장음표시 사용
151쪽
r et Ioannes Sapt. Rubet. . est iustus non homo, no est no pro sincto. quam vero est. iustus non homo, plures aute
liis non erunt oppositiones. lare . dicit igitur ad primam, harum Hae autem extra illa,ips, secun duarum; quod aliae enunciationes h
dum sic erunt, ut nomine uten- et: zz: Iz:
tes eo,quoci cst non homo . In lectum, ut non homo est iustus. ecce quibuscunoue autem. Est non duae depraedicato finito. item non ho---A-ns, mo est non iustus: non homo non est conuenit, utriveo, quod est δ non iustus.ecce duae depraedicato infinum esse,& ambulare,m IJS i de nito . ubi notandum est, quod intelli- facit sic positu , aesi, est, adde- gere debes,fieri multiplicatione enua
retur.ut san' est omnis homo, rara μ''mς i
r ri . . E in subiecto iumptum uniuersaliter i.
non lanus est Omni S homo , la eum nota, uel signo uniuersali accinus est omnis non homo, non piatur deinde addit: quod magis plu- sanus est omnis non homo,no oppositimnes P - erunt his quae dictae sunt, idest, quam lanus eli omnis no nomo, non quatitor . ubi notandum est quod Ari-en im dicendum est , non om - stoteles dicit nomen infinitum debere
nis homo, sed, non negatione ibi'iqV ii subiectum, no autem ab-
- - δε ς. tolute subiectu: propterea quod sit
ad id qQ est cli, homo, adden' iectum enunciationis proprie sumpta dum est, omnis enim non uni cum sit nomen debet aliquid determiuersale significat,sed quod uni η' ς significare. quod hoe nomen infio . n ιTri nitum non facit ted hae vi subdit, supuersaliter, manifestum est aut, ple , enunciationes de subiecto in fin ex eo quod est,ualet homo,no io sunt extra illas,idest,distincts ab ilualet homo, ualet non homo, iV, qu* sui t de subiecto finito, quasi
i . . mcat, non habent opositio nes eu eis,
non ualet no homo ,haec enim nec etiam cum illis consequuntur. sed
ab illis differunt, eo quod uni -'ipss secundum se, idest inter se habet, uersaliter non sunt. Quare om supplς, oppositionem,&consequen
nis,uel nullus nihil aliud consi α &ας hui Ebqub pha
gnificat,quam quod uniuersa- non homo,idest erunt utentes hocn liter de nomine, uel assirm, infς non homo quod quidem nomen -- est infinitum pro subiecto: nec clariustionem,uel negationem,ergoa potest proferri.ad quartam deinde ac & reliqua eadem oportet Op- cedit regulam.cum dicit, quod in his, poni . supple, enunciationibus in quibus,est,
non contingit,idest in quibus enuncia Accedit nune Philosophus ad te tionibus hoc verbum, Est,no ponitur etiam,& quartam regulam . tertia aure sed verbum, supple, adiectivum,ut in ost huiusmodi, quod ipse distinguit eo verbo, quod est sanum esse; nam si enunciationes quae habent nomen im dico esse sanum non est idem quod di
152쪽
In Lib. II. Perihermentis. I 3
ere sanum est: quia sanum esse infinitiuum est: & sanum est indieatiuum: ideo dicit, in eo uerbo quod est fanum esse,& ambulare: idem faciunt sic posita verba, ac si adderetur ipsum, Est,is est,ac si praedicaretur, Est, indicat iusi,
quia eodem modo multiplicantur enuciationes, uniuersaliter sumptae,ut manifestum est dicendo, omnis homo est sanus omnis homo non est sanus: non omnis homo est sanus. omnis non homo , non est sanus . ubi notandum est,
quod Aristoteles non posuit nisi duas enunciationes de subiecto finito, Zeduas de subiecto infinito, ut daret intelligere, quod cum praedicantur verba adiectiua , non multiplicantur enunciationes sicut mulit plicantur, quado hoc verbum, Est, praedicatur tertium adiacens. sed tantum ficut cum, Est,' dicatur secundum se,quia uerbu adiectivum non infinitatur quemadmodusacit substantivum. remouet deinde
dubium: quoniam posset quis dubit re an negatio infinitans possit aditi ad signum sicut in enuntiatione additur aci rationem . dicens non enim ducendum est,non omnis homo, supple, ruando uolumus sacere enunciationee infinito: sed negatio infinitans est addenda ad id quod est,homo, idest ad
nomen,quod probat.d.quon iam,negatio infinitas remouet aliquid aut singulare,aut uniuersale: sed haec nota, om- nis, non est senificans singulare: nec
uniuersale : sed potius significat quoniam uniuersaliter sumitur id cui additur , te hoc manifestum est ex eo qd
quod est,ualet homo, non ualet home, valet non homo, non ualet non homo:
haec enim dico ab illis diserre , idest , iuniuersalibus, quia subiecta non sunt sumpta uniuersaliter, ut in illis en urciationibus est hoc signu, omnis, quare patet,quod haec nota, omnis, uel nullus nil aliud significat, nisi cui additur est sumptum uniuersaliter, idest affirmant uel negant uniuersaliter. igitur si non differunt nisi in non habere, Senon habere signum uniuersale: sequitur quod cstera omnia prster signum erunt eadem, id est cetera eadem oportet componi,scilicet, tam irruniuersalibus,quam in definitis,quasi dicat Aristoteles, quod in enunciationibus in quibus praedicantur verba a pectiva: oportet apponi quoque signum absq; eo quod addatur sbi negatio infinitas:
ut ad faciendum talem enunciationc:
non solum verbo adiectivo addatur signum,dicendo omnis valet, uel nullus currit; sed etiam nomen subiectum dicendo omnis homo ualet, uel nullus homo ualet. Notandum tamen est qa notae seu signa non possunt infinitari, dc ratio est, quia nome infinitum nihil determinatum ponit, de ut uniuersaliter dicam omnis dictio infinita vult esse huiusmodi, quod nihil determinathponat: propterea quod dictio infinita est idem quod dictio indeterminata. quare id quod ponit aliquid determinate non debet dici dictio infinita . si vero dicitur aliquando non omnis, quod negatio prima sit tamen dat intelligere quidam non . Sic dicendum est de hoc signo, non nullus, id st non quidam ε, haec enim aequi pollent quida
non, Fc non omnis: non nullus, de non quidam.
Quon am uero contraria est negatio et,que est omne est animal iustum, illa quae significat, quod nullum est animal iunii, hae quidem manifestum est, qS
nunquam erunt neque uel ae simul, neque in eodem ,hac ucio
oppositae erunt aliquando, ut non omne animal iustum ess,&est aliquod animal iussum. Se
153쪽
quuntur vero,&lis, camo uide quae eit omnis homo est. non Iustiis stus,naec, nullus homo e Il tuli , terdum sequitur ad negativam dein Gillam uero, est non omnis ho nito.nanque illa quae est: aliquis homo
nio non histus. opposita,quod RV oppostam affirmo
est aliquis homo tultus, neceι- est non iustus.quare patet,quod si haec se est enim aliquem esse. Mani- t uera, i ciliceat, non omnis moest
1n singularibus si uerum est in-,s est falsa, necesse est esse aliquem iu-
terrogatum negare,quod & affirmare uerum est, ut puta lae, Socrates sapiens est Θ no.Socrates igitur est no sapiens. In uniuersalibus uero non est uera,
stum. Notanda hic duo sunt, secunda Gra. primum quod Aristoteles dicit aliquando esse has simul ueras,non autem simpliciter : propterea quod particularis assirmativa &particularis ne satiua de eodem subiecto non pol sunt
simul uerificari in materia naturali, nec in materia remota sed imul uerufi eantur in materia contingenti. Secu-
quae similiter dicitur, uera autem negatio est,ut putasne,omnis homo sapiens estῆ non: om do notatione dignum est, quod dixit nis igitur homo non lapicns simul,neque in eodem ipso: ut perne- est hoc enim falsium est, sed no que simul, quod non possint uerificari
in eoilcm tempore: per, neque in e dem lso, ut daret intelligere, non posse uerificari simul de eadem materia . sextam regulam ponit deinde cum 1 ubdit . dicens . manifestum
est ex his etiam , supplo, quinticenda sunt, quod in singularibus si verum est
negare interrostatum praedicatum finitum: verum est affirmare praedicatum infinitum'. Declamat deinde exemplo dicens, ut puta si ad hanc interrogata onem Socrates est ne sapiens3verum est respondere quod non: verum est quoque tuc assirmativam de infinito in Gru:dicendo sic, igitur Socrates est non sapiens. At in uniueralibus, non est
vera, supple, assirmativa de infinito qdicitur similiter sicut in singularibus. sed vera est negatio de finita xt ad hac
igitur omnis homo sapiens est, uerum est . haec enim opposita
Ponit Aristoteles in praesenti contextu,quintam,& sextain regulam: pii ma autem regula huiusmodi est cum dicit:quoniam illa negatio,quae signat nullum animal est iustum est cotraria ei affrmationi, qisae est omne animal est iustum: manifestum est, quod hae nunquam uere sin i erunt: contraria mutuo se expellunt, neque in eodem,
idest, neque de eodem ipso: sed oppositae his duabus aliquando similiter uers,scilicet duae sub contrariae, ut non omne animal est iustum: quae quidem xqui pollet isti quoddam animal non est iustum&quoddam animal est iu- interrogationem patet: & huiusmodisium,ec deinde subdit, quod ad illam, Ast Putasne, omnis homo sapiens est; qua est nullus homo est iustus .scu illa vc uin responsum dabimus quod no r
154쪽
N salsum est Inferre ex hoe, ergo Omnis homo est non sapiens: quia falsum est Sed inferre ex hoc quod non omnis homo est sapies,est verum: quoniailla est opposita cotradictorie illi quae
dicit,omnis homo est sapiens. Illa vero opponitur contrarie. ergo quia de quolibet vera est affrinatio & nega
tio: dico quod si ista est salsa omnis homo est sapiens oportet,vt haec sit vera, non omnis homo est sapies. at illa quae dicit omnis homo est non sapiens tantum valet, ac si diceres nullus homo est sapiens. est contraria illius omnis
homo est sapiens: ideo & si ista sit falsa;
non tamen propterea illa est vera,quae dicit omnis homo est non sapiens. propterea quod in materia contingente, falsa utraque contrariarum propositionum est .
ta cotra iacentes sunt nomina,
ct verba, ut in eo quod est non homo,vel non iustus,quasi negationes siue nomine, & verbocile videbuntur. Sed non sunt; semper enim, vel veram, 'cl falsam esse necesse est negatione; qui uero non homo dixit, nihil
sed etiam minus verus, vel falsus fuit, nisi aliquod addatur. 1 ignificat a uicio, cst omnis nolio iustus, nulli illarum idem
nec huic opposita, quae est,Omnis non iusius non homo cst,illi quae est nullus est iustus non homo,idem significat. Trans- pQ sita vero nomina, di vcrba
idem significat; ut est albus homo, & est homo albus; nam si
hoc no cst; eiusdem multae ei ut negationcs, sed ostensum est, quod una unius est. Eius cnim quae est, est albus homo, negatio est no est albus homo, eius autem quae est. est homo albus, si non eadem est ei, quae est, est albus homo; erit negatio,vel ea quae est, no est homo albus, vclea quae est. no est homo albus.
eius, quae est, est non homo albus,altera uero eius qua est,est albus homo , quare erunt duae
unius. Quod igitur transposito
Ponitdubium, simulq, ultimam regulam in praesentia Aristoteles, quod quidem dubiu desubiecto infinito est. moniam dixit supra,verba, & nomina infinita non esse propria nomina Severba: & quoniam posset credere quis quod essent enuciationes a Trinatiuae, vel negatius.idcirco ab intellecitu hoc
remouet cLm dicit : quae vero secunduin finita contraiacentes sunt nomina,
& , erba,idest, propositiones, qus sunt
ex nomine, & verbo infinito, ut in eo.
idest,ut est in ea propositione, non est liti mo,vel ita illa quae dicit, non iustus, quasi videbuntur esse negatione . sine nomine,re verbo, idest sine aliouci alici nomine, Sc verbo adiuncto, sed hoc n5 est veru: propterea quod negatio semper,vel veram vel salsam denotat orationem:at oui dixit non homo, sine aliquo alio adiueto, nihil magis supple, dicit verum, quam falluna; immo minus dicit, quam ille qui ore protulit hanc dictionein, homo,per se sumpta:
155쪽
igitur si non addatur ei aliquod aliud, patet quod neq; verum , neque falsum significabunt. est notatione dignum id auod dicit Boet .quod propter hoc Arioteles, dixit minus dicere dicentem non hominem, quam qui dicit homo: eo quod homo fgnificat aliquam rem determinatam: sed qui dicit no homo,
nullum intellectum, siue conccptum de at i qua re determinatum constituit. idcirco dicitur minias verus, & minus falsus .hoc est, minus verum, Sc minus
falsum dicit, quam qui dicit homo. ponit deinde septimam,&vltimam resulam cum dicit quod illa oratio qus dicit omnis non homo iusius,quae est affirmativa de subiecto infinito, si ni ficat id c m,nulli illaruin, scilicet, de subiecto finito: neque etiam huic opposita, idest, nec etiam eius negatio quae
dicit, non est omnis non homo Iulius.sgnificat idem alicui earum quae sunt de subiecto finito. ratio huius est,quia subiectum non est idem in istis, & in illis. idcirco nec sequuntur, nec Oppo nuntur inter se. Propterea quod consequentia & oppositio, supponunt identitatem subiecti, vident utq; esse circa idem . Demonstrat deinde quod enu ciationes de subiecto infinito habent consequentiam inter se. cum dicit: ea ero,quae est, non est omnis non homo iustus,idem significat ac illa qus dicit, nullus eli iusius non hominilla habet praedicatum infinitum; haec vero finitu, quia ergo posset esse dubium in orationabus quae transponuntur, ut est homo albus, & albus eii homo, idcirco, dicis idem significare cum subdit dices. n mina,vel verba transposta idem significant, ut dicendo homo est albus: uel e contra est albus homomam si hoc noest, idest . quod dictum est si non est v
rum tunc erui multae negationes eius.
dein affrinationis ulti est cotra id,qd supra diximus nempe unam assirm tionem, unam negationem haberesed hoc eis in conueniens ergo transpo α idem significat. probat noe cum dicit: eius enim, supple, affirmationis, quae ita se habet, est alb homo, negatio huius assirmationis est illa quae dicit. nos est a Ibus homo. Eius vero supple a Krmat ionis in transposito quae est, est limmo albus , si non habet hanc proposutionem per suam negationem, est albus homo; ex necessitate habebit una harum duarum, vel eam quae dicit non est no homo albus, vel eam quae est noest homo albus. sed altera, ut pura haec quae eli non est non homo albusnest negatio illius quae est aeti no homo albus: erit ergo negatio erus quae eth: non est albus homo. & patet quoque quod negatio eius est ista:non est homo albus. Si igitur sunt diuersae ista duae negationes: patet ac manifestum est,quod duo erunt negationes unius assirmationis sed hoc quoniam est inconuenrens. mam festum igitur, quod est eadem assi matio & negatio transposito nomine, uel transposito uerbo. Est aurem not tione dignum, quia traspositio potest fieri dupliciter uno modo sic, quod ea quae transponii tur in eodem remantae loco ; nempe quod praedicatum rem neat praedicatum, de subiectum, subiectu. de isto modo capitur hie transpositio in hac en unciatione, est homo albus,est albus homo.quamuis enim homo ante&post illam dictione, albus, ponitur: tamen semper remanet subiectum; & sic albus remanet praedicatur
sic intelligit quom Philosophus. Alio
modo, esse potest transpositio cum noremaneant in eadem parte orationis: ut puta cum subiectum mutatur,&fie
praedicatum , & pr dicatum fit subiectu m,ut puta dicendo siComnis homo est animal. de omne animal est homo: hine patet solutio tacit7 qstionis,qur potest ob hoc quod dictum est, eu
156쪽
De con hanctis,& diuisis enumciationibus. Cap. II., At vero unum de pluribus, vel plura de uno affirmare , vel negare, nisi sit unum aliquid, quod ex pluribus signiscatur,
non est affrmatio,neque negatio una. Dico autem unum, nos unum nomen positum sit, nosit autem unum aliquid ex illis; ut homo est fortasse, & animal, & bipes,mansuetum, sed ex his
unum sit . ex albo autem,& homine, & ipso ambulare non est
unum, N. c. 1stud est se dum eaput huius secundi libri: quod quidem caput continet tres coclusiones, duas quaestiones,
di quatuor regulas: quoniam igitur si Ira egit quid orationi accidat propter oc quod additur ei aliquid tolliens unitatem illius: idest, quia additur infinitas. nunc intendit determinare,quid ei accidat ob additionem aliqua subiecto,vel praedicato,qus tollit illius unitatem. Dicit igitur primo, adde tamen tu haec, quamuis stunae nunciatio in qua unum p rsdicatur de uno: tamen o est assirmatio una, vel una negatio; anfirmare vel negare plura de uno,vel v- num de pluribus,idest unum praedicatum de plurib. subiectis; vel plura praedicata de uno subiecto. Dcclarat quid
intelligat cum subdit dicens: Dico au- te in unum , non si positum est uncti nomen ad significandum plura : & ex illis non fit unum,in re : propterea quod unitas hominis, & uocis, non faciunt unitatem enunciationis: sed solum unita a rei, facit unitatem enuciataonis,
ut homo sorsan, L animal, & bipes. Scmansuetum, sed ex his unum fit: quo
niam haec sunt plura nomina nomina liter, sed ex eis fit tamen unum. Tota
etiam definitio unum per se significat. ideo dixit fortasse eo quod haee no est definitio homo animal bipes mansumtum .sed ex albo,& homine,& ambulare non fit unum re. quare nee si aliquis assirmet unum aliquid de his: erit assiematio una: nec quoque si de uno assi met erit una affirmatio, sed erit una vox,qiiasi dicat, erit una vocaliter si vocum nomen imponatur. Vbi notanducirca hoc est,quod inueniuntur aliqugpropositiones, quarum termini quan-uam diuisi, reddunt eas veras: & redunt quoque coniuncti. ut homo est animal, homo est bipes: quare est homo animal bipes: in tribus autem temporibus non verae fiunt. Et primo cum
nugatio fit,ut Plato est homo, de Plato est bipes , igitur Plato est homo bipes. est nugatio quoniam no ignoratur Platonem esse bipedem: fit etiam nugatio dicedo. Plato est homo,& Plato est homo albus,ergo Plato est homo, homo albus. Secundo cum plura accidentia divisim proseruntur, seu prsdicantur, se coniunctim, non efficiunt uera ora tionem, sic. Plato est albus,& Plato est musicus, igitur is est albus musicus. Tertio vero cum aliqua vox est squi uoca, ut bonum inest Platoni,& inest musco. igitur Plato est bon' musicus, quae
uidem conclusio est falsa. Concludit)cinde quodda corrotarium ex dictis cum dicit,si ergo interrogatio dialectuca est petitio unius responsionis; put ad vel propositionis,idest partis affirmativae, uel alterius partis contradictionis, idest partis negat tuae: propositio, supple,quae interrogatur, sive interro gatio , est pars unius contradictionis, ut puta omnis mulier habet ne lac noest ista una interrogatio. ideo ad haec non erIt quoque una responso,nec est T a na
157쪽
. na interrogatio si sit una in utroque sensu.Si enim quaeratur an Plato, id Socrates sint i theatro, & dato quod sint, dicendo sunt ne Plato de Sortes in t geaeromec est una interrogatio, neq; da da est una responsio. igitur interrogatio plures non est dialectica,de his autem dictdemn Topicis. i.in 2. Elench.
Ottedit deinde quod interrogatio plures non est Dialectica,cum dicit:Simul autem, ideli similiter manifestiim est: quoniam nec hoc ipsum quid est,quod
ad demonstrationem pertinet : Di Iecticam esse interrogationem. propterea quod ipsa interrogatio Dialectica debet esse propositionis probabilis,
ita vi quis pollit eligere utranque partem contradictionis si vult: quoniam interrogantem dialectice, oportet sumere , tranque contradictionis parte dicendo utrum hoc fit homo, vel non. Dubitaret autem aliquis an haec sit vera interrogatio. utrum Plato sit homo
albus muscus.& videtur quod no3propterea quod quaeruntur plura de viror& per consequens sunt plares . Adqd argumentum sic respondendum est; 1 ecundum Burie. quod illa plura, scilicet homo albus musicus possunt qu scide Platone tanquam diuersa praedicata:&se est interrogatio plures aequi ualensi'. tribus interrogationibus, utrum Plato est homo, utrum Plato est albus, dextrum Plato est musicus: illo nanq; modo, plures dantur interrogationes.s Alio modo possunt quaeri haec tria tan' quam virum praedicatum,vel tanquam constituentia unum praedicatum: Sese est interrogatio una per accidens:pr
pterea quod ex illis pluribus fit unum per accidens & danda est una responso, scilicet, altera pars co tradictionis, quod Plato est homo albus muscus: vel quod Plato non est homo albus musicus. utraque enim istarum est una per
accidens. Ad argumentum solutio patet: quia in ista interrogatioue utrum Plato sit homo albus musicus secunda quod faciut unum praedicatum per a cidens de uno subiecto: idcirco interrogatio erit etiam una per accidens.
praedicantur composita,vivia uomne praedicatum fiat, eorum quae intra praedicantur; alia ve
ro non;quae est disserentia ξ De homine cnim uerum est dic re , & extra animal, & extra biaptan haec ut unum:& homine,&album;& haec ut unum. Sed non si contrarius est,& bonus; ct i a contrarius bonus. Si enim
quando uti unque verum , esse oportet & simul utruque, multa in conuenientia erunt, &c.
Quoniam supra dixit Philosophiax affirmationem esse plures ubi plura sabiiciuntur,aut praedicantur an prs lenti vero contextu ex quibus pluribus fit unum, Sc ex quibus no ostendit.& tria
facit,quia primo proponit,secudo pro
bat per rationem. Tertio veritate m
niseilat rimum igitur dicit, quoniam
haec quidem praedicatur composita, ut unum omne praedicatu fiat, idest quoniam quaedam sunt,quae coniuncte prgdicantur, quae ex diis inseruntur, quae
raedicantur diuisim, ut illa, quρ sic se
abent,ut ex ipsis unum fieri possit extremum: alia vero non, idest,&quaedi alia sunt, quae praedicantur diui sim, de non coniunctim, quae est differentia
supple inter haec, & ill, de hole enim
verum est dicere,& extra animal,& extra bipes. idest,homo est separatim animal,le est separatim bipes Sc haec ut v-num, idest,& haec, nempe, animal Se biles faciunt unum, ut animal bipes, de ominem di album faciunt quid unii:
158쪽
D Lib. IL Perihermenias. I 4 9
nempe homo albus: haec duo nanque praedicata possunt conluctim de homine dici, & hsc sunt ex quibus sequitur plures fieri unum. Sed non sequitur si
coriarius sit, & bonus, quod sit coria rius bonus ecce patet in quibus non se uitur. Ex primis ergo praedicatis diuis, sequitur etiam prNicatum coniunctum, sed ex se dis prςdicatis diuisis
non sequitur pradicatum coniunctu. Ponit aliud exemplum cum sit bdit dicens : Si autem dicatur quod utrunque potest semper dici coniunctim: si alterutrum dicatur diuisim; multa inconuenientia sequentur: propterea quod talis infinitas est fugienda, vel talis nugatio. dicere oportet quod no semper ex diuisis quibuscunque inferatu r coniunctum: quoniam de homine est verudicere diui sim,&hominem, & album:& iterum est verum idem dicere diui- sim : si tamen album simul& homine contingat tuc eum e se in anque si esset
niger tunc non esset verum dicere, tamen dato quod' esset: poterunt hpc ambo diuisim praedicari de eodem etiam tercentum,& in infinitum. Et rursus si musicus albus ambulas, lisc enim po sunt cliui sim, ergo ec coniunctim dicere 'quia si puta Socrates est musicus, albus,ambulans: sequitur quod Socrates est musicus albus ambulans simul coniunctim . Amplius si Socrates, dicat quis quod Socrates est, & Socrates homo : & Socrates, Socrates homo dicat:& si dicat homo, & bipes divisim . igitur ex diuisis potest semper inferri coiunctim dicendo, quod Socrates est Socrates homo bipes, dico tunc quod esset nugatio. Concludit deinde Aristoteles,quod est manifestum plura sequi inconuenientia, si quis pongi simpliciter vel uniuersaliter fieri complexiones, id est colunctiones ex diuisis, id est seri praedicatum coniunctum ex diui-ss, Quemadmodum sit pone sum nucdicam ua. Nota, quod tantum valet se
mel dicere de aliquo quod sit homo albus: quatum si trecentum proferatur.
nisi quod plures dicendo fit nugatio, quod non fit si semel: idcirco non debent dici coniunctim toties quoties dicuntur diui sim, sed semel tantum . quae sit veritas haec est, eoru quae p raedicanturo subiectorum de quibus alia prε
dicantur; quaecunque praedicantur secundum accidens,uel de eodem subiecto; vel alterum de altero: haec dico noerunt unum, quasi dicat, quod ex talibus, divisim no poterit inberri coniunctum Declarat exemplo dicens: ut homo est albus,de musicus. sed idem noueit dicere musicus albus: ita ut albedo
ipsa super musicum cadat; eo quod falsa sunt, & eidem supple homini, accidentia utraque sunt: idest,praedicata Paccidens de eodem, supple, homine. Nec etiam, licet sit verum dicere quod sit album & musicum: tame album musicum no faciet quid unum: propterea quod dicitur per accidens totum .album usi cum esse . idcirco non potest dici etiam fmficiter coriarius bonus qlsit qui 1; licet dicatur de eo quod sit coriarius , de quod fit bonus, sed ani halbi pes potest coniunctim de homine dici, eo quod non dicuntur de homine, secundam accidens, sed persedi cuturde ipso, quod est animal bipes. Addit deinde,quod non semper ea quae prsdicantur divisim quem adni 'du sunt prs dicata per se, potest inferri coniuncta
praedicatum ex diuisis: quoniam quaecunque iniunt, idest in alio includunt, non possunt praedicari coniunctim caillo. Non enim licet frequenter poni album in praedicato: igitur siue ea sint essentialia, fiue sint accidentalia, diuisa non debent dici :i includuntur in illo: ut Socrates est homo, & est animal igitur Socrates est homo atri mal sit nugatio in hoc rideo non licet, de hoc est quod dicit, neqi homo, homo animal
est, vel bipes homo; quia haec includu- tur
159쪽
tur in homine. ex his igitur manifestuest,duo esse necessaria ad hoc,ut ex diuisis coniunctum praedicatum fiat primum est: quod praedicata illa per se
uniantur ac copulentur, non autem
per accidens: secundum est, quod una ipsorum non sit in altero, idest, quod unum ipsorum non includatur in alio.
Verum est autem dicere de aliquo, & simpliciter ut alique
hominem, homine, aut alique album hominem ,hominem album, non autem semper. Sed
quando in adicino quidem aliquid oppositorum insit, quod
consequitur contradictio, non uerum sed falsum est, ut hominem mortuum, hominem dicere,quando autem non in sit,uerum . Aut,quando insit quide; semper non uerum est, qua douero non insit, non semper u rum est i ut Homerus est aliquid, at poeta, utrum igitur est an non; siccundum accidens e. nim praedicatur, Est,de Homo
non secundum se p dicatur de Ho inero,ipsum, Est. Quare in quibuscunque praedicatio
nibus neque contrarietas inest,
si definitiones pro nominibus dicantur,& secundum se praedi
dens in his,aliquid & simplici
ter uerum erit dicere .Quod au
tem non est, quoniam opinabile est, non est uerum dicere esse aliquid . opinio enim eius
Declarat Aristoteles in hoe ultimo contextu huius capitis, quod diuisum quandoque potest inferi ex coniuncto: ita ut uerum sit de aliquo prius dicere coniunctim :& postea divisim . &hoc est cum dicit. Verum est autem de alia quo dicere simpliciter.hoc est,aliquando si praedicatum coniunctum divisim
proferas verumtat aliquem hominem, idest Plato est homo albus. igitur Pl to est homo, &est albus . tamen hoc non semper contingit uerum . propterea quod quando inest aliqua repugnatia, vel oppositio in uerbis praedicati,
ut homo mortuus, haec duo nanque nomina inter se repugnant, quia nullus
est qui homo appelletur nisi si vivus: quare sequitur quod non verum erit dicere I)lato et 1 homo mortuus igitur Plato est homo,quando autem non imst contradictio aut repugnantia, tunc Verum occurrit dicere,divisim coniunctum,aut quando insit quidem, sed i men non semper insit, & uerum semper est,ut Homerus est aliquid,nempe Poeta.igitur est. no sequitur hoc. quia, esse,praedicatur de Homero secundum accidens. quonia & poeta est. sed, Est, non praedicatur de illo secundum se. quoniam Homerus est, per accidens& ratione poetis, s dicatur illud verbum est. unde concludit, quod in quisbuscunque praedicatis, ubi non est alis qua contrarietas in adiecto, ta praedia cantur secundum se, & non secunda accidens,hoc est,non secudum aliquid extraneum suae propriae desinitionis.
in his dico, quod similiter erit uerum dicere, supple, diuisiti, praedicatum coniunctum. propterea quod exemplificans id quod non cit: cit opinabile,
160쪽
& ideo non est uerum dicere ipsum di contingenti, & de impossibili,
tuti m. nanque opimo non est eius cau- is V. . . . . V .
s quod fit, sed magis causi est quod &necessario; habent enim esse non sit,& ratio est in promptu, quia es quas dubitationes , &c.
se opinabile distrahit esse simpliciter:
ut mortuum distrahit hominem simpliciter: quia non sequitur est homo mortuus. igitur homo est . sic non sequitur est opinabile, ergo est. Dici igitur quod non possumus praedicari a copositis ad diuisa: si diui Ia sunt accidentalia, xt Plato est bonus, te cita redus, ergo est bonus citharedus, non valet. sed si sunt essentialia tunc possunt praedicata praedicari a compositis ad diuisi,ut Socrates est animal, & rationale. ergo Socrates est rationale. ubi autem cadit contradictio non ualet, ut cada uer quod sit homo mortuus nequimus dicere: propterea quod in definitione hominis, oc cadaueris contradictio cadit , & limitatur haec regula puta cum dicimus Homerum esse poetam, ergo est Homerus : dicit quod tunc, illud, est,praedicatur secundum accidens. si-Hiliter si diceret quis quod non est,est opinabile, ergo quod non est, est. R spondet Aristoteles, quod haec illatio
non ualet,quoniam,est, praedicatur de non ente,non ratione entitatis, sed prs dicatur de non ente, ratione opini
De enunciationibus cum modo, & earum ad inuicem oppositionibus. Cap. III.
His uero determinatis, considerandum est, quemadmoduse sic habent negationcs, ct a stirmationes, ad te inuicem, quae
Istud est tertium caput: quodqeide caput habet decem eonclusione ;dubi
tationem unam,&correlarium unum.
accedit igitur ad propositiones nunc quae vulgo modales appellantur. in netque hanc particula, non, non ad verbum, quia tunc cotingit simul eas esseveras, uerbi gratia omne quod est possibile ambulare: est possibile non ambulare. ergo,&c.sed ad modum propositionis: modus aute in propositionis huius est praedicatum,nihilque uarias. ubi notandum est circa hanc partic lam, non,poni dupliciter, circa uariationem: uno modo iungitur ossicio .ppositionis uniuersalis, s. cum subiecto adiungitur, ut non aliquis homo est animal. i.Omnis homo est animal. alio modo tangitur ossicio particularis propositionis. s. eum adiungitur ipsi verbo,ut aliquis homo non est planta. Secundo notandum est secundu Hisp.
quod propositio modalis est illa, quae modificatur aliquo istoru seu modorum .s possibile impossibile conting
ter, necessarib, uere de false, ut Platone currere est possibile, uel contingens,& ita ut cum dicimus homo currit necessario,hic significatur, quod coinpositio cursus cum homine sit necessaria. cli uero dicimus homo uelociter currit,significatur, quod cursus hominis. sit uelox. & sic de aliis eadem ratio. Tertio notandum est , quod in m dalibus propositionibus, uerbum debet subi jci,& modus praedicari,& omnes propositiones, quae non determinantur per istos sex modos, dicuntur de ineste propositiones: quod est dic
sibila, ct de contingenti,& non tionum, saliaeta inodales,&aliae de