장음표시 사용
241쪽
riete inest animal, & est hae e minori
quare neque t , in c. nullo eli.J i.quare nec respirans, est in nullo pariete: sno igitur respirat spartes,' & haec est conclusio. formetur sic syllogismus omne respirans est animal, paries non est animal, ergo paries non respirans est, aut hoc modo omne b,ella, nullumc, est a, igitur nullum e, eli b, subdit demum l comparantur autem huiusna dicausae, i scilicet remotae a luis effectibus f secundum excellentia dictis.Ji .secundum transcendentiam . i. sunt causae transcendentes, & remotae,quia
medium dicitur distare plurimum. ideo. d. hoc autem,J scilicet si e syli irare fest plurimum distans medium icere, &est dicere simul: quod demonstrare se est accipere causam, uae multum distat ab effectu, pro me-io. I sicut enim est illud, qd Anacha Idis: l syllogi rauit, squod in scythis
non sunt sibilatores, neque enim uiates,J quasi dicat, quod iste Philosoph arguebat, quod homines scythiae non sibilant,eo quod non habent vites: sed
non habere uites, est causa nimis r mota. dicebat autem si e . vites sunt causa uini: vinum causa potationis.potatio gaudi j causa , gaudium uero est causa sibilationis: igitur a primo ad ultimum vitis est causa sibilationis. epilogat. d. f secundum igitur eande scientiam. J i. demonstrativam,aut aliam de qua uis loquatur demonstrator, f& secundum positionem mediorum,J terminorum; in eadem scientia consideratorum , fliae sunt different ip ipsius, quia, ad eum sullogismum qui est propter quia: nam, quia, demonstratio fit
tribus istis modis, scilicet,per causam remotam,per effectiim adaequatum, &per esectu in transcendentem. demon- sit ratio autem propter quid, per causam propriam,& adequatam. Notatione dignum est, quod licet contingat monstrare demonstratione, quia,ta
per effectum conuertibilem, qua per
non conuertibilem: tamen quod non est per effectum conuertibilem, est minoris virtutis ac essicaciae, quam qui per effectum conuertibilem , ut Pavtet in exemplo supra allato de luna, de in hoc quod no scintillat prope est, planetae non scintillant ergo propE sunt. potest nanque conuerti iste eiectus. Secundo notandum quod quado fit demonstratio conuertibilis ad sui causam potest fieri regressus a causa super effectum, sed quando effectus cusua causa non est conuertibilis,quae assignatur in illa demonstratione, tunc nobis non licet uti regressu a causa super effectum.
Tex. 39. Alio autem modo, pque figurarum autem.
TRes demum ultimas huius capitis coclusiones in praesentia d clarat Aristoteles in quibus in hac prima, & quarta in ordine posita, docet qualiter differant in diuetas scientijs hae demonstrationes quia, de propter quid . In secunda uel quinta ostendit, quod etiam scietia iubal te nata dicit propter quid, non respecta sub alternantis, sed rei pectu alteriuscuiusdam in ultima uero ostendit,qa
via, N propter quid, in scienti, nonubalternatis differunt. dicit igitur ad primam. salio autem modo differt pter quid ab ipso quia: quod.i .propterea quod est 1 peculari utrunque per aliam scientiam,Jquasi dicat, quod de monstratio propter quid dii teri a d monstratione quia, non solum prout est utraque in eadem scientia. s.& quia& propter quid . Sed etia differt prout contingit utrunque speculari per alia& aliam scientia ita ut quod una scientia propter quid alia uero quia con
dςrabit . bHuiusmodi autem J scientiae
242쪽
tlant, qu Munque sic se habent ad inuicem, quod alterum sub altero est,Jquae una kientia alteri scientiae subal ternatur: sutJ se habet sperspectiva,Jvel speculatiua ad geometriam:J illa enim sub hac dicitur esse , ΓS machinatiua,J siue quae de re aedificia agit adstereo metriam.J i. ad illa quae est scientia de corporum mensuris, sed harmonica ad arithmeticam, S apparentiaJ siue naualis, sad astrologiam. J hae omnes una subalternatur alteri. sserὰPdem uni uocae sunt harum quaeda scientiarum.Ji.quaedam harum scientiarum quasi uni uocae sunt ad scientias subalternantes, ut altrologia, mathematicare quae naualis est. I i. sicut altrologia, mathematica, & astronomia naualis, s& harmonica, & mathematica, quae est Iecundum auditum.J i. sicut etiam
musica, S mathematica,ta musica practica quae eli secundum auditum. Hoc autem ipsum,quia, sensibilium est scire, sed propter quid, mathematico .J i. scire quia est scientiarum, quae de sens bus sunt,ut puta perspectiva, machinatiua,& Musica. Sed scire propter sideli mathematicarum scientiarum,qup magis abstracte considerant ut geometriae,sterio metriae,arithmeticae.Hoc autem patet ; quia fhi.J i. scientiae subalternantes sitiae mathematici, shabent lenio nil rationes cautarum,J quod est aperte dicere, in hoc differunt scientia sub alternans a subalternate super modum sciendi , eo quod unius est scire quia alterius vero scire quid . sed quoniam posset aliquis credere,qd sciens propter quid alicuius effectus, scit etiamia eiu sciem effectus ideo, ut hoc moueat subdit. d. t & frequenter nesciunt ipsum quia, i quasi dicat,& multoties scientiae subalternantes, ignorant ipsum quia, quod inon ignorant sub alternatae. sicut illi uniuersale cO-
siderantes, s spe quaedam singularium nesciunt, propter id quod non intelindunt.J i. sicut etiam eontingit, quod ibli considerant aliquod uniuersale, de saepe nesciunt quaedam et iis singularia propter id quod de singularibus non
considerant. Sunt autem haec quaecu
'ue alterum quiddam sunt secundum substantiam, & utuntur speciebus.J i. hae scientiae sub alternatae, secundum subiectum siue secundum subitantia, sunt differentes a superioribus scientiis, utuntur tamen speciebus, sive so
mis, aut principiis formalibus,qup accipiunt, vel quas species accipiunt i scientia sit balternante sue superiori,
& hoc eit, quaecunque alterum,aut Raalterum ,&quid diuersum uti sormis, a sua superiori scientia: nam mathematicae enim J scientiae subalternantesssunt circa species. J i. circa sormam ,
quia snon sunt de aliquo subiecto: uel non sunt de aliqua speciali materia, dis si de aliquo subiectoJ siue materia speciali geometrica sunt, seij nonJc6siderantur talia a geometra, Γsecunda quod geometrica sunt.J nanque si considerat geometra lineam,considerat illa absque ligno, & sine aliqua materia alia. quintam deinde ponit conclusionem d. t Habet autem se.J i. alia scientia puta naturalis sad perspectivam. sicut haec. J s. perspectiva Lad geome- metriam, & alia.J s. scientia ad litam. i. ad georzetria, sui est id quod est de- iride ipsum quidem, quia est scire phisci,J quasi dicat, ut manifestum est in in ea parte,quae est agere de iride. i. de arco csleste phisicus dico in hac parte subalternatur ipso perspectivo, quoniam phisicus considerat quia, Γsed .p-pter quid est perspectius, aut l. mpliciter , aut secundum disciplinam.J i. sed perspectauus considerat, aut simpliciater, aut secundum disciplinam. i. aut omnino, aut quantum attinet suae disciplinae: agit perspectivus. Vitiuaa coclusio est,cum . d. I Multae autem, & non
243쪽
id est multae sunt scientiae, quae no sunt sibi inuiceni subiectae: ut medicina ad
seometria,J se habet sic quod una seit quia & alia propter quid, squod enim
vulnera circularia tardius sanantur,2
interest fine dici scire quia,J sed sscire
propter quid interest geometrae. intelIipe per medicum cirurgu, iste enim
scit qtita,geometra uel o propter quid. ratio huius est, quia vulnera circularia tardius sanantur, eo quod non habet angulos,8 vulnera non circularia propter propinquitatem partium siue angulorum citius euratur, quam ci cularis, quae parte. propinquas non habet, S: ideo sanatur tardius,& intellige secundum unionem,& consolid tionem partium. Notandum autem est quod scientiam sub alternari alteri dicitur tripliciter. Primo modo secundutotum. Secundo secudum partem. Temeio secundum propositionem tantum. secundum totum , ut musica subal e natur arithmeticae . secundum partem ut naturalis , quo ad partem , quae est de iride stibalternatur perspectivae. secundunt propositionem tantum, ut
chirurgia quo ad illam propositionc, vulnera circularia tardius sanantur , ad geometriam comparantur, & haec siit satis ad notitiam huius capitis
Τex. o. Figurarum usique sicut
autem a. Cap. XI. Vinque conchisiones habet istud
Caput, quemadmodum,& quin' que sunt cotextus: sed, quia su- Pr de materia syllogismi demonstra aut egit, ideo i praesenti capitulo vult agere de sol ma ipsius Ostendens quaeriam figura si aptior pro illos, illogismo, re primum in hac prima conclusione primam figuram esse magis a
Commodatam demonstrat. d. igitur iataeurata autem iacietis scire maxime prima est, quasi dicat,quod inter sini
ras syl logi l norum prima est magis ad generandam scientiam apta,& pr batur quatuor rationibus. Prima asi gno est. smathematicae scientiarum per hancusup. primam figuram Idem ostrationes ferunt, quasi dicat,qd scientiae mathematicae,sormant dena onstrationes suas per hanc primam:adde modo tu hanc minorem , sed istae scientiae
mathemat.s ut certiores alii . ergo,&c.
& hoc assumptum est manifestum inductione, ut arithmetica, re geometria,& perspectiva, supple, sunt huiusmodi: ergo magis facit scire prima, Iam aliae ligurs.secunda ratio est, &: re est dicere quaecunque propter gaspeculari faciunt considerationem: Iid est, di quasi est dicere uniuersaliter, quia quaecunque scientia procedit pes den on strationem propter quid, aut faeit demonstrationem sui per causa in faut enim omnino, J vel aut seniper, aut sicut frequentius, & in plurimisJformat demonstrationem, squae est fl)pter quid.J i. per causam, sper hanc figuram, Iscilicet primam, vel per hanc demonstrativus f fit syllogiimus. quare sergo Jde propter hoc. i. quonia in propter quid facit lcire, berit maxime faciens scire: quia propr0ssimu scireIest Ipropter quidi siue causam I specu lari.JTertia ratio est, spostea,4 vel pol Elila quae assignata supra sunt ip:ius odiost scientiam.Ji. scientiam propter cavisam contingit siue possibile est, per hanc solam venari,J quasi dicat, quod . non contingit uenari hanc scientiam. per causam, nisi per hane primam figit, ram. In media enim figura non fit syllogismus praedicativus.Ji .syllogismum a fili mathius sed ipsius quod quid est, scientia affirmationis cs, J quasi dicatis quod in media figura semper negatiaue concluditur 1 scd scientia ipsius rquid est . i. sciet quae est per dii Eniti nem semper asSr matiue coclulit .: deo
244쪽
debet fieri in prima quae eoncludit a L immediatione negat onis, D primum
s rmative. In ultima aute fi J supple, quomodo sit propositio negativa m aErmatio sit in illi ima figura quidem, diata ; secundo quomodo immediata, sed non uniuersaliter.y. sed co cludit eum dicit si uero neutrum .d. igitur priparticulariter, O sed quod quid cst. J i. mum. Sicut autem a. esse in b, contin- sed scieti adiri nititia estJ scientias uni git in diuisibiliter ii immediate. i. sicut uersalium, Inon autem particularium: est dare, quod a, si in b, & prsdicetur quia sno quodam odo c:t animal bipes de b, & sit propositio assirmativa im- homo.Ji .homo no eli bipes quod amo- mediataIsic, & non esse possibile est:Idq.i. particulariter, sed uniuersaliter. supple,contingit indivisibiliter. i. a, istuli artaro cista. Ampliu Juel iteth b,&remoueri a , ab ipso b, indivisibilio deisgura pila nihil idiget illis, aliis ter,& facere propositionem negativa figuris:sed illae,J & secuda, fetet tiasy immediatam quid per indivisibiliter
hane primam densantur,&auaumen intelligat exponit. d. Idico autem indistantur. J i. reducuntur ad primam per uisibiliter ei Ie.J i propositionem assi condensationem, & rare iactionem,& matiuam immed alam, vel non esse,iaugum eintationem J quousque veniant i .aut propositionem negatiuam immead prima ita mediata. i. ad prima. igb distam, Leo quod non e it aliquid eortitur illa figura facit magis scire, quae medium.J i. cum non est dare medium alijs figuris non indiget, sed prima est ad cocludendum prςdicatum de sub talis. ergo. epilogat d. manifestum est lacto, vel sit a Trinatiua, vel negativa igitur, quod maxime propria scientiae propositio, tunc dicit ur immediata. eit prima figura,Jquasi dicat,patet qd ζSic enim non erit secundum aliud eia figura maxime propria scientiae, siue se.J i. quia sic postibile non erit prsdi
qtiae magis adaptatur scientiae, eil pri- catum secudum aliud inesse iubiecto. ma. aliae vero non .3Vbi notandum est de negatiua mediata. d. scum is itur quod praedictae scientiae mathem. v tun- aut a,J i. aut prsdicatum faut b, i. aut tur, ut plurimum primo modo primae subiectiim Γin toto aliquo sit, J i. habeat fgurs: eo quod ut plurimum passi supra se aliquod prrdicatum saut etianes proprias, per propriam causam ambo, i.aut utrunque,&prsdicatum. demonstrant . aliquando tamen utun- & subiectu ni habet aliquod supra setur prima figura: ut perspectiva cum genus , snon contingit a,J idest prsdi ab ei sectu arguit ad causam. ideo dixit catum I in b,Jidest in subiecto Oprimo aut omnino aut frequentius. Notandii vel immediate Inon esse,J quali dicat, em quod aliae figurg red: iciatu ur ad negativa propositio erit tripliciter, ad primam dupliciter: primo quo ad aut quia prεdicatum habet aliquod gemmam sylli et ismi. secundo quoad nus sit pra se, aut subiectum habet su- materiam eiusdem generantis aliquo prase huiusmodi genus, aut utrunque SVpra mentionem de propositione eit prsdicatum quidem esse in quodaafirmativa immediata fecerat phi- totoJ supple c,vel genere sed b, no e Glosophus . in prasentia autem agit de s e in hoc ideli, lad subiectum no eL
habent supra se genus. ΓSit enim x, in toto c,J i. sit prsdicatum in aliquo gorere,capto pro litera c, Dii igitur b, nouelt iii toto c, ideli si subiectum per b. captum non est in illo genere, quod
contingere potest. Potest enim a,iis
245쪽
e in illo e siue non esse in illo genere: tuncΓsyllogismus erit, vel syllogi ahit tir, quod non se a, in b,J L per illud medium c, siue genus, quod praedicata
et, non sit in b, subiecto. Declaro exemplo clariori. si talis propositio proponatur . nulla qualicas est aeqlius, quia Praedicatum a , i. equus est in quodam
genere. i. substantiae quod est c, quia subiectum b, i. qualitas non est in e, i. iu genere,quod est substantia, syllogi-rabitur per c,i. per substantiam, quod non sit a, in b, i. quod qualitas non sit equus .hoc est quod subdit. d. Si enima, quidem,J i. praedicatum a, vel eouus
omni est cdi .est in genere δε i. substantia in b, autem nullo estdi. in subiecto vel qualitate nullo est, i. in Gidest, nulla qualitas est equus . sin nullo b, est a,Pidest a , praedicatu uel equus est in nullo b, aut in nulla qualitate. i. nulla qualitas est equus .erit igitur Dilogismus, quod a, remouetur ab ipso b, i. quod
qualitas non sit equus, per medium Gi. per substantiam . mimiliter autem, Scs b, in aliquo toto est,J simili modo si subiectum K utputa albedo est in toto sue in d.Ji. ut in genere quod est quali
fas significata per literam .d. d. enim. Ii. qualita, in omni b, est. i. in omni albedine, fa, autem in nullo.d.J i. sed a, vel substantia concludetur esse in nullo b, siue in nulla qualitate. square ad
i. substantias per sy llogismum factum
serit in nullo b,J i. in nulla albedine. determinat cum praedicatum, Sc subiectum sunt in aliquo genere.d. Eodem autem modo demonstrabitu G supplea, non esse in b, uel substantia non esse in albedine, & si utraque J tam praedicatum , quam subiectram sit in aliquo toto. i.in aliquo genere,ut si proponatur huiusmodi propositio nulla alb do est homo. quoniam utrunm habent genu . poterit per quodlibet generum
haec propositio negatiua inferri. in γturret iubilantiam, ut o innis homo est substantia. nulla albedo est substati a. ergo nulla albedo est homo , Se est in camestres. infertur per qualitatem sic. nulla qualitas est homo. omnis abbedo est qualitas. igitur nulla albedo est homo,& est in celarent. eodem modo fieret iste syllogismus. si conuert retur maior, de fieret in Cesare.
TeX. 2. Quod autem contingit usque si vero neutrum. Η Αςς ς st quarta conclusio huius
capitis,quia enim dixerat pra dicatum esse in aliquo genere, quod non erat subiectum ,&econtra. hic dicit esse manifestum, ex coordinatioiribus praedicamentalibus , quae noinuicem permiscentur. dicit igitur,squod autem contingit ri J i. subiectusnon esse in quo toto est ad i. in eodem toto siue genere cum a, salit iterum a,
in quo elt b,I i. aut quod no contingat esse a, in quo est b, vel substantia non esse in albedine. s Manifestum est ex
coordinationibus I praedicat nenia lib. qua cinaqueJ coordinationes, non comutatur ad inuicem:J ut coordinationes diuersorii praedicamentorum . de clarat in terminis .d. ssi enim nihil eo-rii,quae sunt in a,c,d, coordinatione, i. in aliqua coordinatione puta substat tIae, ut homo, corpus, substantiae, Me nullo praedicatur eorum, quae sunt in
b,e,Lj i. si accipiatur in quantitate, lian ea, continuum, quantitas. fa, autem
sit in toto g,J i. praedicatum intellectu per a ,aut homo, sit in aliquo praedic mento puta substantiae , quod per Di
gnificaturissic coordinatione exiit en- tedi. existenti tali coordin tione inter
lecta Der D manifestum est quod Jilinea non erit in g, i. in praedicamento substantiae, quia scommutarentur coordinationes I praedicamentorum-
Similiter autem est,&si b,I vel si su
246쪽
iectum, siue linea se in aliquo toto ge sad utrunque, vel, ad qua neunq; posinere, in quo non sita, vel in praedic to priuaticio erit lyllogismus. J i. erit mento substantiae. syllogismu in secunda figura, vel ad utrunque posito privativo. i. sis vllogis
Tex. 4et. Si vero neutrum usui. Wβςuin media figura cotingit vimia
. . ' a' que,quod tam maior, quam minor po-
ignorantia. test esse assirmativa,&negativa. Dico utrunque non simul, sed seorsum: quia VT supra diximus,ostendit Aristo scum utraque priuatiua sit. J i. cum amteles qualiter sit suppositio nega bae sunt negatiuae, Onon erit,I vel nihiltitia vera, immediata,& est quinta,& sequitur,ex puris negati uis, ut si ma- vltima conclusio huius capituli: 'infi- ior erit assirmativa, praedicatum subne vero epilogat. dicit igitur fsi uero aliquo genere continebitur , ut omnis neutrum Jputa & a,& b, vel nec praedi- homo est subitantia, nulla quantitas ea tum , nec lubiectum, sit in toto ali- est subitantia, igitur nulla qualitas estiuo nullo li .st in nullo genere,vt, nsi homo. Si autem minor est assirmativat autem a,J praedicatum sin b,J subie- subiectum tunc sub aliquo superiorictum , aut si remoueatur hoc praedica- continebitur, ut, nullia quantitas est tum a , ab ipso b, subiecto, necesse est substantia,omnis homo est substantia, indivisibiliter non esse: li. tunc necesse igitur nullus homo est quantitas. pri-
est indivisibiliter, siue immediate, vel mus est in secundo secundae figurae, de necesse est , quod ista propositio nullu secundus in primo secundae nempe. in b, esta, sit immediata, quia si erit ali- Cesare. demum epilogat. d. mani staquod medium,J supple, adprobandii, igitur est quod contingit, & aliud in quod a, ab ipso b,remoueatur necesse alio non esse indivisibiliter. I i. patet quod sit aliqua propositio negativa immediataes& quando contingit, e quomodo contingat,diximus, J 5: hsc sine satis pro praesenti capitulo iaest alterum horumJhoc est aut a, aut b, in quodam toto esse. i. in quodam genere, quia faut in prima figura, aut media erit syllogismus:Jratio est, quia
uniuersalis negativa non potest concludi in tertia, eo quod particulariter e
semper concludi difSiquidem in psimi TR qq- EI Oiantia usque Configurab, erit in toto aliquo. i. genere, tingit igitur. Cap. XII
quod est dicere, oportet ut subiectumni in aliquo genere, quia fassirmativa Y Ste est alius tractatus huius libri, zad hoc oportet fieri propositionem: i. t tria capita continet. habetque per oportet hanc minorem fieri assirmati- se sex coelusiones. in primo dili inguituam si fiat syllogismus in prima figu- ipsam ignorantiam, nempe unain eisdra, praesertim si directe concludatur, de simpliciter ignorantiam, aliam vero per consequens illud medium desita innatam per syllogismum , & primoiecto verEis abit quare illud subie de simplici dicit igitur. s Ignorantiactum in aliquo genere continebitur autem non secundum negationem, sed
superiori . sed hoc contradicit, quod secundum dii positionem dicta:est qui- suppositum est. Si vero in media, qu demJ supple ignorantia dispositi uix ras,trunque coli tingit. i. quaelibet p- fper syllogismum facta deceptio Jhic
positio potest esse affirmativa, de nega implicita duplicem ponit ignorantia, tiua tam maior, quam minor, quonia scalicet, Purs negationis, ut cum quis
247쪽
itii nouit de aliqin e, ut sunt rustici, qui omnino ignorant, quod tria lus
habet tres angulos aequales duo b. r
etis .ignorantia vero pratis dispositio nis est cum quis habet habitum e5trarium verae. scientiae, ut si quis opinaretur coelum non moueri. haec enim
potest fieri per sylli,stismum. R dupliciter ideo .d. maec autem ignorantia
praus dispositionis fila ijsJ propositsonibu ,l quae insunt primo.J i. immediatis faut non iniunt.Ji. aut in iis propositionibus non immediatis, contingit dupliciterid aut fit duobus modis, Zeprimo faut enim est cum simpliciter
accipiat esse.Ji .eum quis accipiat assiminatiuam falsam,svel non elle vel ne
gatiuam salsam, aut cum per tyllogismum accipiat opinione in . i. cum recit it falsam opinionem factam per syuogi sinu. simplicis quidem ergo opinionis simplex deceptio: i. ignorantiasmplex fit simpliciter. i. vno modo: puta cum aliquis negat aliquam veritate non tamen persuastis,ut sic neget, vel
negat aliquam falsitatem. ΓSedJ igia rantia, s quae est per svllogismumJ s cta, plures sunt,J aut pluribus modis fit ratio est, quoniam pollunt fieri
plures syllogisnii, ideo quot sy llogi Gmi erunt, tot etiam modi, &primo de hac agit. unde subdit.ΓNon sit enim a, in nullo b, indivisibiliter.Ji. probetur siue sy llogiretur, quod a, non sit in b, immediate. i. nulla subitantia est quantitas. tergo si syllogizet a,esse in b, a cipiens mediii c. per a, intellige quantitatem,per b, subitantia, de per c, qualitatem. igitur si syllogiret, quod a, sit in b, vel quod quantitas sit subilantia, per medium c, accipiens pro medio qualitatem Ideceptus erit per syllogis
ne c,est a,omne b, ell c, igitur omne b, est a, vertamus in terminis signatis,deerit sic deceptio. Omnis qualitas est
quantitas, omnis subitantia est quesbias, ergo, omnis substant a est quasti.
ea quot modis deinde contingat si ri hane deceptionem deestrat.d con
tingit igiturJ in causando ignorantia surratque propositiones esse falsas, deico tingit alterani solum esse fallam. Jdeclarat in terminis. d. si enim nequeta, Ji .m aior extremitas. l. praedicatum, quod est quantitas. tin nullo erit c, J i. In nullo medio,vel in nulla erit qualitate neq; c, in nullo b, erit. i. nec qualitas erit in nulla sub liantia. quoniam saccepta utraq;. i. si accipiantur utrinque alii rinatiuae, sambae erunt taliae,Jut patet in exemplo, & erunt cotrariae his duabus propositionibus veris, dcini mediatis .nulla qualitas est substantia,de nulla qualitas est quantitas. de
inde subdit. Potest aute se habere c, di. medium sad a,J vel ad quantitatem, Ze ad b,Ji.de ad shbstantiam, quod neque c,J vel qualitas sub a, sit,Jideit sub
quantitate, neque in b,uniuersaliter.II. neq, uniuersaliter in substantia. q. d.
quod potest se habere qualitas ad qualitatem,& ad substantiani, quod neq; qualitas sit sub quanta tale, neque viri uersaliter in substantia Lb, quidem. J i. subitalia impollibile est esse in aliquo toto. i. senere, qui asprimum dictu nieli impio a, J ut in ipsa quanta tale Lb.
non esse. I i. substantia non esse.nanquosa, non est necesse in elle omnibus. i. quantitas, quae sunt c, uniuersaliter. di .no cli necesse, quod c, medium. i. Omnis qualitas, sit a, vel sit quantitas. igitur c, nec de b,praedicatur, nec subiici tur ipsia, square virsque falsae sunt,dsupple,a positiones, de haec est uniue satis allirmativa immediata, quae con cluditur per ambas praemissas falsas. deinde sequitur, quod non contingit per alteram ueram,ic per alteram labisam .d. ssed alteram contingit vera a icipet e.Ji. contingit aliquando fieri ta-.lem ignorantiam maiori talia ex ille n-itrita minori vera ζnon tamen quamlim
248쪽
bet contingit. Donon tarnen utraq; Vera exilientesarsum concludetur, Γsed sus in ad Ilar ple vera potest esse. sue maior snam c, b, propositio se inpersalsa erit, J id est,quoniam minor semper erit salsa ; non enim econtra potest concludi, id est minori vera, &maio ri non spropter id quod e, J siue ualitas sin nullo b,est.2i.in nulla subantia. sed quae est a, cd i. maior propositio Dotest: J supple vera esse, ut sia, bidest quantitas sest in diuisibiliter ILimmediate, Se in e,& in b, Ji.& in numero in substantia. quoniam cum primum praedicetur idem de plurib.J idest cum idem supple a, vel quantatas praedicetur primum aut immediate deri, cibus. i. de b, & de c, puta de uno immediate vere,& de alio faue: sneutrum in neutro ς rit.J i. a non erit in b,
propositio ergo c,b, i. minor erit falla. aduerte quod illi termini non eodem, ut primum accipiendi sunt: sed ita ut de uno vere praedicetur immediate iade alio non, et quod a,i.quantitas de biLde substantia Se de c, i. non de qualiatate sed de numero:quoniam de num xo erit verum, &de lubstantia no . deinde subdit dissert autem nihil, neques non diuisibiliter insit.J i. nihil dit fert si maior extremitas non immediate insit medio, D minori extremitati. Ipsus quidem esse igitur deceptio per icta,Ee sic fit sol u. q. d. quod deceptio, aut decipi de ipso esse, siue de ipsa affirmativa uniuersali per illa. i. per primi figuram, sic fit solum quemadmodum cI: tum est, qu a non erat in alia figura iplius ei se syllogismus .l i. quia unibuersalis ipsius esse, vel a rmativae noPoterat cile conclusio syllogistica in
talia figura, quam in prim quia secumda concludit negatiue, Sc tertia particulariter. Qui vero ipsius non esi edi,
deceptio quae est negatiuae sin prima finura,& in media est, quas dicat,quod gnorantia aut decestio, quae est circa propositio sein negatiuam oppositam amrniatiue immediat s potest fieri tam inpriina figura,quam in secunda.deii de .d. dicamus primu igitur quot modi s ignorantia fit in prima figura, Sequomodo se habentibus propositionibus.J i. qualiter se habentibus praemissis. Notatione dignum hic est, qr Arsestoteles non nominauit tertiam figuram, proPterea quod propositio, quae debet concludi in sellogismo ignoritiae niuersalis oportet ut sit: se i quia tertia figura non concludit uniuersaliter, ideo de illa mentionem non fecit: haec ignorantia circa affrinatisam, Est intelligendum Aristotelem habuisse intentionem gere ite illa, quae est opposita negatiuae immediate, ut dixi
mus negativa nanque immediata viain
uersaliter est vera . igitur affirmativa erit vuIuei saliter falsa.
Tex. s. Contingit igitur usq;. Sed in media .
IN fine praecedentis contextus, divaerat Aristoteles,se dicturam quomodo contiingat fieri deceptionem in prima figura ideo hic sequitur. Ponitque exemplum interminis a,b,c, per a, i telligatur color. per b, albedo, Fc per c,nis redo. dicit igitur scontingit ergo utrisque salsi Q J quod est dicere potes hcontingere ignorantia in prima figurae ex ambabus praemissi; falsis, ut si a,Jia color, in b,de in c, sit ita tui sibiliter. Ji ai color sit in albedine', & in nigredine immediate tunc fit accipiatur a , in nullo c, est e,J i. si dicamus albedinem esse in nulla nigrediae te, autem aut in omni b,Jx nigredinem esse in omni albedine, tutic Γ i alsae sunt propositiones. JL ainbae, x:puta nulla albedo est color, omnis albedo est nigredo, igitur nulla n.nrcdo eli color, & h: c p tet, quod coactauo est contraria huic
249쪽
a Trmativae verae, omnis nigredo est color, & color immediate praedicatur
de albedine,& nigredine, tanquam de speciebus proximis . deinde subdit
qualiter concluso salsa sequatur exustente altera praemissarum falsa. d. cO- tingit autem,& altera falsa,J ci supplead concludendum immediate falsum, s&hac quacunque cotingentem.J i.&ista poterit esse in dii Ferenter , aut minor, aut maior, quia spotest quae elia,e,vera esse.J i. maior propositio, squae vero b,c,J i. minor propositio Ofalsa.Jaccipiatur hoc in terminis,a, sit color b,albedo,c,vero no nigredo, ut prius, sed sit linea.dicit igitur. squoniam non
in omnibus quae sunt, inest a, quasi diro esse,Jquasi dicat, non enim posset et se albedo in dissipativo, & in colore nisi alterum esset sub altero; si ueni ficolor praedicaretur uniuersaliter da dissipatiuo: square si acet piatur a,J id- est color in nullo e,esse, J i. maior propositio esse in nullo distipatiuo falsa erit propositio. I sormetur igitur siesyllogismus iste. nullum dissipatiuum est color: omnis albedo est dissipati uarergo nulla albedo est color . patet qa
concluditur falsum per minorem veram, S maiorem sallam. demum comcludit .d.spala igiturJ supple est,squmniam, Se cum altera propositio sit fatisa, Scin utrisque. J s. praemissis tam in in maiori, quam in minori falsus eriecat, sed quae est a,c, i. minor poterit es- syllogismus.J siue erit ignorantia per se vera, quoniam a, i. color non inest syllogismuin in prima figura constatu omnibus,non enim inest e,i. lineae, ma- de haec satis pro praesenti. ior igitur quae dicit negative nulla Ibnea est color, vera est. ISed quae est e, bdi. minor falsa esse,J ut omnis albedo est linea. quoniam impossibile est esse in b,c, i. in minori, sin quo nullo
est a,Ji .color,quasi dicat, quia impossibile est lineam esse in b, sue in albedine, in qua nulla linea est a, siue color,
quia non etiam uera erit, quae est a,C,
propositio: li. propositio negativa a,C, sue maior; nulla linea est color: non posset esse vera, si minor esset etiam vera videlicet omnis albedo est linea; nanque si vera esset, tunc sequeretur conclusio vera. ideo. d. ssimul autem,& si sint utraeque vers,& conclusio vera erit. JSed agimus de ignorantiae syllogismo. deinde ostendit qualiter per
minorem veram ,& maiorem falsam, demonstrare quimus conclusione falsam. d. I Sed S: etiam quae est c,b, i. minor,ico tingit veram esse, cum altera.J
i. maior sit falsa, dat exemplum .divis b, i.albedo in risit,& in a, i.& in dissipativo, Sc in colore. quoniam omnis
albedo est dissipativa,& omnis albedo color. l Necesse enim alterum sub alte-
T . 6.Sed in media usque. In ijs autem .
IN praesentia declarat Aristoteles
quomodo contingat fieri ignorantiam in secunda figura,vt in fine primi contextus suit propositum. primoque quo possit ambab. praemissis ex istentiabus salsis. Secundo altera tantum prae missa falsa. ibi cum dicit alteram aut falsam. d. igitur, sed in inedia quidem figura totas propositiones et se utrasq; falsas non contingit.Jq.d.quod no contingit fieri deceptionem ignorantiae
existentibus ambabus praemissis tot liter falsis. v. n. in ot b,a. sit. i.cu OC a,
uel co Ior sit in ot b, i. in albedineJ nihil
erit accipere. i. cotingere qssi altero erit oi, in altero vero nullo erit. J q. d.
si ambs essent salsr totaliter oportebit aliquod medium inuenire, quod uniuersaliter ab una remoueatur extremitate, de alteri uniuersaliter attribuat,
hoc patet quoniam medium in hae figura bis,de altero praedicatur assirmamatiue, de de altero negative. sopo tet autem scin media figura accipera Propo
250쪽
la I Lili I. Poster. Lyropositiones, di quod in hoc quidem
sit. J i. non potest inueniri me)ium, qade uno uni uersaliter praedicetur, Γ &quod in hoc non sit,Ji.& quod un iue si liter ab alio remoueatur. ssi quidem erit syllogismus supple hoc modo de syllogismus deceptionis non erit. qua .re si accipiantur ue falsae. I i. si ambae
praemilis accipiantur sic. i. in toto,aut totaliter falsae. palam est quod cotrariae e couerso se habebunt.ji .erunt totaliter uerae, de sic erit uerus sy llogi Lmus . t Hoc aute impossibile estQv
nia in esset vera conclusio. demonstrat
deinde qualiter possit concludi per ambas falsas in parte. d. in aliquo aute.JLin partes utranque propositionem, nihil prohibet esse falsam : ut si c,in a, Scin b,al iquo est.Ji. in parte, medium stin a,ec in v. g. per c, intelligatur per-
semim per a,colorem, Per b,albedine,
de sic dicamus,quod si persebum sit in
colore, de in albedine in parte: ut quidam color eit perfectus, de quida non; de quaedam albedo est perfecta,& θusdam non5 syllogiaetur sic in Cesare. nullus color est perfectus, omnis albe do est perfecta. igitur nulla albedo est color. patet hic quod ambae praemissae sunt in parte falsae: Se est contraria conclusio huic immediate verae: omnis albedo est color. d. ergo. Si enim a, Jid- est color in omni c, 'L perfecto sacciliatur esse b,autem. i. albedo in nul-O.J i. nulla albedo est persecta. sfaliae quidem utraeque propositiones, non tamen totae. J i. uniuersaliter I sed in alia quo siue in parte. Econuerso autem posito priuatiuo, similiter. L similiter erunt praemissae in aliquo falsae,ac concludetur conclusio immediate false,ut in exemplo manifestum est, ultimam conclusionem lemu ponit in qua ost dit quomodo postit concludi per alteram propositionem falsam . cum dicit
salteram autem salsam, & quamlibet
contingiva quasi dicat, quod praedicta
ignorantia potest nasci altera praemiosarum existente sali, indifferenter. i. sue cum maiori vera, & minori falsa. aut econuerso, & primum de prima intendit. l. t quod enim est in a, omni.li. in omni colore, & in b,est. Ji. in omni albedine. Si igitur accipiatur in a,
quidem toto esse c, i. si accipiatur c,v. e. qualitas, aut qualitas pro medio, eo se in a, i. in colore uniuersaliter, in b. autem toto non .4 i. Se in omni albedine non, siue non uniuersaliter in albe
dine esse, s quae quidem est e,a,J idestiquae est maior propositio, aut extremi tas , ut omnis color est qualitas, serie uera: sed quae est c,b, i minor extremitas sal sad supple erit. Ottendit deinde
econuerso, cum minor est uera, Sc m
ior falsa dicens .i Item quod in b, nullo est.JL quod in nulla albedine, neque
in a,omni erit.IL neque in colore. ssi enim in a,est.Ji. in colore, & in b, i. de in albedine,fsed non inerat, ponatur ergo c, pro sapore. s Si igitur accipi tur c, i. sapor,sin toto quidem esse. Ii .in colore,dicendo omnis color est sapor sin b,autem nullo quidem.J i. in albedine autem non, ut nulla albedo est sapor, quae eli b.Ji. illa minor propositio uera eit,altera uero.Ji. maior eximmitas falsa.J Formetur ergo sic syli fismus ille. Omnis color est sapor, nula albedo est sapor. ergo nulla albedo
est color,quae est contraria immediate huic uere,omnis albedo est color, aut alio argumeto omne animal est inania matum, nullus homo est in animalis, igitur nullus homo est animal. Deinde ostendit hoc idem in primo modo se cundae figurae. cum . d. similiter autem fit transposito priuatiuo hoc est, con- clusio fit immediate falsa per alteram praemisiarum ueram, &per alteri falsim,transposito negativo, uel transposita propositione negativa. quoniam fecimus syldogismum in secundo modo iucunda. liabebatque maiorem aD