장음표시 사용
221쪽
perpetuis . ergo quaecunque habent intra illlas uniuersales, de deo inni subiecto non possunt demo ait rari: de illis non e it de monil ratio: corruptibilia sunt huiusmodi ergo. Vbi notandum est quod accipit hic Arilloteles uniuersale,ut supra accipiebatur, cum dicebat uniuersale autem dico,&c. Propo-stiones uniuersales eas vocat, qsunt
secundum quod ipsum,& si sunt huiusmodi, impossibile est quod conclusiost ex corruptibilibus.Secundo notandum eli,quod dixit non esse scientiam corruptibilium nisi per accidens,quoniam thientia proprie sumpta, ut ad propositum facit est de ijs, quae no possunt aliter se habere: ut patet in secundo cap. huius. igitur scientia, de dem stratio proprie sumpta per se erutuniuersalium incorruptibilium quoniam
vero sub uniuersalibus indiuidua continentur,& quodlibet illorum suo viriuersali accidit: h inc sequ itu r,quod dii habemus scientiam de illis indiuiduis dicimur habere scientiam per accidens. nanque accidit homini, quod sit Plato, quod sit Socrates , de sic de alijs indiuiduis sub uniuersalibus contetis.
Tex. 26. Similiter se usque eo
rum autem, dic. TFrtiam conclusionem in praesenti contextu ponit: intendens hanc
rationem, quod dissinitio no est de robus corruptibilibus: nanque diffinitio est principium demonstrationis. ideo dicit. Γsimiliter se habet de diis nitione scilicet quod est ex perpetuis.J quoniauidem diffinitio, aut eli principium emo nil rationis, aut demonstratio ipsa est,positione disserens .fab ipsa disefinitione, J aut est conclusio quaedam, de monil rationis. Est enim diffinitio de omni,& est uniuersalis.& non corruptibilium sicut nec demonstratio. in secundo libro plura erunt dicenda de
diis nitione. Notandum tamen quod
diis nitio est duplex. s. quid ditativa, descriptiua causalis, oc quid nominis. Diisaitio quidditatio seu et sentialis est oratio quid est ei se rei indicans peressentialia, ut homo est animal rati nate mortale. Diis nitio descriptiua est oratio quid est elle rei indicas sed per accidentia, ut homo eit animal gressibile bipes. Dissinitio caulatis est, or
tio quae datur per causas , vel ei scientem, vel materialem, ut ira eii ascensio sanguinis circa cor. Diis nitio quid n minis est oratio indicans quid impo latur per illud nomen, ut vacuum dicitur quid spactum,corpore non repletum,ut notat Uersorius.
Tex. 2 7. Eorum usque dissicile
VLtima quatuor corro Iaria viden da sunt in prssentia .Primum auteest huiusmodi cum subdit . d. seorum autem quae saepe fi lint. scilicet de ijs dico,J sunt demonstrationes,&scientis, ut defectus lunae non de iis est demost ratio, ut sunt saepe sed ut senip sunt, quia Imani sellum ell, quoniam secundum quod huiusmodi sunt. i. secundu
uod demonstrabilia, di uniuersalia
unt,J semper sunt: sed inquantum nosemper sunt, sed inquantum sunt sec dum partem. i. secundum particularia non sunt demonstrabilia, & ssicut ethde defectu lunae , similiter de alijs est, quasi dicat, sicut non est demonstratio de eclypsi nisi inquantum est semper, similiter de aliis est dicendum, quod non sunt demonstrabilia nisi inquantum sunt semper. Septimum corrot rium est, cum ostendit demonstrati nem non ei se ex communibus princiapijs,sed proprijs cum dicit.JQuoniam autem est, quod demonstrare vivi quodque
222쪽
quodque non est, idest non contingit
ex unoquoque principio communi,ssed aut. i. est, vel contingit de monil rareJ ex unoquoque principiorum. i. ex
roprijs principijs, si, i. quia sid quod
emonstraturJ oportet ut sit secundia quod est illud. i. secundum quod ipsum snon autem est demonstrare, vel contingit demonstrare, vel scire , fi s supple, illud quod denioni ratur ex verisci inde monit rabilibus, Se immediatis monstratur.Jquasi velit dicere Aristoteles, sint quantumcunque principia immediata in demonstrabilia, & vera, quod si non sunt propria non continit demonstrare, Jquia demonstrare c. i. hoc modo Γsicut Brison,J scilicet Philosophus quidam sic nuncupatus stetragonismonJ contingit demolirare. Briton autem in cimo strando quadratum esse aequalem circulo, & quadrato: procedebat per quoddam commune principium, quod alteri inesta circulo,& quadrato: quare rationes illi iis alijs conuenire, non autem circulo &quadrato tanquam propinquis, de immediatis. igitur per communia, ut
iste Brison faciebat, est scire per accidens, de non secundiam quod ipsit ira,&per se,&hoc est quod dicit stib. Secundum commune, supple, principium Jmonstrant rationes huiusmodi, quodia alteri inest, supple hae rationes alijs insunt ab illis principiis per quod accipiuntur, ut ipse insinuat. d. svnde dein alijs conueniunt hae rationes, non congen eis. i. alijs conueniunt non eiusdem generis. Non itaque secundum illud. i. uniuersaliter Γscit, sed secunduaccidens. propterea quod demostratio non conuenit, J vel non contingit ire, siue demostrare ex ijs quae sunt de uno genere sin aliud genus. J nanque sv numquodque scimus non secunduaccidens,cum secundum illud. i. secundum quod ipsumJ cognoscimus. I
cundum quod ex principiis illius, in-
quantum illud est . i. quatenus est tale,rvi habere aequales duobus rectis, cui inest per se. s.triangulo, squod dictum estJ hoc supra,fex principijs illiusJd
bet demonstrari. Octauum corrotaria
ponit deinde, cum dicit. square si per se inest,& illud.J i. & illa passio subiecto per se inest, scui inest.J i. subiecto.
snecesse est medium esse in eade proximitate. i. in eodem genere, vel per proprium principium; non autem per commune. LSi vero nonJ supple demostratur hoc modo, sedJ demonstratu es sicut armonica per arithmetieam,3 quali dicat,quae sunt talia fdemonstratur quidem similiter, sed differunt. i. quae scientiae sunt huiusmodi, ut musiaca cum arithmetica , quae quide scientia est subalternata, ex propriis procedunt principiis: igitur si iste scientiae, quae sunt sub aliis procedunt ex proprijs principijs,tanto magis aliae. Vbi notandum est quod istae scientiae diis runt in hoc ab aliis, in procedendo: nascire, quia, est scientiae subalternatae , quae altera est a subalternate, eo quod subiectum ipsius est alterum a subie .cto alterius: sed scire propter quid, est scientiae superioris cuius sunt per se passiones. ideo subdit. d.J nam ipsum quidem scire,J quia, alterius quidem est scientiae. i. sub alternatae. ΓSubiectu enim genus J scientiae subalternatae, sest alterum genus I a scientia subalternate: sed propter quid, est superi ris scientiae, cuius per se sunt passi nes; quasi dicat,dicere quia, est scie tiae sub alternatae,& propter quid, superioris: ut diximus. Vltimum corro larium deinde ponit cum dicit. ΓQuare ex his, supple, quae dicta sunt, manis Rum est, quod non sit demonstrare, siue contingit, unumquodque simplicia ter,aliter, Jsiue alio modo, squam ex propriis principiis uniusculi uti I su lecti: sed quoniam aliquae scientiae a cedunt per communia: ideo dicit.sSed. horum
223쪽
Eorum principia. I i. horum specialiuscientiarum, ut metaphisca I habent eomimine. I s. tam principia scientiae superioris, quam scientiae inferioris habent commune. per quae probetur.
Adde tu eum simplicio in primo Physic. non simpliciter, quia subalternaret sibi omnes scientias, sed neganti. deinde . d. sSi autem manifestum est hoc: mediante speculo. Arithmetica diebtur descendere in musicam, propterea quod de vocum consonantia determinat. Secundo notandu quod licet scientia subalternata accipiat sua principia a superiori scientia, ista tamen eiadem dicuntur principia, verbi gratia, impressio similitudinis dextrum, & s-nistrum senetermini naturales diame-
uod non est uniuscuiusque I scientiae traliter autem est geometricus, ta sie ees lis spropria principia demon- de singulis.
strare: erunt enim illa. Is principia communia somnium principia,J idest aliorum principiorum, s& scientia eorum principioru erit domina omnium;J ut metaphisica, & nanq; scies scit magis ex superioribus causis,J supple, quam ex inferioribus. sex prioribus enim scit, cum no ex causatis sciat causas. ii cum a posteriori non scit. nec causas sit per causata siue per effectus:
sed tunc scit ex superioribus, quando ex prioribus scit, Se quando icit pereau fas effectus. ideo cocludit.d. quare si magis scit, ille qui maxime habet
eausas, Se illa quoque scientia erit magis,& m axime,Jidest erit scientia quae
magis, & maxime causas considerat. .eoncludit intentum dicens. s Sed demonstrationum conuenit, vel non recte ac conuenienter descendit de uno
genere sin aliud genus,aliterJ idest,eo
Tes. 28. Dissicile usque dico.
Variam Sc vltimam eonclusione ponit in praesentia Aristoteles: ollendens quod dissicile est cognoscere, an nos sciamus habere principia. ideo dicit Dissicile autem est nosseJ per demonstratione fsi ex principii,J propriis uniuscuiusque scim , aut non quod vere est scire.J i. aut noest vere scire nisi ex propriis princiapijs. sopinamur autem hocJ scire si habeamus syllogismum ex aliquibus veris, & primis,J id est ex uniuersalib. s sed hoc non est, I idest non contingit
scire hoc modo ex uniuersalibus, &communibus. sSed congenea oportet esse ex primis. J i. oportet ut sintvniuersalia eiusdem generis, vel oportet
modo squam, ut dictum est gemetri- esse principia proxima. i. propria priae descedunt sin machinatiuasJ siue mis,idest cum primis, 3ecum cominu- mechanicas, aut pspectivas J siue speculati uas, de arithmeticae in harmonicas,J vel musicalia. Vbi notandum est quod geometria dicitur transire in
artes mechanicas seu machinatiuas uales sunt artes aedificandi, ars faciei machinariti cons milia: eo uod in exequendo finem ; quem praedictaea tes intendunt modo practico, plurib. propositionibu s utuntur geometricis. Geometria etiam dicitur transire in speculatiuam,quoniam de visione , &alnea visuali pertractat: visio autem fit nibus . simul enim cum primis princia piis comunibus oportet habere principia propria siue proxima communia nanque non faciunt scire sine proximis.Vbi notandum est secundu Ois
quod principia proxima primis dupliciter intelligi potest . uno modo quia si ut immediata conclusioni, quae primo demonstrantur. Alio modo quia
sint principia particularia, sed proxiama tamen communibus,qus prima appellantur, Sc haec quae pro capitulo praesenti volui.
224쪽
τα. 2 p. Dico autem ustrue. cipienda tanquam principia quoniam Quasdam tamen . siς, unitatem ,& magnitudinem ac
O Vindecim annotationes contin tur in hoc capite. agitq; quod principia demonstrativarum scientiarum alia sunt communia, & alia propria. Ostendit quoque differentim inter suppositionem , dignitatem, petitionem, & diis nitionem. in prima annotatione ostendit quae sint principia.
in secunda comparat ea ad non principia. in tertia ollendit quaedam es e communia,& quaeda propria. in quam ea quae sint communia ostendit. in quinta vero circa, quae sit demonstrativa scientia. Dicit igitur circa primam. dico vel describo illas esse principia in
unoquoque genere,quae cum sint vera, non contingit ipsa demonstrarecipit mathematicus esse. sAltera vero monstrare. i. quia non supponuntur es se, portet demonstrare, quae sunt pansiones: ut angulum, triangulum, dccst.
erit igitur differentia, quod principia supponuntur: non vero principia demonstrantur.Deinde accedit ad tertia. dic. ΓSunt autem. s. principia, quibus utuntur in demonstrativis scientiis, alia propria uniuscuiusque scientiae: alia vero communia, quasi dicat, quF-dam sprincipiorum sunt communia, re quaedam propria. s communia vero secundum analogiam,J quia aliquis di .cere posset,quod scientiae non utuntur communibus principiis: ideo dicit. quod accipiuntur secundum analogia quandam seu proportionem in scient ijs. Γquoniam utile est, sup .huiusmodi principia in scientia aliqua accipere,
cunda est: quid igitur significent sup- squantuncunque est in eo. i. 'uantum ple principia,&quae sunt prima, & in eo genere spectat,J qε eii lub scienquae sunt exprimis, saccipiendum, tia, quasi dicat,quod principia commuideli, supponitur, & allum i tur, quasi dicat , quid quidem igitur significent, & prima. i. axiomata vel sententiae, quae occupant maioris locum, &quid significent ea,quae sunt ex primis id est conclusiones est demonstrare, vel supponere, quod autem sint principia necesse est accipereὰ ac supponere. Alia vero demo nitrare . quasi dat
dii serentiam inter principia,& ea 'us non sunt principia, quia principia supponimus esse: alia vero de monit ratione egent: vel alia demonstramus, J ut
quid unitas, aut quid rectum , & quid
triangulus. i. accipimus, uel supponimus, tanquam principium unitatem: quae unitas in arithmetica est tanquaprincipium,Scquid triagulus, & quid rectum quae non sunt principia , sed
passiones geometriae,haec in qua oportet demo nitrare, quia sesse unitatem, ni a utilia sunt, siue utilitas illoru tanta est, quantum spectat ad genus subiecti quod est sub illa scientia. genus subiecti dicitur esse sub illa scientia: quoniam considerationi ipsus scientiae subi jcitur. propria principia su pl. dico, J ut lineam esse huiusmodi, puta longitudinem absque latitudine: J derectum, supple dico esse eiusnodi:puta quod non discrepat ab extremis: quae sunt principia geometriae . declarat . di. ΓCctia autemJ principia sunt, sut aequalia si auferas, ab aequalib. Og reliqua siue q remanent,J sunt aequalia. JHaec enim de similia ad omnes,vel ad complures scientias adaptari pose sunt. sub. d. f sufficiens autem unum quodque horum i communium principiorum,s quantulacunque in genere eth. I q. d. scientia non eget ultra suum subiectum sed sufficit ei tantum acci- accipere, ta magnitudinem,J idest ac- pere de huiusmodi principiis communibus.
225쪽
nibus quatum pertinet ad genus subiecti sui.& hoc patet, quiaJ idem enim faciet geometra ipse, s si non de omnibus J aequalibus faccipiat, sed in magnitudinibus solum, J idest cum gemmetra vult arguere, quod ab aequalib. aequalia demas, & non oportet, ut accipiat ipsum principium in sua tota uniuersalitate, sed suis cit, quod accipiat illud contractum ad magnitudines solum . Sic , cum non intendit arguere, nisi de magnitudinibus, si ab aequalibus magnitudinibus , aequales magia tu dines demas, q remanent sunt equales,& sic de alii . non autem in uniue salitate illa tota. fArithmeticae autem in numeris.J i. idem faciet si accipiet in numeris i olum. Quartam ponit annotatio .d.fSunt autem propria quide,
de quae accipiuntur esse.J i. iubiecta , 'pria sunt quae supponuntur in scientia illa: scirca q I subiecta s scietia speculatur quae sunt D se.J i. palliones per se subiectorum illorum, fui arithmetica unitates, I supponit et se, fgeometria autem signa, de lineas,J esse supponit: shaec enim J unitates arithmetica,& lineas ,& puncta se ometria frecipiunt esse, I idest quia sunt, s& hoc eis e.I de viditans supponunt quasi dicat,quod upponunt, quia sunt,de quid sunt.ΓHorum autem passiones per se, quid quidem unaquaeq; significent, accipiunt,Iideli , passiones horum subiectorum,
quae sibi per se insunt, qualibet scientia supponit quid significent, ut arithmetica quidem quid pard praesupponi: quid sit, f& quid impar,J sit, taut quid quadratus, aut cubus: J ideli numerus cubus, & numerus quadratus.sGest metria , ero supponit, squid i rationale, aut inflecti, aut cocurrere,Iid est quid sit inflecti ,refecti, curtiare,& huiusmodi. Γquod autem sint, tales assiones praedietae scientiae, demon-rant per communia, & ex iisque demonstrantur, per coruunia,c de altrologia si mi liter. I seut dictum est de arithmetica.& geometria, idem iudicia de astrologia,quasi dicat,de astrologia
praesupponit de passionibus quid significent. Q uinta annotatio eli . Iomnis de monil ratiua scientia circa tria est, circa quae esse ponuntur.J i. quae ponuntur circa praecognita. sHaec autem sunt genus. J i. subiectum scuiusJ sci
tia subiecti sper se passionum estJ illa
scientia speculativa,J &quae communes dicun tur dignitates, ex quibus primis demonstrant, fideli secundu , et principia, quae dignitates dicuntur ex quibus dignitatibus tanquam exprimis demonit rationes fiunt. J & tertia passiones,qua rum quid significet v n qu sque, accipit, I quasi dicat, tertium est passiones,de quibus passioni b. via qusque scientia accipit, vel praesupponit quid significe tu. circa quos contextus multa essent dicenda, sed breuit
iis gratia, minitimi, S. tamen est noth
dum circa primum contex. quod illud est principium,quod est in demonstra
bile, & si est simpliciter in demonstrabile,est principium simpliciter . si autem eii indem ostiabile in aliqua scio. tia est principium in illa , & quem a
modum non demonstrantur principia nec opposita principioru . Falsa enim non possunt demonstrari. circa qua Iam, notatione digna est, quod de su tecto oportet praesupponere else, idest quod sit,& hoc esse, ideli,& quid sit. secundo notandum quod subiectu in est duplex, scilicet, propinquum, S: rc motum. propinquum , ut numerus ariti metios, de magnitudo geometrie subiectum eli. Ite in otum ut unita, potest
dici subiectum arithmeticae: ta linea, vel punctus subiectu geometriae. au niam punctus, seu linea eii principium agnitudinis, & unitas principium
numeri. circa quintam. notandum secundum Egid. quod licet circa multa versetur demonstrativa scientia, tria
226쪽
amen sunt prseognita circaquq ve satum videlicet subiectum,dignitas,&Iasso. Tu autem quod vis suscipias ex is quae dicta sunt.
Tex. 3o.Quasdam . Vsque. Amplius petitio.
A Li s quinque annotationes in prς
sentia ponit Aristoteles, Se primo in hae sexta inquit, nihil prohibet tamen quasdam s cientias despicere. J i. supponere inuaedam eorum, ut genu SI subiecti siron supponere esse si sit, mani seli una quoniam est, I quod est dicere, scientiae demonstrativae in hoc differunt, eo quod quaedam subiectum suum praesupponunt esse, & quaedam habent illud tam manifeste, quod despiciunt ipsum,&praesupponitur esse, id est, qua non habent subiectum tam manifestum, indigent metione aliqua de illo inscientia: sed illae scientiae,
que habent tam manifestum,despicuit facere mentionem de eo , quia omnia non sunt similiter manifesta, ideo nons militer praesupponenda. unde sequbtur. INon enim similiter mani sellum est, quoniam numerus sit:& quod caliadum ,& frigidum.J i. non omnia sunt similiter per se nota: ut numerus, calidum,& frigidum, licet per se nota sint non tamen similiter, ac eodem modo, Ec passiones non est recipere quid significent, si sint manifestae,J quia ut diximus despiciunt praesupponere,quid significent, sicut etiam de quibusciam principiis communibus non curant; quale est hoe, si ab aequalibus aequalia demas quae remanent sunt aequalia: ideo dicit ipse . ΓSicut neque communia non recipit quid significent, quod est aequalia ab aequalibus demere,quoniam notu est. Γ nihilominus haec triaJ praedicta in omni demonst ratione si a tura sitiit,J naturaliter suiu, scilicci,
scirca quod demonstrat. id est subis istum, s& quae demonstrat, id est pasisiones,quae demonstrantur, f& ex qui bus.J i. dignitates, ex quibus fiunt demonstrationes.Septimam ponit anno lationem. datque differentiam inter dignitatem,& suppositionem, re petit: onem. dicens. ΓNon est autum suppositio neq; petitio, quod necesse est pro-hter seipsum esse,J idest id quod necesse est propter seipsum esse, t est dignitas, non eli suppositio , neque petitio,& videri neces le est, sidest, de ne celle est videri, quasi dicat, differunt dignitates a petitionibus, &suppositionib. hoc autem patet, quia petitio, de suppositio confirmari ac probari pollunt
exteriori rationet, dignitas vero non .
ideo dicit Inon est enim J demon. id est non resert dignitas sadorationem exterius : sed ad eam quae eit in anima,J idest, sed sola ratione, quae est interius in anima, sit nota. quoniam nequc syllogismus,J adducitur ad probandum dignitates; secundo probatur, quia semper est monstrare oratione, sed ad interius orationem non semp,J supple, est demonstrare , quod est Qerte dicere petitio, & suppositio, eo quod probantur ratione exteriori, se syllogismo; ideo non sunt per se nota,& cotingit contra illa instare: nec necesse sunt per se esse, nec per se videri: sed dignitas aut sola interiori ratione a Lsentitur,contra illam dico, non cotingit instare,& eam necesse est per se ense,& per se videri. Octava annotatio est, cum ponit aliam differentiam inter petitionem, suppositionem,& quῖ-stionem dic. saecunque ergo quide demolirabilia esse accipit ipse nodemonstrans, haec siquidem,quae videntur accipiat, discenti suppositio, & noesi suppositio simpliciter, i d ad illusolum,J quasi dicat, si quis accipiat aliquam propositionem demonstrabile,
227쪽
quam in demonstrabilis sit, si ipsa discenti, vel discipulo apparuerit vera, diceretur suppositio, non simpliciter
quidem suppositio , sed lotum ad illudiscipulum .ssi vero neque unius Opi nionis,aut contraria est,accipiat, idem
et it .J i.si vero ipse Doctor, vel si addicens neque unius fuerit opinionis, neue contrariae cum Doctore, sicut vel e neutra parte consideret, vel dubitet utranque partem,tunc dicitur peti tio. Si vero erit contrariae opinionis dicitur quaestio. 5e in hoc dineri supposito,ge petitio est enim petitio in contrarium discentis opinioni: sidest postulatum siue petitio ,Jquod est idem, est cotrarium opinioni discentis, faut quodcunque aliquis demonstrabile cust, accipiat: dc utatur no demonstras,J idest , aut quod cu demonstrari queat, sumit quis utiturque, cu id non demonstret,quasi dicat, licet suppositio, petitio,& quaestio diiserant, tamen in hoc
conueniunt, quod unoquoque eorum utitur de monil rator non demonstras: cum demonstrabale sit. Nonam annotationem ponit deinde probanς dissinitiones no esse suppositiones. cum d. sTermini igitur.J i dissinitiones siron sunt suppositiones, J quia suppositi nes dicunt aliquid esse, vel non esse, sed dissinitione s nihil dicunt esse,vel non esse. Sed in propositioni b. sunt suppositiones, quasi lacat,oninis suppositio est propositio, d quaelibet pro sitio dicit esse, vel non esse: adde tu eddimnitio non est propositio, quia
sterminos solum intelligere oportet,J per diffinitiones habetur operatio simplex intellectus,quae dicitur intelligere, hoc autem.J i. talis operatio intellectus non est suppositio, nisi de audire aliquis suppositionem esse dicat,Iidest nisi aliquis dicat vocem aliquam sim plicem, quae comprςhenditur auditu,suppositionem esse, quali dicat, si creto est audire voces simplices no dic,
mus suppositiones esse: sie etiam ne dimitiones. SedJ supple suppositiones sunt illae squibuscunque existentibus.J i. sunt de numero propositionuexistentium, L in eo quod illa sunt, fit conclusio.J Quatenus huiusinodi pose sunt esse praemissae ad concludendum
aliquam conclusionem.igitur, quia i
lia sic existentia no sunt dissinitiones,
sed propositiones; sequitur quod sup-
politiones non sunt dissinitiones, sed propositiones. Decimam ponit ann lationem. dicens, quod demonstrator
non utitur suppositionibus salsis: eo quod aliqui hic uti videntur: ut gemmetra qui videtur dicere ac supponere falsum dicens,esse rectum,quod noest rectum,& unius pedis, quod no est unius pedis idcirco ostendit in hoc noesse falsitate in . d. et go. nequC autem geometra falsa suppouit, sicut quida
assirmant, licentes,.oportetJ in dem
stratione snon falsoJ supponere, sue geometram:J dicunt mentiri dicente esse lineam unius pedis, quae non est
unius pedis: aut rectam lineam non
rectam existentem.J i. eo quod dicunt illum mentiri,quia dicit lineam hanc. vel illam esse unius pedis, quam sic noest, de lineam illam esse rectam,qustamen non est. Γsed geometra nihil secadum hanc lineam concludit, quam ipse posuit,sed quε per l, pc ostendutur, Jquasi dicat. Rei pondens non oportet
dicere geometram metiri, aut falsum supponere et quia non facit demonstrationem de linea i Ila particulari descripta in papiro,vel in puluere: sed de iis
ne a uniuersali: quam dat intelligere per illam particularem, exempli gr tia, de ad maiorem facilitatem. 'uare ergo non erit de illa particulari suppositio ι sed de uniuersali. hic autem est notandum, & primo ad illam sextam
notationem. Secundum Egid. quod
per haec duo dignitas non est petitio.
nec ciciuppositio.quoniam suppositio ec
228쪽
Ze p et itio possunt demonstrari:& ideo
non sunt necessariae per se ipsas. Rumsus petitio, & suppositio non statim se
afferunt intellectui: ideo non oportet ut assentiamus e is per se ipsas: nec qd videantur nobis verae per se ipsas. igi
turrecte fuit dictum quod id quod n cesse est per seipsum esse, & per seipsum videri cuiusmodi est dignitas, qd tale quid no est suppositio, & petitio.
Circa nonam notandum est,quod diffinitiones dicuntur termini. quoniam genus, & differentia, per quae dissi nitiones assignantur sunt termini, per uos terminos res finita determinatur,vel restringitur, ad intra determinatam rei quidditatem. Item notanduquod suppofitiones sunt in propositionibus,eo quod sub propositionibus
continentur: quemadmodu pars su
lectiva sub suo toto ,& est Aristotelis consuetudo dicere aliquid in alio esse cum species fuerit, quae in genere
continetur, ut homo in animali, &hsc satis.
Tex. 3 i. Amplius autem usque. Si autem idem.
IN praesenti contextu ultimas ponit
annotationes Aristoteles, & primo in hac undecima ostendit idem, quod supra,alia ratione quod diis nitio non
est petitio, neque suppositio. dicit igitur. Amplius quod est, item, spetitio, di suppositio omnis,J vel quaelibet petitio , & quaelibet suppositio, faut est
sicut totum,Jidest, uniuersale, faut in parte.J i .particularis, stermini autem neutrum horum.J i. diis nitiones, nec uniuersales nec particulares, quasi dieat,quod omnis suppositio siue omnis petitio est propositio uniuersalis, vel particularis:at diis nitio non est neque uniuersalis neque particularis propinfitio . Duodecima annotatio est, quia
mentionem secerat de uniuersali, scilicet,quod demonstratio ex uniuers libus est . ideo in hac vult cstendere quomodo sit necessarium demonstratori.d. ergo . ΓSpecies quidem, J id est, Id eas figitur esse,J non oportet pon re faut esse unum aliquid extra multa,
non necesse est esse, si demonstratio erit, quasi dicat,quod propter hoc nooportet ponere Ideas, siue species,eu se quoddam separatum a multis singularibus,quod erit uniuersale: & no est necesse esse ad hoc quod demonstratiosi,quod est aperte dicere, frustra sunt species , dc uniuersalia quae ab aliquiabus ponuntur: quia talia sunt frustra, ad scientiam, eo quod absque illis p et est demonstratio, de scientia esse. licet enim uniuersale non sit necesse esse aliquod separatum a multis siue a suis singularibus, ut illi volebant; stamen necesse est dicere esse unu de multis,Iidest quod sit praedicabile unu de mututis. illi philosophi volebant hanc uniuersalitatem animal, homo, equus, siue animalitas,humanitas, squinitas, esse quoddam uniuersale separatum a suis realiter indiuiduis, de dicebant hanc uniuersalitatem esse necessaria ad demonii rationem,& ad scientiam. omnes sere expositores attribuunt hanc sententiam Platonicum ipso met
Philolopho:sed hoc falsum est , ut potest videri in commentariis apud Ticium in philebo, cap. is. Sc apud Carpentarium super Alcinoum . Igitur ii ne uniuersali, ut illi posuerui potest esse demonstratio: sed sine uniuersali, quod est unum praedicabile de multis
non potest esse remedium demonstrationis: igitur nec demonstratio, de hoc est quod dicit. d. f Non enim erit uniueriale nisi hoc sit.J i. non erit uniuersale nisi sit hoc particulare , de illud,
vel tale virum praedicabile de multis.sSi vero uniuersale non sit, mediu non erit, demonstrationis, quare neq, de-GG x monstra-
229쪽
monstratio. Oportet itaque aliquod ciat ad inserendum talem, uel talent mim, de idem de pluribus esse non conclationem , uel conlirue sic, osten-xqui vocum J i. igitur oportet quod in ditur siue monil ratur conclusio sic aedemonstratione sit aliquod unum, & cipientibus. s. si primum accipiunt. i. itidem uniuersale,& secundum ratione iam primam digilitate de medio quo- am, quod praedicetur de pluribus, niam assirmare uerum sit, non sit autesed non aequi uoce . cum igitur sit haec uerum negare, Zc nil differt seu refertum uersalis ratio, quod praedicetur de medium esse,&non sumere, similiter Pluribus non aequi uoce, oportet en autem & tertium terminum. ideo Librale, ut sit medium in demonstratione . dii sit enim assignetur de aliquo, homi Tertia declina est. cum ostendit quali- nem,uerum est dicere:J id est sit dicatur ter se habeant scientiae circa principia uel ponatur hominem animal, &est ccmmunia. quo ad propria vero in se- uerum dicere: s& si non hominem ue ruenti capitulo. d. igitur. quod uulla rum.J licet sit nerum dicere non homiemonstratio ostes tua, secundum una nem esse animal tam classi solum homi expositionem, assumit hoc principiti, ne animat: omne, idest uniuersalitersnon contingere, vel non cotingit ide non animal autem, non,J quasi dicat, a stinare simul, denegare: neque una quoniam si assignetur medium homo, recipit de monil ratio,J quasi dicat, qJ N hominem de aliquo: reuera est assim nulla demostratio,ut dixi accipit hoc. mare,& sumitur medium esse, & si si si enim aliqua demonstratio' eo utere- matur medium non homo, de aliquo tur ad ostendendum aliquam conclu- etiam uerum est assirmare:&sumitursionem.oporteret quod sic eo uteretur non esse. sed si solum hominem mediuquod acciperet primum. i. maiorem sumimus ruerum est hominem, id totuextremitatem a Frinari de medio , de esse animal, & non esse non animal, non negari. unde dicit. sSed su p. re- quia serit uerum dicere caliam , suecipit hoc principium D si indigeat mon non caliam esse animat: non animas rare conclusionem sic.J declarat hoc autem, nocuerum erit dicere,quasi dia dicens. sostenditur autem sic accipien- cat, quod erit ita de terito termino. tibus primum de medio quod verum, quoniam si sumetur caliam esse homi
Megare autem non uerum: medium au nem: reuera est assirmare, &sumetur
tem nihil differt esse, non esse acci- te ritus terminus esse,& si non calliam rere. Similiter aute,& tertium,J quasi esse hominem, etiam uerum est assi dicat, quod ostenditur, sic accipienti b. mare:& sumetur non esse. ueruntamea ut si demoustratio ostensilia uteretur siue callias sumatur, siue non scallias hoc principio, aut esset ex parte maio- animal esse, sed non esse non animal. ris extremitatis sic arguendo, omnis oportet. causam dicit assignat dicens. homo est animal, re ii , est no animal. scausa autem est, I quod non oportet Calias est homo, igitur calias est ani. addere aisrmativum, de negativum
naal, & non est non animal. Vbi patet ad medium, squodJ siue, quia, primuIqi. Od maior extremitas sumitur nega- siue maior extremitas diciturinon sotiue , & ais rinatiue, aut esset ex parte lum de medio, sed de alioJ prses ca-medij in maiori propositione, vel mi- tur: propter id quod de pluribus,2 is noris in minori. Sed nullum illorum est, quia de pluribus predicatur,quam dicendum est, quia negatio ipsa cum as medium, uel propter id quod oportet firmatione nil facit quo ad ueritatem, maiorem extremitatem esse in plus M si virtute praemissarum aliqu: d fa- qu.m mςa iuri . tqu-icd oportet, hoc
230쪽
posito quod maior eliremitas sit in plus quam in medium; siaeque si medium 8c idem est,& non idem Jvel neque si medium secundum assirmationem,& negationem, accipiatur; nihil differt ad conclusionem, J colligenda si ire lic inferendam . quod est dicere;
stillicit addere affirmativum, genegativum ad maiorem extremitatem;non autem oportet quod addatur ad medium , sed si solum medium eli in minus, quam maior extremitas , vel minor extremitas sit in minus, quam inedium, ad conclusionem sic inferenda nihil diisere. Decim aquarta annotatio est ista, cum ostendit demonstratione indigere hoe principio. dicens. scommune aute affirmare, aut negare, qax
est ad impossibile demonstratio, accipit:J idest demon il rat io, quae est ad linpossibile, indiget hoc communi principio. omne ens contingit assi mare, aut negare, f& hoc neque semper uniuersaliter, sed quantum sussciens est, suis ciens autem est in genere dico au- te in genere, ut circa quod genus demonstrationes fert: sicut dictam est prius, I idest, & hoc principium non semper accipit i nsua uniuersitate, vel communitare, sed accipit inquantum requirit genus sui si ibi et t. Dico aute, vel intelligo pergonus si ibi e tum circa quod fiunt demonstrationes: ut dicebatur prius. sed quid dicebatur 3 q lsui ficit de huiusmodi principiis communibus, accipere tantam quantum
requirit genus subiecti circa quod
fiunt demonstratione , ut iterum pepetam. Ostendit deinde in hac ultimi annotatione scientias indigere vel communicare in principijs commuta: bas, dicens. Communicant autem omnes scientis secundum cis munia: vel scientiae coin municant. i. conueniunt in comunibus principiis. s communia autedico, quibus , tuntur ta .. qaam excisdem Oilii rantes, ted non ex quibus da-
monstrant, neque quod demonstrant,3 quasi dicat, illa dico communia qui b.
utuntur scientiae omnes tanquam ex eis aliquid demonstrantes: non sunt tamen demonstrantes ex eis. sed in ii scenon communicant ad inuicem scient iae, ex quibus laquam de sabie tit demonstrant; neque in eo quod demonstrant,vel neque ut ab eis de non strantur tanquam passiones, a at conclusi nes demonstrationis. Dei ille si ibit . d.
Γ Et dialectica quidem de omnibus,3 iupple principiis, potest probatione tu facere, f& si aliqua uniuersaliter tentet molirari communia, I vel si aliqua hoc idoen facere probationem tentet, ut metaphisica, quae utitur principit; com limbus, cuiusmodi liint ut quod
est a 'irmare .nae, aut negare, Pitqlest aequalia ab aequalib.dem ere, aut taliam ia elab i. Hoc est dicere, qaos dialectica , metaphisica trabent via, de mod iiii ad probandum liniusmodi principia communia, qualia sunt; de
quolibet verum eli a arm ire aut negare. si abaei rati, is aequalia demas q iere manent sunt ael talia:& qa era i r i sunt ii ii almoli. ΓSed dialecti a noethdelini coram si equorundam J id est diale tiea non est alicuius definiti ac de-te rmurati generis: sneque generis alicuius unius, J neque alicuius valu', quia si esset determinati generis noni ite progire :J ratio autem quare non interrogaret, et, quod demonstrante non e h. i. non contingit interro ire:
propter i l quod oppolitorum esse nomonstrat idem J i. non interrogat propter id, qaod idem demonstrator non demo ast c.ite se opposito ram, eo quod non habet opposita, ut diale ticus,vel dic sic, q ioniam non probat opposita
de eodem utranqtie partem contra liction:s f Ostensim autem est hoc in:is quae sunt de syllogismo. id est in libHis