinummi, Sic quoque pretio quoerat percuSSores MaSSivg.
Per sese. Id est, Quanquam omne8 contria iitfrentur, id tamen, vel scriculo
Jubet. Jam patet quam urum Spuerit istius Baebii nusquam Par reper-t est impudentia et auctaCia. t. Quia scilicet, populus nolebri, huc a summa vi paraverat sibi do it miseeri Palam asstare d Metu. J IJ est, siridia et metu Arbitror vero intelligendum esse de metu Romanae plebis ut uti tu indo etiam Ontra se ipsa augurum Jugurtham credat
Macedonia J Notissima Europae regio Philippi, ac demde Alexandri mag ui imperii sedes, supra Graeciam ita ad Septentrionem.
115쪽
sicuti multa confecerat insidiatores assivae paret ac maxime OC- culte. Sin id parum procedat, quovis modo Numidam interficiat. Bomilcar mature regis mandata e XSequitur, et per homines, talis negotii artifices, itinera egressusque JUSJOStremo loca, atque tempora Cuncta explorate dein, hi res postulabat, insidias tendit. Igitur Unia e eo numero, qui ad caedem parati erant, paulo' inconsultius Massivam aggreditur, illum obtruncat, Sed pS deprehensus. vltis hortantibus, et in primis Albino consule, indicium profitetur. Fit reus magis e sequo bonoque, quam ex ure gentium Borrilcar, comes ejus, qui Romam fide publica venerat. At Iugurtha, manifestus tanti sceleris, s non prius omisit contra verum niti, quam animadvertit S super gratiam, atque pecuniam Uam, inviciam facti esse. Igitur quanquam in priore tactione ex amicis quinquaginta ' vades dederat, regno magis, quam adibia consulens, clam in Numidiam Bomilcarem dimittit veritus, ne reliquo popularis metus invaderet parendi sibi, si de illo supplicium sumptum foret et ipse paucis diebus eodem profectus est, juSSUS a Senatu Italia decedere. Sed postquam Roma egressus est, fertuΓ, Saepe tacitus e respiciens, poStremo diXisse, urbem tenalem, et mature perituram, si emptorem invenerit. Interim Albinus, renovato bello, Comeatum, Stipendium, aliaque, quae militibus usui forent, matura in Africam portareri ac statim ipse profectus, ut ante comitia quod tempus haud longe aberat, armis aut deditione, Ut quovis modo bellum conficeret At contra Iugurtha trahere omnia,
Id parum. Id est, non solae occulte Vasalvam interscere. In consititius. Scilicet intervenerunt aliqui dum scelus patraret vel ille ante num Salis omnia tuta es Sent, minuScircumspe Xerat. Indicium. Id est Declarat e crassus consilio tantum facinus tiSu8 33et, dic
Ex aequo. Id est, magia habit ra
tione aturalis aeqNitia tr8, νὼm juri geri Venerunt, attingat, an Ctum est.
Manifestus. J Verisimile non est Iugurtham testibu8, vel Homilcaris inclicio,
convictum fuis Se ut e re PS a quae eviden erui, pro manifesto habebatiar. Non prilia. Id est, Semper contra eritia tem nixus eat Esnec gris Via gratiam et securitiam, uiam facti inυι diam egi vidit.
g Super gratiam J Intellige augurthae
amicos facti et sceleris ejus inruidiam declinare C qui iSSE.h actione. Forensi, scilicet, cum Primum in lenta est a ceu satio contra ipsum
in judicio. Vades. Qui eum judicio si Stere promiserant Gall. De les represeuter en ju8tiee. . Scilicet, illi Romani fuerunt. Iussus. Vides itaque illi, quantum-Vi PeSSimo, Servatum fidem. Interim Livius clam eum aufugisse dicit non ab re an nam ex aequo bonoque morte multari poterati
Ventilem. I Vide mihi ' quaeso quidi quo ne qui eos, qui fide Publicae tandem e Roma pronunciat vir, quari. illam nequi S SimUS, Certe tam On Sagacissimus venalem dicit Romam magis Contemnere non Potuit Plus est, quam si scelestissimam aut perditissimam di x. is Set nec majus esse potest hominum depravatorum et Perditorum indicium. quam justitium et equitatem, omnia denique auro rependere. Ac tam est de republi C: in qu ea P Sli Tras Satur. m Comitia. , Id est, θntequam CDNvenatus si rent pro vi. t tuum reiatione.
116쪽
et alias, deinde alias, morae causas facere polliceri deditionem, ac deinde metum Simulare hinstanti cedere, et paulo bSt, ne sui
dissiderent, instare ita belli modo, modo pacis mora, consulem ludificare. Ac fuere, qui tum Albinum haud ignarum 'consilii regis
existimarent neque X tanta iroperantia tam facile tractum hellum socordia magis, quam dolo crederent. Sed postquam, dilapso tempore, comitiorum die adventabat, Albinus, Aulo fratre in castris propraetore relicto, Romam decessit. Ea tempestate Romae Seditionibus tribunitiis atrociter resp. agitabatur. . Lucullus, et L. Annius, tribuni pleb resistentibus collegis, continuare magistratum nitebantur; quae dissentio totius anni comitia impediebat. Ea mora in spem adductus Aulus, quem propraetorem in castris relictum supra diximus, aut conficiendi belli, aut terrore exercitus ab rege pecuniae capiendae, milite mense Ianuario ex hibernis in expeditionem evocat; magnisque itineribus, hieme aspera, pervenit ad oppidum Suthul, ubi regis thesauri erant. Quod quanquam, et saevitia temporis, et opportunitate loci, neque capi, neque obsideri poterat; nam circum murum itum in praerupti montis extremo planicies imosa hiemalibus aquis paludem fecerat tamen aut simulandi gratia, quo regi formidinem adderet, aut cupidine caecus, ob thesauros, oppidi potiendi, vineas ' agere. aggerem acere, aliaque, quae incepto usui forent properare. At Iugurtha, cognita vanitate atque imperitia legati, subdolus ejus augere amentiam missitare S supplicantes legatos ipse, quas VitabunduS, Per saltuosa loca, et tramite eXer-
Fuere qui non crederent, post tantum Albini properantiam bellum prolongatum fuisse magi Socordio, quὰm dolo. Aulus adductus e mor in Ueni, aut consciendi belli, aut pecuniae ab rege accipiendet, chm ipsi
terrorem injecisset Suo exercitu,
mense Panuario evocat milites in expeditionem, ex locis in quibus hibernum tempus exigebant.
tionem rationibus plurimis figurtham induxisse, Jugurthamque Pollicitum Es-
quem Albinus ingerebat, Severitate magis quam misericordia uteretur. Instanti. Consuli, scilicet, Albino. Tota ista ratio omnimodo ad Romanorum cssugienda et eludenda arma aPta erat. Consilii. Jod est, Haec omnia ex compacta feri. Simulandi. J Se scilicet, in animoedus urbis obsidionem habere. Fatuus homo, quasi cum puerulo rem Suscipe.
Agyerem. J Terra est, quae cum lignis et obvia quaque materia, in montis O- dum congeritur cujus in bello, vel ad propugnandum, vel ad oppugnandum,
Supplicantes. Ut crederet Aulus ea causa timere et dissidere Iugurtham, quod obsidione urbis Suthul cingeretur; atque adeo in ea permaneret, cum ipse
urbem Aulo sciret insuperabilem.
117쪽
111 citum ductare. Denique Aulum spe pactionis perpulit, uti relicto
Suthule in abdita regiones sese, veluti cedentem, insequeretur ita delicta occultiora fuere. Interea per homine callidos die noctuque exercitum V tentabat centuriones, ducesque 'turmarum partim uti transiugerent, corrumperea alii Signo dato, locum uti deserereri . Quae postquam ex Sententia instruxit, intempesta nocte de improviso multitudine Numidarum Auli castra circumvenit. Μilites Romani, perculsi tumultu insolito, arma capere alii alii se abdereri pars territos confirmare trepidare: omnibus locis vis magna hostium coelum nocte, atque nubibus Obscuratum periculum lanceps postremo fugere, an manere, tutius foret, in incerto erat. Sed ex eo numero, quos paulo ante Corruptos diximus, cohors una Ligurum, cum duabus turmis Thracum, et paucis gregarii militibus, transiere au
regem ; et centurio primipili tertiae legionis per munitionem, quam uti defenderet, acceperat, locum hostibus introeundi dedit: eaque Numidae cuncti irrupere. Nostri foeda fuga, pleri lae ab
jectis armis, prOXimum collem occupaVere. NOX, atque princla castrorum, hoste quo minus victoria iterentur, remorata Sunt. Dein Iugurtha postero die cum Aulo in colloquio verba facit tametsi ipsum cum exercitu fame ferroque clausum tenui, INTERPRETATIO. Nox, atque praeda castrorum rem Orata Sunt hostes, quo minus vi torici uterentur.
NOTAE. Delicta. J Auli cum Iugurtha.b Teritabat. Ut quoquomodo aliquid
adversus ipsum pararet. I rmiamum. Turma in equitatu ean.
dem rationem habet, quam Oenturia in Peditatula nisi quod triginta tantum equitibus con Stat. dAnceps. Sive fugerent,sive manerent. Cohors. Ex manipulis tribus conficiebatur, in quibus singulis duae erant Centuriae, quae quidem primo 60 mili thun fuerunt, deinde, cum ipsa legione, militum numero, per POPortionem,
I gurum. Hodio dicitur Luguria,
Laco te de Geneso ab Λlpibus, olim usque ad acram flumen, et secundum aliquos, ad urbem Pisas porrigebatur. Thracum. Thracia supra mare Egeum sita est, ad septentrionem. Hodie dicitur Imrnarii Primipili. Primipilus centurio primipili, primus Iegionis Centurio, praefectus legionis, rem unam et eandem sigilificant. Tertiae. Legiones ab ordine temporis quo conscriniae fuerant, deinde a loco, ab imperatoribus, iam nomina sortitae Sunt, e quo diCimus modo, e regimen de mon Settim se Diautiam celui de Champagne, C. h I Lunitionem. Munitio dicitur quicquid ad hostium arcendo im Petta Cominparatum est, qualis S agger, vallum,&c. unitionis vero imitiisendae Pames, ut in singulos dividebuntur, ita Postquam Peracta erat, a centurionibus hic aut illic curantibus, defendebatur. Uterentur. Prius victoria ti, quAmsi ui decet adeoque praepostere, augur thini milites, qui ante Itomanorum castra spoliant,rinam cos profligaverint
118쪽
tamen se mem em rerum humanarum, si secum foedus faceret incolumes omnes Sub jugum missuruma praeterea, ut diebus decem Numidia decederet. Quae gravia quanquam, et ς flagitii plena erant, tamen, qui morti metu nutabant, Sicuti regi lubuerat, pauconvenit. Sed ubi ea Romae comperta sunt, metu atque maeror civitatem invasere pars dolere pro gloria imperii, pars ' insolita rerum bellicarum timere libertati Aulo omnes infesti, ae maxime qui bello Saepe praeclari fuerant, quod armatus dedecore potius, quam manu Salutem quaesiverit. Ob ea consul Albinus, e delicto fratris invidiam, ac deinde periculum, timen ; senatum de foedere consulebat; et tamen interim exercitui Supplementum Scribereri ab sociis et nomine Latino auXilia accersere denique omnibus modis festinare senatu ita uti par fuerat, decernit Suo atque Opuli injussu nullum potuisse foedus fieri. Consul impeditus a tribuni pl. ne qua paraverat copi3 Secum portaret, paucis diebus in Africam proficiscitur. Nam omnis exercitus, uti convenerat, umidia deductus in provincia hiemabat. Postquam eo venit, quanquam persequi Iugurtham, et mederi fraternae invidiae animus ardebat; cogniti militibus, quos praeter fugam soluto im-1NTERPRETATIO. Tamen se memorem Dicissitudini rerum humanarrim, misSurrim omnes incolumes Sub jugum, Si Aulus Secum faedus faceret.
NOTAE. Sti jugum. Eo modo ignominiae
Causa, victos hoste multabant. Duae videli et hastae. in terram mittebantur, ad quarum Xtrema et eXtante Partes tertia tranSversa colligabatUP, Sub qua discincti et inermes transire victi cogebantur: qui adeo Sese domitos et Subactos confitebantur. Missurum. Infamiae notam Pro beneficio Jugurtha Proponit, quia clauSOS hostes habebat. De Ssime vero sibi Consulit nam aut omne an unum occidere, aut prorsus intactos dimittere debuit. P agitii. Flagitium, crimen St, quod dedecus et servilem turpitudinem conjunctam habet. Glorici. Qua scilicet, eam omnibus nationibus merito proculcandam SSe videbant.
Insolita. Jata in magnis urbibus fieri solet ad levissima quaeque trepidant, qui otio assueti, militiae Pude Sunt. Dedecore. De jugo loquebantur, quod Aulus Subierat. g F iers. Quod cum Jugurtha frater
li Stipplamentum. Id est, milites ut
Sociis. Italicis, sollic t qui ita absolute socii nonnunquam appellantur A Latinis vero habitatione istinguuntur, cum Latii jure fruerentur. δε omine Latino. J Id St, iis ominibua qui jure Latii et Latinitatis fruebantur dile quo adi, si lubet, juri Speritos nam varias ejus mutatione Pei Sequi hic non est loCUS. Convenerat. Iugurtham inter et Au
ii Solato. Clim vident milites ducibus
Suis ipsorumque Culpa praesertim omnia male cedere: solent illi imperium detrectare, et mandata contemnere.
119쪽
perio, licentia, atque lascivia corruperat, ex copia rerum statuit sibi nihil agitandum Gnterea Romae C. Mamilius Limetanus r. Pleb. rogationem ad Populum promulgat, Ut quaereretur in eos quorum consilio Iugurtha senati decreta neglexi SBet quique ab eo in legationibus, aut imperiis pecunias accepissent; qui elephantos, quique perfugas tradidissent item, qui de pace, aut bello cum hostibus pactione fecissent. Huic rogationi partim conscii sibi, alii
ex partium invidia, pericula metuentes, quoniam aperte TeSiStere non poterant, quin illa, et alia talia placere sibi faterentur occulte per amicOS, ac maxime per homines nominis Latini, et socios Italicos, impedimenta parabant. Sed plebes, incredibile memoratu est, quantum intenta fuerit, quantaque vi rogationem USSerit, decreverit, voluerit, magis odio nobilitatis, cui mala illa parabantur, quam cura rei p. tanta dubido in partibus erat. Igitur, caeteri metu perculsis, M. Scaurus, quem legatum Bestiae fuisse Supra memoravimus, inter laetitiam plebis, et suorum fugam, ' trepida etiam tum civitate, cum ex Mamiliana rogatione tres' quaeSitore rogarentur, effecerat, ut ipse in e numero crearetur. Sed, quaestione exercita spere violenterque ex rumore, et lubidine plebis, ut saepe nobilitatem,
Sic ea tempestate plebem, ex secundis rebus insolentia ceperat Caeterum o partium popularium, et senatu factionum, ac deinde omnium malarum artium, pauci ante anni Romae ortus St, otio atque labundantia earum rerum, quae prima mortale ducunt. Nam ante Carthaginem deletam, populus, et Senatus Rom. placide Odesteque inter Se rempub tractabant; neque gloriae neqtae dominationis certamen Minter cives erat metus hostilis in bonis artibus civitatem retinebat. Sed ubi tormido id mentibus discessit, scilicet ea, INTERPRETATIO Cum ita se es habes frit, tatis nihil sibi movendum. Limetanus populum interros alnum ipsi placeret, ut quoesti ha
iet libidinosim opuli Ilis, i r solentia ceperat plebem e tempestate propter prosperitatem, Ut ceterasso pe ri bili latcm ,
Lubido. I Hic nihil Aliud est, quam
effraenum vincendi desiderium, cum Oilio. Suorum. Nobilium, Scilicet.
Trepia . Vidimus supra, ex uti converterent
Casu. multos libertati timere it quefacilius fuit Scauro caeleris laetitia uti urb-tis, cogitata tis Qui a torea imui in eos inquierent, qui augurthae faverant. Inter ciet ea. Qui rempubliorem d. ministrant isthite diligen eranimo agita
bant, ut inquiettim hominis naturam contra hoste magi qual
120쪽
quae secundae re amant, lascivia, atque Superbia, incessere. Ita quod in adversis rebus optaverant, otium, postquam adepti Sunt, asperius, acerbiusque fuit. Namque cepere nobilitas dignitatem, populus libertatem in lubidinem vertereri sibi quisque ducere, trahere, rapere. Ita omnia in duas partes abstracta Sunt re Sp. quae 4media fuerat, dilacerata. Caeterum nobilitas factione magis pollebat: plebis vis soluta, atque in multitudinem dispersa, minus poterat: paucorum arbitrio belli domique res pubi agitabatur penes eosdem aerarium, provinciae, magi Stratus, gloriae triumphique erant, populus militia atque inopia urgebatur praedas bellica imperatorea cum paucis diripiebant. Interea parentes, aut parvi liberi militum, uti quisque potentiori confinis erat, sedibus pellebantur. Ita cum potentia, avaritia Sine modo modestiaque invadere, polluere, et vastare omnia; nihil pensi, neque sancti habere quoad semet ipsa praecipitavit. Nam ubi primum ex nobilitate reperti sunt, qui veram
1NTERPRETATIO. Verum, tibi Ile timor ex animis effectus est, Scillaetia, quaUPTUS peritas gignit, laScivia nimirum, atque Superbia viguerunt. Eo modo, stiuria, Τίς optaverant in rebias adversis,fuitgravius et acerbius Istquam adepti Sunt. Etenim coeperunt inter Se H
billicis vertere Unitatem hi lubidinem. 'prilus ver libertatem. Ita avaritia inexplebilis et fraenata juncta potentetae indaSit, polluit, et vastavit omnia, nihil
Curavit, neque Sanctum habuit Us
que dum Semeti 'Sa proecipitavit.
Asperius. Sententia satis aperta est, Iatitat tamen, quodammodo sub haesio Cutio neu non enim quod Optamus otium, verum ejus PiVatio, dura est. Lubidinem. Frequentissime utitur a VOC Sallustius, adeoque vim ejus OPUS St PerSPicere. Voluntatem notat, prout aliquo desiderio aut affectu, veri boni pro tempore non aestimata ratione, ab stipitu P. Duas. Hinc plebe illinc stante nobilitate. d Medio. J Vere et acute Um XPPeS- sit modum, quo respublicae intercunt: civitas enim et bomim publi Cum, timin cola Sensu et civium unione Sit Positum, non aliter quarii laceratione et divisione ori PQ OtCSt. Soluta Quomodo frangatur vis quae in mula itu inem di Spersa e Si praeSertim cum ex opinione hominum quae tarn Varia St, dependet, nullus est quem a lteat neque ea Cau Sa natura Scrutatores adire opus est, qui nos vim unitam natijore in osse doceant. Verum vinc maximum haurire possunt documentum rerum moderatorex Cum Praesertim hodie regem videant, quem non magi alita CRUS R. Veneratur orbiS, quam quod solus
1 Priscipitavit. Aptissima metaphora. nam quomodo ista dein Propria mole ruunt quae in altum nimis SurreXerunt, ita Plane non avaritia, aut Potentia anthim, scd evertitur id omne quod nimium cst. SApiente itaque Horatius ad Licinium
Contrahes vento Nimium Secundo, Turgida vela.
. vim. Quomodo isthucci Virtus itaque fugienda est, cum turbas et discordia Cieat. Imo, qui eam amant profligandi et perdendi, si iis credatur praedo. nibus, qui sub ejus larva, per fraudem et
Scelus ei publicae gubernacula Surripue. runt, At vero per acciden S, et Ormia Praedonum, non virtutis vitio, civitates Commo Ventur neque vitandae offensionis Cau Sa, minus illi, quanquam caute, ut
qui callidissime hominibus imponunt, de sede debent deturbari.