장음표시 사용
281쪽
pterea quod est magis demonstratio.li autem hutiusmodi uniuers is magis, Suartam deinde adducit rationem di dignior utique erit uniuers lis. J t. semcens. amplius, 'si magis est eligenda J quitur quod quia uniuerialis demon illa demonstratios iecundum quam J stratio est huiusnodi, quod t 'a cognouit hoc&ωuid; I vel uniuersa- tiondempniti axio: igiturpater dignu'IeM particulare; squam illa secundu .r rem ei inivisis portet ad Vivit a g quam λlu cognouit,3 idest quam parti deii, i. si comitigit cularis, quae solum hoc particula reco pallioneinha re tre deis 's se in egnouit, funiuersale autem habens,co- dia autem sint in quibus ei t b, c, id ignouit parti lam: quia si cognost'. Scilla sint duo media. s habere angula quid sit homo, ta Franciscus quid it externunt,&triangillae & magis litquoque, hoc aut .J i. sed hoc luppleparticulare cognito, non sciuit uni
que magis eligenda erit uniuersali, Jdemonstratio qua inii pla particularis.
Nam qui scito nan .mulam sterilem esse, re hanc quoque sciuit esses erile. sed qui s ciuit hanc esse sterilem non sciuit in uniuersali, ausi discat.
usque. Quod autem demonstrati ua.
TRes vltimas rationes adducit de nium Phalosophus:&in hac qui ta exponit se interminis. dicit Igitur. fAmplius aurem, disic. vel per utam rationem demonst ratio uniuersalis est furitim b i. habere angulum exicrnu,
quana e,J ide si si medi uno mallis su r sum,quamc, quare si per b, ningis intueri,iis,4 quasi dicat, quare peεb, in magis furtum, qui erit uniues sale, erit etiam demonstratio potio quam per c, idest particulare mςdiu in
Deinde subdit, Γsed corum quae dictam sudi,quaedam logicλ sun Jquasi dicat, rari quod ration qua in D: ruptiquida insunt magi ν logus. Soxiam a ducit siei
inde rationem dicen . ax iure aut en manifestum est , mi od uniueri alis j monstratio magis praecipua st, quom niam propositionum quidem hac pri rem habentem idest trahentes uniue salem propositionem , quae est prior scimus quodam modo, &Ioueri particularem cum habeami Vmueriale in , fia habemus potentia,ὶ potior particulariiqinas uniuersalem a scilicet et articularem, ut Niquiscveis scire est, 3 vel contingit seo quod gnouerat, quod omnis triangulus harest per med nun demonstrare, cumst beat tro angulosI aequales duobus principio propius J sue propinquius e ctis, inuat quodam modo,& quod ii vsproxime autem I supple principio sceles duobus rectis pol ctia sit, Itile iis immediatum eli : hoc autem supple sciuit etiam potentia , quod is oscet immediatum principium este J sequiis habet aquales duobus rectis, & si noutur ergo si quae ex principio est emus cognouit ilolcolim, quod trianguli non ex principio, Prae magis ex princi sit:J idost qua nivis sciuit ilolce lepipio ea, quae minus est certior est demo triangulum esse. sediliabens lianc , pres ratio Jquasi dicat si igitur ea demon sitionemJsupple particularem propcis ratio, tua ex principio conficitur po stionem ii uice les habet tres , L nullutior est ea , qim non est ex principio,& modo uniuersale cognouit, nequς p Vsi ea demonstratio potior est , quae ex tentia, neq; actu-J Sequitur ter , quod mag is principio est, quam ea quae eli demonstratio uniuςrsalis sit potio lipta monit ratio ex uianus Principio: Ast .s PM cuiau. Sertimam. N ' rubdis
282쪽
stbdit rat nem eum dicit. Et univer bu ,Jquasi dicat, sit demonstratio haeci salis idemonstratio squidem intelligi- idest ais rinatiua potior praesupponi. bilis est, ipsa partieulari, sed particu - tur ii tam demonstrationem esse aliis laris perficitur in sensu. I Adde modo P ribus alia potiorem, quae fuerit extu, sed id praeli antius est, quod intelle- paucioribus propositionibus, aut ex tu completur, quam quod in sensu, at paucioribus quaestionibus,aut supposivniuersalis intellectu copletur, & par- tionibus. adde modo tu hane minorε, ticularis sensu. igitur&c. demum epi- sed demonstratio assirmativa ex his cologat dicens. Ouod igitur uniuersalis stat. igitur. unde subdit, ssi enim notae sit dignior particulari, tot nobis dicta sunt ii militer velocius cognoscere perfnt. 7pracellit ergo, Se dignitate,& ex- haec erit; hoc autem appetibilius est,icellentia uniuersalis demonstratio ip- quia dixit illud esse dignius, quod estiam particularem . Vbi notandum est perpauciora, nunc dicit, quod si simi- ex Lincon. quod duae ultimae rationes luer, re in assirmativa, & in negativa sunt demonstrativae , eo quod per cau- pr positiones sint notae: tamen erit vosas cocludunt, re per diffinitiones eius ioci u. cognoscere per haec, siue, per asouod est magis faciens scire; prima qd firmativas,quam per negati uas: de hoe demonstratio uniuersalis magis facit quidem expetibilius est, cognoscere scire, eo quod scire facit id quod est v loci u , quam tardius, & per pavea maioris potentiae, quo quidem scito, quam permulta. hoc probatur, ut ipse' plura potentialiter seiuntur . secunda n et in Rhetor. d. maius bonum est apiaest quod ipsa demonstratio Deit magis p cndum,& melius est dieere veloci stire, eo quod intellactu completur,& quam tardius , eo quod hoc est maius haec,&tot a nobis eirca hoc caput di- num. Ratio autem propositionis sint. quod melior sit ex minoribus, uniue saliter est sic : si enim contingit similia
Tex. 7s. Quod autem usque. xς ςψgnita esse media, priora autem
Q. , ς- P 0politio, quae est ex minoribus,
Map. st prRstabilior: summatimae uniue
Λ- 'in hqς pacto esse pol est . quoniam
Ceedit Aristoteles ad secundam H continget media est e cognita simili dubitationem in hoc eapite, num Ier. i. eile eiusde in coordinationis seu potior sit demonstratio affirmativa,an gςneris, tunc priora eiusdem coordina aegatiuae eontinet autem hoc caput tioni notiora sunt . exponit exeniplo nam conclusionem; probatque dem 6 dicens . sit deinonil ratio eorum nee strationem affirmativam potiorem es- mςdia,quae sunt b,e,d, quod in a,e, sit Ise negativa, & hoc septem rationibus. sit ii cmonstratio de a, quod sit in ea hconclusio est huiusmodi: cum dicit. h e tria media b, c, d. per a, intelli mes Quod autem demonstrativaJ siue a L iubilantiam,pere,hominem,&perti
nimiativa I sit dignior priuatiua,Jvel ne C, d, corpus, animatum corpus&animi ua, f hine inani se flum est, I vel ex Π al, Ist autem altera demonstrario his quae dicenda sunt. Primam rationε quod a, in d, sit per b,c, dest,quod a. i' ponit eum dicit. Sis enim haec demon- substantia sit m d. i. in animali, pei b i. stratio dignior aliis eisdem exissenti- Per corpus, re per c, i. per corpus anibus, aut ex minoribus quae litombus, malum. tunc sequitur quod similiter aut suppositionibus, aut propositioni- sc habet hoc, Fcd a, in d, sit, Ji quia
283쪽
.tubilantia sit in animali, s& quod a, ine, sit. J i. Se quod subitantia in hominest. l. media per quae probatur sabitantia de homine, Sc de animali, quia sunt eiusdem coordinationis, & se habents militer:ἱsed quoda,ind,sit.Ji .subititia in animali prius est, de cognoscibilius, quam quoda,ine, I i. quam quod iubstantia sit in homine, quia in linea praedicamentali prius eis animal, quanomo, per hoc enim .li. per animal illud demonstratur. I ideit de homine subflautia Deredibilius autem cit per quod, idest id credibilius ell, quod est
propter quid. Secundam rationem ponit d. ζEt de monti ratio quae est per pauciora, aliis eisdem exilientibus potiore i ,J quasi dicat, quod illa demonstratio est melior , quae per pauciora fit, at affirmatura talis igitur, sutraeque qui-dcm.J s. demonstrationes aisrmativa, dc negati uasmonstrant per tres terminos,& per duas propositiones sed hac quidem. J i. demonstratio assirmativa laccipit aliquid esse J i. solum a Arma-- tuas propositiones accipit silua uer negativa, Dde esse.& non esse aliquid.Ji. 5e a Minatiuam, Se negati tram Propositionem accipit negat lux demonstra tio. per plura itaque.J i. secundii qua IL atem , di secundum forma mest negatiua,quam affirmativa. illa en ini per esse tantum, & hae eresse dolon esse. sQuare indignior estJ illa negativa, S aisrmat tua eli dignior. Notatione dignum est, ut notat Egidius , quod propositiones, suppositiones , de quaestimnes sic ditiarunt , pro postiones enim dici possunt,quae sunt per se nots. surpositiones autem dicuntur, quae sunt concessae ab aduersario.Quaelliones vero dici possunt de quibus aduertariu&dubitat de quae non concedit. Secundo notanda est,quod p pauciora media citius csteris paribus acquiritur notitia conclusionis. Propterea quod teli humauuo citius rauciora pertransire potest, quam plura, ex quibus infertur, quod demonstratio primae pas sonis alicuius subiecti eli potior demonstratione secunda ,re sic deinceps. infertur etiam quod demonstrationes scienti aerum subalternarium notiores sunt demonstrationibus scientiarum
Tex. 76. Amplius usque ἀSi igitur L
TErtiam rationem ponit eum dieitcs Amplius , quoniam ostensum est impossibile per utranque priuatarum propositionum fieri syllogi sinum: sed oportere quidem hariusmodi esse unadi. negativam esse unam salia vero quoniam cst di de aliam affirmativam. igbtur potior atque valentior est ad ii monstratione in affirmatiuampropos, ii O,quai negatiua Quarzdemonstr tici at firmativa est poti oz negativa. Qigari alia rationem adducit dicens.
amplius, praeter hoc, J quod propositioncs uegat vix lint uia tuis potiores
soportet, Sc hoc accipere. J i. propositiones s raedicati uas)queam malium quoniam sangumentata demo strati ne necesse est fieri plu es , I a Trinatiuuas: sed priuatiuis impossibile est plares una ui omni syllogisino esse, J quasi
dicat, cum demonstratiosi es augenturre luendo praemillas ad inde monstr bilia, plures propositiones assirmatius concurrunt in illa resolutione: se 1 nogati ur, solum una . Declatat exemplo dicensi sit in nullo esse a, in quibas est b,Jquasi dicat,sit hsc maior propositio negat tui lyllogismi, nullum b, esta, iac utem omni fit b,J id est, Se haec sit ininor omne c,est b, si igitur rursusi opus e t augete utrasque propositiones, media in sicicdum est,J idest, est interponendum medr um competens: Ihuius quidum a. Jqa fait Priaior nullum best a
284쪽
minor affirmativa oe c, est b, tale naedium ste: e igitur manifestum est prς dicatalium esse,J id est a Frmativam e se,quali dicat, quod medium per quod h llogi rabitur b, c, minor propositio affirmativa, erit in utraqiue prs missa rum affirmativarum . propterea quod assim aliua non syllogi ratur visi perassi rinatiuam .ssedd,J quod fuit mediuvi affirmat iuuin prs dicatur, de b,quidem p Ndicativum,a, autem ded, tanquam priuatiuum ponitur ,3 quasi di- eat , sed d,ut affirmativum praedicatur de b, subiicitur autem, ut negativum,
ipsi a , syllogi ratur sic maior syllogis.
tur omne c, est b, ideo in syllogismo minoris erunt omnia affirmativa id, enim. Ji. mmor illius syllogismi omneb,eta d,erit Γde omni b, sed a,Ji. maior propositio soportet in nullo d, esse. Ji. remouebitur ab omni d, nullum ci, esta, igitur syllogirando maiorem, vel minorem alicuius syllogismi negatiui nisi unam assirmativam praemillam accipi mus. ideo diciis fit ergo una priuatrua propositio.J syllogitando si e . idem autem modus est,& in aliis syllogi inus. t supple qui augum ei itur. i. syIlogismi negati ut omnes. quo tria,)semper medium praedicatiuorum terminorum, praedicativum in utraque est, sed priuataui in altera priliariunm neceNie est esse,s quasi dicat, quod medium
terminorum affirmat tuorum In utram
Propositione affirmativum est sed modium propositioim negatiuae ira altera tantum negat tuu esse necet se est. square haec una huiusmodi fit propositio, aliae vero prsdicatiuae.Ji.'quare cu syllogi ratur maior,vel minor syllogismi negati ut una premissa erit negativa, aliae vero praemii lae praedicatiuae erunt. Vbi notandum est, quod dicitur demo
stratio augeri, cum eius praemisse, aue aliqua earum ulterius demonstratu ecum non fuerit per se nota. ideo dixit augumentata demonstratione.
Tex. 77. Si igitur usque. Et ad impossi bile ducente.
TRibus alijs rationibus probat dein
monstrationem affirmativam potiorem negatiua . cum subdit dicens.ssi igitur notius est per quod demon. strat ur,& credibilius demonstratur autem priuatiuaJ sue negativa squidem per praedicatiuam J siue affirmativam hac autem J supple a Trinatiua sper illam J negativa in Inon demonstratur. Prior ergo,& notior, & credibilior cusit, Jaisrniatiua qui ipsa negativa melior itaque erit. Jalia ratio est ista. Am
plius ii principium syllogismiJ supple
affirmativi spropositio uniuersalis sit amni ediata. J i. si uniuersalis affirinalisua immediata est principium proposit Iouis , est aute in , ut in monstrativa praedicativa. i.ai firmativa. Sed in prisualiual seu negativa demonstratione,
negativa propolitio uniuersalis 3 est
principium. sa firmativa autem est prior negativa, & notior per a stirin tiuam enim negata ita Moto S Prior a Dfirmativa et t. licia elle prius eli liosa erse,aquasi dicat, quod donon si ratio as- firmativa est prior,& notior, negatiua quia per assii matruam fit negorii an quemadmodum prius est est enquam Don Elle, sic prior est affirmati ua, quam i gativa. square porrus est Principium in strativae, quam priua- Ilua.digmoribus autem principijs uti tur dis imo Jquasi dicat, quare cu pis- stabilius sit principium aifirmariue, de ipsa quoquc affirmativae claron stratio praestabilior erit negativa, & ea est quidem dignior demonstratioqus utitur dignioribus p Iincipiis, leuatiarin OO a Lau A
285쪽
sua est huiusnodi ergo. vltima ratio est huiusnodi. I Adhuc principalioreli:J affirmat tua , quam negativa. quo niam Γ sine monstrativa,J vel sine ais maliuaInon est priuatiua.J i. negativa.
vltimo epilogat dicens. t smod quid.
praedicativa I seu affrmativa L priuatiua i seu negati uasdigniorsr, manifestueti, ex his quae diximus. Notandum autem est secundum Egid. quod di tum Ar illo telis, priuatiua de monti ratur Ppraedicativam dupliciter referri potest vel refertur ad sellogismum , aut demonstrationem. ipsa enim demonstratio negativa, siue syllogism' negati v sue debeant demonstrari, siue syllogi- rari praemissae eius, oportet quod accipiat multas propositiones assirmati-uas. at syllogismus aisrmativus in sua syllogi ratione non accipiet aliquam negatiuam. Aut potest hoc dictum referri ad propositiones ipsas: nam syllogismus negaritius accipit duas prin
missas. unam affirmativam aliam negatiuam .a firmativa autem, non demon
strabitur seu syllogi rabitur per aliqua
negativam , negativa vero demonstra.
bitur ae syllogia abitur per assrmatiuam . & haec satis sint pro praesenti capitulo.
Tex. 8. Et ad impossibile usq;.
HIs omnibus explicatis , accedit
Arilioteles ad tertiam dubitati nem, quae erat num demonstratio ottens ualit potior illa,quae ducit ad imposis bile. primo ergo dicit illam esse potiorum. s. ostensiva. secundo aiseri tres approbationes. conclusio quod sit potior flensiuaeli haec, Et ad impossibi- D ducenteJ supple, recta ac ottensiva demonstratio est potior illa ducete ad impossibile soportet autem scire, quae ditarentia sit ipsaruai .ula.quod Pr1u oportet scire differentiam inter ipsas. per recta mollensiuam, Coment. intelligit negatiuam, de quia olten sua ais r-matiua eli dignior ducente ad impossibile affirmativa, ut supra ollentum. ideo in praesenti comparat ostensi uarix negat Iuam adducentem ad impossibile negativam , & inquit illa in ista esse potiorem. declarat hoc in terminis dicens ssi igitur a, in multo b, J Se eit m ior, nullum b, eli a, Se minor sit sin c. omni b,J i. omne c, est b, tunc fnecesseeli in nullo c, esse a, de erit conclusio , nempe. nullum c, ell a, syllopismus est; nullum bielt a,omne c, eli b, igitur nullum c, elt a, silc igitur acceptis I ,' positionibus terit de monit ratio ostentina negativa, quoniam a, in Gno eritJIdesi, quoniam negative concluditur scilicet, nullum e , eli a, squae vero ad
impossibile ellJdemonstratio Γsie se habetJseu hoc modo,ut si opus est demostrare,quod a,in b, non sit,J idest quod
nullum b,est a, accipiendum eli a, esse in b,J oppositum est accipere. s. omneb,eii a,fNJcum eo accipietur illa assi maliva vera b, in e,J ule it omne c, est
concludetur syllogistice, quod omnee,elt a, ut patet sic arguendo, omne b, eii a, omne c, eli b, ergo nunc c,rella, thoc autem iit notum ,& concessum,
quod ipsam eit i inpolsio ite ella,J quasi
dicat arguetur tunc,qaoniam notum,
de coiicei lameli conclusionem et se impossibile videlicet omnec, e ita, quod Γnon est possibile a,in b, esse.J i. maior omne b,elt a,ssi ergo b,in c,concessum est ineste.J i. omne c,est b, fa, in b, impossio ite eli esse.J i. omne b, est a,quasi dicat conclusionem huius syllogismi
286쪽
sequitur quod, omne b, es a .sit impose tur demonstratio ostensiva potior est sibile. Differentiam deinde de conuo illa ducente ad impossi bile, ex qua n mentiam ponit. dicens, stermini igi- enascitur conclusio ex maiori. Secui e similiter ordinantur,J supple in ae- da approbatio est. s Non enim si contia monstratione olfensio, & ad impossi- git remoueri aliquid, hoc erit conclubile, ilicet, secundum modum, & le- sio,illa autem ex quibus sunt:J ne quis eundum figuram. f Differt autem quo, dicat,quod ista negativa e, non est a,est qualis sit notior priuatiua propositio I id ex quo concluditur in demoni tra-i.differunt in hoe, utra propolitionum tione ad im possibile, quod b, non eli arnegat tuarum sit notior sutrum igitur, idcirco excludit hoc dicens, quod per quia a, b, non inest. J i. maior negativa, hoc quod conclusio interimitur, Se ex nullum b, est a, san quia a,e, J ideli an eius inter remptione interimitur ali conclusio negatiua,nullum e, est a,q. L quod praemiisorum non efficitur,quod quod in hoc differunt ostensiva nega- erat prius conclusio sit principium se-tiua, Se ad impossibile negativa. quo- cundum naturam: sed tantum quo asciam in uno syllogismo accipitur no- aliquid . propterea quod haec est prin-tior praemilla, quod a, non sit in b,Lnes cipioru,& coclusionis habitudo,quod Ium b, est a , in alio vero syllogismo conclusione inter repta, Se principita maccipitur conclusio, quod 3, non sit in quoque.ideo subdit . LSed hoc quidele, i. nullum c,est a,quare sequitur eum eii sicut principium s ex quo fullogis. igitur est conclusio notior quoniam mus eli,J siue procedit, sutique sic se non est,itune s fit demonii ratios nega- habet, J nempe faut ut sicut totum astiua quae est i in nossibile.7 sedi cum in partem, J aut se habet principium sci- syllogismo fitI siue in praemistis idem o licet, ad conclusionem, veluti totu ad strativa est,J ideli eli negativa ollensi- partem, saut ut pars ad totu se habet: lua demonstratio. vel se habet ad principium con clusio, ut pars ad totum. s,ed quae sunt a. c, de 'i .. . - δ, b, propositiones, non sic se habent
Tex. 79. Natura autem , sique adiuuicem libSsed in demonstratione
Certior autem. ad impossibile, non sic te habent ad in-
TRes ut dicebamus approbationes ex quibus interemptis, quod intendi- adducit Philosophus, osten sinam tur colligitur. ergo demonstratio ost demonstrationem esse potiorem du- fiua, ex ijs procedit ex quibus eth co eεte ad impossibile. Secunda est non clusio: quae vero ducit ad impossibile, enim, de tertia si igitur ex dignioribus. non. igitur potior ac praeliantior est il- quantum spectat ad prima inquit. Na- la ostensiua, quam quae eit ad impossi. tura autem prior est,quae est,quod a, in bile.Tertia approbatio eit. Cum dicit. b, non sit, quam a, in c, non sit. lq.Lnatu ssi igitur ex dignioribus,& credibilioraliter prior eit illa praemissa nullum ribus dignior estJ supple de monil ratiob,ell a,quae maior ei quam conclusio, Γs ut autem utraequet demonstrationes quae est nullum c, est a, quoniam prae sex non esse aliquid, credibiles, 4 tam missae fiant prioraJ siue priores scon, negativa ollent tua, quam quae ducit adclii sione,ex quiba. Jpra missi, selicon impossibile, facit fidem per non esse,
clusio a, autem in b, J supple non esse ised haec quidem J supple ollensiva sex sex quibus eli concluso. I i. ex malari Priori, illa veroJ ducens ad impossibi
287쪽
ptione conciti sonis. Notior uti meritea J de morul ratio ostensi ira negativa ea squa est priuatiua demoni ratio ad impossibile. quare .&J a mima inia cille sua erit dignior hae ducens ad impos fit,ile assi malitia, vel si e ditas. square praedicativaJ seu affirmativa digniorye istaeqnegativa. I Manifestima citerrigo quodJ cum praedicativa sit iacgacilia dignior, S ea quae est ad impossibile,potior ei ,J quae eis aisrmativa, qui negativa ad impossibile . pro praesenti capitulo haec dicta sint.
Te X. 8 o. Certior autem usque . Vna autem. Cap. XXIII.
I stud est secundum caput huius tractatus,in quo Aristoteles dat tres modos prioris icientiae, ec ponit una conclusonem. in praesenti cotextu adsunt praedicii modi . Primus modus eis illescertior est scientia, scientia & prior, quae ipsus quia , propter quid eadeest, quam non, extra cana quae in propter quid. q. d. ilia scientia cit certior alia ac prior, qua facit scire,quia est; S propter quid, quam alia quae solum facit scire propter quid, aut quia separatim ab ipso propter quid i Secundux modus est cuni subdit dicens , f& quae non est de subiecto, ea quae est de su tecto, vi arithmetica, harmonica.J i. &illa scientia est cereior quae est de subiecto non contracto. i. minus materia
iis , α magis abstracta, quam illa quae
est de subiecto contracto, de magis materialis, minusque abstracta, ut scientia subalter nans est certior scientia sub alternata,verbi gratia, arithmetica est certior musica ipsa.Tertius modus est, f&J locotia squae est ex in inorib.Jcertior erat illa quae appositione J est: ut arith uictica, geometria,J quasi di cat, N illa icientia est certior, quae est de subiecto in cunis a a IIOM Paucis Iaincluduntur,vam illa quae est desii,
lecto in cuius ratione plura includuntur, ut arithmetica Certior geometria. Dico autem ex additione ς vi unitas sub tiantia est sine pesitione. punctum autem substantia posita: hoc autem e Mappositione. Iq. d.dico, sic Rumiaci aritimetica considerat de mitates ει geo mctria de punctor modo via itas habet Laticinem simplicio rem,quam puncturi quia punctum. vltra unitatem dicit pomsitionem in continuo. Notandum pri inmo est quod pcreeetias est cognoscerinproptur quid tantum, quam quia tan in m. rata oricissest, quoniam qui scidi
propter quad. &quia scire potest, de
IN praesentia osted it Aristoteles gae sit scientia una,& quid sit scientia at et Primum igitur docet quid fit scieritia una. dicens. Una autem scientia est quae est unius generis, J siue subiecti, squaecunque, ex primis Componitur.J
Lee primis eisdem principijs paretes sunt, aut palsinues horum, quae iunt per se.igitur quatuor conditiones r quiruntur ad unitatem sciemiae. rmae
est,quod sit unius subiecti.Secunda, procedat per quaeda principia prima Tertia quod consideret partes per se. iii lius subiecti. maria de ultima, quos consideret palliones per se subiecti, suarumque partium. Deinde quid sit. altera docet dicens. fAltera aute scientia est ab altera, uarumcunque principia,neque ex eisdem, neque ex alteris: sunt, hoc est scientia altera tunc est cum sic habet altera principia, quod quidem huiusmodi principia altera, uec sunt ex eisdem principiis, nec sunt altera ex alteris, vel nec sunt ex se inuiccra alterium uius autem est signum cum
288쪽
eum in demonstrabilia veniant: I hoe
est.signum autem huius, quod ex alteritate principiorum habeat esse alteritas scientiae, est cum ad indemonit rabilia principia,quae demo strari neque ut, peruentu in sic. oportet enimJ inde. monstrabilia esse in eodem genere istiue ad idem genus pertinere, seum ijs qdemonstrantur. i. cum ipsis inde monstrabilibus perqus demonstrantur. s si gnum autem est,& huius,' quod indemonstrabilia sint in eodem genere,culis quae demonstrantur, Icum demon virabilia per ipsa in eod genere sunt, di proxima. i. quando demonstrabilia per ipsa principia in demonstrabilia, de proxima demotist rata, per talia de monstrabilia sunt in eodem genere.. Nic notandum ell,quod per scientiam unius generis intellexit Aristoteles esse unius subrecti, tamen quod non sit unum aequivocum: quoniam superidi sumi aequivocum non exigitur loca.
VLtimo conclusionem adducit, in qua ottendit possvelle plures de
monti rationes eiusdem conelusionis, per plura media,inquit igitur Plures autem demonis ratione et eiusdemJ cones usi nix spossibile eit ei se, per plura
media, s non solumTexaeo dc in ordinet accipiendi noci,continuum ut dium. Vt eorum quae sunt a,dic,& d, A e, sed ex altero, quasi dicat,quod plures de monstrationes post aut ella accipiendo media non continua ex eodem genere sue ex eadem serie, sedeciain ex altero ordine, siue ex altero genere e vi de mediis non eo arinis eiu i de in gene
Tis, ut eorum, scilicet extremorum qui
sunt a b, inedia pollunt elle. rate, &d, de ei de hoc mudo fiet dein cilitatio e s
dem cones usionis per tria media. ex ἔ-plificat deco,quod eli ex altero dices, ut sit a transmutari, J i. maior propositio, re mediu sit si noueri in quo eli d,3 minor vero propositio ssit laetari i quob, de aliud inedium siti iterum e, qui scere:Jper a, transmutari, Perd, moueri,per b, istari,& pere . quiescere.Stau
verum crit fa,J idest trant mutari, quod est maior, praedicari de d,J idest de moueri quia sistatas mouetur,dc quod moeuetur trai mutatur. syllogismus sie formabazur. Omne quod mouetur trasmutatur, Omne istans mouetur,igitur omne laetans tral mutaturi titerum potest probari per aliud medium contrariupura per quiescere,i a,de edtransmutari de quiescere potest praedicari, s& e,
de b, verum praedicarL J i. ia quiet cerede laetari,pradicari .ideo subdit Omnia enim letans quiescitiis: haec eli minor extremitas, f&J omne squiescenτtratisinutatur:J igitur omne istans tris mutatur.eit ille syllogismus more grecorum, qai scin per minore prius, qua maiorem ponunt. . Quare per ali raminia, ec non ex eodem ordineJ siue genere Deli syllogismusmon tamen est neutrum de neutro dici medrorum. JHoc eli: non tamen unum illorum mediorum de reliquo praedicari potest, lud quando contingit, quod per contraria media probatur aliquid de ali quo, tunc uecesse est idemc, uteit m cium quislcere salicui Hraq; inesse,Jquasi dicat , ne cunctamen est medium incile eidem alicui. i. minori extremitata . intendere autem est per alias figuras , quot ni odis contingit eiusdem
fieri syllogis iuum Jidest, non s olum in priuia usura,led etiam in alijs hoc contingiti Icilicet, ud ait eandent eo ac Lasionem plura media adducantur. ubi notat luc Egid. quod haec duo contra
289쪽
ἀὲbeat pertalia eontraria probari aliquid de eodξ, ut det intelligere, quod nunquam per altera media, vel perc6traria probatur idem de eodem in e dem scientia nisi illa duo contraria ad
idem genus subi jcibile pertineant. h lassiciant pro capitulo hoc.
IN praesenti eapitulo endit Aristo.
teles non esse sei etiam fori ultorum, neque in funicione sensuum. continet utem duas conclusione tria corrota ria, & unam obiectionem cum diluti ne . in hoc primo conrextu continetur Conclusiones , unaquequae concluso
duas possidet approbationes,quantum spectat ad primam .inquit. sed eiusAD sectus vel coesulionis quod est a fore oa non est scientia , per de monil ratio. Nem. Jq. d. quod de effectu a fortuna proueniente non est scientia per demourationena .prima approbatio est, sne
Ilue enim scut necessarium , nem sicut requeter quod est a fortuna, sed extra e fit.J i. nam id quod a fortuna comtingit,neque necessa ruina est, neque frequenter euenit, sed fit rarenter,& extra
necessarium, & extra frequenter. sed demonstratio alterius horum . Jq. d.qdde ijs debet esse quae fiunt ex parie alterius horum,aut frequenter, aut necessario. lccunda approbatio. neque potest
esse scientia demonstrativa, eius quod est a fortuna. quoniam omnis syllogismus aut per necessarias J propositiones est,saut pereas propositiones, quae sutian qua frequenter sed q sunt sonuitoria, neutrum iliorum sunt, f& quidem si propositiones necessariae sunt,&c clusio erit necessaria:si vero sintJpropositiones Γ se ut frequenter: & conclusio huiusmodi. Js.sicut frequcter erit. quare fi id quod est a fortuna, neque est sicut frequenter, ndique neeessarium ramque utique erit ipsius demonstratio. I. neque erit demonstratio ipsius fortubii. igitur neque scientia demonstrativa. secunda conclusio est talis. sneque per sensum eli scire.Jn scientia non consistit in cognitione sensitiua uel scientia non est de rebus sens bilibus. prima approbatio. rit si enim est sesiis talis hise usJi. si, est,um uersalis sse non huius alicuiust Ji. particularis: Γsed quod sentintur L necesse est ienti re hoc aliquid Q i.
particulare. I& ubi & nunquam,quasi
dicat quan uis sensus sit uniuersalis t. nam quod sentitur est particulare de hac nucis funiuersale autem quod est in omnibus, possibile est sentire: θ&ratio est,quoniam uniuersale neq; hoc
aliquid est. 1.particulare sneque nunc, neque ub siue hic,quia si uniuersale esset hie & nunc sneque utique esset:vn, uersale: J eo quod inuod semper est, Mubique,uniuersale diei mus esse:quoniaigitus demonstrationes uniuersales Ita haec autem supple uniuersaliaJ non est
sentire.' igitur stantibus iis smanifestuest quod neque scire per sensum est.J i.
manifestum est scientiam non consstere in sensus pereeptione. secuda approbatio Ised manifestum quoniam si esset
sentire triangulum, quod haberet tres aequales duobus rectis: utique dem omst rationem quaererem iisJ de triangulos& non sciremusJs.propter hoc non haberemus scientiam de illo: ratio est in promptu , proptereaquod sentire non
est idom quod scire sicut quidam fato tur.Jia hoc est recte dictum,quia senti. re necesse est singulariter,Ji .est sentire sngulare.sedἱscientia est in cognoscendo uniuersale.J relinquitur ergo quod non cotingit sentire triangulum quod habeat aequales duobus rectis, sed est
scire uniuersaliter, quoniam scientia est uniuersalium. Hic notandum, quod
lacet Aristoteles in secundo physicoru
agat de casu di Artuna, quod per hoc xiactur
290쪽
videtur sibi eontrarius, dico quod ibi
agit vel habetur de illis scientia in eo gnoscedo, quid sit casus, quid fortuna, quid effectus causalis, quid sortuitus, di qualiter illa conueniant & qualiter differant. secundo notandum est, quod uniuersale esse semper de ubique negative & non affirmative est intelligendata per abstractionem : ita ut sie sensus quod dicatur uniuersale esse semper de ubique; quoniam est abstractum ab omqt tempore, de loco : quia sit esset assi
maliue intelligendu m, tunc pirus, aut ficus essent in omni loco,& in omni tepore.tertio notandum quoniam quida
non posuerunt inter intellectum & sensima differentiam, ideo voluit philos phus negare quod scire de sentire non sunt unum & idem . sed scire est uniuersale, de sentire particulare.
'Ri a corrotaria ut dicebamus in R- cedenti adducit nunc philosophus.
secundum ibi est Uniuersale autem. tertium verbi hic Manifestum igitur. dicit igitur quatum spectat ad primum. svnde de si super Iunam essemus, Sc videre naus terram obiectam, no utique sciremus causam desectus: q.d. quod scientia fundatur in cognitione uniuersalis tantum, non autem in sensu, ideo dicit quod si nos essemus supra lunam, tunc no sciremus causam desectus quod sit terra interposita,quia videremus: Se videndo sentiremus quoniam dificeret, sed non propter quid omnino:J i. per sensum cognoseremus quod deficerethina, aut eclypsaretur, sed non cognosceremus per sensum eundem, causam propter quid, siue causam uniuersale, quia snon uniuersalis sensus. J i. sensus non est uniuersalis: D sed ex consideram hoc multoties .accidere uniuersale venantes, demonstrationem habemus1. i. sed tamen ex frequenti consideratione facta super singulari venantes seu,
inquirentes tandem uniuersale:demo
strationem & scientiam de illo habemus. s. uniuersali. quonia sex pluribus singularibus uniuersale , manifeltunii est.jq.d.quod ex pluribus singularibus euadit uniuersale,vel ex pluribus particularibus infertur uniuersale secum dum corrotarium est funiuersale autehonorabile quoniam ostedit causam:Iq. d. quod hinc etiam patet quod scietiaest uniuersalium, Sc quod haec sit honorabilior perceptione sen sus,quia ostendit uniuersalem causam; ζquare de huiust nodi uniuersalis honorabilior est sensibus & cognitione quorunc unque altera causa est:Jadde modo tu . sed sensus non olfendit uniuersalem causam riuare igitur ea cognitio quae est uniueralis honorabilior est, cognitione sensus, Se non modo sensus: sed te eorum intellectione, quoruncunque alia est eausauloe dico quoruncunque es a causa est, propter principia: quoniam sta primisJ siue de principijs salia est ratio.J igitur honorabilior est illa cognitio qup est per causam quam illa quae
est per non causam, sed per ea quorun-cunque causa est. i. per effectus. de prinei piis vero alia est ratio. tertium corro Iarium est tale sinanifestum igitur est
d impossibile sit sentiendo scire aliudemonstratorum misi aliquis dicat sentire, scientiam habere per demonstra tionem.Jq.d. Manifestum est, quod impossibile est scire per sensum aliquid
demonstrative, nisi quis dicerct, quod habere sciet iam per demonstrationem sit sentire. ut quidam accipiebant . ubi notandum est, notitiam intellectivam triplicem esse ut pro nunc facit.quaedaest primorum principiorum, ut inquieipsemet dicens quod alia est ratio, ut supra ostensum fuit . quaedam est notiatia estectus per causam habita, & tunc