장음표시 사용
41쪽
dicitum sed si diceremus homo,quia habet sub se indiuidua,tunc diceretur de subiecto, sed Philosophus videtur solum de speciebus agere, ac degeneribus : quid igitur erit dicendum de dis ferent ijs substantialibus3 Respodet Seuerinus,qubd differentia subitantialis, nec substantia eli, nec accidens, sed mixtum ex hi, quoddim esse, quomodo autem sit hoc: nota secundum Diuuin Augusti tum in praedicam et is tuis, reserente A iri eo dicit en illi,quod ditiarentiae subitantiales, natura, subitantiae sunt. praedicat: one vero, accidentia. Dixit, qu , .l sunt accidentia praedicati nei quoniam praedicantur in quale, ut accidentia: sed su ni subitantiae, secundum naturam. veluti rationabilitas est subitantia, de in nullo est subiecto ι sed diceret aliquis, quod aliquis homo est subitantia particularis,de tamen praedicatur de tuo inferiori: quia aliquis est superius ad Socratem . Respondetur breuiter,qubd licet praedicatione sp ciet, non tamen dicetur, praedicatione indiuidui, cum enim dico Socrates est aliquis homo realiter de se ipso praedicat ur, de non de inferiori: Ponatur igitur Figura Boet ij. Accidens uniuersale .
subiecto. Subita iiii Iuniuersatri.
Di de subie icto, d noctin subiecto.
substantia particularis Neque drde
Partim conueniunt, quia utrunque desii biecto dicitur. As, staton hoc est
Partam conueniunt, quia neutium
42쪽
LX hae figura potest quis perspicere
X per se,diiserentiam inter haec quae dicta sunt. ad contextum igitur accedamus. dicit igitur Philosophus, alia vero neq; in subiecto sunt, quoniam per se existunt, neque de subiecto aliquo dicuntur: quali dicat, sunt alia dicibilia,quae non sunt in subiecto, quo-- ouandiae noc com-niam sunt substantiae, neque praedica- petit ut si dicas substantia, quod supetur de lubiecto, quoniam sunt particu rius Socratis,) est quae per se subsistit. Iaria,&declarat exemplo dicens, ut & Socrates est substantia per se subsi- qutilam homo, Sc quidam equus, quae stens. corpus animatum,qilia superius lubilantiae iant particulares, nihil. n. est respectu Socratis, est subitalia ani-iu antrarum, ne I in mala sentiens; & Socrates quoque est habitudinem, seu assinitatem interea quae sunt unius & eiusde praedicamenti, in recta linea . & omnia quae superiori essentialiter,& secundum se conueniuntino reiectu nostri, & inferi ri conueniunt, sed non e corra. ut si co- petit ho inini habere rationem, n5 corpori animato, & subitantiae hoc com-
subiecto, neque de subiecto dictitatur, idest, inferiora no habent . propositio uniuersalis haec est; simpliciter autem; hoc est in summa, quae sunt indiuidua,
idest, particularia, Sc unum numero,ut
Plato,de subiecto nullo dicunt, i. praedicantur de aliis. nihil enim prohibet substantia animata sentiens, &sic de singulis: quae dicuntur essentialiter desuperiori,&de inferiori dicentur. praedicata ergo P se, siue essentialia, erunt illa quρ de ellentia rei sunt vel quae ex natura & essentia rei proueniunt: veluti propria sunt: haec non erunt ista praehu -- nion' 'P si 'numque milia: propterea quod non consequu est,i.anirna de su- tur rei: i leo non valet homo ς ν 'o' llo disitur; qua a parti- est animal, animal est gentis,ergo h
cularis est idcirco inferiora de quibus praedicetur proprie non habet. C A P. III.
Quando alterum de altero praedicatur, &c.
H oc est totum tertium caput huius primi tractatus: Sc quia in primo eapite tres definitiones, & in secundo duas diuisiones praemisit. in hoc temtio,& quarto,dat duas regulas: secunda ibi est, diuersorum generum .in prima habet, quando alterum hoc est superius de suo inferiori, quaecunque desuperiori dicuntur essentialiter, & de suo subiecto dicuntur, ac praedicatur. aduerte tamen quod haec regula valetino est genus neque currit, amatur, Iegit,& huiusmodi. si autem diceret aliquis animal est corpus, corpus est qualitas: ergo animal est quantitas,&per consequens erit salsa regula quoniam utrobique praedicatio est essentialis. Respondetur breuiter, quod negatur; neque arguitur iuxta illam regulam rsed comittitur fallacia aequi uocationis:eo qd corpus diuersimode accipit: uno modo in prima, & alio in secuda propositionc, Claru igitur textum sociamus. dicit Aristoteles, quando alteria ut genus, de altero, ut de subiecto,i. de inferiori prsdicatur:quaecunque de eo,quod praedicatur dicuntur,i. quae caque superiora sunt, de eo quod praedia
cantur, ut corpus animatum,quod prae
43쪽
mal,& homo,de Platone dicentur. ponit exemplum cum dicit . ut homo
de quodam homine, i. de Platone praedicaturru animal quod est superius hominis, de homine praedicatur: igitur animal &de homine , & de Platone praedicabitur : quia quidam homo ut Plato, Se animal est, Se homo est, satis clarum feci. de me dixisse puram , ac
meram Aristotelis intentionem puto.
Diuersorii generum,& non subalternatim positor u diuersae sunt species, &c.
O Varium caput hoc est, in quo ponit secundam regulam generale,
diuiditur autem in duas partes: in prima parte dicit qd diuersa genera su inple praedicamentorum habent diuem sas species & diuersas differentias: ut puta substantia habet corpus, animal,
hominem, & caetera. Quantitas vero habet continuum discretum, Schuiuia modi, quae diuersa sunt ut patet. tame,
ut dicit ipse quae no subalternatim ponuntur. ratio autem est in promptu,
quonia species & differentiae alicuius generis , a suo proprio genere essentialiter descendunt: eandem fessentia
cum illo dicunt: si vero sint diuersa genera de diuersae quoque species & di L
ferentiae erunt.Contra illam regulam
sic arguitur, quod substantia & quantitas lunt diuersa genera non subalternatim posita, & tamen habet eandem speciem, scilicet, corpus. quoniam est species substantiae, & quantitatis. sic de scientia de rationabilitate . Respondet Burteus ad primum quod substantia & quantitas non habent eande speciem, cum vero dicitur quod corpus
est in genere quantitatis, dicit quod corpus est aequi uocia, ut significat substantiam, in illo usi genere: ut vero Ggnificat quantitatem tritim dimensi
num, scilicet, habentem latitudinem, longitudinem, Sc profunditatem Tune est in genere quantitatis: eadem est ratio de scientia quia est aequivocum, de aequi uoce argumentatur. dicit igitur Philosophus. diuersoriim Senerum,i. praedi ea mentorum di non sub alternatim positorum, hoc est virum non sub alio positum, ut sunt corpus, animal. homo, Plato: diuersas habent differentias,& species,ut differetiae, & species animalis,& differentiae & species scie-tiae, sunt diuersae: differentiae animalis sunt haec gressibile,bipes, de volatile, de aquatile : different ip vero scientiae nullam harum differentiarum habent: quoniam non differt una scientia ab alia,eo quod una sit bipes de. alia volsetilis . Sed quod una est de logica, alia de musca ac sic de singulis. patet ergo quod scietia est sub genere qualitatis, de bipes volatile de huiusmodi, sub genere substantiae: Se per consequens, qa non ponuntur subalternatim,neq; sub eodem genere, non habebunt ealde in differentias, sed diuersas.
Sub alternatorumverd generum nihil prohibet easdem esse differentias, &c.
Secundum parte huius capitu Ii p nit Aristoteles, lux cotraria est prim πparti quoniam illa de diuersis generibus agebat: haec vero de positis subalternatim tractat. pro qua parte primo erit notandum, quod haec regula intelligitur de differentiis const ituti uis,no autem diuisiuis. Se do sciendum est. quod genera subalternatim posita, diacutur, quorum unum ellantialiter ponitur sub alio: quemadmodum corpus& animal Sc homo,at J, Socrates quomodo fini haee,vide in primo tractata de praedicabilibus. sic per oppositum illa dicuntur non subalternatim pos ιλ. quaecunque non ponuntur unu sub
44쪽
cio essentialite rivi substantia & acci- tu lo agit de pr dieametis in generali,
dens, vel qualitas. haec enim non posi ac ponit illorum connumerationem. sunt ei se aeedem species de differentiae, exemplisque illustrat ipsa. superficiali-cu non subalternentur; ut animal co D ter ergo de illis hoc facit. circa quam pori sub alternatur, corpus substantis, enumerationem haec sunt obseruada. idcirco possunt habere easdem diffe- Primum, quod licet omnia praedic rentias. Sed dubitabit aliquis. intelle- menta dicant res diuersas inter se: t etiuum est differentia hominis &etia men possunt esse coniugata in uno in- Angeli: sed homo de Angelus non co- diu iduo . Praedicamenta possunt dupli tinetur sub eodem genere, sed subdi- citer considerari. Primo modo timuiuersis: quonia homo est corporea subia copulata,& sic constituent orationem stantia, Angelus vero incorporea: igi. enunciatiuam. Secundo possunt consitur diuersorum generum erit eadem derari unumquodque seorsum, &hoc differentia. ad hanc rationem breuiter modo in praetenti libro considerabunrespondetur: quod intellectivum inae- tur.diuiditur hoc caput in duas partes qualiter reperitur in homine, & in An principales: in prima enumerat . in se-zelo: per consequens non sunt inaequa cunda parte autem,cocludit. Notati
Ii gradu, quoniam intellectus Angeli ne ergo dignum est pro prima particu est perfectior intellectu hominis essen Ia,primae partis: quod dicibile incom-tialiteri idcirco intellectivum de illis, plexum accipitur dupliciter . primo
dicitur analogice, non autem aequium modo, pro omni eo, quod signincaturce. dicit igitur Aristoteles. genem ve- per unam vocem incomplexa: sic illoro subalternatoru, nihil prohibet eas- modo non capitur hic quoniam sunt dem esse differentias: quasi dicat,quod multa dicibilia, quae non ponuntur insunt; licet tamen aliquando non sint aliquo praedicamento, ut sunt multa tam immediate respectu illorum ge- entia rationis,ut chimera,&huiusmonerum: ut homo de corpus, animal & di. Secundo modo capitur specialiter
substantia: superiora enim, supple, ge solum pro dicibili in coplexo, ad praenera, de ijs praedicantur, quae sub ipsis dicamentum ordinabile. puta ad se sunt generibus: quare ergo, quaecunq; stantiam, quantitatem, & qualitatem. differentis prsdicati,idest,generis ne aduerte ut alias dixi inus,quod hic corint superioris, i .constitutivae, ut dixi siderantur non vires, sed ut voces: ut xedem erunt differentis consti uti uae lita vox homo non quatenus est substasubiecti, idest,generis inferioris. quasi ita rationalis, &caetera. sed quatenus dicat, si septem erunt differentiae gene est vox incomplexa denotans substan-ris,&septem erunt differentiae subie- tiam. Nota quoque istam diuisionem
et t. nota quod per praedicatum intelli ella logicalem , quonia licet, de si megit Philosophus genera superiora; per taphisicus hoc faciat , di diuidatens
subiectum vero inferiora. reale in haec decem: tamen logicus ut significat incomnlexum nomen, rem C Α Ρ: v. denotans secundae intentionis. est it rum notandum, quod hic non diuidi
Eorum quae secundum nul tur ens in decem praedicamenta, quod
. - . - - . ens ab esse sumitum. sed dicibile inc
iam complexi Onc di cutur, Sc. plexum: quoniam non secundum fusi
Dostquam Philosophus egit de ante esse absolutum,sed secundum suas o μ praedicam eatis. in hoc quinto capi- dination spradicamentales, logicus
45쪽
eonsiderat. Item notandum, quod ad hoc ut aliquid sit in praedicamelo quatuor requiri conditiones. Prima conditio est quod tale dicibile sit formaliter unum, virtualiterque quoia iam si aequi uocis ei set, einent pluta dicibilia: dc per consequens posset in pluribus
praedicamentis reperiri. Secunda conditio est, ut tale dicibile sit incomplexum , q loniam si esset complexum secundum partes diuersas eius, estet in diuer .is praedicamentis. Tertia condi tio est, quod tale dicibile fit ens reale ad hoc ut sit ordinabile in praedicam to, idcirco chimera, hirco ceruus se huiusmodi quae non sunt entia realia, noerunt mullo praedicamento. Maria& vltima eonditio est, ut dicibile, vel si v niuersale,vel particu Iare oportet. xatio est in priiptu, a ordinatio secundum sub & lupra, sit secundum rati nem uniuersalis & particularis. ideo summus artifex non ponitur in ullo praedicamento, quia non est uniuers lis cum non possit esse plures Dij: nec
articularis cum non habeat aliquid
uperius uni uncum. Dieit ergo eorum irae secundum nullam complexione icuntur, i. verba simplicia ut bos,homo, leo,aquila, album, dico ergo has oces simplices, aut significare substatiam,aut quantitatem,aut qualitatem, aut relationem, aut ubi, aut quado,aut situ esse, aut habere, aut agere, aut pa
ti . declarat deinde hac per exempla dicens. substatia ut homo e qauS Qualitas ut bi cubitum , tricubitum. Qua litas ut album, grammaticum, ad ali quid seu relativa,ut duplum dimidiu, ubi ut in foro . quando ut heri. situm
esse, ut armatum esse, habere ut calceatum esse .aςere ut amare ; pati ut amari,dubitaret autem aliquis,ens est
unum dicibile , sed in nullo predic mento ponitur ergo diuiso mala .s cundo genus S species sunt dicibilian complexa, dc tamen non ponuntur in aliquo issoru praedicamentora. RUspondetur breuiter , & primo ad priamum,quia licet ens sit unum ex parte Vocis,tamen ex parte significati no est unum, sed plura: ad secundum duo, qlet si dicant aliquod unum reale genus de species , de materiali eorum signita
cato : tamen quantum ad sua significata sormalia important entia rationis. a quibus sumuntur intentiones secundae : & respectus illi, non sunt entiae
Secundam parte huius capituli ponit Aristoteles, in qua ostendit,quo modo praedicamenta ad at firmationem, Mnegationem se habeant. dicit enim qJ
nullum Praedicamentorum, neque a Gfirmat, neque negat:hoc autem probatduab. rationibus. Plima ratio est,quoniam illa sunt incomplexa,quae nequzaisrmant, neque negant, ex quoru complexione ais r in amns & negamus; sed ex ijs huiusmodi fit, ergo incomplex Rsunt.Secunda ratio est,omnis affirmatio vera est, vel falsa, S negatio quoipsed nullum horum prsdicamentorum est assirmatio,vel negatio, ergo. igitur unumquodq; horum erit in complexu.nota quod omnia decem praedicamenta sunt genera generali stima. dicit igiatur, singula eorum quae dicta sunt, ipsa quidem semper se in nulla affirmati
ne,vel negatione dicuntur, hoc est neque affirmant, neque negant quicqua. horum autem, supple praedicament rum, si connectentur se inuicem, fit tu calfirmatio,vel negatio , ut oratio affirmativa,& negatiua,verbi gratia, accupiendo substantiam cum actione, ut homo,& cursum: dicendo homo currit,tunc erit assirmativa, vel negativa oratio: quoniam omnis affirmatio,vel
negatio est ver , uel fessa: Quae sint secundum nullam complexionem, dein
46쪽
de ostendit dieens: eorum quae secundum nullam complexionem dicuturi nullum dico horuui, verit, vel falsum, supple, denotare, ut bos, homo, album, currit, uincit, de similia per se posita.
Cap. r. De substantia. Substantia autem est, quae proprie & principaliter,& mxxime dicit ur,&c.
I 1 Eclaratis ante praedicamentis: ac- a cedit Philosophus ad p dicamenta. de quia inter omnia praedicamenta Iubstantia primum locum obtinet, me ito ab ipsa incepit: propterea qubd celiqua prpdicamenta sunt accidentium, eu dignior substantia accidente, quo niam per se subsistit,de non indiget aliquo accidente, quemadmodum accidens:indiget substantia,ut ad illam sἡ- ipse in inlisreati nota ergo,quod hec dictio iubilantia significat rem quae per se substitere potest, absq.ie auxilio, ut Plato, hic equus, hoc icamnum, asinus,&c. quia uero rubedo, albedo per se subsistere non pollant, sed egent aliquo adminiculo, idcirco accidentia, non autem substantiae appellantur. Secundo nota tum, quod duplex eli sui stantia, scilicet prima, Se secunda. primae subitantiae iunt omnia singularia, ut Plato, Franciscus, Bruli eius, ill sinus, &quae particularem substantiam denotant Secudae vero substantiae sunt
genera Sc species , ut homo, animal, Corpus,&z- Secundo notandum est, nomen sub tantiae a duobus sumitur:
primo a per se essendo, quod est sumere a suo proprio esse substantiae,&hoc competit omnibus substant ijs uniuOee. secundo modo sumitur a substado. quod sumitur ab esse respectivo substatiae, quo est in potetia ad accide utibus subitandum. & hoc est proprium substantiae particularis. Tertio notandum est, secundum Burteum, quod subita tia parti laris dicitur proprie substare,ad differentiam accidentium in eo ne reto,quq substant, sed non proprie, ut album albedini. dixit principaliter ad disserentiam aliquorum accidentium in abit racto, quς licet substant proprie tamen non principaliter,uerbi gratia, Juantitas proprie substat qualitati, ut uperficies colori: non tamen substat principaliter: quoniam non substar, nisi ratione substantiae corporeae, quae principaliter subitat. dixit maxime ad differentiam secundarum substantiarum: licet enim subitent proprie accidentibus, quia ratione suppositorum: non tamen maxime . uel dixit proprie ad differentiam accidentium quae proprie non substant: dixit principaliter ad differentiam secundarum subitanti ai um: maxime ad differetiam utriusque tam secundarum subitantiarum, quam accidentium, uel dixit proprie,
quia primae subitantis proprie substat:
dixit principaliter,quia primae subli tiae magis subitat quam aliae: maximeque dixit, quoniam primae subitantiae omnibus substant tam accidentibus, quam aliis sub Ilant ijs secundis. Item notandum est, quod Aristoteles incepit a singulari substantia quoniam verius sunt, ut patet in lib. Posteriorum, vel quia sunt maxime propinqua sensibus, litam sint secundς subitantis quoniam cum uidimus hominem non concipimus hominem in uniuersali mente, sed prius sensu dicimus particulare hominem . dubitabit autem aliquis: ubi eli aequalitas ibi non est primum,& secundum: sed substantia dicitur PJualiter de ambabus ergo. se cudo sic, ecundae subitantis,uel substantiae uni
47쪽
uersales sunt priore t particularibus, dictu est verum esse de prima substan-
S per consequens conuenit eis ratio
subitanti Ascilicet per se esse,quam indiuiduis, ergo secundae subitantiae debent dici primae, Sc non secundae. Ad primum dico breuiter, quia licet se stantia, ut dicitur a per se ellendo,dicatur aequaliter de omnibus substantiis, Nuni uoce, tamen ut dicitur a subitando non sic. Ad secundum dico,quod licet substatiae uniuersales lint priores primis quantum ad esse essentiae tamenon sunt quantum ad esse existentiae, ut primae, ideo recte dixit. Ad textus dilucidationem accedamus, dicit ergo substantia est, supple, prima quae Proprie, S principaliter,&maxime,ldest, vera appellatur,ut Plato,Socrates, qui
neque de subiecto aliquo dicitur,ideis,
non prFdicatur de inferioribus, neque in subiecto est aliquo, quemadmodum albedo in Platone est: ponit exemplucum dicit,ut quidam homo,& quidam equus . Declarat deinde secundas sub- nis, ut rationale, mortale, bipes, Schu- stantias, cum subdit:secundae aute sub- iusmodi,de Socrate praedicabituri nisi antiae dicuntur species,& genera spe que quidam homo,& homo est,& ani- cierum, in quibus speciebus ille substa mal quoque et t. igitur de nomen & ratis quae primae dicuntur sunt: sunt. n. tio,ideli, definitio de subiecto,i.deSo
in illis subiectiu8 ut pars in suo toto: crate praedicabitur.declarat deinde de ut aliquis homo est in homine , ut in ijs quae sunt in subiecto,quod quaedam tia. Sc quid dictum est de prima subitati aρdictum est quod, neque in subiecto,
sunt, neque de subiecto dicuntur : subdit deinde de secundis substantiis, d. quod eorum, quae diculur de subiecto, id est , p raedicantur de inferioribus , vehomo ite Socrate, nece se eli nomen Ierationem, idest, naturam se definiti nem uni uoce de subiecto, i. de Socrate praedicari:vt quaecunque ho inini, Sc Socrati conueniunt, ut si homini competit risibile in esse, bc Socrati quoque: dc si ei se capax disciplinae,sc Socrati etia. de si rationale , rationale & Socrati;
Sicq; de singulis: deinde subdit ut ii
mo, de subiecto quidem homine, ut de Socrate dicitur, secundum nomen: &secundum rationem , id est, definiti nem, praedicabis:quoniam quidam h
mo,ut Socrates, Se homo eli, Se animal
rationale si enim homo pnaedicatur de Socrate, Sc ratio,ideli, definitio homi- specie: Sc est etiam, supple, quidam homo in animali,quod est genus speciei, v t in genere,ita ut homo de animal, secundae substantiae dicantur.
Manifestum autem est ex ijs, quae dicta sunt, dec.
Quoniam hoc caput duas habet definitiones,de quinq; coclusi Oires: sexq; Pro Prictates iubilantiae: idcirco declarari, primum desinitionibus, accedit nue Hailosophus ad primam conci sionem,dein fine huiusce cotextus ponit coriolarium. dicit ergo, de primis
subitanti js: quod ex his quae dicta sunt
manifestum est,scilicet ex regula qua- praedicantur, de prima secundum n men; sed non secundum rationem,uel definitionem; ut accidentia in concreto, v.g. nigrum,album .ecc.dicit igitur.
Eorum vero quae sunt in subiecto , in
plurimis neque nomen,neque ratio, i.
neque secundum nomen, de nec secundum definitionem praedicantur, de si bie/,i.de inferiori: dc tunc veru erit quando accidentia in termino ablir elo sumentur. Sed in aliquibus nihil prohibet nomen, i. secundum nomen
prεdicari de subiecto,i. de inferio ri,inruo est,sed secundum rationem, idestie filiationem est impossibile: hoc auteerit verum si accidentia sumantur inclo alterum de altero Prsdicatur,quod concreto, ut album praedicatur de cor-Pore
48쪽
pore in quo est, ut in subiecto secundunomen : propterea quod est verum dicere, corpus est album . ratio vero albi, id est,definitio albi, nunquam de compore praedicabitur. ut puta non dicemus corpus est color, & dissipatiuum visus de huiusmodi: alia vero omnia, i. exceptis primis substatiis; secudae su stantiae,& alia prsdicamenta, ut relatia
Ua, qualitas, quantitas, sec. aut dicuturde subiectis primis substant ijs, quemadmodum faciunt secunds subitantis, aut in eisdem subiectis sunt, ut accide via, quae praedicantur quodammodo des rimis,quatenus illis adhaerent. maniestat hoc exemplo diceos, hoc autem supple quod dictum est, manifestum ex dictis eit, quae per singula inducendo proponuntur,ut animal prsdicatur de bomine, ut genus de specie: igitur prsdicatur de particulari homine, q:iqeit sibilantia prima : quonia si animal
non prsdicatur de quorundam animalium numero, igitur neque in communi, i. de homine praedicabitur, ex hoc ergo vult ostendere, quod secudae substantiae, deprimis praedicatur, ut color est in corpore, igitur & in aliquo compore, i. particulari erit: nanqbie si non erit in particulari, neque in communi reperietur. Patet igitur caetera omnia aut deprimis substantiis dici, ut de si biecit is, aut in ipsis esse, ut in subiectis. ex hisce dictis infert quoddam corro Iarium, ex hac antedicta particula, de sequenti,cum subdit, quod non exist
tibus primis substat ijs, impossibile est esse aliquod aliora; ratio in promptu,
quia omnia alia, aut dicuntur de primis, supple, substantiis, aut in eis sunt, ut iam dictum est. idcirco primis non cxistentibus, alia non existunt. adest dubitatiuncula secundum Burteum, chaec est: quod hoc videtur falsum:quia accidens in cocreto pradicatur de prima substan', contra textum in prin
de quocunque praedicatur diffinitum, de eodem p rs dicatur sua diffinitio: sed accidens in cocreto praedicatur de prima substantia:ergo diffinitio accidetisi cocreto pdicatur de prima substatia. v. g. sicut saec est vera Socrates est alb ita haec est uera Socrates est coloratus, colore disgregativo visus,quae est diis nitio albi. ad quod respondet duplici- terra haec est secunda,& meliori quod Aristot. intelligit , quod accidentia in
concreto, non pnaedicantur de prima substantia secundum diis nitionem , i. definitive,& essetialiter,quonia aliud est praedicari de alio secundum diis alia nitionem: & aliud est . diis nitione praedicari de illo. dico ergo quod illa dinfinitio albi praedicatur accidentaliter, non autem essentialiter; ut spectat ad dii finitionem.
Secundarum vero substantiarum magis substantia est species, &c.
Haec est secunda conclusio huius capitis : in qua comparat Aristoteles, se eundas substantias ad se inuicem. pro qua conclusione not.idum est, quod dupliciter co sideratur substantia, primo modo quantum ad situm proprium es.se, quod est per se existere: hoc modo primo, una substantia, non est magis substantia quam si talia. Secundo in do substantia sumitur, quantum ad esse accidentale, quo est in potentia ad alteri substandum: isto nanque modo
una substatia est magis substantia qua alia . hoc autem probo, illud quod est propinquius primae substantiae est m sis substantia quam illud quod est remotius, sed species est huiusmodi : emgo . tenet consequentia : nam inter
analogata illud participat rationem analogi quod propinquius est primo: hoc ide patet quoniam, id, est propinquius primae substantiae , quod magis
indicat quiditatem illius substatiae pri
49쪽
mae, sed species talis est ; ergo. uel etiarotest hoc pacto probari, quod illud est magis substantia, quod plurib. se stat, sed species pluribus substat quam
genus ergo est magis substantia : nam genus habet suum esse indeterminatu de confusum: species vero determinatum . docet igitur Philosophus, quod species est magis subsitantia quam genus, um dacit: Secundarum vero sub- stantiarum, ut anim v, homo, species
ut homo,) est magis substantia quam
genus, utest, qua an unal, homo est magis substantia,quia cit species: ratione
ponit cum dicit, quia species propinquior est primae substantiae: ut Socrati. Si quis enim assignet primam substantiam, ut Plato quid est, euidentius &conuenientius allignabit, supple, quod vult per speciem, dicendo est homo, quam assignans, quod vult, dicendo quod Plato sit animal quoniam clarius est dicere Plato est homo , quam animai,vel melius est animal dicere, qua
corpus an in atum:& euidentius cor-PuS animatum,quam corpus,&c. sem rer propinquiora evidctiora sunt quoniam re subdit rationem) illud, supple,dicere,est Plato homo, magis proprium cuiusdana, id est, particularis hominis est,hoc autem, supple,dicere est
Plato,airi inal,communiti S erit. exem
plum de arbore ponit dicens, sic si aliquis quandam arborem,scilicet,particularem,puta pomum assignabit ι melius cum specie Pomi, quam dicendo per genus,i cilicet,quod sit plata. qu niam illud est propi iuna magis, & hoc idest planta,est comunius. probat hoc
idem alia ratione: dices, amplius,quia sicut se habent primae substantiae ad alia omnia; sic species ad genera: qu mam primae substantiae subiacent omnibus: namque alia omnia aut de ipsis dicuntur, aut sunt in eis: sicut species de generibus ipsis pra dicantur: scd primae iubilanciae dicuntur maxime su
stantiae; eo quod omnibus aliis subii
cent; ergo species erunt magis subst,tiae quam genera: quoniam species, g neri subiacent.genera enim de specimbus praedicantur: species autem cu generibus non conuertuntur 'hoc est,no praedicantur de generibus . concludit
ergo dicedo,quare ex his, supp te, quae dicta sunt, quod species est magis ui stantia, quam genus. sed dubitabit aliquis; quod genus substat pluribus accidentibus quam species, scilicet,plum si specierum, species vero unius speciei substat accidetibus. ergo specie, genus dicitur magis substantia; secundo amguitur sic, genus per prius couenit primae substantiae, quam species, nanque Plato prius est animal quam sit homo, ergo animal a pinquius est prims su stantiae quam homo quod species est. igitur species non est propinquior. Ad
primum breuiter est respondendum, quod licet genus pluribus substet accidentibus quantum ad numerum accidentium,quam species; non tame substat quantum ad plures modos substandi:quoniam species substat alteri, ut subiectum accidentibus,&alteri, ut in serius suo superiori. Ad secundum siere spondebimus,qubd licet genus quitum ad viam generationis, prius comcurrat ad esse primae substantis quam species cito tamen est propinquius primae substantiae quantum ad modum essendi eius: ut est species.
Ipsarum vero specieru,qua cunque non sunt genera, dic.
In praesenti contextu duas alias conclusiones assignat, nempe tertiam, &quartam, in quibus conclusionibus: ostendit Philosophus species inter se quae non sunt genera in tertia conclusione) unam speciem non elle magis substantiam,quam alteram. In quarta Vero,una prima substanti on magis subitantia altera. omparacabitur hassu
50쪽
substantias inter se; eum dicitiipsarum
vecb specierum quaecunque non sunt genera, i. species specialissimae,quae nolunt, nec post unt elis genera; nihil magis alterum altero substantia est, i una non est magis subflatia altera. probat hoc exemplo dicens; quoniam non familiarius,ac magis aeque assignabis de quodam homine , quam de quodam equo. At dicet aliquis hic,quod homo,& equus sunt duae species, rame homo est persectior citeris animalibus; ergo una species specialissima est magis substantia altera.Respondetur ad hoc, quod licet homo quantum ad gradum persectionis suae naturae, sit persectior aliis animalibus, seu speciebus: tamen quantum admodum substandi accide-tibus suis; una species non est magis subitantia altera, sed aequaliter dicuntur, hae species specialissimae, subit
tiae : Accedit deinde ad quartam coclusonem, nempe de indiuiduis cu dicit:
similiter& in primis substantiis supple, idem est iudicium, scilicet, quod una prima subllatia no est magis substantia, quam altera,puta Plato, no est magis substantia,quam Bruta eius ut Seipse probat exemplo cum subdit, nihil enim magis substantia est, quidam h mo, quam quidam bos: eo quod ambae
sunt ultimae substantiae in suo genere. Notandum tamen est secundum Bur-leum, quod poliunt comparari secundum magis & minus haec, hoc pacto, ut si Plato dicatur sapientior Socrate; vel magis sit albus,quam Socrates lircenim dicuntur secudum aequalitatem,& inaequalitatem. Sed secudum essentiam una substantia, no est magis su nantia altera: ut homo non eli magis substatia, quam sit sormica sed de perfectione alia est ratio: quoniam homo est perfectior formica.
Merito autem post primas substantias . sola aliorum Omnium species , et genera secundae substantiae dicuntur,&c.
Accedit Philosophus ad primam, 8
vltimam conclusionem huius capitis.
in qua ostendit quae sint secundae substantiae, nempe genera Sc species. com 'paratq; has duas substantias ad aeris detia,probans duabus rationibus. Primum ergo dicit . merito post primas substantias sola species & genera dicit tur secundae substantiae . ratio est quoniam hae quid litatem, & et sentiam illius indieant; non autem accidentia.
namque si quis assignauerit quendam hominem quid sit: per speciem mag is hoc demonstrabit familiarius , &magis aeque, quam genus assignans: ut puta quod sit animas uel homo, quam
aliquod aliud accidetium: nam si quis
assignaret quod eget album,vel nigris, aut quod fuerit,hoc esset per accidens ac extra nee assignare. Meritb ergo hae species de genera dictitur secudae substantiς solae. Nota quod genera & species dicuntur de prima substantia, primo &per se: idcirco indicant essentia, ac quidditatem illius. Accidentia vero quoniam sunt extranea, non dicuntur secundae substantiae: neque perconsequens essentiam illius indicant. se,. cundam ratione ponit cum dicit. Amplius, hoc est, item, vel secundo, quia prims substitiae ut Plato,Socrates,dec. proprii is me dicuntur: idcirco merentur dici primae, eo quod omnibus alijs subiiciuntur: scilicet praedicamentis: le alia omnia de illis praedicantur, vel in ipsis sunt. sic ergo dicamus sicut se habent primae si ibstantiae ad ola alia, Caccidentia: sic se habent genus & species primarum substantiarum ad reliqua omnia: quoniam reliqua, supple, acet dentia de ipsis praedicantur. nanq; si dices quendam hominem ut Plat nem, esse grammaticum , cum sit aliquis homo , concludis hominem esse. F graui-