장음표시 사용
291쪽
est honorabilior sensitiva, cum habetur uniuersaliter&demostrative. quς-dam est cognitio quae habetur per effectum, ut ipse dicit de quoruncunque est causa.
dem autem esse .s Icuti in principio diximus obiectio.
nem, cum dilutione in praesentia ponit Axistoteles cum subdit dicens. ut tamen quedam reducta ad sensus desectum in propositis: Jq. d. licet scientia non consistat. in cognitione sensitiva, sunt tamen quaedam in problematibus vel propositis, sue dubitationabus,qup dubitamus,& eorum dubitatio reducitur ad defectum sensus: quaedam enim si videremus, non utique quaereremus.Ji.de quibusdam habemus dubitatione, de quibus non dubitando qu preremus, si postemus videre causam'. de idcire ea inquirimus, quia sensus non apprehendit . dilutio est. scd non tanquam scientes in videndo. i. non quod videre ipsum sit scire, si ed tanquam ex eo qd videmus. Js . ex visu habentes uniuersale,Jdeue mentes ad causam uniuersale. q. d. quod sensus nos adiuuat ad scicntiam non quod set ire sit scire sed quod per sensum in causam uniuersalem deuenimus. sut si , ideremus vitrum foratu na,& videremus flumen pertransiens Jper vitrum , manifestum utique erit,& propter quid illuminat,J q.d.qlmani ita utique esset causa cur lumen transeat per vitrium , spropter id quod videremus, quidem seorsum in uno quoque:J s. quia in videndo cognoscimus unumquodque singularium. at insciendoJ intelligere simul est, quoniam in omnibus sic est.2 i. in scientia oportet accipere in uniuersali, ut quod se habeat hoc idem in omnibus .c.d.quod Per tentum omnia particularia non
simul,sed separatim in unoquoque, ut puta in hoc vitro videmus, quod lumetransit, deinde in alio, & sic deinceps sed per scientiam videmus intellebade omni vitro, quod transit:patet igitur
ruod scientia facit scire uniuersale,
Tex. 8s. Eadem autem. usque. Postea neque. ΡOsquam ostendit de quibus, no est
scientiatin praesentia ostendit non esse posse omnium syllogismorum ea dem principia. in hoc capitulo una naadducit conclusionem, cum tredecim rationibus . conclusio est hiat ulmodi.
Eadem esse principia omnium syllogismorum uia possibile est.J Sc haec est pruna ratio quando subd.dicens. priamum quidem logice speculatibus: hie enim.J i. in logica, alijs ssunt veri syllogism i,alij autem falsi. J i. igitur impossibile est eluceadem principia tam in veris qua in fallis syllogismis . sed in satisis sunt falsa principia,& in veris v ra. I & si non sit verum ex falsis syllogir re, sed semel hoc fitGq. d. quamuis contingat syllogi rare verum e falsis, i meu hoc contingit semel tantia in pro ptereaquod si propositiones falsae liu-ius syllogismi, probentur deinde, non I oteriit conuenienter probari aut sylogizari, nisi per praemillas seu propositiones veras. v. g. vi in hoc syllogi imo omne b,est a, omne c est b, igitur omne c, est a , vel sic omne lignum est an iamat, omnis homo et ilignia, igitur Omnis homo est animal. & est conclusio vera ex salsis . perlueram b, intellige lignum,per a , animal,per Rhomo. diacit igitur ipsesut si a, ii .animal, sde verum sit,J i. de homine quae est conclasio,ergo omnis homo est antinat,tames medium b,falsum .d i .lignum . quoniasneque Min b, tineis animal in ligno,. Lueque
292쪽
tneque b, in e I 1.neque lignum est in
homine. ssed si harum media acci piatur proposition tim, salsae erunt, Jqua fidicat, quod si harum premissarum, media Limuntur, non iam verum ex sal-fis, sed falsum ex falsis colligetur. sex eo quod omnis conclusio falsa, et rex
falsis, vera autem ex veris: altera autem J scilicet principia sunt vera, &Jaltera sunt principias falsa . igitur patet conclusionem sequi, scilicet, quod non eadem sunt principia omnium
syllogismorum . ubi notandum est, quod Aristoteles per syllogismum verum intelligit syllogismum concludentem conclusionem veram, per falsum vero concludentem conclusione falsam:& tunc est materialiter verus, vel falsus cum concludit verum, aut falsum: sed formaliter non. quoniam tunc est verus falsum e formaliter, cuest syllogizatus in debita rectitudine figurae, di modi.
Tex. 86. Postea usque. Sic igitur.
.c, rptem alias rationes adducit in Do senti contextu Aristoteles, quod non eadem principia syllogismorum sunt: inquit igitur ad secundam rationem . s Postea neque falsa J principias sunt ex eisdem J conclusionibus, velut habent aliqui textus neque falsis, supple, conclusiones, sunt ex eis dein principiis. quoniam sestJ siue contingit stat saJ supple principiasad inuice,
re contraria ,&impossibilia simul esse, quasi dicat, quod secunda ratio est ista, nempe coclutiones falsae pollunt esse contrariae ad inuicem, sed principia contrariarum conclusionum, sunt contraria sicut sunt ista duo, sui iustitiam esse iniustitiam, aut timorem Jesse laudaciam, aut homineJei sesequii, aut bouem,aut aequale, maius eiicία
minus, J quasi dicat, quod si erunt eadem principia omnium falsorum syllogismorum, tunc ex praemisiis concellis sequeretur iustitiam esse iniustitiam, e sic de reliquis.Tertia ratio est ista, sex oppositis autem sic est,J id est ex ijs etiam quae opponuntur, & vera sunt principia simit iter est. vult enim nunc probare non esse eadem princis pia Omnium veroru unde subdit sit que enim verorum eadem principia sunt:J propterea qd saltera sunt principia multorum genere.J i. dii serentiugenere, s& neque conueniuntJ huiusmodi principia ad inuicem: but unit tes punctis non conueniunt,4 quali dicat, quod principia de genere discre
toria in non conueniunt cum princia
pijs de genere continuorum, quia haenon habet positionem.J i. unitates no habent permanentiam siue continuationem, illa autem habent. i. sed punt cla habent permanentiam. Quarta ra tio est. LNecesse est autem, I idest illa vera quae concluduntur affirmative de se inuicem, aut in media conuenire,J & hoc dupliciter, nempe, saut in sursum,aut deorsum, aut hosJ terminos oportet interius habere, illos autem exterius terminorum, J quasi discat, si syllogismorum principia omnia conuenirent ad inuicem : tunc necesse esset. . illa conuenire, vel in m dio. i. vel ascendendo sursum versus maiorem extremitatem, vel deorsum
versus minorem extremitatem : O
pterea quod nece illa est in syllogi uno
quod termini assumantur interius, vecum multiplicantur syllogismi ad *bandum propolitiones inductas: luoniam tunc necesse est, quod accipiantur media quae sunt inter praedicata, Se subiecta propositionum, verbi gratias oportet probari omne b,eila a, oportet accipere aliquod mediu inter iis puta d, viruli modo li oportet pro b ri minor o in c,elt b, oportet accipe P P a re alb
293쪽
M aliquod medium intere, Sch, utputa e , & sc termini erunt son per interius accepti, aut exterius assumantur Puta, cum maior extremitas accipitur,ut medium ascendedo: vel minor
descendendo,uerbi gratia, si a,concludatur de e,per medium b,& iterum c, concludatur de b, per medium a ,& similiter. Quinta ratio est huiusmodi.s Sed neque communium principiorum, possunt esse aliqua, nempe principia, sex quibus omnia demonstrabuntur: recte, ac siisscienter quid intelligit per principia communia sub.d,sdico autem co muniaJ supple principia, ut omne anil mare,aut negare: genera enim eorum , quae sunt altera
sunt,J quasi dicat, sed hoc eil impossibbile, quod ex solis aliquibus taliter communibus possint omnia syllogullari. quoniam genera entium diuersa sunt,ue diuersa sunt principia. ideo dicit, Γεζ alia quidemJ iunt principia inquantitatibus,alia vero in qualitat ita sunt solum, cum quibus demonstram tur per communia,Jquasi dicat, quod principia quae sunt solum, quantitatis diuersa sunt ab iis,quae sunt lv qu litatis . igitur non omnibus sufficient communia principia.Sextam adducit
rationem dicens l Amplius principia
non multo minora sunt conclusionubus,J quasi dicat, quod sillogismorii
principia non sunt multo pauciora conclusionibus : quoniam sprincipia sunt propositiones I siue praemissae,spropositioires autem J supple suntfassumpti termini, aut immissi termini sunt,J ideli propositiones conclust in uno ivllogi Imo, in alio sunt principia
quae propositiones fiunt ex terminis, aut assumptis exterius, ut supra maiore in ,& infra minorem, aut immissi. Lintus missi intra utranque propositi nem, seu extremitatem. Cum ergo snt principia non multum pauciora
ipsis conclusionibus,cum non eidem non sint conclusiones omnium syllo.
gismorum verorum, non sunt nec ea.
dem principia omnium syllogism
rum. Septima ratio est huiusmodi Γais huc conclusiones sunt infiniis,termis ni autem finiti,Jquasi dicat, quod conclusiones syllogismorum vero sunt infinitae, sed termini comunes in quibus scientiae omnes conueniunt, sunt finiti,& pauci .igitur non omnium eisdem principia. Octaua ratio est talis. Amplius, principia haec quidem ex necessitate,illa cotingent ia,t quasi dicat, quod quaedam sunt principia n cessaria,&quaedam contingentia, at haec duo non possunt esse eadem. igitur non eadem erunt omnium princis
pia. Notandum est circa primam positam rationem in praesentico textu se cundum Egid.iquod si conclusiones sunt contrariae, de incompossibiles. quod principia ex quibus sequuntur de maxime si sequentur ex eis propter quid oportet esse falsa,& incompossibilia. at quae sunt incompossibiliρ non sunt eadem igitur . secundo notanda circa tertiam rationem, quod princia pia praedicamenti substantiae, ut communiter aiunt) sunt,ut materia,& forma. prima principia quantitatis sunt punctus,& unitas. Principia qualit iis sunt angulus, di triangulus.
Tex. 87. Sic igitur usque. 'Scibile autem.
QVinq; alias ultimas rationes adducit Philosoplius in prssen-
iusmodi est, cum subdit ipse dicens .sSic igitur considerantibus, J vel sic nobis igitur considerantibus, aut qui ita considerauerint f impossibile est eadem principia esseJ supple omnia syllogismorum, aut finita,cum infinita sint conclusionesia ideit impossibis
294쪽
le est edidem esse principia omnium
syllogismorum,& finita cum conclusones sint finitae, ac interminatae. r tionem decimam adducit dicens. ΓSi uero aliter quodammodo dicat qui Usue si aliquis concedat, Jquod haec vdem geometri aes supple argument tiones, illa vero numerorum, illa autem medicinae: quod utique erit aliud quod dicitur, nisi quod sunt principia scientiarum diueri, squasi dicat, si sorte aliquis dicat, quod aliae sunt coclusiones geometriae,alis vero Arithmeticae,&aliae medicinae: quid hoc significabit,nisi quod omnes. illae scientiae habent principia diuersa' fsed e de dicereJesse principia derisio est, Jac in conueniens, quoniam & conclusiones esdem essent inter se: ideo subdit .fquoniam eadem,J supple principiaΓeisdem Jconclusi onibus se te dem:Jpropterea quodsomni M princicipia hoc modo , aut L sic fiunt eade. Jagitur non omnium syllogismorum eadem principia. Undecimam deinde Ponit rationem cu subdit dicens. sAt vero neque, quod est ex omnibus demonstrare quodlibet, eli quaerere omnium esse eadem principia: multum enim insipiens est. Jq.d. at uero neque dici potest cmnium esse eadem principia,hoc modo dicendo,quod quodlibet demostratur ex quodlibet; qu niam hoc maxime stultum acabluris dum est,co quod Ineque in manisellis doctrinis.Ji. in mathematicis quε ce aiores sunt,shoc fitJ scilicet,qd quo, Iibet demonstretur ex quolibet, Γneque in resolutione I siue in doctrinis resolutoriis hoc est possibile, J scili-
.cet quodlibet demonstrare ex quolibbet. quoniam sprincipiaJ demonstrativorum syllogismorum sunt propositiones immediatae altera autem concluso fit accepta propositione immediata,Jideli sed altera conclusone ueIa exilient altera est propositio immediata,ex qua demonstratur. igitur no potest esse, qd quodlibet ex quoslibet demonstretur. Duodecimam d inde adducit rationem dicens. tsi a ferri dicat aliquis primas immedi ias propositiones eadem esse principia: in unoquoque genere est.J q. d. si diceret quis propositiones immedi ias esse principia demonstrationum ,
di per consequens omnium sunt principia,hoc non valet, propterea quod praeter communia principia , quae in unoquoque genere dicuntur propositiones immediatae, deprimae, requiriatur etiam unum proprium principia huiusmodi seu illius generis. vltima deinde ponit rationem , quae sic est. Cudicit. s Si vero neque ex omnibus, Ut opus est demonstrari cotingit quos Iibet, neque si ex altero tanqtra, erunt uniuscuiusque scientiae altera.Jq. d. si vero non ex quodlibet de mori liratur quodlibet,eo modo, quo opus est alia quid demonstrari sequitur tunc a mnisi, quod nec demonstratur conclufio altera, ex principio alterius generis GfrelinquiturJergo, quoniam liceti, quod uniuscuiusque generis sunt alutera principia propria,tquod principia omnium Icoruin quae demonstrantur, sint proxima, J ideli uni geneatis
qtiae demonstrantur. igitur non Om
nium eadem sunt principia de ex his quidem haec.J i. sed ex his pi incipiis , haec demonstrantur propria, sex illis autem illa,J id eis, &ex aliis principiis alia demonstrantur. epilogat d inde dicens. s Manifestum autem, de hoc eli, quoniam non contingit,J sculicet quod sint eadem principia omnium. quoniam monii ratum est quod alterayriticipia sunt di: serentium g nere,J aut sunt illa quae genere diis runt. demum dili inguit de principi' comunibus,3c proprris dicens. IPri cipia enim duplicia sunt, ex quibus,
de circa quodu declarat seipsum dices
295쪽
sex quibus quidem igitur communia fiant.)i .communia sunt illa ex quibus omnia probantur, squae autem sunt circa quod, vel illa qus dicuntur siue appellantur circa quod, Γ sunt Spria, ut numerus, & magnitudo, J iupplesunt propria principia Arithmeticae,&Geometris. Circa duodecimam rationem est notatione dignum , quod propositiones immediatae sunt in duplici discrimine: quaedam primae,&quada posteriores. primaevi de quo-Vibet verum est assirmare,Vel negare, aut omne totum est malas sua parte ξroslcriores, ut omnis homo est ani- mal rationale, omnis triangulus est
figura,& haec propinqua principia ap pellantur. Notandum secundo quod illa sunt principia propria i unoquoque genere, quae & vni genea sunt his Omnibu et quae demonstrantur in illo genere, S: propter hoc quodlibet non demonstratur ex quolibet: sed ex his quae sunt in hoc genere demonstran- tur haec quae sunt in isto. Tertio notandum, quod per principia communia secundum communem principia, intelliuit Aristoteles de illis quae pluribus scienti js adaptantur,ut omne totum est maius sua parte . per propria vero particularia dicunt ipsum intelligere, & haec satis pro praesenti capitulo.
Tex. 88. Scibile usq;. Quomodo igitur. Cap. XXVI.
Istud est ultimum caput, at ab aliquibus diuiditur. Continet tres coinclusiones una in quaestionem cum di- Iutione,& unum corro lai tum . in hac xontextus dilucidatione adeli una coclusio, cum duabus rationi b. inquit.
igitur. LScibile autem de scientia, durarunt ab opinabili,de opinione: J sul, dit rationem dicens. squoniam scie
tia uniuersalis 2 supple est, &est per
necessaria: sed nece: sarium non cotingit aliter se habere: J opinio vero, de opinabile possunt aliter se habere igitu r differunt inter se. Deinde subditssunt autem quaedam vera, quae coim tingit aliter se habere: manu eliu igiatur est,quod circa haec,Jquae sunt contingentiara vera,quod snon est scientia,Jde h isce, quia icorruptibilia sunt: narn essent utique impostibilia aliter se habere. J i. sequeretur oppolitum, quod impossibilia aliter se habere cusent possibilia aliter se habere. docet deinde circa quae non est intellectus dicens. Dat vero neque intellectus.J s.
habet esse circa contingentia aliter
se habere. Dico enim intellectum principium esse scientiae, neque scientia indem ostra bilis,Jquas dicat quod intellectus non solum non est opinio quae aliter se habere potest, sed etiam non est scientia loquendo de scientia simpliciter . quoniam non debet co cedi,quod intellectus sit scientia simpliciter: sed potest concedi esse scientiam inde morast rabilem, de hoc patet cum dixit, intellectum esse principia scientiae. Cum igitur sciencia, ut ii quit D.Tho. sit ex necessariis,& necessaria non concludantur nisi ex neces.sariis: necesse est quod intellectus qui est principium scientiae non sit colit gentium. igitur non erit intellectiis neque scientia, neque epinio, quoniaest habitus propositionum inde ino strabilium . scientia vero, ex opinio non .sSed haecu supple scientia sest a ceptio immediatae propositionis:Jopi
nio autem circa contingentia: conue
nientia inter haec tria huiusmodi est. quoniam sverus eli intes lectus,descietia,de opinio:& quid per lisc dicitur.J
q. d. haec nania,Intellectus, scietura, de opinio, sunt circa uerum: quae dic
tur per haec sup . scita, intellecta, se opinata . ΓQuare relinquitur Opinionem Hie -
296쪽
ere cirea verum quidem, aut salsum: enim hie quidem sciens ille uero opised contingens est, & aliter se habe- nans per media , quousque ad im mere,J primo . Hoc autem,J idest haec diata veniat,Ji deit,ut si unus scit, Se id opinio sest acceptio immediatae pro- omne alter opinetur, per media,pr positionis,& non necessaris.JHoc eth, ficiscetur.tum is qui scit,tum etiam is& si conueniat opinio cum intellectu qui opinatur per media usque ad im-& cum scientia esse circa veritate, ta- mediata ueniat. ΓQuare si ille sciuit, .men differt opinio ab illis: primo, sta ideli sciens ,& opinans scivit. sicut e-eli circa uerum,& falsum: secundo, ni in Se quia opinari, & propter quida est circa ea quae contingunt aIiteriter hoc autem medium est, J quasi dicat, tio, Se ultimo, quia licet usque ad im- quod sciuit contingit opinari,quia,Scmediata resoluat, tamen non accipit propter quid; hoc est opinari per in immediatam necessariam, sed proba- dium,&per causam , ut sicut contin- bilem. fCertum autem est sic appare- sit accipere probabiliter aliquem e Glibus,Jideli ex iis quae apparent. scipi- fectum,contingit quoque accipere P nio enim incertum est: & natura hu- babiliter caiisam . Solutionem ad lu-iusmodi est,Jquasi dicat, quod opinio est dicens. fAn si quis sic arbitratur icerta, igitur est ex iis quae poliunt non contingentia aliter se habere, si- aliter se habere , & huiusmodi eli na- cut se habent diis altiones, per quas tura sua. sed de intellectu, &scientia sunt demonstrationes: non opinabi- . non sic quimus dicere . secundo pro- tur sed s ciet, J quasi dicat, quod si ali-batur.hoc modo. Adhuc autem nul- quis sic ex illimat, &sic videt se e
Ius arbitratur opinari, cum opinetur gnoscere non contingentia aliter seipossibile aliter se habere, sed scire. J habere, sicat se habent diis nitiones, i, sed opinatur tunc se scire. sed quan per quas diffinitiones demonstrati do esse quidem sicJ existimat, s sed ta- nes sunt, ille cognoscens per talia, demen aliter, J supple se habere potest, huiusmodi non opinabitur, sed sciet. nihil prohibetJ scilicet se habere pos ssi autem uera quidem esse,J supple uise, & tunc opinari, tanquam opinio- dentur quae accipit, siron tamen haecnem ei se quidem huiusin odi, J sciliceo ipsis in eise secunda in subitantia sup- et ijs quae pollunt aliter se habere, de ple contingit, quantum ad praedicata ex contingentibus,sscientiam autem subitantialia, s& secudum speciem,J necessariam, J supple et se oportet,id- ideit quantum ad per se passiones, ille est ex necessariis esse, non ex comm , sopinabitur, de non uere sciet.J ideo IN praesentia quaestionem eum d - supple habebit opinionem , liquidelutione adducit Philolophus ideo per immediata opinab: tur,J quasi di subdit dicens . s Quomodo eli igi- cat, si s iat usque ad immediata opitur non idem opinari, gestire3 Ad qua- nabilia resoluere.sSi vero non perian re non erit opinio scientia, si quis pc- mediata opinabitur, solum ipsum ex suerit omne quod scit contingere opi opinabitur.J ubi ali notandum ut re
Iuri' declarat exemploboaequitur cte Egidius notat, quod tam in scien-
propter hoc non est idem scientia, Seo nra accipit ea . . randum subitantiam, siue per se, Se secundum specie: sed ea accipit quae aliter se habere coringunt, s& quia , & propter quid I
297쪽
in , quam in opinione cum quis scit
resoluere usque ad immediata scit,
alia,& propter quid scit quia, quoniac est ,& scit propter quid , quia scit
Causa m. cum vero nescit resoluere us
ue ad immediata notest scire quia,ed propter quid nescit,eo qd causam nescit,ut qui videt solem eclypsari,&nescit eclypsim resoluere in sua causam, nempe, interpositionem terrae,
tune scit,quod sol eclypsatur, sed nescit propter quid . scit quis Deum t nare, sed propter quid, ut propter rcutionem nubium, ignorat, scit tum quia, eo quod sic est. Simili modo cum habemus opinabilia, Se resoluere vDque ad immediata opinamur quia, &propter quid, sed cum opinamur tantum,& nescimus resoluere,tunc quia opinamur solum, di no propter quid.
sp reundam, & tertiam eonclusion εadmittit in praesentia Philosoph .
cum corrotario. tertia ibi est,quoniam autem idem . quantum ad primam & secundam in ordine positam inquit. s Eiusdem autem opinio, &scientia non penitus elid iden imposis bile est ut scientia , & opinio sit omnino et isdem,quasi dicat,quodammodo non eiusdem simpliciter: sed sicut vera, &falsa eiusdem quodammodo est sic M scientia, & opinio dicunt q-dam eiusdem esse, in conuenientia accidunt, appetere aliaque ,&non opinari quae opinatur false,Jquasi dicat, quemadmodum falsa opinio, & uera, circa eodem post uni esse quodammodo, sed non simpliciter: sic circa opinionem de scientiam idem est iudiciu quod aliquo modo possunt esse circaeo lem.quoniam si aliquis diceret opinionem ueram, di falsam esse penitus
omnino, ut quidam dicunt,uerbi gratia, illi qui dicebant omne quod alicui uidetur est verum , ille qui fie d
ceret vellet accidere alia in conueni
tia , puta quod nulla opinio esset fabsa, & qui opinatur falsa non opinar tur.Vbi notandum est Aristotelem dixisse alia, eo quod in quarto Metaph. alia posuit inconuenientia, scilicet, quod aliquis diceret idem esse veru, & falsum. tertiam di ultimam conclusionem adducit cum subdit. d. Gu niam autem idem multipliciter diciatur,J & primo sest autem sicut coli sitJ scilicet de eodem ueram, & falsam esse opinioncm,sest autem ut no. commensurabilem enim esse diam trum uere, pinari in conueniens est Iidest,& est sicut non, vel quodammmdo co: tingit,&quodammodo non cotingit, ut opinari quod diametrum se commensurabile costae est inconu niens . vere tamen, quod est dieere non potest signiscare ueram opinionem .ssed quod diameter circa quam sunt opiniones idem ; sc eiusde est.Iquasi dicat, sed secundum quod accis pimus ipsum subicctum enunciabile diametrum, sic eiusde eit supple, opianio uera,&salsa, verbi gratia, est esse uis, qui opinatur non esse commemurabile,& vere, quod non sit. Alter vero opinatur quod sit commensur bile . quatenus ergo est enuntiabile
potest vere, & false opinari. Ied qς
quid erat esse, vn icuique secundum rationem, non est idem, J quas dica gnon est idem secundum rationem, siue quantum ad rationem , quod cuiderat esse,aut diis nitivam. ideo subditissimiliter autem,& scientia,& opinio eiusdem est: J scilicet quodammodo, sed non secundum diffinitionem eandem, siue secundum eandem con siderat ionem . Haec enim I supple scientia
sest sic animalis, ideli, eli de animali hoc modo,Γquod non est contingeru
298쪽
opinari non esse animal, sed illa qui- hominem non esse animal, ia non sedemJ supple opinio, quae est cotinge- cundum quod animat: hoc enim sicut re :J siue quae aliter se habere potest, contingere,J idest, de quod homo non opinatur igitur non est idem, sui si per se ellet animat: quod fieri non po- haec quidem,J id est si scientia, inuod test. quoniam hoc erit hominem ponhominis quidem J scientia sest,J id est se non esse animal, quasi dicat, quod si de homine,quod vere sit animal, ta haec duo stare non possitiit, ut quis crequod non possit aliter se habere. ssed dat de aliquo, quod sit vere animal de illa hominis quidem,J supple opinio quod non sit vere animat,aut quod noest, s sed non quod quidem hominis possit aliter se habere ,& quod possit est ,3 idest sed opinio sit, quod non si aliter se habere. unus enim, & idem
vere animal, sed aliud. fide enim est,J non potest habere scientiam de eode, idest quodammodo secundum quod Scopinione,at quod unus habeat opi- enuntiabile est, sed non simpliciter nionem, & alter scientiam hoc patet erit idem, Se secundum consideratio' esse. demum concludit dicens. st elinem eiusdem: ut habetur de illo scien qua aute, I idest reliqui habitus squo. tia, squia homo: J erit scientia,& Opi' modo oportet distribuere in ratione, nio, id est, quia enuntiabile est. ΓHoc de intellectum,&scientiam,& artem, autem sicut non idem,J id est secundu & prudentia,&prudentia: hae quiderationem non de illo idem est scien- Phasicae est, illa uero Ethicae specularia, Sopinio. corrotarium deinde po tionis magis, J quasi dicat, quod relicinit dicens. ΓManifestum ex hi S est,ne' qua ad cognitionem pertinetia, quoque opinari simul idem, di scire con' modo distinguantur in rationem , intingit, J quasi dicat, ex his quae dicta tellectum, &caei. quantum ad aliquid sunt patet,quod ho contingi x, t quise Pertinet ad Phisicaria, supple, eorum
quam simul opinetur, & sciat. 'volita distinctio,& ad Ethicam, id est quaedas mul haberet utique opinionem ali horum naturali, Se quaedam moraliter habendi, & non aliter idem, quod accommodata contemplationi sunt
quidem non contingit, I quasi dicat, magis, & haec satis pro praesenti e quoniam simul arbitraretur idem ali pitulo. ter se habere posse, & se aliter habererat, quod fieri potest, ut in alio, de in alio eiusde ni sit scientia & opinio, eo T r Oc est ultimum eaput huius tramodo quo dictum est: t sed in eodem ctatus ultimi in quo Aristoteles nihil sic potest esse, J idest, ut habeat dissinit ipsam solertiam , deinde tria opinionem, & scientiam simul ; quo- adducit exempla. Dissinitio solertiaeniam si sic esset, aliquis thaberet opi- est huiusmodi. ΓSolertia aute, est sub-nionem simul, ut quod homo ei Iet se- tilitas quaedam in non perspecto te incundum , quod est animat: hoc enim pore med ij,Jideli est quaedam subtili
fuerit non contingere ei se non ani- tas siue facilis coniecturatio medii, mal, 3 idest, quoniam aliqui sinul in tempore non praemeditato. Primuidem existimationem haberet, quod exemplum est hoc, Lut si quis videns,
homo, secundum quod homo, & per quod luna splendorem semper habet se, eget animat: at hoc est non Pone ad solem, J id est conuersa ad sole in , non posse,quod fieri non potest. In
alio enim unumquodque esse conti
sit eiusdem, sicut dictum est, quasi dis statim
299쪽
sstatim intellexit propter quid hoc se, quia propter id quod illustratur a
sole,J quasi dicat, quoniam videmus Iunam semper habere splendorem in illa parte,quae est versus solem, leno in alia, lebemus tunc intelligere recipere Iuinen ab ipso sole. Secundum exemplum est illud, s aut disputante cum diuite, I seu altercantem pauperem, scum diuite, cognouit quoniam commodatum eli, J idest illico cognouit, quod ille diues aliquid accommodauit pauperi id quoque solertia est . Tertium exemplum est, faut propter id quod amici sunt, quia inimici eius- desuntdi. si alias uidit duos inimicos factos esse amicos , illico cognouit quod sunt facti amici, eo quod sunt inimici eiusdem alicuius. somnes enim causas medias videns cognouitti ultima, J quasi dicat, quod solers. quoniam statim uidens medias camias, cognoscit etiam ultimas causaς,& tunc scit cum sit reducere medias causas ad ultimas. ponit in terminis.
d. s splendidum esse ad solem, sit in quo a, I idest maior propositio , lucere a sole B,J idest medius terminus, Iuna I ideli minor propositio, sin- est igitur lunae quidem ipsi c,b, i idest haec est maior, quicquid habet lumea a sole splendet versus ipsum , squos quidem est lucere a sole, ipfi autem b, a,Jidest ipsi b, siue ipsi habenti lumea a sole, inella, s quod est ad hoc e splendidum, a, quo splendet, J i. ve ius solem. quare & ipsi c,J line lunae, finesta,Jidest splendidum esse versuusolem, per b,Jideli per habens lumea sole. Quicquid habet lumen a sole splendet versus ipsum,luna habet lumen a sole, igitur splendet versus i sum, & haec satis pro praesenti capitu lo,de pro primo libro.
Finis expositio CPrimi Posteriorum.
300쪽
Τα. r .Quaestiones, usque. Qiaerimus. Cap. I.
N libre praecedenti,egit Aristoteles de de monst ratione,& ex quibus, di ex qualibus constet demo-itratio ipsa. in hoc vero sectido vult agere de medio demonstrationis . continet autem hoc caput una coclusionem . primo in hoc libro agit de q uatuor quastis medij, si est, quid est,quia est,& propter quid est.deinde quomodo quid est ad demonstrationere habeat . praeterea dissinitionem per causam esse. Amplius de diuisione causarum. Deque compositione dissinitionis eum suis partibus. Ultimo de co-snitione, principioru inde monstrabilium .Medium iu demonstratione,potest dica omne illud per quod aliquid concIuditur. In hoc primo capitulo agit de quaestionibus vere scibilibus.& lis squales sui his quae vere scimus. sed quatuor scimus. an eli, quid est, quia est,& propter quid est igitur quatuor sunt quatitiones .an est, &quid
est,quaerunt de esse simpliciter, sed gaest & propter quid quaerant de esse eo posito. puta cum dico an si homo, sieli Deus .at non se in quesitis quia, &propter quid . dicit igitur. Quaest imnes sunt aequales numero ijs quaecun- uevere scimus. Jaut numerus quoionum est aequalis numero eo ita quae sciuntur. LQuaerimus autem quatuore
quia,propter quid, si est, & quid est.2deinde agit de quaestione quia, & prinpter quid. de quia,cum subdit d. scum
enim quaerimus vim hoc insit,aut hoc innumerum ponentes, J. i. ponentes plura lacrendo compositam quaestionem, sui utrum sol deficiat,aut non, Ia tunc