장음표시 사용
101쪽
necesse est in quibus fieri nata sunt opposita,alterum illorum esse semperi ut supra diximus de sano & ςgro; qui un horum semperi ne it subiecto. Declarat deinde qui supra dixerat, dicens:eOra,
sapple, contrariorum immediatorum erat, ut alterum quom, necessario inesset rein per susceptibili, id est subiecto, ut in languore, & sanitate: quonii semper animal necesse est, ut alterum horum tabeat, vel ut sit sanum, vel aegrue sic de numero eade erat ratio, scilicet, quod semper numerus,vel par, vel impar dicatur, inter enim haec non datur medium, quod non unum duor um sit.
sed quorum datur aliquid medium,dico quod circa illos non semper necesse est, ut alterum duorum semper finimmo aliquando nullus eorum repetitur in subiecto,ut de albedine, bd nigredine patet, quae duo accidentia ha bent medium nempe rubrum, viridu, croceatum, &similia, de hoc est quod subdit, licens: quod non est nec est e,ut
omne susceptibile, idest subiectu, vel sit candidum, vel quod sit nigrum: neque quod susceptibile, vel subiectumst semper, vel calidum, vel frigidum:
quia nil prohibet,ut sit de numero e rum quae media contraria sunt. idest,
quod susceptibile, potest elle rubrum, viridum,Sc quod corpus sit tepidia quq contraria sunt media.Insuper de de horum numero dabatur aliquod mediu, quorum pon erat se moer necesse,ut alterum illorum inesset subiecto: praeter
in illis subiectis in quibus unum horuineti naturaliter, hoe est, insitum est a natura, ut igni calidum esse eli a natura, & niui candidum. haec inquam non possunt a subiecto separari. In talibueautem necesse alteriam esse determinate, neque contingit ibi utrumvis, i. neue adest vicissitudo, quoniam impos-bile et , ut ignis sit frigidii et simi litertiod nix sit nigra: quare ex his quae di- a sunt manifestum est, qudduon est necessaritim omni susceptibili, vel subiecto, alterum ipsorum inesse, sed solis, quibus natura unum inest :& his,
supple, subiectis siue susceptibilibus
unum determinate contingit inesse, Mnon utrumuis .Declarat demum de priuatione cu sequitur, quod in priuatim ne,& in habitu, neutrum eorum est verum:quoniam non semper necesse est, ut susceptibili insit alterum opposito rum. Nanque quod nondum natum est habere visum, no propter hoc diciturcscum, neque dicitur, non habens visum. igitur haec priuatiua opposta noerimi,ut ea contraria, in quibus no datur medium. sed neque sunt ut ea, supple,cotraria, de quibus datur aliquod medium. de quibus oppositis aliqua do inest omni susceptibili alterum eorum inesse:quando verb ad habendam uisionem natus est,& no habet,vel habet,tunc dicitur cscus, vel habens vibsum . Sc cum non habet ante tempus,
non dicitur habere aliquid eorum o positorum, i. priuationem, vel habita determinate, sed vimque potest hab re,diciturq; susceptibile illorum . qu niam non est necessarium,ut habeat visum,neque ut sit c scum, sed utrumuis contingit suscipere. unde mani selium est, quod ea quae opponuntur secunda priuationem, S secundum habitu in Aopponuntur secundum praedictos modos,quibus modis,contraria opponi tur non autem sc priuatiue opposta, sed alio modo.
Amplius, in contrari, quiadem cum sit susceptibile; ad inuicem mutationem fieri possibile est, nisi alicui unum nati ra inest, ut igni calidum,&c.
Aliam differentiam inter contrarie opposita,&priuatiue, ponit Aristot les. Dieit igitur, Amplius in cotrariis
cum sit aliquid susceptibile contraria:
102쪽
possibile est fieri mutationem ad inui- stot.est falsa, propterea quod fieri Ccm,i.amplius,in contrariis fit mutua test regressio a priuatione ad habitu transmutatio, &non in priuatiue op- Pro qua dubitatione sciendum est, inpolita; nisi tamen alterum illorum in- priuatio pro nunc dupliciter capitur fit a natura,vt igni esse calidum. nanq; scilicet, large&stricte, large loquen- sanum susceptibile,potest esse, deinde do,priuatio accipitur pro omni carennon sanum; similiter candidum potest tia formae a subiecto, quando subtectu fieri ni rum, &econtra, &prauus fit natum est habere formam illam. stristit diosus, hoc enim possibile:quonia si cte vero pro caretia formae natae inesi aliquis sit prauus,&deducetur ad me- se subiecto semel tantum; quae forma amplius non est recuperabilis. primo uis non inultum in principio proficiat ut melior fit, tamen si saltem modicii, semel in principio, deinde paulatim incrementum suscipiat,mailifestuest, quod ad perfectionem mutabitur, aut multum incrementum scientiae sumet, quod est oppositum priuationi ergo modo materia prima dicitur priuari forma cum non habeat illa: quando nata materia est habere eam, ut loquitur in I'hisicis Aristot. sed secundo modo accepta loquitur in praesenti.&sic possumus respondere etiam quod a priuatione lucis ad lumen, est posti-
emper enim fit ad virtute magis nam bilis mutatio,a priuatione tamen stri tulis, tum at quodcunque incrementu cte non potest fieri mutatio. paucum a principio, i. quamuis non
multum, tamen est incrementum, ,ea Quaecunque Vero tanquam risimile tame est illum sumere ad ple- affrinatio , & negatio oppin
nius incrementum .in multo tempore; rimulum norin. in vallori γ'
di hoc dum semper fit,restitue u in nfla palam ex Iu nullo praedem in contrarium habitum, quod est dictorum modo opponuntur, habitus contrarius priuationi. nisi for in solis enim his necessariu est
rtatur, profecto non sum et perfecti rum , illud autem fallum esse; nem. venit ad comparatum dices, sed neque enim in contrariis ne
ut nat au inuicem mutatio: quonia etsi -- - -
fat mutatio ex habitu in priuatione, Verum elle,alterum, autem fal- tamen ex priuatione in habitum no fit sum ; neque in ijs, quae ad ali-
nisi hoc supra naturaliter fiat) neque priuatione, c.
cum quis factus est caluus,rursus eua dit comatus: neque cum fuerit edentulus,dentes iterum ei oriuntur. ergo fit mutatio ex habitu in priuationem, in priuatiue opposita, sed non ex priuatione in habitum. Hic solet dubitari,cuod materia prima antequam aliqua Comparat Philosophus eo tradictorie opposita ad alia opposita in praesenti contextu est autem sexta, & vlt nia ista,conclusio supra enim diximus quod contradictorie opposita sunt ii lcr quae non est dare medium, ut sedere , non sedere:procedit ergo hoc mo-
forma luscipiat, illa fornia priuatur: do primum.dicens, quod quaecunque deinde recipit eam:igitur cocluso Ari opponutur tanquam assirmatio, de negatio
103쪽
gatio: non opponuntur nullo horum modorum, qui supradicti sunt: & hoc maiuiesium et t. quoniam in his solis,
.uae contradictorie opponuntur sem-ps rvna pars cit vera, Sc altera falsa: ita in iis, quae contrarie opponuntur hoc nocti necesse,icilicet, ut una pars sit vera, de altera talia. similiter neque
in iis quae sutit ad aliquid, neque quae
secundum priuationem, & habitum hoc reperitur, ut in contradictorie oppostas, ut sanitas, & languor lunt quidem contraria, & neutrum hora duorum, nequc vcrum est, neque falsum, similiter duplum . Scauia id nim ria iiiiit relative, eo neutrum ho Pu eliverum, vel falsum. sed R etiam neque ea quF iecundu in priliatione in . ula abitum, quae contraria stati neuti m est
verum, vel falsum. licui visio, de cicibias. rationem subdit cum dicit, o omnino omnia quae secundum null1r: coplexionem dicuntur, nihil neque vergeti, neque fessunt,de haec omnia quae dicta sunt Iecudum nullam cola lexio hem dicunturi nam duplum, dimidiis, viso, csci a , Lilitas, languor, de ii milia per te sumpta , scilicet, lota dicit ne, neque verum,neque tali una dicunt. sed afiirmatio, S: negatio, quae praesupponunt orationem a stirmant, vel negant, ut Plato sedet, α Plato no sedet. subdit deinde inliando, veruntamen si contraria, &alia opposit i secundum complexionem dicantur, hoc uidcbitur,dc iis tale,supple,veis vel falsum, esse, i .vnia erit veru, & alteru salsu hec modo, dico socratem esse sanum tunc contrarium cst ei, cum dicitur Socrate Ianguere. non tamen necessarium est in ijs alterum semper esse verum,& alterum fessum , sed ν trunque potest cile salsum: erit verum cum Socrates est, Mircet, una pars vera, &altera pars falsa: erit vero falsum si Socrates non sit,de ambo falsa teperientur: quonianicum animal non extitit neque sanum eli, neque aegrum. Similiter si so erat8ι non erit, ambo erunt falsa, & eodem
modo se habet in oppositis priuatiue, secundum habitum, st riuat Oilem,
scilicet, si nota lit oculus nec priuatus lumine, nec lucem habere dicetiir. nec si dicatur illum per se verum , vel fal- suiu dicitur. cum aute sit, stipple, subiectum; no a se in per alterum quidem verum erit, alterum autem talium: lumniam Socratem habere visum,opponiat iret,quod dicit Socratem cecum esse; sicut opponitur priuatio, α habitus. cum autem sit Socrates, non ei P tamen
necessariuna, ut alterum illorum sit verum, bc alterum. falsum: quoniam ii nondum H inpiis determinatum adest habere visum non dicitur neque cicus neque visum habetis: igitur erunt ambo lalia. eadem erit latio si Socrates non erit existens, quia si noli eil in macci neque dicetur cacum esse neque vi
gation siue non sit, si reiit, hoc qui uralsum et:t,illud vero veru in sede . verum, de non sedet talsum : sue econtrix
accipitur. nanque Socratem non sanu,
cum ipse sit,inam fellii in eli, quod unucorum erat verum, & alterum falsum: si vero non sit similiter se habebit. quoniam haec propinitio Socrates sedet, semper erit coiitraria et,quod So crates non sedet, vel Socratem 1 num esse, ei, quod dicit Socratem aegrum erse . concludit deinde dicens, q. lare a his solis, supple, quae contradiciori et opponuntur,erit semper alterum dum rum oppositorum verum, & alterum tali utri: de sic de omnibus, quaecunqiae secundum a stirmationem, de negationem dicentur.Primo notandum eri se cundu in Lurteum, quod contradici ria lunt duplicia, quaedam complexa, ex quaedam in complexa, te hic Ariliori loquitur de contradictoriis coinplexis no in autem incomplexis, Sc verum e lde cout radictorius complexio, quod di
104쪽
cit hic Philos sed de contradictoriis est. Tertia est, quod non est necesse, si
an complexis non est verum: quia neu- unum contrariorum actu fit, alterum trum contradictorio tum incomplexoratia est verum, vel falsunt.Secundo notandum secundum eundem,quod i 'hilosophus non loquitur hic de contrariis incomplexis: quod neutrum contrariorum in complexorum est verum,
vel falsum. Si autem dicat aliqui, qua aetii esse . Quarta proprietas est,quod impossibile est contraria simul eidem inesse. Quinta est, quod contraria habent seri circa idem genere, vel sp cle. Sexta & ultima, quod cotraria aut sunt sub eodem genere propinqtio, aut in contrarij, generibus . aut sunt con- re non asIignet Aristoti diuerentiam traria genera, quae tamen reducunturanter retatiue opposita , de contrλ ις ad quinq:, quoniam primae dup in unu gOpponta, cum auter Rinnia alia asa' reducuntur. dicit ergo primum, quod cguet. ad hoc facile est responsum quia in principio capituli, haec in amicitacii, scilicet, quod quae sunt ad aliquid, aliorum esse dicuntur, contraria Vcro non aliorum cile dicuntur. Secundo potest dubitari, quod linc vox curro, calesio,&sim ilia dicunt verum, vel falsum, se tame haec vox cit in complaxa : ad hoc respodetur, quod iis voces sunt Orationes implicite, & complexa implicita . igitur si ponatur haec vox cu ro, ut haec vort. Deus incomplaxe neq; verum, neque itii sunt dicit. Si vero ut dicunt ego curro, ego calesio, tunc dia iam Pest necesse, ut malum contrarieturi, no , E hoc cit inanifestum per inductionem in singulis rebus, quς malis, d bonae sunt. Drimu patet id hoc exe-plo, quod ianitas est quid bonum ut dixi inus quoque in Rhetorica, miguore t qilia natum, quod contrariatur se nitati. similiteri uilitia est bonum, &habet per oppositum iniustitia, quod contrariatur illi, de sortitudini est co-trarium timiditas. igitur inductive pa . tet in omni bas . Secundam proprieta- tem ponit ibi cum dicit quod malo aliquando contrariatur bonum, Se alicunt quid complexu. tamen ut meliu quando malum, quod malu malo condicam, nulla vox poteli dici vcra, Vel trarietur pater, egestas, seu defeetus,f1lla iust sit complexa explici re, vel malum, similiter superabundantia, lini licite: vox autem quae est incQin' citamen superabundantia quae, quid exa implicite, S explicite licet Posi ii, altim est contrariatur defectui,quodi, vel verum , vel talium signi: icare , malum sinit iter eis. aliquando quoq; non tamen cst lcra, vel talia, mediocrita x, quae bona ell, est contra-Cont larium aut in bono ria coiit:.ri oriun malorum. 1 ed haec
quidem ex necessitate malum sit mare la, ut subdit ipse, quod
cu. hoc autem pei singulU in igitue, ¬ate malum malo con inductionem palam cis Vt lani- filii satur, sed non bonum,bono. Potestiati,ialaguor, &'iusti par iiiiiiiii ictabitari, quod non uidetur veruin
tia, & sortitudini timiditas , similiter aut cita, ct in aliJs,dic.
Ponit sex proprietates, scii commu-rit ares in pi sentia Ari totelo i sus oppositi. quarum p rima est, qiro ibo -nO, est contrarium malum. Sccunda malo aliquando bolium contrarium
bono. natum contrariari,S n alo, prinpterea quod unum contrarium elitantum uni ex io. Metaph. ergo: ad hoc faciliter i spondetur, quod uni uno modosi tripto contrari attir tariti. m uim :sed uiri suis to mittis inodis plura possunt contrariari . igitur malum communi r.sumptum habet bonum per
105쪽
eontrarium . si uero pro speciale maluetiam malum habet. Tertiam subdit deinde communitatem cum dicit , qd non est necessarium si sit unum cotrariorum , quod necesse sit, ut & reliquureperiatia r. adde tame tu cum ill a particula actu, scilicet, si unum est actu, quod & alterum sit. quoniam omnibus an is adest sanitas, non tamen est aegritudo adtu. Similiter olbus albis, erit albedo,nigredo uero non erit. sed contra in primo coeli, dicit enim ibi, quod si est unum contrariorum in natura, &reliquum esse oportet. ergo. ad quod potest responderi non esse uerum de existentia actu, s ed de actu,& potentia intelligitur. ita si subiectum habet unucontrariorum, habet de alterum in po
tentia. quarta autem communitas Op
positionis est, quod est impossibile, ut cotraria sint simul eidem, supple,su tecto, ut si quod Socratem sanum csse, est contrarium ei, quod est Socratem languere, simul haec duo eidem lubi
eto, non utique continget esse,alterum contrariorum,si reliquum est,ia e contra si unum, non reliquum. Quintam Proprietatem ponit, cum subdit: quod manifestum est, contraria nata sunt fieri circa idem susceptibile idem specie,aut circa idem genere: circa idem specie,ut iustitia,de iniustitia circa animani hominis . languor, & sanitas ct ca idein genere nata sunt fieri,ut circa animal quod est genus. Albedo uero,& nigredo circa corpus simpliciter nata sunt fieri: pro quo notandum est secundum Birri eum, quod contraria secundum species, pollunt fieri, uel nata sunt fieri circa idem genere, & circa idem specie; sed non circa idem numero . nisi succestiue,& non simul. Ultima proprietas est, quod contraria neces.sarie sunt, uel tu eodem genere,aut in contrariis generibus . in eodem genere sunt, ut album, & nigrum, scilicet, in genere coloris . in diuersis generibus,ut iustitia, &ausistitia: iustitia.
est sub genere uirtutis, iniustitia uero sub penere uitior: bonum uero, & maluno iunt in aliquo genere, sed ipsa sunt genera existentia. ne igitur fragmenta pereant: habuistis quatuor species oppositionis unumquodque illorum declaratione , s. scd in relatione scd contrarietat cim habite,& priuationem , & secundum contradidi ionem. habuistis quoque sex proprietates siue quinque. quarum prima,& secunda rospiciunt ipsorum oppositionem.tertia essentiam in actu simpliciter . quarta respicit essentiam respectu eiusdem subiecti. quinta identitatem respecta generis. Sexta, & ultima respicit ipsorum conditionem respectu generis lydicanti, ut apud Gra. & haec pro prinsenti sul sciant.
De Priore. Prius autem alterum altero dicitur quadrupliciter. Primo quidem,& maxime proprie scicundum tempus , secundum quod antiquius alterum altero di vetustius dicitur,&c.
CVm fecerit Aristotelex mentionsi
in capite ad aliquid de prioritate, cum diccbat, unum relatiuum esse aliquando prius altero. idcirco in hoc capite quinque docet. Primum est quai do unum dicitur prius altero tem p re,eo quod sit uetustius. Secundum, itilud dicitur prius altero,a quo non co- uertitur subsiliendi cosequentia, idest quando uno osto,ponitur quidem sum, sed ipso posito, alterum non ponitur ex necestitate, ut posito homine
ponitur animal, sed posito animali ex necessitate
106쪽
nece g tate non ponitur homo. Τertius gnificatum prioris, secundum ordinem est, scilicet quod habet primu locum in ordine, ut praelatus. Quartum dicitur prius natura, via perfeZtionis, ut homo dicitur prior animalium cinterorum. Quinto dicitur prius natura non autem via generationiς,8e haee is cundum Ver. Ad quartum respodetur, quod omne totum est prius suis partiabus per uiam resolutivam, sed perviaco positivam partes sunt priore suo toto. Dicit igitur Philosophus, quod unudicitur prius altero quadrupliciter. Et via originis : quando scilicet sint duo, primo dicitur prius aliquid esse ter quae etiam si in eodem sint tempore, 6 re,&hoc dicit maxime proprie prius: Mum tamen est alterius causa,vi Sol estnrior lumine :& res prior est sermo
re, ut autem melius memoriae maden
tur, in his duobus versibus compre
henduntur. m Tempore, fur rems -- fr Mnare, I Causam, causato,dscimus eses NMI .
aedis Dubitaret sorte aliquis, quod in tempore no est prius, neq; posterius, pr pterea quod de illo non habemus, nisi, nunc, in quo non datur, neque prius, in ineque posterius, cum nunc sit in diuisi--s bile.ergo. secundo potest quis dubitare, quod eorum quae sunt simul, unum non est prius altero, sed ea quae collemtuntur, secundum esse sunt simul; ergo quo non conuertitur cosequentia su unum non est prius altero, ut in quin- sistendi, sed unum est huiusmodi, ergo to dic . Tertio dubitabit aliquis quod prius,duo.Tertio dicitur aliquid prius
species est persectior genere, &tamenon est illo prior, cum principiatu ut species, non praecedat principiu, qd
est genus. Quarto dubitaret quis quod omne totum est prius suis partibus,ergo sit labe sui priores litteris, Sedictiones sunt priores sillabis. quod est inem ueniens. Ad quae argumenta breuiter respodendum est , & primo ad primit: quod licet de tempore, nisi nunc actu secundum ordinem e hoc autem probat inductione dicens, quemadmodu& in disciplinis,sive scientiis,& in orationibus: nam in scientiis demonstratiuis,supple, principia, & definitiones sunt prius secundum ordinem,& quPdam secudum eundem sunt posterius: ut in Geometria prius sunt principia, vel elementa ordine,ijs quae describuntur,idest demonstrantur, quae sunt conquoniam uere prius est esse secundum tempus: id enim quod est vetustius , dcantiquius,vel lenius, dicitur esse prius tempore: nanque quatenus plus lepus habet, dicitur secudum hoc vetustius,& antiquius.Secundo autem dicitur alterum altero prius, natura:eo quod noconuertitur subsistendi consequentia. ut unum est prius duobus: quonia ex L stentibus duobus, necesse est, ut unum
sit, sed non dicitur secundum subsistendi cosequentiam, ut unu est ergo duo: sed duo bene,ergo unum . igitur ab uno non conuertitur subsistendi consequentia. & prius illud videtur esse a
st,& in facto esse, tame secundum po- clusiones.&etiam in Grammatica, eletentiam,& secundum successione lunt meta, id est litterae sunt prius syllabis, plures partes temporis, , t futurum, de de syllabs dictic rubus, 'similiter in ora praeteritum. Ad secundu dicitur,quod etsi ea quae conuertuntur, secundu existendi cons equentiam sint simul tep re, non tamen sunt simul natura, nanq; si unu est causa alterius, est illo prius natura. Ad tertium dicitur, quod sp cies est prioi genere periectionia uia, tionibus rethoricis exordiu prius est narratione,ordine. Amplius 3e hie est quartus modus, quod melius & h norabilius dicitur, prius natura per
fectione . quoniam consueuerunt dice
re multi nobiliores, di apud se gratissimos illos priores nota re: sed ille mo-
107쪽
dus prioris est alieni stimus : Se hoe, forsitan , quia uniuersaliter sumptus non ponit simpliciter prius , sed solum dicitur prius quoad homines, eo quod approbat id esse tale, scilicet, prius. Deinde concludit, quod illi sunt modi prioris qui dicti sunt altu tamen modum praeter hos ponit cum subdit, dicens: Quod videtur esse alius modus prioris praeter hos qui dicti sunt:& est uando aliqua secundum ex illedico n
equentiam conuertuntuTSc unum est
causa alterius, sed, de illud quod dicitur esse causa,dicitur esse prius naturaliter,seu natura. Quod vero quaedam sunt huiusmodi mani sinu est,scilicet, quod est causa alterius, dicatur prius natura: sunt autem illa quae de se conuertuntur. ut puta, hanc propositione hominem esse de hac orationem significantem hominem esse, conuertuntur secundum essendi conlequentiam; res vera prius est oratione vera, nanq; h minem esse est res,quod haec sit proposito,est oratio vera. Dicit igiturinam si homo est, idest, si res est, Sc vera oratio est,qua dicimus, quod homo est, dcconuertitur, supple, cum oratione,&si vera est oratio, qua dicim', quod limmo est, i. considerata, ut oratio vera, est homo. igitur oratio vera, nequaqua, causa est,ut sit, sed res est causa potius, quod oratio dicatur vera, et salsa res. ergo dicitur prius quia causa. vltimo epilogat cum dicit, quod secundum hos quinque modos, prius alterum altero dicitur, siue dici potest.Vbi not dum est, quod tot modis dicitur unum oppostorum, quot modis Se reliquue
sed quinque sunt modi prioris, igitur
quinque posterioris,scilicet,posterius tempore: posteritis natura, posterius ordine , posterius perfeci ione,&p
nem, Se similia, erstodiminutus. Ad δrespondendum est, distinguere Aristotelem ibi prius, quatenus est differentia entis, idcirco multis modis opo tet,vi consideret u r. hic vero consideratur principaliter quaten' est passio eorum quae sunt in generibus proicamelorum, Sc ut a ratione considerantur, sit igitur est, ut ad propositum facit il- - los enumeralia. Item notandum est, lx primus modus valet ad cognoscenda ordinem inter subitantiam,ic accides: eo quod substantia est prior accidentubus communibus. Secudus modus v let ad cognoscendum ordinem inter superior Sc inferiora quia non coire
titur existendi consequentia a superioribus ad inferiora . Tertius modus v let ad cognoscendum modu inter differentias,& cius species;quoniam dis serentis sent de compositione speciei & quia simpliciores sunt, ideo se pri res: quintus modus valet ad cognost dum ordinem inter subiectum &passonem eius:eo quod subiectum depasso conuertuntur , secundum essendi consequentiam , Se subiectum est causa passionis, per consequens prius diiscitur
De Simul. Simul autem dicuntur simpliciter quidem,& proprijssi
me, quorum generatio in e dem est tempore; neutru enim eorum,neque prius, neque posterius est. Si ima lautem lectan- ne rius causa. At dicet aliquis quod in dum tempus haec dicianturba
Metaph. multo plures modos demon- strat, nempe prius secundum motum, secundum locum, lecadum cogniti
tura vero simul sunt quaecunq,
108쪽
supra de post praedicamelo prioris
egit I hilosophus; in praesenti cotextu agit de simul; in quo dat triplicem esse simul. Primum simul significatum est, , quod illa dicuntur esse simul tempore, quae eodem tempore oriuntur: ut duo insantes, in eode tempore, vel momento nati,dicuntur nati simul, similiter angeli qui creati fuere simili non autem unus post alium . Secundum si-inificatum est, quod illa dicuntur essemul natura, quae inter se conuertunt. sed unum no eli causa alterius, ut sunt relatiua , ut duplum de dimidium, si tim enim quod dicitur dimidium, illi co,ia duplum est. M si dominus est,&seruus eli , . nec unu eli alterius causa. non enim est causa seruus quod sit dominus , neq; dominus quod sit seruus. Tertium significatum est, quod mebra diuidentia sua genera dicuntur simul, ut in praedicamento subitantiae homo,& brutum diuidiit hoc genus animal. iste autem modus in omnibus prsdicamentis reperit. in praedicamento quantitatis haec duo continuum, & discretum,dividunt hoc genus quantitas, idcirco dicuntur eise simul. in praedicamento relationis :&qualitatis, in quo luatuor species qualitatis dicuntur ese simul. in praedicamelo actionis,mutatio ad subitantiam, ad quantitatem,
ad qualitatem, ad ubi, diuidunt hoc genus,actio: quare sunt hoc modo simul. hae tres proprietates in his tribus versibus continentur.
Unde notandum ell, quod primus in dus valet ad cognoscendum ordinem inter substantias, & accidentia quo a.di etiam ad cognoscendum ordine inter subiectum, & propriam passione. Secundus modus relativis seruit, quia conuertuntur secundum esset idi cosequentiam: & unum non est causa alterius.Tertius modus in omnibus praedicamentis reperitur, & generaliter in omni genere generalis limo, de etiam subalterno. Dicit ergo Philosophus, a simpliciter de proprie illa dicuntur st-mul, supple,primo modo, quorum generatio est in eodem tempore: quoniatalium, neutrum est prius, altero, sed simul esse dicuntur . ut si duo nati sunt
in eodem momento, aut idem egerunt simul aliquid . haec dici in tui ei se simul secundum tempus. ponit deinde secudum modum,cum su bdit dicens matura vero simul sunt,quaecunque qus co uertuntur secundum eius, quod eli esse consequentiam, idest, s ecudum eandem essentia, ut si viiii cli, & alterum; sed nequaquam unum est causa quod altera sit. ut puta in duplo, Se dimidio, haec enim ad se inuicem conuertunturivi cum dimidium sit, & duplum est,&econuerso, duplum est, Se dimidi uesti& neutrum est alterius causa, ut sit sed ambo sunt simul natura. Ponit deinde itertium modum cum dicit, di cutur autem simul natura, quae ex diuerso, siue opposito diuidunt idem genus. vlli mo, & equus diuidunt hoc genus an iam at , & per diuisionem hanc dicuntur simul natura. Et hoc secundum eandedivisionem, hoc modo sunt gressibile, volatile, & aquatile, quae diuidunt g nus animalis ex opposito, siue diue foudcirco sunt simul: haec enim addiuersa diuiduntur, etsi ex eodem gen re sint. animal enim maius itum est, P diuiditur in haec, scilicet, in animal volatile, aquatile , degressibile, 3c nihil horti alteru dicitur prius altero, neq; pollerius eo. sed dictitur esse simul natura haec. addit deinde, quod unii quodque horum potest diuidi in species, &illa per quae diuiduntur,etiam dictitur esse simul natura, ut volatile si iterum diuidatur,de aquatile, similiter & gressibile. igitur erunt haec simul natura, si ex eodem genere secundum eandem N i diui-
109쪽
diuisionem diuiduntur.Remouet dein suam causam, quo modo dicitur qui de dubitationem, ne quis crederet ge- naturaliter, & haec satis sui sciant pronus ei se simul cu diuidetibus, dicens, praesenti,admotum accedendum e l.
lxiod genera semper sunt priora ipiis peciebus, ius quidem species ipsa genera diuidunt. neque conuertuntur,1 cundum eras, quod est esse consequentiam, id est,neque conuertii ntur secundum eandem essentiam: ut puta si dico aquatile est,dico etia quod animal est,
sed non contra, puta si animal est & aquatile est, nequaquam. igitur simul natura dicuntur illa, quae conuertiatur secundum eandem essentiam. sed unu
De Motu . Motu; aute species sunt sem
non est causa,vi alterum si imam valet itaque motus palam est , quod
smul natura,quae sua genera diuidunt enim eli generatio , corruptio, ex opposito ad inuicem. Epilogat ulti neque augumentum diminu
smul tempore,vel momento. sunt de talloiumpliciter aut&also, &c. alij modi simul enumerati a Philos EG it Philosophus de modis oppositionis,prioris, de simul, quae quide cognitio illorum valet ad cognoscen dum incomplexa dicibilia quantu ad suum esse; in praesentia vero agit de motu, qui valet ad cognoscendum illapho in Metaphys sed pro nunc hic sufficiunt. Dubitabit autem aliquis quia tot modis dicitur unum oppositorum, quot modis dicitur & reliquum , sed quinque sunt modi prioris,ergo quin-
ue inodis debet dici simul, quoniam
uni opposita. nanque simul dicit neea quantum ad fieri. Motus autem sex h tionem prioris,&posterioris . Secudo bet species quae quidem. omines in his sic dubitabit,causa est ad cuius esse se- tribus versibus continentur. uitur aliud, sed ad esse unius relativi, Auget,dimisert,care 'sio ge- et equitur aliud, igitur, idest, sequitur es Aboas, is mutas, sic ter loca mul a vagatur. se alterius. Ad primum sic responden Iinuta m si duuur e marus dum breuiter est, quod negatur ante- Generatio est de non esse ad esse procedens, sed prius opponitur posteriori,opponitur ad simul priuative. idcirco tot modis dicitur opposito ru quot
modis dicitur,& reliquum, sed quinq; modis dicitur prius, igitur quinq; m dis dicitur posterius.Ad secundum sic respondendum est, quod licet ad esse unius relativi sequatur per illationem
esse alterius relatiui,tamen hoc non sequitur causaliter, & secundum natu- gressio, verbi gratia, cum fit mutatio de non esse ignis,ad eius esse, per sit lecti mutationem, ut patet in lignis. econtra,corruptio est de esse ad no e Lia progre illo, ut cum lignum corrumpitur in aliquam aliam materiam, vel in aliquod aliud subiectum. augumentatio est motus de minori quantitate. ad maiorem quantitatem per addit mentum alicuius partis.Diminutio ueram, quemadmodum effectus sequitur ro est,praeexistentu quantitatis min
110쪽
ratio, vel sic dicatur quod augumentuest, maiora mentum praeexistetis quantitatis. Diminutio vero est minora mentum praeexistentis quantitatis : quoniaquantitas non potest fieri minor, nisi per remotionem alicuius partis eius. Alteratio vero eli mutatio de contraria qualitate:in contrariam, vel in mediam qualitatem. Motus vero est mutatio de uno loco in alium locum. Intelligo enim permotum, loci mutatonem . qui quidem motus in sex species diuiditur, scilicet, in motum sursum, deorsum,ante, retro, dextrum, & sinistrum. Notandum autem est, quod motus dupliciter capi potest, uno modo ut consideratur secundum esse reale,
videlicet, secundum quod est passio rerum naturalium, isto modo captus nopertinet ad Logicum, ut de illo meti nem faciat. Alio modo capitur, ut est
quoddam transcendens hibens diuer. os modos sub se, & reducibilia ad di- 'uersa praedicamenta,& sic sumptus est de cosideratione logici negotij: Dubitaret autem aliquis contra definiti nem motus, quod cplum mouetur motu locali, tamen non de uno loco in alium , sed semper in eo de loco manet, ergo, dcc. Secundo mutatio de uno albo, ad minus album est alteratio,&t
men ibi non est alteratio in aliam qualitatem. Ad primum breuiter respod dum est quod dupliciter clium moueri capi potest aut quod moueatur secudum se totum de uno loco in alium.&sc non est veruin: aut quod moueatur secundum suas partes, de sic est veru: ista nanq; pars,'up est in nostro renith prius erat in nostro oriente, deinde ad occidentem descendet. Ad secu ndum dicitur, quod licet album & minus al
bum non contrarientur secundum eia
se qualitatis, quia sunt eius de speciei, tamen contrariatur secunda esse persectum,& minus persectum,quod ita ficit ad alterationem. Ad textum ergo
accedamus. Et prim si dico, quod istud
caput cotinet enumerationem specierum motus, quae sex sunt. & unum du
bium. Deinde quomodo inter se differunt. Dicit etgo primum quod species
motus sunt sex, scilicet generat se,co ruptio, augumentum diminutio, de aute ratio, & secundum locum mutatio.
Alij motus, idest isti motus aliter nominati bi manifestum est, quod ab inubcem re liter sunt diuersi: non enim generatio est corruptio nec diminutio augurnentatio . neque secundum locii mutatio. ponit deinde dubium cum dicit, quod de alteratione est dubitatio: quoniam id quod alteratur,videtur alterari secundum alias permutationes: ratio potest et se, quia qd alteratur, dua teratur saepe etiam augetur,quod esset per aliquam harum motionum supradictarum sed hoc non est verum desoluit cum dicit,quia si idem esset alteratio cum aliis motibus, vel cu aliquo horum, tunc sequeretur ex necessitate quo dilatim polita alteratione poneretur aliquis illoru motuum : sed hoc non est verum ergo rc hoc eli quod dicit, quia accidit nos alterari secundupene omnes passione S,aut complures, re tamen non sumus communicantes, neque participantes harum nulla motion .. in quia non est nec ei sarium augerit quod inouetur per passionem, i . Per alterationem, neque deminui: nanqtres mutatur de calido in frigidum, non dicitur augeri, neque diminui. Similia ter de aliis dicendum eli igitur alter tio erit alia, a riteris mittationib': qnifi esset eadem,supple, mutatio, id est cualijs motibus,oporteret quod id, quod alteratur, statim & augeri, vel minui, aut habere aliquam aliarum motionis, sed hoc non est necesse,ergo &c. Suniali modo dicedum seret, quod id quod
augetur, aut mouetur aliqua alia m
tione, alterari oportere sed lice no est necesse: igitur, nanque sunt quadam quae