Angeli Cardinalis Durini ... Ad Dominicum Alfenum Varium J.C. ... Carmina. Accedit hujus ad eundem Eminentissimum Cardinalem epistola

61쪽

XXXII

stola locus esse non videbatur) tor ac tantam me beneficia proficisci - Antequam 'vero hinc abeam , ut Alfeni copiam varietatemque dicendi perno.

Istas , advertas Velim , intra Vicenos fere versus, ter vocem tanxus , bis vocem quantus eademque plane formula repeti : quantum est iugenium tuum,quvnta eius acies , quaura vis animi; taura rei, tania in me aeriυari. Mox tamen Vox taurus iterum Te eurret. Anne ergo ingratus atque immemor benefici qum nr fm se pro viribus non agam , ut veserahuyus urbis principis italici regni monimenta in illusti haud ponam documento , tanta in me collata senescia pserisati resatura ξ. Quot uerba , to t. ma

garitae l Mehercle , Laude , si Alfenus hic esset,

eumque: rogares, ut locum hunc italice verteret, magnopere torqueretur & quamquam vivos, ut inquit ille, roderet ungues, me sciret miser. Anne ergo primo molestum est auribus . Quare an igi me Vel an ergo, melius sonat . Nonne tamen dicene He. buisset , ut mox demonstrabitur . Deinde ingraivis atque immemor' vr sm , significat , manibus pedibusque Alfenum conari, ut ingratus & immemorsit. Id autem Nir gratissimus nec vult, nec dicit. Ergo sic corrige et Nonne . igitur ingraras, atque im memor tot . tantorumque beneficiorum forem , sῖ totis viribus nori conarer, vetera hujus urbis, Dalisi quon- am regni principis monumensa illustrare ρ . . . Ponere in illuseri documento, quid, per tua carmina, oro te , Lande, significat P Tanta in me collata b

meficia posteritari reflatura . Monumenta ne illustranda restatura sint lautam mercedem id enim. V ιςnt Mnesicia ); an vero lauta merces mouum murum

62쪽

, tortim illuserationem posteritati significatura sit, in. ambiguo reliquit Alfenus amphibolia et a Suo tua te duxit scribendi infana cupido l Velim ut mihi vitae duplicetur Darium, non ad voluptates, non ad opes, quae fluxa omnia funi oe

caduca. - Salutare. Opportunumque moΠitum , quod, ut ab omnibus praeteritum, ab Alfeno exspectandum fuerat. Sed ad rem, uti eo concepta es, ab Aendam perficiendamque. Pro re tanta Ticinenses supplicationes tibi decernent novendiales . Ad rem, uti ea concepta est . . Laude , si monumentorum

urbis Papiae illustratio sic ab Alfeno concepta est, ut concepta ac perscripta ipsius est epistola , Romae fecundae monumenta aeternum Valebunt. Qua, re sic corrige : Uuam velim , vitae spatium mihi prolatari, ut quemadmodum animo praeceptum habeo, sic numeris omnibus opus absolvam. Deinde : --gna mihi praestantissimae hujus urbis es auctoritas, magnum est splendidissimi ordinis decus, civiles Iunt. totius populi mores. Ut sententia rectius procedat, dele illud mihi. A tanto & quanto nun transit ad magnum. Utinam aliquando Alfenus, Lande, ad parvum deveniat, quod sibi tam proprium & privatum est i Rectius, & latinius rationique magis consentaneum fuisset diceret magnae mihi auctoritati sunt praestantissma haec urbs, splendidissimus ordo, moram ri mus populus. Nam, ut ab Alfeno scriptum est,

neque sententia, neque membrorum nexus, neque verborum significatio sibi constant. Magnum enim

63쪽

nexum , locutionem quaero in epistola. quae tota

quanta est, pura puta ineptia est 1 Urbanitas Pa prae, ut Longobardicam omne=m civitatem decet, esplusquam latina , omnesque me amore benevolentiaque prosequuntur . Fusius auctoritatem civitatis,

splendorem ordinis , & populi civilitatem explicat. An haec Alfenus ideo tantopere laudat, quod

benigne a Ticinensibus exceptuS , eorum corculum evaserit Τ Quid tu, Lande, ais, credendum ne quod scribit Alfenus P Verissimum , inquam,

autumo: est enim erga amicos Sc fautores ad assentationem usque ossiciosus; ceterorum adeo pamcus laudator , ut rivales inimicosque odio Vatiniano prosequatur, maledictisque infames reddere honestum putet. Alfenus enim, ut Comici Vem bis utar , vehemens es in utramque partem. Ita prorsus , respondit ille : ergo neque cum impen- . sius laudat, neque cum valdius accusat, ullam fidem meretur. Jam vero nimius es Major perge, 'satis est. Universitates collegiaque antiquitus constituta perdurant, ac more majorum retinentur. Quot

sunt universitates 8 Si plures sunt, nulla Vera unia versitas est; collegia plura esse possunt. Mitto vembum perduranν, cujus loco vigent, perstant, obtinent melius dicitur. Postremo si superfluens est retinentur. Quare ita corrigas: Uniυersitas oe collegia antiqvitus eonstituta vigent. Pergo. Cognitorum illud , quod doctorum nune dicitur, patriciis miris referrum adhuc es. Quanti hoc Ticinensis antiquitatis monumentum est i At si patricii viri Cogni- rores, qui Collegium constituunt, uera cognoscunt, vae tibi Alfenel . bellionatus in honore niamnunc

64쪽

es '-Prodigium t Tabellionatus obscuri aevi vox, apposite hic ab Alfeno usurpatur. Mercatorum honestis ordo , suo etiam jure collegii tititur . Honestis apud Latinos non idem valet , atque apud Italos; ut superior, de quo initio dixi. Sed ubi. Dam genrium , Alfene, artifices, mercatores, classesque aliae civium suo destituuntur collegio 8 Ceu mira narras, quae communia & vulgaria sunt. Cuique eorum ocra sunt nculiaria . Apud Romanos religiones cuique familiae proprias fuisse legimus , apud Christianos secus res habet . Ergo intelligit Alfenus , cuique civium classi proprias esse aediculas, capellas, quas medii aevi voce dicimus . Quid hoc autem tritius, & in urbe Neapoli, & in urbibus, oppidis, Vicis, pagisque Neapolitani regni frequentius Z Sunt ρο alia quamplura talia . Vox talia, hoc loco, elegantissime adhibetur. Ergo nihil singulare vetustissima Ticini orbs habet . Omnia in hac urbe laeta sunt, omnia tranquilla. Quod ad tranquillitatem, pro certo id

habeo ; quod ad laetitiam, Alsene, tibi non credo . Nam quae Ticinensium id pace dixerim laetitia, sive hilaritas esse potest in veteri & mediterranea urbe, nec, pro amplitudine, saris populosa Θ Ticinenses ipsos , qui Neapolim Venerunt, ego testes appello. Tibi omnia isthic laeta & tranaquilla esse gaudeo, ac perdiu esse volo. Nam ubi bonum, ibi di patria, & laetitia, & tranquillitas est. Neapoli, quae omnium externor*m hominum Consensione a m cenissima urbs est, nihil tibi laetum tranquillumque suit et haud igitur miror , si tibi Papia hilaris ac ridens sit ; Neapolis vero tristis E a & in.

65쪽

XXXVI& infelix. At quoties maritimam oram & crateis rem , & collium urbi circumpositorum amoenitatem reminiscere, sordebit efficia, atque eXaggerata isthaec Ticini laetitia. Hoc miror querorque omnem hominem ignarum rerum humanarum rationemque seudorum praecipue docentem omnia antiquitus

sanctisme instituta contamina e corrupisse deleυisse

Gothos Longobardos Francos, tantique es apud auditores suos praejudicata opinio , ut etiam sine ratione valeat auctorixas . Locus hic Oedipo indiget. Quid enim , Lande , significet , omnem hominem lauarum rerum humanarum , rationemque seudorum praecipue docentem , me plane fugit . Quis enim, quaeso te , nisi plane stipes , rerum humanarum ignarus esse potest Inter res humanas recensentur non tam scientia , eruditio , ac liberalis quaeque institutio cultusque corporis , quam esse, bibere,

dormire, ingredi , laborare, loqui , obloqui , j0cari, desipere, atque alia permulta. Quare si vera loquitur Alfenus ; is, quem omisium sic corrige omnem) ignarum rerum humanarum praedicat, haec etiam nescire debebit. Quis vero rationem seudo-νvm docere valebit, qui rerum ipsarum, quas solo naturae ductu quisque addiscit, insciens sit 8 Ο Alfenei tenebris ipsis mens & scribendi ratio tua tenebricosior est f Omnia antiquitus sanctissime instituta contaminasse corrupisse deleυisse Gothos Longobardos Francos : finitum , quod tot infinita regi x, Ticinus amnis, adventu tuo concitatior reddirus, abripuit. Quam tu, bone vir, lucem vetustis Papiae monumentis afferre poteris, qui omni prors iis rationis doctrinaeque luce orbaris ρ Ex tota

66쪽

periodo ultima tantum verba, quae Ciceronis sunt, intelliguntur . An alibi intra vel emtra Italiam

δεης , ut in splendidissima urbe principe vetustissimo

hαc monimenta civilitatis , etiamsi confederit in ea Gothus Longobardus Franeus 8 Densiores fiunt tenebrae . Adeo ne tibi , ' Al sene, indulges, ut cum . patria decesseris, & humanitate, ac potius misericordia Cl. hominum hospitium repereris Papiae statim non alibi veterum bonorum morum Vestigia superesse ' amrmes ρ. I by princeps jam mihi nauseam creat. Ubi est feracitas ingenii tuit Sed ita st . Is hic igitur, cum plurima, &' singularia

civilitatis sive monumenta, sive documenta repe- Ieris, fac, ut resistas, & humanior comiorque tandem fias. Nam etsi neque ingenio, neque dostrina cuiquam esses Neapoli invidendus ; tamen a speritate morum nemini eras tolerandus . Atque ,

ut liberius jam loquar , non tam inscitia quae tibi eum multis communis est ) quam mordacior lingua , invisum te fecit omnibus ; quamobrem patriam relinquere coactus es. Nec quisquam sanae mentis , te patriae 'civibusque tantopere insultantem legens , te frugi hominem judicarix Provide igitur , ne, cum injurias a patria di ci-Vibus i ut . , prae tua arrogantia, opinaris ) acceptas ulcisci satagis , tute tibi gravius obsis. Irasci , O bone , tum expedit , cum aliis Q non . tibi incommodes. Rejicienda haec funt ad corruptissimos Italicar π gentium mores , ex quibus vetus iustis tum concidit. Redeunt tenebras . Quid illud rejicienda haec funt, doctissime Alfene , significet, mi'

hi velim aperias Per hospitale Ticinum, & δε-

67쪽

X TXVIII corvin ingenium tuum oro te, ut omissa scribendi provincia, aliquem grammaticum convenias, eique te, ut puerum, ab elementis erudiendum tradas . Ex quibus Cetus institutum concidit : praeposito ex verbum excidit postulabat. Quomodo autem velim mihi dicas, excidit insiturum ex gentibus 8 Nonne dicendum fuisset , quae ex vetere in stituto exciderunt Θ Corrige igitur: Haec tribuenda sunt corrupti fisimis moribus Italicarum gentium , quae ex vetere instituto exciderunt. Atque latine sic melius. Verum tam en non tuis modo Neapolitanis , sed universis Italis grande crimen appingis . O sapientem probumque hominem l Sed quoniam abstrusa haeefunt , obscuraque pro ratioυ temporum , atque ei

in Nerra, rurpi cum mendacio quae exolevere, quorum dixi principum ferro tribuit. Integrascit caligo. Si abstrusa δc obscura pro ratione temporum sunt, eccui, Vari, comperta esse possunt i Turpicum mendacio: an aliquod est mendacium liberiae ΘEmphasis haec est , tum ego , Alsene, cum inso lentissimi hominis .audaciam amplius ferre non possem , iratus dixi Et ille imperturbatus e sat intelligo , respondit , continuoque subdidit : ergo sic integram periodum refinge : Sed quoniam haec pro ratione temporum abstrusa o obscuris sunt, tum pissima inscitiis , rerum omnium, quae ipsi sunt incompertae , quaeque exoleverunt , causam principum ferro tribuit , quorum supra memini , Gothorum , Longobardorum, Franco mque. Clarius tu quidem ,

dixi ; sed & minus emphatice , 3c multo Verbosius idem explicas. Ita sane, inquit: sed tua is, haec , & Alfeniana emphasis , ut barbara, aurea:

aeta

68쪽

XXXIXaetatis scriptoribus repudiata fuit. Verbosum, Lan de , illud est, quod peraeque paucioribus explicari potest : contra, quod dilucide apteque dicitur, minime verbosum est. Brevitas ista Alfeniana, si nihil praeterea vitiosi prae se serret ; ab Mtima

tamen scribendi ratione , quae aureae aetatis suit; ad deteriorem Taciti, Pliniorum , Suetonii, aliorumque deflecteret. Utinam vero Alfenus Taciti, aliorumque declinantis aevi scriptorum stilum imitaretur J Pressus, concisus, gravis, & sublimis est Tacitus; sed a quoquam latini sermonis non rudi intelligendus. Tuus autem Alfenus aut ineptiarum, aut absurdorum, aut tenebrarum penus est. Quin vir tantus inter mendacium Sc errorem non distinguit: cum nemo ignoret mendacium esse , cum quis sciens volens falsum amrmat; errorem Vero,.

cum quis, non fallendi animo, sed inscitiae tantum causa falsum dicit . Minuta haec, mi Quiritalle, Alfenus spernit . Immo , Lande , & minuta &maiuscula non tam spernit, quam nescit Alfenus I. C. Iis omnibus ego auctor sum, quibus civitates ad veterem faciem instaurare , atque ad priscos mo- 'res componere voluntas oe potestas es , unam hanc urbem exempla institutaque omnia eos perdocere posse. E diverticulo redit in viam. Hortatur igitur& monet principes viros , qui civitates suas ad priscorum mores & instituta redigere velint, ut Papiam veniat, abunde daturam exempla & fa- tiones , quibus suas civitates ad pristinam veteremque faciem & formam restituant . Papia ne , 'Vir omnium nasutissime , quam Ampl. Cardina- Τlis Durinus in elegantissimo ad te ipsum i pigram-δ

69쪽

m te . sau, squalore M barbarieque horridam vo-ςat exempla & instituta principibus viris dabit ,

quibus nitorem cultumque veterem suis civitatibus i concilient Z Credat Iudams sella i Hoc ad senteEtiam;: restat quod ad Verba pertinet . Insau. νω di ores ro ab eodem manant fonte otsi posterivi liis aureae AEtatis scriptoribus usurpatum non

legitur ) idemque valent nempe Isidori, Festi ,& Macio bii auctoritate atque ad prisinam similitudinem ρο comparationem aliquid reficere. Pr pterea m te Alfenus tuus I. C. CL inquit: esυi-υitates ad meserem faciem insatirare: simplex enim insta aine tantundem notat. Quod adeo Verum eii , ut nunquam apud classicos auctores legissem inerim Verbum insauro cum quarto casu &praepositione sed . Id autem , Lande , Alfenum J C. igporasse , non levis est culpa Perge vero. Cimtates ad prasios mores componere, nunc primum ab Alfeno dictum audio . Capillos , lites, . rempublicam , civitatem , contro Usas componere, ut etiam componere pro spelire, Latini dixerunt; mores autem. compoNero , . quQd sciam , Latinorum nemo dixit . Novam latinitatem, mi Lande, invexit Alfenus, quam frustra in Veteribus probabilis aetatis quaeras . Servantur boni mores ; pravi corriguntur;

veteres revocant r Novi iuducuntur. Quam Vero,

Lande, acutum illud est : quibus voluntas oe potestas es8 Sed quae sinis, si delicias omnes Alfenianas persequi velim Z Unam hanc urbem exempla insitura-qμe omnia eor perdocere posse. Membrorum nexum omni prorsus carentem nexu, missiim facio: quam 'indςm prRrogatiyam nemo offeno denegabit.

70쪽

Tantum abs te quaero, num ex tui sodalis verbi intelligas , an urbs Papia Principes civitatum exempla institutaque docere possit; anne Principes civitatum haec Papiam docere queant 8 Papiam magistram , dixi ; Principes discipulos . Recte tu , Lande; sed ut ipse loquitur, tam ambiguus sensus est ac ille Oraculi notissimus:

Go te AEneida Romanos vincere pol e . Esto tamen, sensus ex eis, quae antecedunt , eliciatur . Quid vero de sententia dicemus 8 Credis ne Lande, leges, mores, instituta Papiae tam eximia esse, ut exemplo documentoque Principibus, Legislatoribusque futura sint , quo rectius constituant , & bonis moribus suas imbuant civitates Τ Profecto , si Vera sunt, quae asseveranter Alfenus tuus assirmat, propediem, ita tim ac ejus epistola in Principuna Legislatorumque manus perVeniet, undique Ticinum legati consultum Oratumque Venient Ticinenses professores , in primisque Alfenum . Quantam inde gloriam Athenae Insubres,& Dominicus Alfenus Varus , corrupte Varius

veteris I. C. Alfeni Vari gentilis sui doctrinam

renovans ) adipiscentur P O Beatam Papiam Flaviam et O celebrandum Dominicum Alfenum Varium O felicem terrarum orbem exemplis institutisque Ticinensibus f Alfeni tui eruditione , acumine , eloquentia illustrandis ) ad optimam frugem redigendum i Vuid de hac studiorum uni Gersitate dicam 8 Quin isthaec perantiqua nobilisquest, nemo dubitavit. Quae posthac futurae sit, te Viro singulari adlecto additoque, tua ipsa epistola aequis rerum aestimatoribus portendit . Unum te F moueo,