장음표시 사용
181쪽
Deinde de ignorantiae speciebus, quae accidunt in scient ijs. Oilenditque finitos esse demonstrativarum propositi uum terminos. de variis speciebi is demonstrationum,ac earum inter se comparatione: ultimo de theorematib. ad demonstrationem inferentibus agit.&de his septem in praesenti libro . In secundo vero libro septem habet alia.& primo de quatuor qus sitis medii termini. si est, quid est, quod seu quia est, es propter quid est. secundo quomodo quideli moliretur, ac se habeat ad demostrationem. tertio definitionem esse per causam. quarto de diuisione causarum,& quae mutuo cocurrant δε quae
non, & quomodo possit illarum esse
demo nil ratio . quinto, de compositione definitionis ex suis partibus ,&cuignotae sunt, quo pacto venentur. Ito, quomodo venentur ipsae causae. s ptimo & ultimo. de cognitione, deque differentia principiorum indemonstrabilium, atque hactenus de diuisione o- tris. ad septimum Sc ultimum consi- Perandum accedamus: &dico breuiter, non esse partem Philosophiae, sed scientiam speculativam esse assirmamus : quia si esset pars Philosophiae, iat nitrumentum quoddam, ut quidam aiunt: sequerentur inconuenientia: quia Logica esset ignobilior ipsa Theorica, quae utitur Logica. Essetque csterarum artium ignobilior, praeterea pars sumitu r gratia sui ipsius, sed Logica non sui' ipsius sumitu r, sed gratia de monilr tionis . ergo non est pars Philosophiae. si ei set pars Philosophiae, Philosophia absque ipsa non posset per se subsist re, sed hoc est absurdum, igitur.Plato
vero instrumentum, & parte in Phil sophiae dixit: ne igitur iuuenes consandentur circa opiniones diuersas asserentium esse partem Philosophiae, de afferentium esse instrumentum, haec mmnia omittamus. primum de subiecto
dubium ponamus deinde ad textum. Quaeritur ergo an demonstratio si s bieetum huius libri , de videtur quod non : quia in illo libro non minus d cet Philosophus artem definiendi qui de monstrandi. igitur non minus definitio quam de monil ratio erit subiecta huius libri. secundo sic, ille liber communiter in titulatur Posteriorum analyticorum, idest, resolutivorum. igitur resolutio, seu modus resoluendi erit subiectum non autem demonstratio . In oppositum est communis opinio dicentium demonstrationem esse subiectum: ad quae argumenta breuiter respondenduin est. δ primo ad primum,
scilicet,quod consideratio de definitione, quae ponitur in secundo Posterioruordinatur per se in considerationem demonstrationis, sicut etiam definitio in demonstrationem ordinatur, cum sit principiti ipsius formaliter, aut vi tu aliter ingrediens ipsam . quare ratio non valet. Ad secundum sic r spo dendum est. & primo negatur cons quentia. dictus est syllogismus d nior strativus resolutivus , quoniam per ipsum resoluitur effectus in principia per se nota, quod de aliis sylli gismis non sic contingit resoluere.ig tur usque ad per se nota est demonstrabilis, vel passio demonstrationis. qum re igitur tale non potuit esse huius scientiae subiectum. 5c sic patet solutio
breuis horum argumentorii. eodem ibmodo in toto opere sumus dicturi ne memorias ac intellectus no dum persectos confundamus.& haec satis pro antedictis
libris Posterim ranrum .ad textum acceda
182쪽
TeX. r. omnis doctrina usq; dupliciter. Cap. I.
hoc opere , est tradere scientiam demon strativam : non prae mittit prohemium, eo
quod in principio primi priorum hoc
egit.. cum dixit primum dicendum de quo est intentio, quoniam circa demonstrationem , &de demonstrativa disciplina. diuiditur autem hoc caput in duas Paules principales: prima qdUmnis doctrina,&omnis disciplina fit ex praeexistenti cognitione . secunda
docet quot sunt modi praecognoscendi .habetque septem conclusiones: tres in hoc primo contextu reperiuntur; ει unam solutionem cauilli Platonis. iuxta consuet udinem, textum expona. eo meliori modo quo potero Deo Opt. Max. fauente. est igitur prima coclutio, quod somnis doctrina, S omnis
disciplina intellectiva fit ex prsexisteri cognitione,J quod est dicere omne
doctrinam a magistro procedentem, re omnem disciplinam receptam a discipulo , aggenerari ex quadam cognitione anticipata . hoc palci indit ei ione : propterea quod mam sellii est in omnibus, supple, scient ijs specula
scientiae per hunc modum procedui,J scilicet,quod aggenerantur ex cognitione praeuia, & una qusque aliarum . scientiarum , etiam per hunc modum procedit. Secundam conclusionem ponit cum cicit, Similiter autem,S circa orationes, J Al it propositiones, squae
sunt per syllogismos, &quae sint per inductio item. virsq e enim, J id est, de orationes, uel propontiones dialeeticae tam illae quae sunt per syllogi linos, quam ills quae sunt per inductionum .s Faciunt doctrinam per privo nota, I
idest ex cognitione anticipata. hae q-dem, id est,quae per syllogismos fiunt, stanquam a notis fiunt:J propterea qd in syllogismo propositiones accipiuntur,ut concessae,& notae.quemadmodupatet ex syllogismi definitione. IIllae vero monstrantes liniuersale per id quod manifestum est singulare,d id est illae quae fiunt inductione, fiunt per id uod manifestu est sinῆulare, quia in-ucens utitur praeceptis singularibus:& habet singularia pro cognitione p- existenti: tertiam conclusionem ponit cum subdit dicens. f Similiter autem,& rhetoricae persuadent, I scilicet ex praeexistenti cognitio nefa ut enim per exempla,quod est inductio,J non proprie, sed analogice , ut etiam in rhet ricis diximus : faut per enthi me mala, quod est syllo is mus.b Habet enim tantam uim persuasio per enthinae mata, quantam apud logicum per syllogi Lmum. sic de exemplo eadem ratio. igitur omnis doctrina, & omnis disciplina fit ex prae existenti cognitione. multa hic ei sent dicenda, sed digniora n talia breuitat is causa ponam . Primo notandum est, quod definitio, & ars mechanica, cognitioque principioru, ut patet in 3. Et hic. cap.6. possunt contineri lub hac cognitione: sed magis proprie competit scientiae, quam artibus mechanicis . Cerdo enim praenoscit corium sectile, serum vero, quod secet. Sc praenoscens hoc dat operam arti. doceturque quonam pacto secari debeat. ecce igitur quod competit .addit illam particulam Untellectiva, ut quidam uolunt, ad excludenJum d et rinam , disciplinam brutorii. quia licet quaedam animalia aliquid dii cat,
hoc est ex multiplicatione habituum. dixit, fit, non autem est, quoniam omnis potentia, quae reducitur ad actum, fit,& non, cst. Secundo notandum quatuor esse genera a rgi mi Potionum: syllogismus, indiactio, ciuilimema ,α exe
183쪽
r tu sellogismus, te inductio fiunt eis-caciores cnthimc mate, &exemplo. enthini ema enim est, ut in rhetoricis
diximus syllogismiis quidam impersecius,& cxemplum inductio diminuta.
quid sit unumquodque horum ibi satis
declaratum est . Tertio notandum est,
quod doctrina,& disciplina idem suntre,sed differet ratione: quatenus enima praeceptore procedit dicitur doctrina: quatenus uero recipitur in discipulum dicitur disciplina. sicut enim ascesus, & deste su side sunt re, sed ratione disterunt quoniam aliud est ascendereti aliud est descendere , sic disciplina,
di doctrina est ima & eadem re,sed ratione differunt. nanque uno modo P cedit a Doctore, & alio modo recipitur a discipulo . dubitatur aute hic anomnis doctrina, Se disciplina stat ex p- exilienti cognitione , α uidetur quod non .aliqua notitia sensitiva potest fieri nulla habita alia prsex istente. igitur& intellectiva. Secundo sic, tanta est ,' portio inter intellectum , & suum obieetiim; quanta eli inter sensum &suu obiectum: sed sensus apprehendit aliquod de nouo absque obiecto prius cognito; ergo & intellectus. confirmatur
quia quicquid potest uirtus inferior, potest & superior . sed intellectus est superior ad sensum igitur. Tertio sic doctrina, & disciplina intelligentiarii
non sit ex praeexilienti cognitione. ergo. patet antecedens, eo quod non di-kurnini. Ad haec argumenta breuiter
respondendum est :& primo ad primudiso non esse simile de sensu, & intellectu quonian in cognoscendo intellectus praesupponit sensum , de non
econtra, ut uidebimus Deo fauente in
libris de anima. Ad secundum dicitur
luod in quodcunque sensibile potestensus sentiendo. in idem sensi Ule potest intellectus per abstractioncm intelligendo licet no eodem modo. pro
Pterea quod sensus percapit sensibile nulla habita cognitione pra existente. quod intellectui hoc non competit. Ad tertium dicendum est, quia nos,q saddiscimus reducitur de potentia adactum rerum notitia: idcirco intellia genti js non potest competere : quia nunquam sunt in potentia,sed semper in actu intelligendi,& habent aeternas intellectiones, & ideo nec ad nouas ἔ-tellectiones in ipsis producendas moueri possunt. Notandum circa hoc es , quod notitia seu cognitio intellectiva est duplex. quaedam est inco plexa quae est de termino siue subiecto incomplexo, ut eli notitia intellectiva termi . . rum . alia est complexa,quae eli de ob .iecto complexo sicut est notitia siue cognitio propositionum . Cognitio item complexa itellectiva est duplex. videlicet principiorum , & conclusi
num . item notandum quod cognitio
coclusionum, Se principiorum duplex est, scilicet senstiua , & intellectiva. ipro quibus dictis erit notatione digna quod cognitio intellectiva conclusi num sit ex praeexistenti cognitione ii tellectiva principiorum , & cognitio
intellectitia principiorum fit ex pra existenti cognitione intellectiva te minorum. Cognitio uero intellectiva terminorum fit ex praeexistenti cognitione sensitiva interiori. Sed cognitio sensitiva interior iit ex prsexilienti cognitione sensitiva exteriori: formetur igitur ille syllogismus hoc modo ci ca primam propositionem. Demo it ratio est intellectiva cognitio. Omnis intellectiva cognitio fit ex praeexistenti cognitione ergo. Demonstratio fit ex praeexistenti cognitione. Praecognitio est ante demonii rationem requisita cognitio, talia cest sua descriptio quantum pro nunc spectat.
184쪽
x. 2. Dupliciter autem, &c. catum. similiter datu ninces usque est autem cognOS.
. proposit ione, animus est immortalis . DEclarato, quod omnis doctrina', & oportet cognoscere subiectum de quo omnis disciplina fit ex praeexisten- quaeritur,ut animus. & passionem quaeti cognitione: nunc docet qusnam sint quaeritur, ut immortale. Dignitatem
praenoscenda , & quot sint. sed, ut inquit Philop.) quia non est de particu laribus sciet ijs nobis propositum, sed simpliciter de demonstratione, no expedit quaerere , quae in singulis sciet ijs praecognosci debent, sed quae in demonti Astrativa iolum . Duae igitur sunt praeco zgnitiones, una quae dicitur quid cit,
' π ς alia vero,quia est,ut ad demonstranduquod si uniuersalis est uera oportet cognoscere quid sit propositio uniuersalis,& quid particularis,& quid propositio uera. Ad cognoscendu an animus
sit immortalis, oportet scire quid sit animus quid significet , quid fgnificet
immortalis.& haec cognitio nona inum
simplicium dicitur praecognitio quid est . quae sic definitur. Praecognitio quid est,eli qua quid unumquodque nomen
ad demonstiationem attinens, signifi-- cet,cognoscimus. Praecognitio uero,
quia dii, ea est qua de monil ration uinvero ut de quolibet uerum eli affirmare, uel negare, quam quidem omnes
concedunt ueram. Secundo notandum i
eli quod cum quatuor sint causae. s. sormalis, eis ciens, materialis, finis . a finali causa nullum praecognitum sumia
tur.quare ergo tantum tres erunt pri-
cognitiones. subiectum quod a parte materiae . Praedicatu in a parte sormae,& dignitas, quae a parte eisicientis sum it praecognitum. duae sunt igitur cognitiones, scilicet quid eth. i.quid nominis. Se quia est, aut quoniam est, vel
quod sit. de quisl nominis quaeritur 'ldsit,& quid nomen sit, & haec sunt duo praecognita simplicia, & quia est: ex
utraque vero, eit prscognitum compositum. ad textum igitur accedamus, inquit Philosophus. sDupliciter autemeli necessarium praecognoscere. i. duo modi sunt praecognoscendi simplices, de alius compostus. salia nanque quia hoc ex principio cognitum, quod duae contrariae non pollunt esse simul uetae: cognoscimus ei te mam selle uerum ad ostendendia per ipsum, quod duae sub . contraris non potiunt elle simul false. tunc cognoscimus de ipso quia ell. itatibus igitur his duo erunt prscognita, scit icci subiectum, de pallio. his resultat tertium praecognitum compositum quid&quia. Quare dito simplicia& unum compolitum tria faciunt prS- cognita. Notatione dignum est,quod inter Auctores haec repperies diuei la.
nassio. Quaesitu in in radicatum interro
Catum: quae quidem nomina unam, de eandem rem lignifica ut nempe, praedi principia,&quae inde monti rationeas sunt prac agnoscere oportet. Ji. unus sumimus, uera esse cognoscimus, ut si modus dicitur,quia est. alia uero quid ell,quod dicitur.J i. quid significet nomen spraenoscere oportet: quaedam autem utraque .ii.& quia eli,5e quid ii men significet. ergo duplex eis praec gnitio , alia simplex , alia composita: simplex est duplex:quaedam praecognosci inus quod sint, ideit,quod dantur iarerum natura, ut anima I scio quod daturi quaedam quid nonae eorum signi ficet: ut scio significare substantiam quandam ab inanimata separata hoc nomen, puta a lapide, & haec sunt duo simplicia praecognita . Composita ue- Io quando utruque praenoscimus, &quod sint, & quid significet. quare tres erunt modi.dat exemPlum .d.ἱVt'pro
185쪽
post haee: somne aut assirmare, aut & duo sunt praecognita, sed tot sunt nugare ue in est,quod est, idest por . praecognita quot quaesita, uel docerotet praenoscere quod ita sit: & dicitur hoc, praecognitum quia est, uel quod est, aut quoniam est. striangulum autequod hoc significat,J ideli quantum ad triangulum, vel passionem oportet D noscere quid ignificet, idest quantum
ad nomen attinet, ac conuenit. s Sed ' unitatem,J supple, sutrunque oportet praenoscere. J i. quod sit uera, supple, haec propositio omnis triangulus habet tres angulos, quia oportet praen
scere, & quid significet, ideli quid per
nomen importatur, Si quod sit simul ita ratio est, quoniam oportet praeia scere sic, in uia non eodem modo haec nobis manifesta sunt.J Notandum hic ell, quod de dato sue subiecto in d monstratione oportet praescire, quid
si,&quod fit,ideli,& an sit.de quasito siue de praedicato quid significet per
nomen talum,de dignitate uero oportet praenoscere an sit uera, quod est utrunque penetrare . Item notandum
est, quod datur differentia inter quid rei,& quid no ininis .Quid nominis eliquando nomen refertur in suum significatum. Qii id rei est conceptus cum res resoluuntur in sua principia .quare aliquis poteli habere notitiam quid nominis, & non quid rei. Item notandum dignitatem esse primum prPcognitum , eo quod ex primis conceptibus , compositum eis . secundum e se quaesitum. tertium uero concessum: eo quod plerunque subitantia,
ni est. secundum aute,quo di subiectum et t. lecundum aute,qu
niam pleruinque accidens eli quod nobis notius est . qui 1 igitur per nomen importatur necet se est scire. nanque siquis diceret aliquo puero, ut adduc ret equum, & ignoraret quid per nomen significet,posset adducere canem, quod non faciet si sciet nomen quid importet ac significet. adest. hic dubitatio quoniam quaesita sunt quatuor, debeat tot pcoῖnita cffe.ergo sibi comtradicit Philosophus .Respodctur breuiter non sbi contradicere ι sed illa quatuor referunt ad haec duo, scilicet, si est,& quid est, quia non dixit requiri illa quatuor in unaquaq:ie re, sed posse requiri. dubitaturi cudo an ponsumus praenoscere demonstrative absique nullo subiecto existente, Scui detur,quod si nanqtie habemus scientia de rosa,quae in actu non existit. igitur. Tertio arguitur quod de subiecto non praesupponitur quid est, quia de ipso quaeritur quid est . assumptum patet secundo huius. Ad secundum dicitur q Ide subiecto, de quo prima passio demostratur,oportet ors noscere ipsum actu&uerὰ esse, sed uniuersale, cuius ellantia est aeterna. licet enim nulla particuliaris rosa sit actu, tamen species rosae est actu. quoniam habet esse in illa. Esese autem est duplex, scilicet uirtuale, Se actuale. habere nanque esse uirtua te est nobilius sed non semper. in cat sis enim primarijs melius est habere esse virtuale,quam actuale, ut homo h bere es e in semine,quam in materiam primam melius est. In causis uero secundarijs melius eii habere esse actu te, quam virtvale,ut rosa melius est, uest actu,quam in semine. ideo licet nulla sit tamen virtuahter est . ad tertium dicitur,quod de subiecto conceditur, quod no oportet prscognoscere quia rei. sed requiritur tantum perdiscum
sum intellectum praecognitio quid nominis. Notatione dignum est circa dignitatem, scilicet, capi posse dupliciter: uno modo stricte, & proprie, de hoc modo prima principia dicuntur dignitates e quo non capiuntur hic . secundo modo large : & illo modo propositiones syllaeismi demonstra iiii dictatur dignitates, ut captu turis c. non autem illo primo modo. tia. -
186쪽
In Lib. . Tex. 3 .Est autem cognossusque antequam sit inducere.
Contextus huius obscuritas, diuersitatem exponentium generat, ac
concertationum . quicquid dicant alii simpliciter quid sentiam expori S. qu niam igitur dixit Aristoteles omnem modum addiscendi fieri ex preexistenti cognitione: idcirco in praesenti contextu duos modos aliquid addiscendi,
affert, unum pro reminiscentia, & de hoc clarum est, quod fit ex prae existenti cognitione alterum de novo, & de
hoc est dubium , quae addiscuntur de nouo dicit esse illa, qup continentur sub uniuersalibus, ut sunt singularia. dicit igitur. IEst,J id est contingit saliquem cognoscere,prius ea cognosce-tem, J id est, quod prius nouerat: & de hoc, nulla adest dubitatio. alia vero cum dicit quorundam,) simul discere& cognoscere contingit. declarat hoc secundum,quia primum clarum est, ut diximus. cum subdit, sut quaecunqueJ sunt, uel scontingunt esse sub uniue salibusJ iam cognitis, quorum habet cognitionem.J i. singularia, dico contingere discentem,& cognoscere ea simili. ex hoc exemplo erit clarum id, quod dico, quod enim omnis triangulus habet tres angulos aequales duob.
rectis, praesciuit, J idest si quis notitia
habuerit, quod lisc propositio uniue salis,habet omnis triagulus tres squales duobus rectis, cum uenerit ad illud singulare, quod est in semicirculo delineatum inducens simul cognouit, Iid est aeqlios angulos cognoscimus, &prius didicimus, & hoc est simul addiscere, & cognoscere. addiscimus cum oculos i semicirculo figimus, de prius in uniuersali sciebamus, dc propter hoc dixit inducens,quoniam cognitio per particularia dicitur inductio , eo
quod per sensum agnouit. ideo subdit
squorundam enim hoc pacto disciplina, J id est assumptio singularium est hoc modo disciplina, unde, quod iste sit in semicirculo triangulus, non nisi per sensum cognoscimus, f& non per medium J cum non possit inter singularia medium repperiri scognoscitur. quod est postremum,J ideli, quod causa immediata, sui quaecunque iam singularium contingunt esse, & non desubiecto aliquo, J idest singulares asi
sumptiones cognoscuntur, non per P
ductam causam: sed per deductionem ex sensu, ut inquit Philoponus. ergo disciplina est singularium, & non uniuersaturin ; Responsio, non dixisse esse singularium absolui Ε, sed hoc modo 'large accipi endo ipsam doctrina qua- .
tenus per sensum cognoscunt; quaedaergo cognoscuntur, quae prius cognouimus, quaedam uero, & simul cognouimus,&discimus. Iuxta autem sente-tiam Egidii, Lineoniensis ,& aliorum multorum, iste contextus aliter explanatur: ne suam spernamus omnimode
sententiam,& ut discipuli, quam illis placet dent operam, illam quoque ponam. Inquiunt igitur, Aristotele nica gere de praeco nitionibus praemissarum: ut sit sensus: est autem alia quiadem cognoscere prius, supple,tem po re, ut maior propositio: quorundam vero simul accipientem notitiam cum conclusione quantum spectat ad minorem propositionem. haec scientia uera quoque est. Hic notandum est, quod prioritas est duplex, scilicet, temporis,&naturae. Prioritas temporis est,
ua aliquid aliud prseedit successiuauratione,qualiter patrem dicimus filio priorem, S dispositiones accidentales priores forma substantiali, quae ipsis mediatibus in materia generant. Prio ritas naturae est,qua aliquid est alterius causa , aut ab illo prs supponitur , qualiter subiectum est prius propria ipsius passione, quoniam est
187쪽
ipsius causa: I punctus prior eli linea, qaoniam praesupponitur ab ipsa
quam ipsius principium. Contra uero sinis itas duplex est, scilicet temporis,& naturae. declaro exemplo , subiectus mul dicimus cum sua passione, tempore. Secundi uero exemplum, ut co
relativa sunt simul natura, ut diximus ro, quia est, est illa quae proeedit ab eff. diu ad causam,ut in hoc exemplo patebit. Omnes nubes, qur in te L se percutiunt, sonum faciunt: At nunc inter se percutiunt, igitur sonum faciunt, quae quidem demonstratio, quia habet praemissas quae sunt causa coclusionis, dicitur ideo demoliratio propter O: in praedicamentis sicut paternitas & fi cum uero argumentor ab effectu adliatio. sic in proposito huius sentetiae causam tunc est demonstratio quia, ut
horum grauissimorum autorum,dicut contingere sciri maiorem prius tempore ipsa conclusione. minorem veros mul natura. sed quoniam minoris notitia est causa notitiae conclusionis; sequitur concedi posse, minorem esse sic. Omnia tonitrua fiunt ob percu D sonem nubiu. At nunc sunt tonitrua. igitur nubes inter se percutiunt. No-tandum etiam est, quod reperitur, &alia demonstratio , nanque propter
quid est duplex, scilicet propter quid
prius notam natura, licet non prius te tantum, & propter simpliciter, pr pore. Dubitaret hic aliquis quod ma- pter quid si inpliciter est illa, quς alio tor& minor ad inuicem relative dicit-tur. igitur maior non potest cognosci,
quin cognoscatur minor, Sce conuerso . tenet consequentia quoniam rela
tiua simul habent cognosci. ut patet in praedicamentis .igitur,dcc. ad hoc argumentum breuiter respondendum est, quod licet intellectus non scire possit aliquam praemissarum esse maiorem sub ratione maioris, nisi ad minorem reserendo, similiter contra, tamen si- nomine dicitur potissima: quae costat ex omnibus conditionibus positis ab Aristotele: secunda erso tanta qd est illa, quae a causa procedit,quando potest quis aliquam aliam causam afferre. in & alia demonstratio, quae procedita causa, sed a causa tam ab ei sectu romota, Sc uniuersali, quod *pe ac *pi non effectum concludendo ex necessitate; potius fraudem quam scientiam causat in intellectu nostro, ut cum ar-gnificatum poterit maioris scire, igno gumentor , quod auditus sit causa, qJrado eius fgnificatum, quae minor ap- homo sit: aut non audire quod sit cai
pellatur, vel econuerso. Item notandum est, ut spectat ad hunc contextum
quod dupliciter potest acquiri scientia in nobis. Vno modo potest acquiri per inuentione, ut docet Philosophus in fine secundi huius. Alio modo potacquiri in nobis scientia perdoctrina scut scientia acquisita in aliquo per actum docentis. Item dc monstratio est duplex,nempe, demonstratio propter uid, de demonstratio quia est. demonstratio propter quid, est in qua ostenditur propria passio de suo subiecto proprio, per definitionem quid ditatiuam subiecti, id est cum a causa ad effectu in argumentatur. demonstratio uesa,quod non sit. haec quidem causa noest necessaria scientiis.
HAec est sexta conclusio huius e piris, quae patitur aliquam dii 5- 'cultatem ob illam particulam, autem, quasi aliquid de nouo uelit pertractare,quia est particula aduersaliua . sed dicerem cum suessano significare hoc in loco ergo,sue igitur,quemadmodununc utuntur latini. volens in serre solutionem Mennonis, id est, Platonis in
188쪽
ennonem, quia igitur dictum est omnem doctrinam , & omnem disciplina
seri ex praeextilenti cognitione, idcirco remouet quandam indispositione, uae posset euelli re ad scientiam demorationis acquirendam. dicit igitur. santequam sit inducere, aut accipere
syllogismum,J idest antequam fiat manifestum per sensum dicimus enim sensum intelligi per id quod dixit, inducens, lioe est unum prae oculis sese osse risingulare,quod est in semicireulo,aut per syllogismum, i. accipere doctrinam,uel disciplinam: ffortasse dicendum est quempiam aliquo pacto scire, Sc aliquo pacto ignorare.J declarat autem hoc cum dixit, squod enim nesciuit si est, I supple, triangulus absconsus, Isimpliciter:Jeo quod non inducit, neque videt triangulum absconsum, per sensum :&hoc modo dicitur ignorare ac nescire simpliciter. s Hoe quodammodo sciuit,quod duos habet rectos simpliciter, I id est, quod vero hoc, supple, absconsum sciuerit quodammodo, est,quod sciuerat in uniuersati, omnem triangulum habere tres
a gulos aequales duobus rectis. igitur non sciuit simpliciter quoniam non uiderat, sensu, absconsum :& sciuit simpliciter quia scit hanc uniuersale propositionem, omnis triangulus habet tres aequales duobus rectis. Ii vero non,JHipple, sciuit, idest hoc modo
vi diximus in particulari,scin unitae sali, primum nescire, secundim, non ignorarc: continget ambiguitas Mennonis I siue Platonis in Mennonem,
ruoniam ille dicebat saut nihil diacit, aut discit id quod sciuit, quae quidem solutio est Heracliti, ut inquit Egidius, qui negauerat scire: aut ut ponebat Plato, qui dicebat nostru scire esse remi histi: & cst solutio impe
se ia . cum omnem doctrinani, & omnem disciplinam fieri ex praeexilienti cognitione dicat Aristoteles: nunc intendit quaedam quae scita sunt nobis prius aliquo modo, & aliquo modo non sunt scita. Inquit autem Philos phu : hoc in loco, cum sint duo praecognoscendi modi. Vnus est huiusmodicum in praecognitum quippiam rursus incidimus, non intercedente obliuione, ueluti si primo visu quippiam
habemus, eiusdem memoriam tenen tes, iterum videamus, cognoscere hoc
nos dicimus. At si obliuio intercesserit, habentes mox eiusdem iterato notitiam, no amplius cognoscere ipsum
dicimur, sed recordati. Et ille est priamus modus cognoscendi. Secundus vero modus est, ut cum habentes uniuersalis notitiam in particulare quippiam inciderimus, quod prius non uidimus, mox id uniuersali cuius notiatiam habemus, inserimus, verbi gratia, si quis viderit magnetem ferrum
trahere,si quidem antea non prae nouerit,omnem huiusmodi magnetem se rum trahere non dicitur cognoscere,
quod magnes sit eius potentiae . sed primum discit si habet docetis copia; Guod omnis magnes ferrum trahit; si cognoscit hoc in uniuersali, testatim videat in particulari aliquam magne. tem serrum trahere, cognoscit illam speciem esse sub tali uniuersali, quod
omnis magnes serrum trahit. ex hisce
quiens , quod est cognoscere alia quidem prius cognoscentem,ut uniuersalia;& aliorum est simul suscipere notitiam , ut sunt illa quae contingunt esse sub uniuersalibus,quorum, supple,uniuersalium habent cognitionem, ut patet de hac , niuersali propositione sci- lta: omnis triangulus habet tres angu-s t
los aequales duobus rictis: in docens Psensum de hoc absconso in semicirculo,&confirmad quoque citin dicit in
nullorum hoc modo est disciplina, &non per medium, id est per causam immediatam, singulare uel ultimum co-
189쪽
gnoscitur,quia inter singularia no datur medium. igitur in praesenti contextu ait,quod antequam per sensum syllogismum capiamus forsitan illum no
ignoramus aliquo modo, nepe in uniuersali, sed non in particulari. nanques quis p manibus, &absconsum triangulum habeat, scimus omnem triangulum habere tres angulos aequales duobus rectis , statimque cum inducit illum, quod absonias erat, illico dico, dicimus, ta illum habere tres . non q1 ignoremus illum habere tres,sed quia
ignoramus an verus sit triangulus sed melius in 1equenti contextu Patet solutio.
sophistae, tempore Aristotelis ipsum scire destruxerunt, & uteban tur hoc cauillo: si quid contingat nos scire, sit istud, omnis dualitas est par: sed hoe non scitur. igitur nil contingit nos scire. in hac ergo septima conclusione ollendit illos non rectam dedi Lia solutionem : ponitque in fine cauilli dilutionem , inquit igitur, non enim dicendum est sicut quidam argumentantur, uel soluere conantur: quae quidem solutio haec erat ; scis inquiunt
omnem dualitatem esse parem,an no λdicente autem, supple,hoc,aut concedente hoc se scire ; attulerant quanda dualitatem, quam dualitatem non opinatus est esse, id est absconsam prae manibus, quare neque parem, quasi dicat tu nescis hanc esse dualitatem, quare quoque neque parem esse ipsum scire inserunt. adducit quandam saliam solutionem: cum subdit dicens . soluunt enim quidam dicentes non cognoscere omnem dualitatem esse parem, sed quam sciunt esse dualitatem, illam di- eunt esse dualitatem, & parem. Sequitur deindebat tamen, id sciunt,cuius habent demonstrationem.& de quo eam supple, demonstrationem, acceperui. nanque illi acceperunt eam demostrationem non de omni dualitate, quam sciebant dualitatem esse parem, aut quem seiunt esse triangulum, sed accipere oportet simpliciter de omni tri gulo ac de omni dualitate; quare dixit haec, ut magis falsam dilutionem ost dat ac sine aliquo addito, esse demonstrandunt, seu aliqua adiectione . demostratio enim non sic debet fieri. una. propositio huius dilati, non sie accipitur, quod quem tu nosti esse parem . numerum aut dualitatem, aut triangulu,
sue rectilineum, quia omnis triangu- Ius ex tribus lineis constat, sed de omni, supple, dualitate, & de Oinni triangulo in uniuersali scit. Diluit demum cauillum cum subdit dicens: sed nihil ut opinor, quod quis discit prohibet:
sit ut scire, sit etiam ut ignorare: scire in uniuersali quia scimus omne dualiatatem esse parem, & ignoramus in particulari: hoc inquid modo in conueniens non est scire, & Ignorare quodammodo. sed in conueniens est si hoc modo scit, scilicet, addiscit inquantu, scit, id est, quod in uniuersali scit, non discit in uniuersali, neque ignorat in uniuersali. igitur eli mani tellum nil sequi in conuenientis aliquo modo scire,& aliquo modo ignorare, & erit cauillus dilutus. hic sunt quaedam dicenda. Et primo notandum,quod ante Aristotelem dux fuerunt opiniones,circa
scire: primaque fuit Heracliti, qui dicit non contingere nos scire. Primo propter varietatem rerum,& cotinua
illarum fluxum: propter quod eadem res non potest bis in eodem statu pe manere ; ideo ob hoc certam ac dete minatam non possumus habere scientiam. Secundo si contingeret nobis ali
uid scire, aut id in hoc mundo, aut inuperiori esset non in hoc inferiori adipter reru varietatem, ut diximus; neq;
190쪽
in mundo superiori propter maxima scientia ab aeterno Deo ipsam in prIn-
a nobis distantiam. ergo, dcc. fuit etia cipio creari. quare creatur sciens , dc Socratis.Secutida opinio suit Platonis per consequens non addiscit aliquid in illo dialogo, qui Menon appellatur de novo, quod est in fauore Platonis. sue inscribitur: dicebat enim quod co Tertio arguitur sic, si anima no cre
tingit aliquid scire , sed non de novo; tur sic, sequitur ipsam esse alterabile, sed nostrum scire dicebat esse quodda quod est contra Philosophu in .Phycreminisci: Immaginabatur enim Pla- igitur creatur cum scientia:& nihil de to animam nostra a principio elle crea nouo discit. Ad primam rationem rotam cum omnium rerum intelligetia; spodet Aristotetas duplici ratione rein deinde ob corporis cum ipsa unione probando, quia illud scitur cuius de impeditam esse a suis operationibus, monstratio habetur. Sed per demon- ut illis singeretur deinde exercet pau strationem de omni triangulo notitia latim iuxta vires, & dispositiones cor habetur simpliciter, &non solum deporis, de haec fuit sententia Platonis. triangulo, qui praescitur esse triangu- Aristoteles autem post hos alites ra- Ium. igitur qui scit uniuersaliter, de tus est. Contra Heraclitum, & contra omni scit. Secunda ratio: nulla praemisso cratem, licit, quod contingit sc ire; sa demonstrationis accipiebatur cum imo falsum est hoc negare ac absurdu. illa additione quem scis esse triangu- Contra uero Platonem dixit, contin- Ium, sed accipiebatur simpliciter degere nos scire de nouo. Modus autem omni triangulo: ergo etiam ista con-
huiusmodi co ligitur ex lib. 3. de ani- clusio omnis triagulus scit simpliciterniam ecesse est intelligentem thantas- de omni, non autem solum de illo quemata speculari, de in libro de sens. N, praescitur esse triangulum , ad confimhil est in intellecti quin prius fucest mationem dicit non esse in conuenies, Osua quia scientia in uobiicit ex ut opinor addiscere de nouo id quod speciebus in phantasia existetitibus, scimus sed diuerso modo a priori, ut vi inquit Com. in illo 3. deci: is a spe quod in uniuersali sciebamus in parti-
ciebus sensibilibus. sicut et go. species liculari cognoscere,& sic patet prima sensibilis est potentialiter in sensu,an- solutio. Ad secundum argumentum ditequam a sensibili generetur sic spe- cenduin est animam humanam a prin- ei es intelligibilis eli in intellectu po. cipio sitae creationis esse essentialitere en tral iter, priui quana producatur per aeq; psecti, sicuti cli est cu habilib. scieintelligibile, quia aliter intellectus no tificis reple a, veruntanae accidentali moueretur ad illam speciem . conclu- ter, aut nullius ut modicae perfecti sio est igitur scientiam esse potentiali-.nis est,sed fieri pol in proce uti accid j μer in intellectu, antequam actu gene- taliter valde perfecta: &hoc sussicit. a .retur. Dubitatur an aliquid contigat Ad tertiam, & ultimam rationem di- scire de novo, & videtur quod non ,& citur, quod est concedendum animam patet ex Lmplo; nam siquis scit hanc alterabilem esse alteratione persecti niuersalem , omnis triangulus habet ua, & large sumpta, aliquam sciet iam tres aequales duo b iis reciis ; illico scit acquirendo, non tamen alterabilis est istam conclusionem, is , Modest in alteratione corruptiua,&proprie sum semicirculo,&c. ergo. Secunao sic ani ipta, qua las potest esse calefactio, rema humana a Deo immediate creatur, frigefactio, & similia , quae omnia cum ii ne scientia ipsa sit valde impe intendit Aristotele in illo scit rivo secta, non videtur verisimile absque Physicorum . colligamus nur c bi cub