장음표시 사용
211쪽
magnam habet agnitatem cum parie, tanc propter huiusmodi assinitatem attribueretur parti, quod toti competit: ijseni in totis, quae sunt in parte siuequs habent assinitatem eum illa parte, inest quidem demonstratio. i. demon strantur ex iis totis,quae partib. insunt: ruerit de omni, aut videbitur de omni, quamuis no p erit vere.Sed tamen non erit demonstratio huius, supple. subiecti secundum veritatem primi uniue
salis, quia ibi non inerit illi subiecto
primo. Dico autem huius primi, secundum quod huius demonstrationem. i. uniuersaliter, Sc primo. quia demolire tio est primi uniuersalis, quod est dicere, quod illud appello subiectu' viriuersale primum, cuius eli demonstratio uniuersalis; propterea quod dem stratio est semper respectu primi via, uersalisaiic autem sunt quaedam notada, & primo quod aliquod est uniue sale sub quo solum unu singulare reparitur,ut sol, luna, quae per natura sunt incorruptibilia, &ideo error hic est primus, quod aliquis aestimabit,quod . eadem sit prima passio solis, & huius singularis soIis. Similiter esset si no daretur nisi hoc animal homo, quae conuertibiliter dicerentur de animali putaret quoque dici de homine. An possit genus saluari in unica specie, in ante praedicamentis fuit satis dictum. s. in nostro tractam de pridicabilibus. Notandum secundo est, quod unipem sale hoc peccat in illa particula secundum, quod ipsum. nanque diximus debere esse de omni per se,& secundum quod ipsum . igitur crederemus competere haec passio siue hoc praedicata alicui subiecto, quod non competeret ei secundum quod ipsum. i. uniuersaliser. Tertio notandum speciem esse positam in quadruplici differentia, quaedam habet plura indiuidua tam simul quam siccessive, tam per tempus,qua per instans ut homo. quaedam habent
plura indiuidua non simul sed sueee:
siue,&per instans ut phenix. Qusdam habent plura indiuidua non simul,sed successive; non per tempus sed per i stans se ut unumquodque indiuidua
per instans tantum duret, ut mutatum in motu esse: hoc tamen non sta proprie debet dici species. Quaedam non habent nisi unum individuum tam per tempus, quam pes instans, ut sol luna,& similia. Notandum iterum,quod se cundus error peccat ad id, quod diciatur uniuersale dici per se.Tertius vero
error ad id quia dici de omni, re priamus ut dixi ad secudum quod ipsum.
autem, Sca t. SE in praesenti contextu dec Iarati nem nobis praebere diximus supra; ideo exemplis illustrat quae dicta sunt de uniuersali, & primo quo ad tertiuerrorem, secundo quo ad primum,tertio quo ad secundum , quo ad tertium dicit, si ergo aliquis demonstrabit, qJ recis quidem supple lineae, non intemcidant, i. si alicui videbitur, quod recte
lineae aeque distantes non concurrant,
quod quidem non concurrere est propria passio linearum aequi distantium; quod primo illis: videbitur utique hi iusmodi esse demonstratio propter id, id est videbitur huiusmodi demonstratio uniuersalis primi. propter hocq Ihaec passio non concurrere videtur imesse rectis omnibus, supple, lineis, tio autem est. i. sed non est huiusmodi do. monstratio: nisi quidem fiat hoc. s. fiat demonstratio, quoniam sic aequales
sint, idest, quod sint mus distantes: sed secundum , quod quomodo libet aequales. sed erit demonstratio secundum quod sunt equi distantes, quasi dicat,si aliquis demonstrabit,quod rect
non concurram, videbitur utique esse
212쪽
demonstratio huius contIusionis, supple praedicati siue passionis uniuersaliter, propterea quod in omnibus rectis fit. non est haec denion stratio praedica- si viii uersaliter quia non olat, eo petit omnibus rectis: ergo niuersala p- dicatum, nisi fiat hoc. i. hsedem ostrario, quod sic aequales sint ; secundu r ctuni, vel si non secundum rectum, saltem quomodolibet aequales. Ponit deinde exemplum ad primum modum. dicens .Et si triangulus no esset, quam uosceles secundum quod isosceles videretur utique inesse: supple demonstratio, secundum quod isos celes. q. d.
quod si non esset alia species trianguli quam iso sceles, aliquis credet habereres,quod primo supple,haec passio in est triangulo primo inesse i sceli.qd
non est vera sed falsum ut patet: quOriam triangulo primo competit. Pinnit deinde exemplum de secundo nam do erroris, seu de secundo errore dicens proportionale quod commutabiliter et t. haec passio, commutabiliter proportionari, secundu quod, id- est per se, competit numero, & secundum quod L& per se lines sunt. i. de copetit per se lineae, & secundum quod i Mida,& secundum quod tepora sunt, hi est,&per se competit corpori,& tepori: de quibus omnibus illa passio simul demonstrari potest . Quemadmota divisim demostratu est in alijs sci rijs: deinde subdit contingens autem hoc eli, possibile est, de omnibus his, unica demonstratione hanc passione
demonstrari: sed propter id quod non
est nominatum. i. illud uniuersale subiectum primum est in nominatum, de quo subiecto, tanquam uniuersale d monstrari deberet, secundum qd haec omnia sunt unum. i. in quo haec omnia uniuntur, scilicet. numeri, longitudia nes,tempora, solida,& specie dit serentia sunt supple adinvicemiscorsum accepta,qd eli dicere,quia illud subie-
ctum in quo uniuntur est in nominatum, vel non habet nomen: 8c tamen conueniunt i dico non fieri de his omnibus una demonstratio,prout unium
tur in aliquo communi subiecto: sed potius fiunt demonstrationes diuersae de cis . prout sunt specie differentes ac distinctae, eo quod ibi non accipitur uniuersale primum. ideo subdit. seo sum ab inuicem accepta sunt, supple, hae passiones, divisim acceptae sunt; nucautem uniuersale monstratur. i. nunc,
velut facit ad propositum nuncum. uersale monstratur non distincte ac diuisim, sed simul de omnibus, quibus primo,dc per se competit. Non enim lineae secundum quod lineae sunt,& numeri secundum quod numeri sunt,inerat, supple, haec passio unauersaliter,& primo ac per se: sed inerat secundu quod hoc est. i. sed secundum quod est uniuersale ad illa omnia, quod supponunt uniuersale. i. sed eis insunt secundum illud in nominatum subiectu uniuersale , quod supponunt esse uniuemla eiusde praedicati si ue passionis. Subdit deinde : propter hoc supple, quod
dictu est, nec ii aliquis monstret unu quemque triangulum, demonstratione, aut una, aut altera, quod duos rectos habet unusquisque , isopleuron seorsum,& scalenon,& iso sceles, ideshsquis aut una demonstratione,aut plaribus de unaquaque specie trianguli demonstraret, habere tres angulos aequales duobus rectis, ut si de ilose te seorsum, de scaleno similiter : nondum cognouit triangulum,quod duos rectos habet. i. non proi ter hoc cognoscet triangulum habere tres angulos,
sed sciet solum sophistico modo. neq; persccte triangulum uniuersaliter cognosceret, ne quidem s nullus est prp. ter haec triangulus aliter: neque dato, quod nullus esset triangulus praeterrdictos triangulos: ideo dicit quoniam non secundum quod triangulus est. LE E a viriue
213쪽
uniuersale eognouit, neque omnem triangulum, supple, in genere cognosceret, sed secundum numerum. i. m teriam , secundum speciem autem, id- est formaliter vio cognoscet, licet nullus esset triangulus quem ipsensi nouisset. causam huius dicti assignat ducens. Quando ergo non nouit uniue
siliter,& quando nouit simpliciter manifestum ei l. i. patet ex dictis, quando quis non nouit uniuersaliter, & quando simpliciter, quoniam si idem erit triangulo,& i pleuro,aut unicuique, aut omnibus. i. si idem est esse,vel eadeest ratio, triangulo, &i pleuro, aut unicuique speciei trianguli,aut omnibus simul; tunc sciendo habere tres de omnibus speciebus trianguli; vel de unaquaque per se sciemus,& deipio triangulo. ii vero non est idem,sed est alterum , vel altera est ratio trianguli in uniuersali, & isoscelis, vel aliarum specierum tunc non nouit de triangulo, secundum quod est triangulus. igitur,&c. Notadum hic est quod ea quae sunt speciei competunt generi licet non viuuersaliter; esse enim rationale quod competit homini competit animali non omni . Notandum tres esse species trianguli scilicet aequilaterum, gradatum, de is oscelem . Si habet omnia latera aequalia dicitur squilaterus, s omnia inaequalia, dicitur gradatus,si duo dicitur itisceles. Notandum te tio quod superiora disserunt, ratione, ab inferioribus: idcirco aliqua possunt competere inferioribus secundum qJhu Iu .quae non competunt superiorib.& econtra, ut si eandem rem dicit limmo Sc animal in homine: tamen homo dicit istam rem mngi, determinate ac specialiter. animal vero magis confuse Hse Egid. alia possent dici sed quia
potius ad mathematicam scientiam spectant, quam ad logicam ideo breuntatis causa omitto.
Tex. IS. Vtrum usque si igitur est.
Vemadmodum in primo contex diu dicebamus, dat regulam, modum,& viam tognoscεdi su tectum uniuersale primum in pri sentia. cum dicit utrum autem secundum quod triangulus est, aut secundum qdisosceles insit,& quando de hoc est primum & uniuersale, cuius est demo stratio; manifestum est,quando rem
iis infit primum. i. quod subiectu tune est uniuersalel primum cuius est demostratio. Deinde dicit quod manifestum est supple, subiectum uniuersale prismum esse, quandocunque ablato ab MI ijs adhuc inest ei istud subiectum vnia uersale primum: vi ilbsceli Deo triangulo iniunt duo recti, sed ablato hoc. quod est esse aeneum, remoto & isost te, supple adhuc insunt duo anguli r dii triangulo, sed non insunt remota
figura, remotoque termino: remota
nanque figura siue termino qui prius est ipsa figura: quia in diffinitione figurae ponitur': nam figura est quae termi no clauditur, igitur remotis his,s. ha bere tres ab his, remouetur a triangi lo,ssed non primis.J i. sed non competit figurae, aut non competit termino
habere tres, taquam subiectis primis. Quo igitur primo)J huic non respondit, sed vult solutionem inferri, aut subaudiendam. s. quod triangulo abi to primo, passio illa auferatur concludit quaestionem cum dicit. Si itaq; tritis gulo ablato, passio illa auferatur,tunc sequitur quod illa passio, & secundum hoc. i. hunc triangulum, inest&aliis triangulis, & huius supple trianguli est demonstratio. icitur hoc erit unia uersale primum perse, & secundum quod ipi um,quoniam de hoc est dem sistratio. erit ergo uniuersale subiectu, de praedicatum. subiectum uniuersale
214쪽
est quo posito ponitur,& quo remoto,
remouetur prino,& immediate. Notandum est ad cognoscedum subiectu uniuersale primum, duo requiruntur. Primum est quod remoto ab eo remo ueatur ab alijs supple subiectis: secundo quod insit ei uniuersaliter.vnde sequitur quod habere tres ineli triangulo primo, quia si remoueatur ab eo,&ab alijs: N inest subiecto uniuersaliter propterea quod haec passio non inest luperioribus neque inferioribus ad triangulum. superioribus, ut non inest figurae haec passo . inferioribus ut non inest aeneo,vel ilosteli no inest primo.
Tex. 19. Si igitur, usque mani-sestum autem. Cap. VI.
IN hoc eapitulo ostendit Aristote
les demonstrationem esse ex nece rusarijs,& proposi t ion ibus per se. in quo
quatuor facit. Primo tres coclusiones ponit. Secundo tria correlaria. Tertio 'ubitationem una. Quarto & vltimo
illius dilucidationem. in praesenti contextu duas conclusiones ponit,sexque rationes ad secundam. dicit ergo. Si de monil ratiua scientia est ex necessarijs principijs : quod scitur non potest aliter se habere: quae autem per te sunt ideli,quod scitur ex iis qus per se sunt, nec ellario insunt rebus : haec enim insunt in eo , quod quid est. i. quantu ad. primum modum dicendi per se ubi indicatu eit de diffinitione lubieci talia autem. i. subiecta insunt in eo quod qdeli, quibusdam praedicantibus de ipsis, idest, ut ad secundum modum dicendi per se attinet , in quo subiectir ingreditur diffinitionem praedicati,quorum supple prsdicatorum sue passionum,
per se alterum.oppositorum necesse est inesse, ut patet: nanque per se passo, vel eibuno nomine nonar nata sicut habere tres est species trianguli:& tuc
simpliciter Ioquedo neeesse est talem passionem ineue subiecto .vel denominatur passio per duo opposita, sicut dicimus,quod rectum, & curuum est passio lines, ta tunc oportet alterum odi positorum inelse. Semper igitur quae iunt per se,noce aria sunt:& quoniam de monil ratio ex his est, quq sunt per se, erit ex necessariis. Deinde subdit secundam conclusionem .d. manifestuest igitur, quod ex huiusmodi. i. propositionibus per se, quibusdam utrique,
idest propolitionibus, fit, supple, de-nioni irativus syllogismus. primam initionem ponit, cum . d. quia omne sup. quod eli aut inelt sic.i. per se, aut secundum accidens: accidentia autem non sunt necessaria, quare ex his no sit demonstratio. secunda ratio est. Aut igitur sic dicendum. Lquod demonstratio sit ex necessarijs, puta est ex his , quq per se sunt, aut ponentibus primum. i. aut oportet ponere principium,demostrationem necessariam esse. de si id qε dein onstratur aliter se habere non potest. sequitur quod oportet syllogi simum de monil ratiuum esse ex necessari j . tertiam rationem ponit deinde. d. ex veris quidem est. i. ex veris conti
git syllogi rare , Γ & non demonstrantem. J i. sed non contingit syllogitare demonstrative, sed aut demonstrante, ideit, sed solum contingit syllogi a re dc, moia stratiue,qui ex necessari h syllo. gizat: propterea quod ho est propriude mons irationis . Quarto probatur quoque . signum autem quod dena Onstratio fit ex necessariis, est hoc ; quoniam initantias sic formamus ad opinantes demonstrare, quoniam necesse non est si opinamur, aut si contingit omnino aliter se habere, aut orati nis, sue,disputationis causa supple id supponitur , quia tunc non erit sic. idcirco signum est, quod demonstratio ex necessariis sit. Notandum hic est qJ
non solum quidemo uitrative syllogia
215쪽
rat potest inferre ae concludere ex necessariis; sed etiam qui dialectice pro-
Odit, ut omne animal coloratum, minnis homo animal. igitur. Sed dicendu quod Aristotelis intentio in praesenti, est,quod non demonstrans ex necessaariis, intelligitur, quod ille qui non demonstrat,non semper ex neccssariis P- cedit: sed demonstratis proprium est semperite ex necessariis procedere. Dubitaret forte quis, quod accidentia non necessaria sunt, ut ait, quoniam necessario, omnis coruus est niger;& tamen ille passiones sunt accidentia cornutii a suorum lubiectoi u . Ad hoc dici potest, hanc propositionem scoruus es nigerJnon esse necessariam, quonias ossumus imaginari coruuin alboc ore conspersum, & tamen erit cor u . Hinc oritur aliud notandum, quod duplex est abstractio, una praeci sitia, altera diuisua. Abstractio secundum prFrisionem, est cum volumus considerare unam rem absque altera: ut patet
cedinem, possumus considerare dulce da nem absque rubedinis considerati ne. Sed secundum diuisionem est, qua- do volumus' unam rem absque altera omnino, tunc erit falsum, vel falsa c6sideratio, eo quod non potest considerari.
Tex. 2 o. Manifestum usq;. Cum igitur conclusio.
ponit in praesenti contextu primum A corrotarium, cum duabus alijs rationibus. dictas hoc modo, quod estiua uisestum ex his: quoniam sunt stulti qui opinati sunt bene accipere primcipia demonstrationis, si propositio, isuppi quam accipiunt pro principio, fuerit. probabilis,& vera quemadmodum faciunt sophistae: Ze rationabilia lex male opinλntur, quoniam scire,est
habere scientiam .i. per demonstrati nem, quia non omne, quod probabile est,aut quod probabile no est, est principium .sdemonstrationis,sed supple, est illud pri iaci lim,quod primuiu est in illo genere circa quod demonstratio fit:& verum, supple,demonstrati nis principium est, non autem Omne, sed oportet ut sit verum propriu, su ple generi circa quod fit demonstratio. igitur demonstratio est ex veris, primis,& ptopriis, de talia sunt necensaria, ergo e x necessarijs est demoliratio. Ponit quintam rationem dicens .
Quod autem syllogismus demon Ilr tiuus debeat esse ex necessarijs est m msessum ex his: supple, quae sequuturi propterea quod, si quis non habet propter quid eius. i. causam cuius est de- moi. uratio, non est sciens: nanque vein secundo capitulo explanavimus, scire est per cauiam cognoscere: atqui si demonstratio ex necessarius non esset: minime haberetur ea quae propter Oest ratio: exemplificat.d. sit autem utiaque ut, quod, a,de,c, ex necessitate esse, idest sit haec conclusio omne, est,a, ne celsaria, aut ex necessariis,b, aute in dium per quod demonst ratum est non ex neccssitate.i. illa per qua est demonstrata ista conelusio omne, c, est, a, sit non ex necessariis, sed ex contingentibus, tunc inquit ipleno sciuit propter quid. l. per causam,vel non sciuit illam conclusionem propter medium necessarium. non enim est hoc.i. non necessa rium; propter medium, sed necessarium,vel sic construe, no enim est hoc, idest non scitur ex necessitate, propter hoc medium adde tamen, sed sciuit ex contingenti. igitur demonstratio est ex necessariis. sextam & vltimani rationem ponit, cum dicit. Amplius,uelitem,si aliquis nescit supple rem, nuchabens rationem, ec saluus, &re conclusioneq; salua, neque rei sit oblitus:
is quoque neque prius stivit. Hic no
216쪽
tat D. Thomas fidelissimus Comment. uod innuit Aristoteles quatuor mo os quibus aliquis amittit scientiam quam prius habuit. Primus modus est quando excidit a mente eius ratio perquam prius sciebat. Secundus modus est per corruptionem ipsius scientis. Tertius modus per corruptionem rei scitae: sicut si scientia sit te sedente dii sedes: te vero non sedente periit. Quartus& vltimus modus est per obliuionem. est igitur ratio, quia si res salua sit. i. scibilis & tu scis saluus . i. non corruptus:& nihil sis oblitus, Se illud medium contingens sit mutatum P quod tu sciebas conclusionem, tunc nil es oblitus, & tamen tu nescis illud medium quia est mutatum. ergo tu nosciuisti illam conclusionem per illud medium. ideo subdit quod non impedits ponatur tale medium contingens esse falsum, quia possibili posito nullum sequitur impossibile, &haec sunt quae
dicit, quod n aliquis nunc non sit, cum tamen eandem rationem habeat, quaia prius habuit, & saluatus est. i. no desit esse,& sanuare. i.& re scita, & non comrupta, nec oblitus est ipse, patet quod neque sciuit prius . his igitur quatuor conditionibus istantibus quicquid nitenescis, nunquam sciuisti,&quia omnibus i stis conditionibus stantibus si per medium non necessarium scis conclusionem necessariam, corrupto medio nescis illam: igitur nunquam eam sciuisti. ideo dicit, corrumpetur autem utique medium nisi sit necessarium: ita re habebit quidem ratione saluus, alua re, nescit autem: nec ergo prius scivit. q. d. quare si ita sit habebit rationem siue conclusionem saluus, salua re, quam ipse scit, nescit autem, supple, quia caula, &mediu ablatum est rergo nec sciuit prius: si vero non corruptum supple eli medium, contingit autem corrumpi, vel eli contingens
natura ; quia quod accidimique erit possibile,& eontingens: sed est impos.sibile sese habentem scire.q.d. Phil sophus, si dicatur quod mediu non elicorruptum, licet contingens sit ponatur ergo ipsum corrumpi; ex hoc nublii debet contingere impossibile, quare concludendum est, ut prius esse impossibile sic se habentem vere scire, Quando medium per quod conclusio scitur,suerit corruptum. Notandum hic est,quod principium duplex est, L quoddam commune, & solum virtu liter ad demonstrationem cocurrens: quoddam autem demonstrationi appropriatum,& formaliter ad illa concurrens , & de hoc loquitur Aristoteles .ialeque debet esse primum in genere circa quod fit demonst ratio. Secumdo notadum circa ultimam rationem Aristotelem velle inferre, quod cum demonstratio sit per causam, & contingens non possit esse causa necessa iij demonstrative: sic non sciretur coctuclusio per medium contingens: ergo ex necessariis. Tertio notandum secundum Egid. quod prius scire, & pollea nescire est perdere scientia: sed scie
tia non perditur nisi altero quatuor modorum. Sic ergo se habente, idest manentibus omnibus litis conditionibus impossibile est scire aliquid, & po
stea nescire. Hoc argumentum desumptum est ab authoritate aduersarioru,
qui uolebant demonstrari per conti gens, quod negat Philosophus.
TeX. 2 r. Cum igitur.Vsq;. Quoniam igitur.
Erindum corrotarium hic ponit. videlicet quod coclusio necessaria
per mediu contingens non potest demonstrari. dicit ergo. cum igitur comclusio est cx necessitate nihil prohibet medium non necessarium esse, ex nocessitate non esse per quod, supple, me
217쪽
dium. monil rata est illa coclusio. quoniam est. i. contingit necesiariu ex non necessariis syllogi rare: sic & verum ex non veris,quasi dicat, quoniam coli git ex non necellarij. syllogizare siue concludere verum : quemadmodum ex non veris contingit sy llogizare verum, vel cocludere vertim. cum igitur medium est ex necessitate,& conclusio quoque est ex necessitate, sicut ex veris mediis, semper verum cocluditur. exemplificat hoc in terminis dicens. sit enim, a, de, b, ex necessitate i. si haec maior propositio omne, b,cit, a, de necessitate,& hoc . i. b, de,c. supple praedicetur ex necessitate, necesse eli ergo, y a, C, inesse. i. necesse est,a, inelse,e, sed cum non ex necessitate sic conclusio, id est at cum concluso non est nece Diaria , neque medium est possibile esse necessarium , ut patet in terminis . sit enim,a,in c, non ex necessitate inesse. i. sit haec concluso,a, in Gex non necessariis, in b, autem .a,& hoc supple, b, sit ine,ex necessitate,& a,ergo in C,ex neces state erit . fiatq: svllogism us: Omne a, est c, omne, a,elt,b,Se omne,b, est,c, igitur omne,a, est,c, sed non supponebatur. i.non fuit concessiim, quasi dicat, non polle concedi conclusionem non
esse necessa riam si praemisis necessarisit mr.Vbi notandum elicum dicebatur in litera , quod medium per quod demonstratum est necessarium. i. necessarium esse de in onstratum ex non necessarijs, per demonii ratum intelligit syllogia atum largo modo, ut ex seque u- tibiis patet. Notandum secundo secundum Egid. Aristotelem innuere duos bonos modos syllogi randi, scilicet, a, positione antecedentis: ut si praemissae sint necessariae,&concluso eli necessaria, &a destructione consequentis: ut si conclusio non est necessaria, nec conclusio est necessa-
Tex. 2 2. Quoniam igitur .vs l.
IN praesenti contextu quatuor iacit
Aristoteles. Primo ponit tertium corrotarium. Secundo tertiam conclusionem.Tertio dubitationem. Quarto&vltimo eius dilucidatione in . t uan tum ad promum diciti quoniam igiturs scit demostrative, oportet inesse ex necessitate. I. per medium necessarium oportet ineste, manifestum est quonia, de per medium necessarium oportet habere demonii ratione, aut non sciet:
propterea quod si non habet huiusmodi demonstratione mi neque sciet propter quid, neque quia: igitur medium, quod scit oportet esse necessarium: de patet consequentia, quia syllogismus demolirativus est ex necessarijs. quareeit necesse illud esse; supple medium necessarium : nanque si medium quis assumat non necessaritim aut opinabitur nesciens, supple se scire,& erit nosciens quotiescunque opinabitur non
necessarium tanquam necessarium raut supple, si assirmat medium tanquinon necessarium , neque sciet, neque
opinabitur se scire similiter, siue dicatur quoniam sciat per media.i. media-ta,sive propter quid,& propter inam diata; semper hoc fiet per medium no cessarium. Vbi notandum est demonstrationem propter quid semper esse per causas immediatas. Demonstrationem vero, quia quaedam ab effectu, quaedam uero a causa remota. Tertii conclusionem ponit subd. in quo determinat non esse demonstrationem
accidentium, sed quorundam, quia duplex est accidens, ut vidimus in ante- praedicamentis: quoddam separabile, re de hoc non est demonstratio , deuoddam inseparabile, edde hoc este monstratio. dicit igitur. Acci delitiuautem
218쪽
atatem non per se quomodo dissi nitum est, per se quidem non est scientia demo nil rativa. i. Accidentium quae per se non sunt eo modo quo diis nita sunt per th: non est scientia demonstrativa: rationem subdit, quia non est. i continiit monstrare conclusionem ex neces-ariis. accidens enim contingit non esse.i. esse separabile, de tali dico accidete non esse scientiam demonstrativam adde tu hanc sequelam ergo de inseparabili sic. Ponit deinde dubium. d. Et tamen sortasse aliquis ambiget siue dubitabit, cuius caula haec oportet Interrogare de his supple contingentibus , si non est necestarium conclusionem esse ex huiusnodi contingentibus.Respondet ipse dicendo,quod nihil differt si aliquis interrogatus couintingentia. i.de contingentibus, pollea concedat conclusionem.Oportet auteinterrogare supple de praemissis contingentibus, non tanquam necessariuesset propter interrogata, sed quod discere necesse est illa diceti. i. necesse est illam conclusionem concedere, si aliquis illa concedit: de vere dicere si verae sunt. i. & veram esse concedere,si ilIa vera sunt. i.praemissae. q. d. Arit tot Ies quod quis dubitare posset si ex a ridentibus , & contingentibus non fit demonstratio,ia quid sacere de his interrogationem , & quoniam oportet, ut sit ex necessariis demo stratio λ Quia potest conclusio in serri ex contingentibus interrogatis ac concessis,& propter hoc, haec dicta sunt, de haec pro prsienti capitulo.
TeX. 23.Quoniam autem usque Quare non necess.
A Git in praesenti capitulo Arist ut1 teles, demonstrationem esse exii , quae Perse sunt , dc ex perpetuis si
ue veris, neque ex alio genere transita dentem monstrare. Habet autem qu tuor conclusiones, & nouem corrota ria:& in hac prima conclusione, ut i quit Philoponus videtur idem innuere. Scilicet, demonstrationem esse no a
ex contingentibus, sed ex iis quae per se sunt. Dicit igitur . quoniam autem supple , illa sunt ex necessitate circa unumquodq; genus sex quibus fit demonstratio,J quaecunque sunt per se. i.
uae per se, & secundum quod ipsumunt, vel secundum quod unumquodq; est: smanifestum est, quod de his, quae sunt per se supple hoc modo, sunt de monil ratiuae Vientiae,& ex talibus supple sunt demonstrationes. Accidentia autem non sunt necessaria supple hoe modo ut sunt, quae per se sunt. ubi animaduersione dignum est. quod per g nus , hic Aristoteles non praedicamentarium genus,intelligit,sed genus scietiae, sicuti Mathematicum, Phiscum: non autem genus scientiae absolutae.
T . 2 . Quare usque manis stum autem cst.
QVatuor corrotaria in praesentIadocet Philosophus. Quorum primum est,quod non est necessiarium scire ex accidentibus conclusionem propter quid.dicens. ΓQuare non necessa
rium est supple ex accidentibus Iscire conclusionem propter quid sit. neque si semper sintJ ut accidentia insepar bilia, non per se autem: ut sunt per signa syllogismi. q. d. quia qua sunt per accidens non sunt necessaria, ideo diacit quod & si praemissae essent se inperverae, sed non tamen per se, ut proc dunt syllogismi a signo, non sciretur conclusio propter quid .supple in accudentibus . Γ Hoc enim per se, non rerse sciet. i. tunc licet concluso esset per se, non sciretur per se, r eque propter
219쪽
quid. i.propterea usa m. spropter quid autem scire, est scire propter vel per
caulam scire. Deinde ostendit quomodo se debeant habere prs misse. d. pr pter hoc ipsum. ergo oportet,& tertio medium. i. in quantum spectat ad minorem propolitionem, qui .i minor debet elle per se, ex secundum quod ipsum, & primum medio inesse. i.quantum ad maiorem, eo quod maior debet este per se, & secundum quod ipsum; ad hoc ut sciamus propter quid. Aduerte quod per primum intelligit
maiorem extremitatem, & per tertio minorem extremitatem . Secundum corrotarium est, cum d. sNon ergo est ex alio genere descendentem, mostrare, ut geometricum in arithmeticam. i.
non contingit demo nil rare rected monil rando dscendere de uno genere in aliud genus: quemadmodum nocontingit geometram demonstrando in arithmeticam descendere.tria deinde ostendit concurrere ad demonstratione, praemittitque primum diuisione deinde exequitur. d. Iria enim sunt in demonstrationibus,vel concurrunt ad demonstrationes,Junum quide qus demonstratur conclusio. i. passio quae de alio demonstratur ac concluditur.
IHoc autem .i .passioJest quod inest alicui generi per se, idest alicui subiecto.
Vnum autem dignitates. i. alterii est dignitas,J quia dignitates sunt ex quibus fit demonstratio. Tettium vero genus subiectum est, cuius passiones, &demonstratio ollendit accidentia per se. Tria ergo requiriantur. ii. passio quae concludatur: & dignitas per quam cocluditur: & subiectum per quod concludituri sex quibus igitur est demonstratio, contingit eadem affiniaque eLD. i.unum horum trium, ut dignitates ex quibus fiunt demonstrationes,contingit esse idem in diuersis scientijs: &in diuersis demonstrationibus, ut hoc aconia,quae eidem sunt aequalia, dc i ter se sui aequalia, geometriae, I arit meticae commune est . Ad propositum descendit deinde cum . d. J Quorum autem. i. quorum generum scientiaru genus est alterum. i. subiectum est diuersum, J sicut arithmeticae & geometriae. i. una non descendit ad aliam: noest. i. non contingit arithmeticam de monstrationem conuenire, vel conue- menter demonstrare, I accidentia in magnitudinibus.q. d. non debet arithmeticus descendere, &demonstraretaria accidentia de magnitudinib. magnitudines numeri sint. i. nisi geometriae subiectum, sub arithmeticae subiecio continetur: J hoc autem quod & quomodo in quibusdam eo tingit dicetur posterius. i.in capitulo de subalternatione. s. quomodo una alteri scientiae subalternetur.) Deinde subdit, sed arithmetica demonstratio habet, semper genus, circa quod fit demonstratio , & aliae scientiae similiter. idest arithmetica habet genus propriucirca quod demonstratur,& non descedit in aliud genus, similiter& aliae scietiae. ratiocinetur sic quicquid igitur hibet genus proprium non descendit iaaliud genus,sed arithmetica est huiunmodi: ergo: tertium corrotarium ponit. d. 7 quare aut simpliciter necesse
est idem esse genus,aut supple necesse est esse ide aliquo modo, s si debet d monstratio descendere, I aliter aute. i. si est aliter & nullo modo est idem, manifestum est quoniam impossibile, is
est descendere: ex eodem enim gen re necesse est ultima, S media esse .i.&maior,& minor extremitas, & mediuo portet ut sint ex eodem genere: J si nanque supple hoc non fiat, inon per se accidetia erunt. Intellige igitur hie per ultima extremitates,nue subiecta& passio. ubi non erit medium eiusdegeneris nil poterit demonstrari. Quartum corrotarium facit cum subdit diacens, propter hoc.i. propter rationes
220쪽
dictas. geometriae non est. i. ccintingit senti contextii. supra enim demostr demonstrare, quod contrariorum sit uit non esse demonstrationem ex his
una scientia , sed potius ad meta quae possimi aliter se habere, & neque phisicam hoc spectat, siue ad dialo ex his quae per accidens sunt, nec excticam I sed neque quod duo cubi sit extraneis sed ex propriis, &per se, &vnus cubus, supple ostendunt geome- quae non possunt aliter se habere: in pere sneque alterius scientiae, supple, sentia ostendit ex perpetuis debere e Geontingit demonstrare quod alterius se,&non ex corruptibilibus. dicit igi- est. sed bene possitiat istae, aut quaecun- tur. I Manisellum aute ess,quod si sineque sic se habent ad inuicem, quod al- propositiones uniuersales, ex quibusterum conti netur sub altero: ut perspe fit syllogismus demonstrativus, quodctiva ad geometriam. i. habet hoc qJ necesse est, & conclusionem esse per- subalternatur illi.& consonantia. i. mu petuam huiusmodi demosthationis .cfica arithmeticae supple subalternatur
sue se habet ad inuicem.J neque si aliquid inest lineis. i. si aliqua passio non inest secundum quod lineae sunt, &non inquatum ex propriis principiis,
vis pulcherrima linearum sit recta, aut si supple recta linea contrario modo se habeat circulari,tuncJnon eis genus proprium ipsarum. i. proprium
subiectum ipsorum fsecundum quod idest uniuersalite G sed inquantum est
commune quoddam. s. subiectum. hic autem sunt quaedam notatu digna, &l rimum ut notat EgJdius Aristotelemoquutum fuisse usque huc de demonstratione potissima, & propter quid, hic vero in sequenti vult de demost ratione quia & per effectus quod idem
sunt. quasi inferat demonstrationem potissimam non esse propter quid. i. per causam, quod tamen est,Sed est Ῥ-pter quid simpliciter, alia vero propter quid tantum . secundo notandum quod probare contrariorum ad metaphisicam, & ad dialecticam pertinet: cialecticus probat secundum probabilitatem, metaphisicus vero secundum
Tex. et s. Manifestum usque similiter se habet.
SEcundam conclusionem, de quin tu corrotarium ponit Aristoteles in puae est ex per se,& proprijs, &secunum quod ipsum siue uniuersale, I Msimpliciter ut est dicere) demonstrationis. i. non solum conclusionem ne
cessariam, eius demonstrationis ex uniuersalibus oportere esse, a firma mus, sed etiam de unaquaque demonstratione, ut ita dicam. simpliciter. ratiocinetur igitur sic. quicunque syllogismus est accipiens propositiones uniuersales,& secundum quod ipsum,
ille cocludit conclusionem perpetua, demonstratio huiusmodi, ergo. quin tu corrotarium est. d. f Non est ergo demonstratio corruptibilium, neq; sci
tia simpliciter, sed sic est supple de eis sicut est de illis , quae sunt secundum accidens. Deinde subdit, & quod non est uniuersalis ipsius; sed sic,& aliqua-doosupple, est: non est scientia , neque demoni ratio J Cum autem ita sit. i.coclusio non uniuersalis sed corruptibilisJ necesse est alteram. i. praena i starum Inon uniuersalem esse: corruptibilem quidem supple continget alteram praemissarum. squoniam & conclusio est si ple,corruptibilisJ non uniuersale, autem. i. syllogi rabitur, squod hoc Pdem erit. s. corruptibilis, 3 hoc autem non erit, ex quibus est syllogismus rsquare. s. postis hisJ non est syllogi rare uniuersaliter, sed quoniam nuc eis, idest quoniam nunc erit, & aliquando non erit sic, igitur demonstratio est ex FF a per