장음표시 사용
111쪽
quae augumentantur, de tamen non a terantur,ut quadratum, posito gnomone,creuit, sed non alteratur, quia e
dem figura remanet, ut patet in hae Figura.
drato,&remanet eadem figura,neque . alteratur.
Accipiatur enim A. B. C. D. H. O. pro Gnomone,& addatur figurs quadrati. P. L. N. O. manifestu est, quod ista asditio mutatur, seu augumentatur, sed non alteratur, quia remanet eadem fi- fu ra quadrangularis: habens quatuor atera aequalia, nempe A. N. D. C. de sic est eadem ratio in hi iusmodi. Quare ergo quod alii motus sunt ab inuicem diu cru. Nuc determ inat de contrarietate motuum, cum dicit quod motui simpliciter,i test uniuersaliter, coir rium est quies: hoc est quies est contraria motui: hic vero quae per singula sunt re singula,ides IS linguis alie specie s sunt proprijs speciebus cctrariae.
L. corruptio. est couari a senerati ni ι diminutio uero contrarium augumentationi,& quies est contrarium secundum locum mutationi maxime autem videtur esse opposita mutatio ad locum contrarium: ut puta,ea quae superius est, contrarium ei quae in serius eli;&ei quae superius est, ei quae in f rius. reliquo xero, supple, motui, vel alterationi,non videtur forte facile astu gnare contrarium. quoniam non uid tur esse ei quid contrarium: nisi dicat quis,quod quies secundum illam qu litatem,opponitur motui alterationis secundum qualitatem ι quemadmodudicebatur etiam de motione, siue in tu locali, esse contrarium quietem socudum locum:sic in praesenti, eo quod ait
112쪽
alteratio est motus secundum qualita- tis: hoc nanque modosonitur, ut post tem, & opponitur sibi quies in cotra- praedicamentum. Alio modo capiturriam qualitatem, aut mutatio qualit, specialiter, scilicet, pro tertio modotis in contrarium, ut album fieri, idest, habere,quae circa corpus sunt adiacendealbatio, opponitur ad id, quod est ni ita, ut vestimentum, de sic est unum p rq grum fieri, id est,denigratio, quae quide dicamentum ab aliis distinctum. No denigratio est ad contrariam partem, tandum iterum est, quod octo modis quod enim alteratur, est cum fit muta- dicitur habere, qui quidem modi in
stoteles quinto Physicorum ergo.Secu i'cr assectum intelligitur qualitatem do dubitaret aliquis, quod riuatio est h. bς ς por quantum quantitatem: permotus ,& tamen non ponitur in nullo Vςstitum , ea quae sunt circa corpus ad- horum modorum ergo. Ad primum i ςς uti pcr membrum intelligitur sic respondendum est, quod generatio h/bς ς p rtem,per aurum intelligitur ut distinguitur contra mutationem, no b bς ς m parte, ut anulum in digito. snt motus, si mi liter, de corruptio : sed p r contentum, Ut locus, ut amphora si ut in tertio Physicorum accipiuntur, vi Rum per possessionem, ut habere ibillo modo sitiat motus. Ad secundum l/m per mulierum intelligitur vir ha- dicitur, quod motus potest dupliciter bςre V Drem, S ccontra uxorem habe accipi, scilicet, pro omni mutatione, Vς virum, haec autem ouae sequuntur, siue subiectum requirat siue no 3e isto sunt νς ba Aristotelis dicentis, quod modo priuatio est motus.'alio modo hδbς ς dicitur secundum plures m stimitur pro mutatione, quae t ubiectu do ,α primu modus est,ut habere ali requirit,& isto modo priuatio non est quςm n bitum,ut habere logicam, ha motus, de haec de motu satis prct nunc. bς ς Ammeticam, Astrologiam,&habe I vitium carnis, ad modum habi- Λ - - νς dispositionem, ut has eas Q o m. v. dein habere sed non tam firmiter, ut . ad dispositionem pertinet. Secundus
De Habere. est modus, quod aliquis dicitur habere quantum , idcii, quantitatem puta
Habere secudum plures in o m g mxudinem bicubi talem, tricubiados dicitur, aut enim, Vt habi' bere ea quae sunt circa corpus, ut habe
Um inter prsdicamenta collocauerit Aristoteles ipsum habere,quod sub se habet multa significata, idcircore pileum, vestimentum, tunicam, &huiusin odi. quartus modus est habere, ut in parte, idest, ut in manu habere annulurn , & in auribus similiter. aut habere partem, de ille est quintus mo-
nunc ponit octo modos ipsius. pro quo du , idest, habere manum, pedem, vel notandum est, quod habere dupliciter brachium,&huiusmodi. textus modus capi potest, scilicet, generaliter,& spe cst ut in vase, ut modius dicitur i. berecialiter. Generaliter capitur, ut se ex- grana in iiij, tritici, de amphora dicitur tendit ad omnes suos mod in reducti habere vinum, vel aquam, aut oleum; ue sic ponitur in diuersis praedicamen quoniam haec omnia dacuntur habere,
113쪽
ut in vase. septimus modus est,ut habere possessionem: ut habere agrii, habe-- domum octauus modus dicitur vir habere uxorem : & uxor dicitur habere virum: sed iste ultimus modus est alienissimus, & extraneus, quia dicendo quod vir habeat uxorem,& motra,
nil aliud est nisi, quod vir,& mulier simul cohabitant. deinde subdit, quod di alii modi apparebunt de habere sedisti, qui dicti sunt, magis in usu sunt. Scab omnibus usitati . Notandum autem est secundum Burteum , quod praeteri indictos modos sunt, & alij multi haendi modi,quia dicimus,quod omnis effectus habet causam.& omnis scientia habet subiectum circa quod est, &species habet propriam passionem, si est in praedicamento substatiae.&quod omnis species habet genus, & omnis species habet definitionem,& quod genus habet species, & differentias . sed is i modi, sunt alii, a quolibet prsdicto.
sed habere non e unum totum,ergo, minor est per se manifesta. secundo quod- idem non potest esse praedicam. tum,& post praedicat nentum. sed habere est praedicamentum. ergo. Ad prima rationem sic breuiter respondendum est, quod licet habere non sit aliquod unum totum secundum rem tamen secundum vocem est aliquod unum t tum, idcirco,diuisione vocis,potest diuidi per suas significationes. Ad secun dum dicitur, quod idem cum consideratur diuersimode potest reperiri pluribus in locis . ideo si capitur habere aequi uoce potest esse praedicamentum, N post praedicamentum; si uero unita ce tunc est solum pisdicamentum, &hac sunt quae uolui de praedicament rum libro . si diminutus fui, intentio nolira est explanare, ac dilucidare textum, pro iis qui nequeunt ob obscuritatem Idillosophi illum intelligere. Haurum igitur, & uita non deficient ad
Dubitaret sorte aliquis, quod omne, reliqua cursum faciemus, Deo optaquod diuiditur dicitur totum unum, Max. praestate,qui semP sit benedictu'
Pinis. Explicit expositio super libr radicamentorum.
114쪽
Per D. Ioannem Baptistam Rubet.
De Signis. Cap. I. RIMUM oportet ponere quid sit nomen , & quid veri bum: postea quid est negatio, & affirmatio, &
Miro ordine Aristoteles in hoc opere procedit. Quia igitur logicus debet considerare voces simplices de quibus supra loquuti sumus, quatenus ais ciantur orationibus: idcirco nunc Aristoteles,vult agere de illis, quae simpli
ces orationes vocatur, quae quide ora
tiones partes sillogismi sunt, &quia
voces si inplices non significant negationem, neque assirmationem, fuit igitur necesse, ut de orationibus enunciati uis,quae vel assirmant,vel negant,ageret. nanque dicendo equuSthcmO,le num,S similia, neque negant, neq; a Dfirmant, si vero dicimus homo currit, scamnum est substantia : tunc amrmaismus vel negamus.Τractabit ergo liberiste de orationibus compositis principaliter, praecipueque de illis quae assim mant,vel negant, quae quidem orati nes enunciatius nominantur.Inscribitur enim iste liber in contextu Graeco Perihermenias, hoc est de interpret tione, quae idem esse videtur cu enunciatione , qua nostrae mentis conceptum verum , vel falsum exprimimus siue interpretamur. Incipit autem a determinatione nominis, & verbi potius per accidens, quam alite vel sorte propter meliorem cognitione enunciationum, quandoquidem ex verbis,& nominibus, ut partibus praecipui, componitur e nunciat tua oratio: des sumpta enim est inscriptio a re considerata. Subiectum autem huius libr- est oratio enuntiativa, ut significatiuato veri,
115쪽
veri,vel salsi,quod est dicere,ut futura tempore, vel sine tempore, de alia h pars sillogismi. Diuiditur ille liber in iusmodi, quae pertinent ad rationem di tres partes prima pars est pros mium: duae alis partes sunt duo libri. dicit igitur Philosophus in noc proemio,quod
ante alias considerationes primum oportet constituere seu ponere quid sit nomen, & quid sit verbum. postea oportet ponere quid sit affirmatio, &quid si negatio, α quid etiam sit enutiatio,& quid oratio. primo ergo notandum est,quod ille liber, solet secari in duas partes, de quod prior octo capita continet. primum caput tres ha-bct solitiones, dc unum correlarium . It cm notandum est, quod nomen,secudum Buricu dupliciter accipi potest, scommuniter pro qualibet uoce signuficativa ad placitum, & sic eli commune cuilibet parti orationis: Alio m do stricte accipitur secundum quod
distinguitur contra alias partes orationis: Dubitaret autem aliquis, cur
de simplici biis agit, cum in libro prPdicameloru metione dehisce fecerit, quaeque necessitas pollulet, ut iterum de illis agatur.Secundo potest quis dubitare, quare praeter in istis alijs orationis partibus, tolum de nomine, &verbo in entionem secerit. tertio dubitaret aliquis cum diuidatur enuntiatio in cathegoricam, Schippothetica, quare de illis non promisit se dicturu, si cui pro irrisit se dicturum de assirmatione, de negatione . Ad primam dubitationem respondendum est secundu Praeclarissimum Thom. quod sinpliciudictionum potest esse triplex consideratio . Vna quidem secudum quod absolute significat simplices intellectus& sic eorum consideratio pertinet ad librum prNicamentorum. Alio modo
secundum rationem,prout sunt partes
enuntiationis, & sic determinatur de eis in hoc libro, de ideo traduntur sub ratione nominis, & verbi: de quorum ratione est, ut significent aliquid cum ctionum secundum quod constituunte nunciationem. tertio considerantur
secundum quod ex eis constituitur ordo sillogisticus,& sic determinatur de eis sub ratione terminorum in libris priorum. Ad secundam idein respodet
duplici solutione prima est haec, quia
de simplici oratione determinare imtedit Philosophus, susscit, ut solas partes enuntiationis pertractet ex quibus ex necessitate simplex oratio constat. Potest autem ex solo nomine, & ver bo simplex enuntiatio fieri. no autem
ex alijs orationis partibus absque his: ideirco fuit sussiciens de his duabus determinare. secunda solutio eli haec, vel quia sola nomina,& verba sunt parte, principales orationis. sub nominibus enim comprehenduntur pronominar quae licet non nominant naturam: perlonam tamen determinanti & ideo loco nominis ponuntur. sub verbo v ro participium compreheditur, quod consignificat tempus, quamuis & cum nomine conuenientiam habeat. Alia
vero sunt magis colligationes partiuorationis significantes habitudinem unius ad aliam, qua orationis partes. Ad tertiam dubitationem sic respondendum est, quod enuntiatio hypothetica conflatur ex pluribus cathegoricis: nec sgnificat aliquid simpliciter; sed ex suppostione;ut si sortes currit,
sortes mouetur. ideo vel reducitur ad
cathegoricam de qua in praesent i agi
tur, vel no agitur de hypothetica.qumniam non significat absolutam,&simplicem veritate: enuntiatio autem de
qua intendit,haec est illa,quae significat
absolutam,& simplicem veritatu. ideo de tei minare hic de hypotetica pr termisit Aristoteles.
Sunt ergo ea,quae seu i in voce, earum, quae sunt in anima
116쪽
In Lib. I. Perihermenias. Io passionum,notae.& ea quae scri
untur,eorum quae sunt in v ce. Et quemadmodum nec literae omnes ecdem, sic nec voces eaedem. Quarum tamen haec primum notae sunt, eaedem omnibus passiones animae sunt, &quarum hae similitudines, res etiam caedem. De his vero dictum est in ijs,quae sunt det anima , alterius enim haec sunt ne-Finito prosmici,accedit Philosopli ad tractatum,& quoniam ea quae sedieturum prona iserat sunt voces significatiue, vel complexe, vel in complexecidcirco de vocum significatione,dein de de vocibus de quibus prom iserat, mentionem facit. pro quo notandum est , quod vocum aliae lunt significat iis,& aliae non significatius vox significativa est illa quε reprssentat aliquid
auditui nostro, ut hec vox homo,equ , vel latratio canis, aut infirmorum ge ' mitus, qui dolorem denotat: vox non significativa est illa,quae non reprs sentat quicquam auditui nostro, ut haec vox bus, bas, & similia. item notanduest,quod vocum significatiuarum qu s-dam significant ad placitum, &quae dam naturaliter. vox igitur significatiua ad placitum,est illa quae ad voluntatem primi imponentis aliquid repraesentat, ut homo homine reprs sentat.& cquus equum: vox significatiua nuturaliter eli illa, quae apud omnes h mines, ta apud Barbaros, & Hebrsos, quam Italos , & Francos idem significat, i latratus canum ,& mugitus b uum, gemitusque infirmorum, apud omnes idem significant:&dicuntur voces significatiuae naturaliter. Item n tandum est quod uocum significatiu rum ad placitum, quYdam sunt vocet complexe, ut homo est substati a. quγdam vero uoces in complexe, ut sunt nomen , & uerbum . item notandum
est quod vox significatiua idem est.
quod uox cathegorematica sed hoc est grs cum illud uero latinum,quae etiam
sic potest definiri, quod vox tignificatiua est quae aliquid, vel, aliqua significat: aliquid ut homo, leo, lapis; aliqua
vero ut homines , leones, lapides , requaecunque plura significantes. Item notandum,quod sunt qu*d. in qu e nccsignificatiue, neque non lignificative dicuntur, sed consignificative appellatur,ut haec coniunctio,&:Vox q uidem est,quae nec aliquid, nec aliqua significat: tamen quia locum habet in orationibus , ut connectit duas dictiones
ad inuicem, homo &leo,dicitur consignificatiua,quod est dicere simul significativa. Sic aliqua adverbia, ut haud, nequaquam, non; de coniunctiones,ut uel, aut, ue, ne, uel; & propositiones uta, ab, in;& interiectiones, ut heu, hei, ah,proh;haec omnia dicuntur consignificatiua: reliquae uero orationis partes,ut nomen, verbum, participium,&pronomen, dicuntur uoces significative. dicit igitur Aristot. ea ideli, nomiana, & uerba quae sunt in voce, id est in verbis; sunt notae,ue I signa,earum passionum quae sunt in anima, idest, signa sunt quae sensibus internis, & externis potent ijs concipimus, ta ea quae scribatur: sunt, supple, signa eorum qiis sunt
in voce. ubi notandum quod triplex potest esse uox significatiua,mentalis, scilicet, scripta; & uocalis,metalis est illa quae mente concipitur, uox significatiua scripta eii, quae scribituri uocalis uero eii, quae ore profertur, ut haec dictio homo, ut concipio mente,diciutur mentalis ut scribitur dicit scripta,
ut pro sero dicitur uocalis . subdit d inde, & quemadmodum nec lite in re non sunt eaedem omnibus gentibua :O . x se
117쪽
se etiam nee uoces earundem rerum sunt e sdem apud omnes:nam quod nos dicimus, equus, non sic dicitur apud Graecos, neque Barbaros, sic nec sunt
eaedem, sed sunt ad placitum primi imponentis, & quia hoc planum est idcirco reticuit. igitur sicut literae non s inta natura, sed a nostra inlli tutione; pari ratione nec uoces sunt eaedem apud omnes, sed a noli ra sunt institutione.
uod autem ex hoc quod literae nonunt omnibus eaedem, accipiatur quod non sunt a natura . probat ex opposito
cum dicit: quod pastiones, siue conceptiones animae, quarum uoces primitus signa sunt, ideit lisc quae animo co-cipimus, ea sunt communia omnibus gentibus, quasi dicat, quod res,& passiones sunt isdem apud omnes, sed uoces deliters no sunt esdem, ocres quo- ue he quarum sunt, supple, passiones,unt similitudines. est igitur lisc conuenientia inter passiones animς, &res ad extra, scilicet, quia sicut res ad extra sunt epdem apud omnes,sic passi nes an inas seu conceptus, qui sunt naturales similitudines rerum, sunt es le apud omnes. sed de his, supple, passi nibus animς dictum eli in libris de aninia, idcirco oportet ut omittantur,eo quod sunt alterius negotii, nempe agere de illis pertinet ad Philosophum naturalem non autem ad logicum. igiturq a pluries repetita placebui, dico qi Ihse res homo, si consideratur, no quatenus est dictio ex talibus literis confata, neque quatenus est uox apud latinos significans id quod significat: sed quatenus eli res, seu subiectum quod est, apud omnes idem eli; similiter passones quς sunt similitudines harum
rerum sunt eedem apud omnes. ubi notandum est, quod quia uox per auditu percipitur, magis imponitur ad significandum conceptus, & passiones ani-ms,quam obiecta aliorum sensuum ab auditu, de ratio est, quia uoces sunt in potestate nostra, lacum uolumus illa sormare possumus,de uariare secundum ultas differentias, non autem possumus ad placitum nostru obiecta ali
rum sensuum, utputa colores,de sapores,&cst. ideo uox magis conueniens
est ad significandum an inas coceptus, Se passiones, ut inquit Ver. Est quoque
secundum eunde in notandum , quod
uox significativa naturaliter, de uox significativa ad placitum quadrupliciter disserunt. primo in prolatione; quoniam uox significativa naturaliter non perfecte formatur, neque pro se tur propter impetum passionis, quε impedit hominem ad debite proferendum , sed uox significativa ad placitu, est debite prolata, ac formata: secundo differunt ex parte significationis, quia significativa naturaliter apud omnes idem reprs sentat, alia uero no, sed tantum apud illos,qui cognoscut eius impositionem. tertio differunt ex par te significati,quia significativa natur liter significat affectiones, Sc appetiatus passiones, alia uero significat conceptum intellectus. Quarto ex parte cause sue ordinationis ad significandum, quia significativa naturaliter o di natur ad significandum ab instinctu naturς, alia vero secundum imponentis placitum. Differunt autem placitu,& uolt intas, quia uoluntas est potentia uolitiva, uel actus eius,qui incipit ab intra, de terminatur ad extra, scilicet,in bonum: sed placitum, incipit ab extra, & terminatur ad intra incipita re cognita, Sc terminatur ad uoluntatem. Sc quia uox significativa adplacitum imponitur ad significandum re,qiis concipitur ab anima, Se illa cognitio primo uenit ab extra, ideo magis
proprie dicitur significare ad placitu,
Est autem quemadmodum in antina, aliquado quidem im
118쪽
In lib. I. Perihermenias. Iostellectus, sine vero, vel falso, aliqua do autem cum iam necesse est horum alterum inesse; sic et in voce, circa compositionem
enim, & diuisionem est verum,& fallum. Nomina igitur ipsa, ct verba consimilia sunt ei, quis ne compositione, &diuisione est, intellectu i , ut homo, vel album , quando non aliquid additur; neque enim falsum, nequeucrum adhuc est. Signum autem huius est. hirco ceruus
enim aliquid significat; sed n dum verum aliquid ,vel falsum, ni si esse, vel non esse addatur, Vel simpliciter, vel secundum
tempus. Diuersitatem in signis; cando in praesenti cotextu ostendit Aristoteles, &est quarta positio, scilicet, inter voces quae ad placitum significant, ut sunt nomen ,verbum,& enuntiatio: diuersitas
autem est lisc quod aliqua vox est significativa ad placitum, re est significatibua veri, Se falsi ; & aliqua est vox significativa,& non est , neque veri, neque falsi. Sed aduertendum, quod primum tractat, quod aliqua vox significativa ad placitum, est significativa veri vel falsi. Deinde sisntrariam parte, demonstrat. item notandum est, quod duplex est operatio intellectus: nota quod pintellectum, intelligo coceptum, una operatio intellecturis cir coceptus,c6silit in apprehεsione simplici rei: a lia
vero operatio intellectu s consistit incompositione, .diuisione. Vbi notandum est, quod per compositionem intelligere debemus orationem assirmativa, ut Plato legat: per diuisionem v rb debemus intelligere negatiuam, ut Plato non legit:eo quod diuidit Plat nem ab hoc verbo legit. unde sequitur id quod dicit Aristoteles quod intellectus quandoque est sine vero & falso:&aliquando est necessario cum altero istorum : deinde dicit quod veritas, &falsitas est in compositione,& diuisi ne,quasi dicat, qd simplex intellectus,
idest conceptus est sine vero ,& salso. Item notandum est,quod voces ut iam diximus sunt signa conceptuum animae:&quia signa debent esse uni semmia cum signatis, necesse est ex diue sitate circa conceptus animae, cotingere diuerstatem in voce; idcirco dicit
Philosophus in prpsentia, quod quemadmodum in anima, id est in mente est aliquando intellectus, idest conceptus sine vero,vel falso ut in hac dictione,
leo, tamen aliquando est necesse, ut habeat alterum horum, idest, vel veritate, vel falsitatem , ut in orationibus patet, quae alterum horum semper demonstrant: sed quoniam voces etiam
significativae, ad exprimendas passi nes, seu conceptiones intellectus formantur: idcirco sit bdi. quod sic etiam est in voce:scilicet, quod voces significatiuae quaedam sunt sine vero,& falso Se qu aedam quae alterum habent, siue verum, siue salsum sit.hanc differentia manifestat. Deinde cum subdit quantum ad id quod de intellectu dicitur dicens :.quod veritas intes lectus, id est eo ceptiis,& falsitas,circa compositi ne est, id est c6ponedo voces simplices limul, ut Plato S scribit, facit hac orationem Plato scribit;&circa diuisionem; ubi notandrina et , ut etiam duxi quod per compositionem assirmatiuam orationem intelligit; & per diuisionem, negativam. Manifestat deinde assignatam differentiam carca voces: probat i, eam signo. dicit igitur: nomiana& verba,supple,quae sunt sine compositione, o diuisione, si initia sunt ei inte,
119쪽
intellectui, id est eonceptui qui sine copositione δε diuisione est . ita ut non significent, neque verum, neque salsum; ut homo,vel album, quando enim non additur quicquam hisce dictionibus; neque verum,neque falsuin denotant. probat hoc, signo,dicens: Signum autehuius est, quod solum nomen ε verbunon aliquid verum,uel falsum, signiscant. quamuis nomen sit compositu, ut hirco ceruus,licet enim hoc nomen sit
compositum, tamen neque verum, ne
ue falsum significat; licet per se signibcet aliquid Sc nisi addatur ei esse, vel non esse,ideli aliud verbum , ut hircoeeruus est, vel hircoceruus non eli vel nisi addatur simpliciter, idest, nili addatur ei tempus praesens, vel se dum tempus, id eit,vel nisi addatur lepus fu
turum,uel praetcritum: ut hircoceruus
fuit, vel erit neque verum falsum significabit. Vbi notandum est,iuxta dictu hoc, quod id quod non est adtu, non habet quatenus tale quod sit simpliciter; sed secundum quid tantum . Sed quod est actu dicitur esse simpliciteriquo nil ergo esse in tempore praetenti dicitur esse actu: idcirco appellauit tempus praesens esse simpliciter: id vero quod est futurum, vel praeteritu appellauit tempus non simpliciter, sed secundutempus: dubitaret sorte aliquis,an salusitas, Ed veritas solum sit in compos, tione,vel diuisione: & respondetur qJnon: quia dicitur aurum verum, letalsiani: ergo in simplicibus est etiam v ritas &falsitas. Ad hoc argumentum breuiter respondendum eli, iuxta comunem opinionem, quod veritas in aliquo dupliciter inuenitur. Vno modo sicut in eo quod est verum secudo m do sicut in dicente, vel cognoscente: si accipiatur veritas primo modo tam in incomplexis, quam in coplexis est v ritas. quare sicut iicit Diuus Thomas, res verae vel falsae per comparationem ad intellectum nostrum non eidenti
liter,iel sormiliter; sed essemue, ii ruantum , scilicet natae sunt facere de
e veram uel salsa in extimationem: Sesecundum hoc dicitur verum , vel falsum aurum t sed si capiatur veritas Scfalsitas secundo modo sicut in dicente uel cognoscente no inuenitur verum uel falsum, misi per c , positione, uel diuisionein : nanq; componendo & diuidendo intellectus de consorm itate rerum iudicat . de de hac loquitur hic Philosophus.
De Nomine. Cap. II. Nomen igitur est vox signatiua, secundum placitum, sine tempore,cuius nulla pars significativa est separata, in nomine
enim quod est aequisierus,serus nihil per se signant, quemad
modum in oratione , quae est equus serus. At vero non que-
admodum in simplicibus nominibus, sic se habet in compositis. In illis enim nullo modo pars significativa est, in his autem vult quidem, sed nullius est separata; ut in eo quod est equi serus hoc quod est ferus nihil significat per se. Secundum placitum vero. quo ni matura n
minum nullum est,sed quando fit nota; quoniam designant &ill ite rati loni, ut ferarum; quo
Interio Aristotelis in hoc capite ea demon lirare principia orationis enuntiativae, similiter in sequenti, scilicet, de nomine, de uerbo, qus sunt principia
120쪽
pia propositionis. quatuor autem conistinet hoc caput, scilicet, definitionem nominis,declarationem,deque nomia ne infinito,& de casu nominis. Definitio est ista, quod nomen est uox signifieativa, secundum placitum, sine tempore, cuius nulla pars significativa est separata. ponitur vox, quia est tanquagenus: significativa ad differetiam uocis non significatiuae, ut busposuit secundum placitum, ad differentiam uocis significatis naturaliter: ut heu,qupparticula denotat dolorem apud omnes. posuit partaculam illam, sine tempore, ad differentia, uerbi, quae est uox significativa cum tempore: cuius nulla paraseparata est fignificatiua,ad differentiam orationis: cui' omnes partes separatae aliquid significant, ut in hac oratione homo est animal nanque hae tres particulae at inuicem separatae aliquid significant: sed in hae dictione homo, ho nihil significat, similiter
neque mo. Notatione dignum eli, secti dum Gra. quod aliud eii significare te pus sicut rem quandam; aliud habitudinem temporis mensurantis:& aliud est significare cum tempore. Nam res poteli significare rem quae est tempus tanquam,&res alias: quo modo tem pus significat haee nomina, dies,hebdomada, mensis, annus & similia significare uero habitudinem temporis mensuratis significat adverbium: ut hodie, heri, cras, dec t. sed significare cum tempore est significare actioneni, uel passionem : ut facio, fio, Schuiusna odi. Patet igitur, quod licci nomen significet rem quae tempus denota tam e noin conuenieter dici signifieare sine tepore at diceret aliqs quare prius egit de nomine quam de uerbo ρ ad hoc respondetur quia in oratione, Sue enumtiatione r omen est subiectum: mi embuin est in illa praedicatum: ia quia subiectum est, ut materiale, & predicatu ut formale,& quia a formala b , maiorialia praesupponuntur, idcirco prius de nomine quam de uerbo ordo ut geret, postulabat; sed uidetur no recte
dixisse Philosophus in definitione qd
nomen est uox,quod uidetur esse idem cum sono, quia uox est sonus. Ad quod dicendum, quod haec non conuertunt; licet. n. uox Qt sonus,no tam e sonus est vox: quoniam sonus est ille qui generatur ex percussione duorum corporusintq; quomodociique inanimata: licet aliquis possit dicere quod in fractione papiri,uel panni fit sonus, 3c tamen nogeneratur ex percussione duorum corporum in animatorum;dico quod licet ibi non sit formaliter mutua percussio corporum formaliter, tamen adest ibi aequivalenter quantum ad suum effectum , qui est subita, uel uiolenta fractio aeris, quae potest fieri per subitam subtractionem partiu talis corporis. elitam e hoc praeter nostrum negotiit; idcirco ad propositum nostrum redeamus. Declarat ergo dictam definiti nem cum subdit dicens: Quod in hoc nomine equi serus, serus nihil per se, supple, sumptus, significat, quamuis sit nonae compositum ; quia si deberet significare aliquid hoc praecipue esset in nominibus compositis: ideo subdit quod nil significat quemadmodum significaret si esset oratio, equus serus. Vbi notandum est, quod parres nominis dupliciter cosiderari possunt; uno modo absolute,& P se, alio modo quatenus sunt partes, uel quatenus rc tu plicatur. Primo modo sumptr aliquid significant eo quod habet esse actu.Sec indo modo uero nihil significat: qtu'niam pars quatenus est pars no habet esse actu , sed tantum in potentia : dat differentiam inter nomina simplicia,& nomina composita Macciri,quod nos c se habet in simplicibus qui madmodu in compositia. iii illis entin supplesimplicibus nullo modo pars est lignificativa, idest aliquid fgnificat, ut in