장음표시 사용
271쪽
LIBER SECUNDUS.stianorum coetum,quictiq; tum esset, lamnarent, uod' v. sto sis b. antiquam scripturae translatione,sicuti ab Ecelesia Romana statutum esset,sequerentur. Sed qualis rogo illa on. q. tu.
Martini Lutheri translatio suit Talis sane,prout ego a viris doctrina & probitate excellentibus auditat, ut homini Christiano via potius ad Iudaismum,q; ad Christianam pietate comonstraret. Neq; vero eos,qui in ea sententia sunt, falli unq; putarim. Nam cum Martinus Lutherus Hebraeorum doctores&Rabinos imitari,ila scriptura ad eoru voluntatem, q; iuxta patria mentem conuertere mallet, cui dubium est,quin illud etiacose ques foret, ut ex ea versione Iudae orsi verius,q; Christianoru sensus & dogmata hauriri possent Ex quibus intelligitur, Luheru S qui eu secuti libros sacros du Latinos facere voluerunt,no respexisse ad charitate cuius propriu officiti est aedificare,sicut sanctae literae docent: sed partim eos,qui praeteritis aetatibus sacros libros explanarunt, veluti linguaru & veritatis ignaros arguere: partim suos errores & deliria firmare ac roborare voluisse. Ac quod Maiores nostrois damnare ignorationis& imperitiae voluerint,illud n6 obscure patefecit,quod non sunt veriti eam translationem,quae septuaginta interpretibus adscribitur,reprehedere,& tanq; minus in- tegra fide prodita sit, notare: ac Hieronymum, qui in eadem quoq; re operam dc laborem posuit, carpere &sugillare. Lutherus enim de sanctorulibroru versione loquens, Hieronymii, & alios veteres interpretes saepe hallucinatos fuisse affirmat: & se illis anteponere no Ueret. Atq; ea sinquit) causa est,quod Hieronymus, alijq; Gibre veteres interpretes ta saepe sint hallucinati. Quanq; aut meum studium,quod in hanc translatione posui,com- , , mendare ipse nec debeam,nec velim: hoc tamen certo
272쪽
DE ECCLESIA CHRISTI confirmare possum, quod innumeris in locis sententi- , , am clarius,&maiore cum fide defenderim,quam His, , ronymu . Quis unquam de se talia praedicare au deret,in quo aliqua modo probitatis & modestit Christianae vis inesset ' Ergo,si Lutherus auditur, non Hieronymus solum, sed interpretes etia septuaginta turpiter errauerunt Sed audi, quanto supercilio idem sibi assiimat Zuinglius,cui deficiendi a nobis author Lutherus suit. Is enim Esaiae quaedam verba explanans: Inveni visum bam inquit apud septuaginta,quae Hieronymus igno- μ rauisse videbatur: dc cotra, apud Hieronymum multa, quae isti ignorauerunt. Nec sese continet, quin & Hi Monymo,& septuaginta interpretibus collegam suum, , Oecolampadium anteponat. Ita enim paulo post ait: omai in a. Dedit nobis post istos Esaiam & Oecolampadius, viro .. . M. Vndiq; absolutior, q; pro multitudinis opinione, adeo , , commentariis illustratum, ut, quod adsensum attinet, sacrarum literarum collationem, nullum unquam, , opus exierit a quoquam,quod aequius possit Cornu . , , copiae appellari. Vides, Curistiane lector, quo isti Reremi ... etarint,& quanta eorum superbia atq; arrogantia sue-ῖ π rit,ut suas transationes no dubitarint ei praeserre,quamn rao MN CHRISTUs&Apostoli approbarunt: quandoquidem
patre t ea testimonia adduxerunt, quibus Christianae fidei μιά primordia confirmarene Atqui mille dc quingentis abhinc annis,neq; Graeci,neq; Latini scriptores, quod ad
vetus tellamentum attinet, aliam,quam septuaginta interpretum,translationem admiserunt. Nam etsi Diuus
Hieronymus libros postea sacros de Hebraeo in Latinum couerterit,tamen Clemens, Dionysius, Ignatius, Polycarpus, Irenaeus, Iustinus martyr, Clemens Alexandri-
273쪽
LIBER SECUNDUS. 133xadrinus,Tertullianus,Cyprianus,Ambrosiis,Athanasius,& alij sancti S illustres viri, qui Hieronymum
oetate antecesserunt, cum de rebus sacris scribere constituerunt, septuaginta interpretes sibi sequendos esse duxerunt: quod certum esse crederent eos amatos spiritus sancti numine,sacra volumina explanasse. Solent illi quidem interdum Aquilam,Theodotionem,Symmachum, S alios citare: sed aeditionem a septuaginta iaproditam,tanq; caelestia oracula venerantur. Quinetia posteaquam Hieronymus biblia ex hebraea veritate trant tulit,magnos clamores & tumultus apud plebem,quq multo simplicior& magis pia fuit,quam nostri homines sunt,excitauit,ut ex Augustini scriptis perspici--λtur: tantum abest,ut eius labor omnibus satisfecerit Sta utilis visus sit. Quae ergo temeritas istorum hominum fuit,velle eam translationem,quae tot iaculis consecrata, tot sanctorum hominum, tot gentium ac populo-rψm ore usurpata & decantata suit,labefactare Qui hoc instituto moti,ad sacros libros transserendos se co- tulerunt, ijs ne spiritus Christi, qui clauis scripturarum est, gratiam praesto affuturam putes: Cave ne id via quam persuasum habeas. Nam cum ij eo animo hunc laborem sese perint,vi eam translationem sanctorum librorum damnarent, quam a CHRISTO accepit Ecclesia eamq; ipsam Ecclesiam compluribus saeculis e rasse demonstrarent credibile non est Christi spiritum eis scripturarum sensum aperuisse. Quis enim credat ob isti fieri posse ut CHRISTI spiritus quicquam in mentem immittat, quod ipsius sponsae, quae Ecclesia est, aduer- .m n mimsetur CHRISTVS tanto amore Ecclesiam prosecutus est,ut pro ea morte acerbissimam pertulerit, quo eam
274쪽
DE ECCLESIA CHRISTI sanctam, & ab omni labe puram atq; integram effice- - . ret. Qilid ergo Credendum est,fieri potuisse,ut ille suum spiritum ijs impertiretur, qui contra Ecclesam bellum gerunt Quis tam mentis inops fuerit, ut a spiritu sancto amari & illustrari ad ea mysteria percipienda,
quae in sacris literis continentur,eos putet,qui contemnentes CHRISTI praeceptum, non audiunt Ecclesima. is. am,ac proinde in Ethnicorum ac publicanorii numero
habendi sunt Absit,ut talia unq; cogitare pio cuiquam in mentem veniat. Quin potius qui tales sunt,ij,sicut Euangelium docet,canes, porci, ct coelestibus marga-i .e m, ritis indigni iudicentur. Nemo est,qui Iudaeosno exeacretur,quod idcirco sianctos libros legant, ut omnia,qs icto, librat, de Christo dicuntur, deprauent,& contra Christum in arma suscipiant. Atqui haeretici, qui Iudaeos hac parte imitantur, eo diuina scripta vertenda & explananda suscipiunt, ut Ecclesiam bello appetant: & dogmata,quae illa hactenus seruauit, euertant. Efficitur e go, Vt non minori quam Iudaei nobis odio esse debe-
ant,quippe qui eode Christianos persequendi, eisq; co- tradicedi studio ducantur: nec aliter,q; illi,scriptura deprauent & corrumpant. Ac mirum est,tanta esse homi nes istos caecitate mentis perculsos, ut non videant,se eo maxime errare,ac turpiter decipi, quod in eruendis
sacrae scriptur sensibus tam addicti Iudaeis sint,ut quicquid illi clicant, id sequantur: & reiecta ac pro nihilo
remi)- habita Ecclesiae authoritate ac iudicio in sacrarum li-
secta hisa terarum explanatione, ynagogae,quae iam non Chri
sti sponsa,sed meretrix S adultera est, medacia ample t n. quis ctantur. Sed iam audi, 'c intelliges, quam veru illud sit, μα-- . quod paulo ante dixi, nimirum istos homines idcirco sacros
275쪽
LIBERT SECUNDUS. 134 sacros libros vertisse, ut eos ad suum institutu accon modaret,& ad stabiliendos errores, quos defendiit, de torquerent. Lutherus,posteaq; se a nostro coetu segregauit, statim in sacerdotiu Christianae legis impetu se cit, idq; sibi ante omnia abrogandu atq, abolenduessi costituit. Quid ergo hic fecit Videbat ei opinioni qua ipse tueretur, quod nec CHRISTVs sub panis & vini speciebus, corpus & sanguinem suum obtulisset: nec Melchisedech,qui panem & vinii obtulit, Christi figuram gessisset, aciuersari illud, quod Propheta scribit, i c
repetit Apostolus: Tu es Sacerdos in aeternum, secum ros.
dum ordinem Melchisedech. Quare id ita vertit & explanat, ut Melchisedech CHRISTI ea in re quam dixi- 2mus,imaginem praebuisse neget. Neq; vero Lutherustantii, sed oes etiam, quotquot illius imitatione, sacros
libros hoc tempore vertunt,ita ea verba explanant, ut contra uniuersae CHRISTI Ecclesiae sententiam inficietur sacrificium nous legis a Christo, in panis i vini speciebus, iuxta ordine Melchisedech institutii suisse ex eoq; esci volunt, ut & Missae sacrificium execran dum sit, dc nullum in nouo Testamento Sacerdotium existat: Quod sane scelus tam immane &inustatum est, ut nullis possit supplicijs vindicari. Atqui olim Lutherus, cum in eum Psalmu comentarios aedidisset, palam assirmauit, Melchisedech pro Abraham panem& vinum obtulisse,& Christi sacerdotiti adumbrasse. Quod ut apertius perspiciatur,libet eius verba subhcere,' habent ad hue modii: Quid est sinquit quod Melchiledech pane & vinii obtulit pro Abraha ibi expre
sit sacerdotiu in hoc tempore,usq; ad nouissimu diem, ,. . .ivid viquod absconditu Sacramentu altaris sacri corporis &N
276쪽
DE ECCLESIA CHRISTI pretiosi sanguinis sui offert in Ecclesia. Haec ille sub iniatio eius Tragoedi , qua in Christianorii orbem moliebatur. Verum paulo post publicus Ecclesiae hostis deperduellis effectus, dc ab omnibus, tam Latinis,quam in cis scriptoribus,hac in re dissentiens,lum Sacerdotium, tum sacrificium,& oblationem altaris detestatus, ac omnibus maledictis, dc conuitijs insectatus est. oris uis Sed nec molestu tibi sit Christiane lector quod alio etiam ex eplo in mediti allato intelligas,quo impietatismi r . M progressi tandem sint noui isti sacroru libroru interproe. iacueri. tes, dum Synagogae Iudaeoru, quae iam non Mosis, sed βρ πιπρον Sathanae est quam Christi Ecclesiae plus fidei adhiben
du esse censent. Quicunq; hactenus inc tu Christianos
ru doctrinae laude clarueriit, dc Psalterium Dauidis explanarut,ij quae psalmo septuagesimo primo ille vaticinatus est, ea omnia de Christo potius, q; de Salomone,
contra ac Iudaei sentiunt, praedicta suisse confirmant. Nostri vero temporis ii retici,cum malint perfidos, dc Christianae religionis hostes Iudaeos,q; sanctissimos illos Maiores nostros sequi, ea de Salomone,quam de CHRISTO interpretari malunt. Hebr orti linguae studium tanta ςontentione & studio affectatum,quis unq; probarit Tene,ut usq; eo Iud orum opinionibus addicas Squasi consecres, ut nihil tibi satisfaciat, nisi quod ex illorum turbidis sontibus haustum si Tu ne, qui C H RI STI sacris initiatus es, ut placeas geli perdi tae atq;
impiae,comities,ut ea vel sentias vel scribas, quae Chri-
Diplomati sto Deo,& hominibus pijs sanetisq; displiceant Quanto prudentius & Christianius saceres, si tuam simul&φ- ρε- , eorum miseriam ct insaniam deplorares, quod in tanta optim
277쪽
L1BER SECUNDUS. ε 3 soptimarum frugum copia,quanta in explanationibus, Iccommenta ijs sanctorum patru abundat,tu cum illis una siliquis porcoru vesci malis: q neq; famem extinxit, neq; vires animi alunt, sed exhauriunt potius, & corrumpunt. Vertam,Vt ad propos tum reuertatur oratio, quanta horti hominu temeritas sit, quanta rerit nouarii cupiditate capiantur,quanto accensi in Ecclesiam odio sint, ex eo etiam perspicies, quod dum malunt in Iudaeorum Synagogis falsitatis spiritum consulere,quam ex , spiritu veritatis in Ecclesia Christi sacra nostrae fidei mysteria perdiscere, quae verba de creatione hominis Catholici, quicuq; in coetu Christianorii fuere, ita ex planarunt,ut hominem ad imaginem & similitudinem n ara Dei procreatum dicerent, ea isti verba ita mutarunt ac . peruerterunt, ut alius sin imagine alius simulachro)pro eo,quod est ad imaginem dc similitudinem) verterit in pulcherrimas sentetias, quas inde Maiores nostrico trapestiferas haereticoru opiniones eliciunt,in dubiuvocarint. Longu fuerit demonstrare,& propositis exem plis patefacere,q foede isti scripta sancta vel Germa esca, vel Latina faciant, dum ea ad somnia, quae defendunt,detorquere volunt. Insigne illud & memorabile est, quod mihi anno superiore narrauit Georgius Uvicelius,uir probus,& linguarii excellenter peritus, cum Francosordiae in comitatu Christianissimi Rom. Caes. Ferdinandi eo de hospitio uteremur,multaq; deli resibushui' aetatis colloqueremur. Id Vero est,quod ea SO M; . --
phoniς Prophet verba,quib. ille pr dicit sore, ut Deus
de medio tollat aedituos: Luther. ita torquet,ut de Monachis eu vaticinatu esse contendat. Sed eiusmodi loca, inqui b. Lutherus aperte scripturis vim affert, ct plane i Z iij ea,
278쪽
eas deprauat ac corrupit, iusto & amplo volumine, ii Θώ. Lueis numera esse ostedit idem Vincetius. Quare nos lecton rem ad eum reij cimus. Sed ille ipse Lutherus,que paulo ante lector) audisti,tantis se laudibus extulisse, ut se doctius dc verius, quam Hieronymum, & septuaginta interpretes, sacras literas explanasse supercilio,& arro. gantia plusq Thrasonica iactaret, necesse est,scias, quo illius ingeniti melius habeas perspectum, ea versione, qua quinq; Moysis libros, psalteriti, di alios Prophetas,
interpretatus erat, damnata alteram elaborasse, atq; in
lucem dedisse. palamq; fassum suille turpiter se errasse. Lia Vin a, Qua de re loquens, ita ad suum Pellicanum scribit: Sit ..igiis, . non excusius Psalmus undecimus, velim deleas inc fine ultimae paginae B. ii. versus,cum tribus sequen-
tibuq Versibus literae C. Vides enim quam ibi Aeaeer' rauerim in vocabulo a Id. Et paulo post ad eundem: Iam quod oblitus Psalmo Quicquid de verbo' ' bi: somniaui per a6. versus, dele quaeso. Et tamen, quae hic audita illi, publice pro rostris populo credenda Lutherus proposuit, &e coelo se ea habere affirmauit. Sed & Zuinglius eius mulus que paulo ante diximus ita de se magnifice sensi Te, ut septuaginta, ct Hieron in si imperitie linguarii notarit, no dubitat palam sateri, μὰ ι . se Pellicani,& Leonis hortatu saepe sententia mutasse. Quoties sinquit) factu est,ut Pellicani, ic Leonis comi-
DMiam Mn. litonu nostroru admonitione allata, sententia mutaue-
e, Gisa. 'rimus Quoties vi&isti se reclamantibaiceti' abim, oibus Sed quid ego nuc multa verba prodiga Lutherus no se tantu sed suum etia Muniterum, S Pagninu, atq; alios ideo lapsos crebro suisse in sacris libris veri dis affirmat, quod Hebraeorum comentarijs nimiu sese
279쪽
LIBER SECUNDUI. ia/strinxerint,q ut ipse ait,de Christo prauas habet opiniones. Sed prae stat eius verba subij cere: Moyses,inqt,& scriptura Iud is nostri teporis incognita est,nec vere liram, apud eos est Moyses antiquus,qui utiq; vult Messiae testis esse: cu igitur Messia tam scelerate tractent,impos- η M . sibile est eos Moysen, vel in uno versu rite intelligere. γ
aod si Moyses vel Lutheri testimonio in Synagoga
Iudatorii locu no habet,nec fieri potest, ut Iud i,si Mo Hen legant vel unii eius versum recte intelligant,relinquitur,ut dicendu sit,Moysen illu,qui de Messia cocio natur in Ecclesia Christi esse, bc proinde in ea loquentes.ο& audiri & intelligi: cur ergo cu Lutherus in Synago α' 'gaIudaeoru qsiuit, cum neglectaea eX planatione, qua Ecclesia mille & quingetis annis secuta est,Rabinorum se explanationibus ipse addixit, & nouam concinnare translationem voluit An non se hic Lutherus,& suos,
suo quod dicitur) gladio iugulat: Si Moyses non potest audiri in commentarijs Hebraeorum, qui eum intelligere non possunt,quod de Messia, cuius ille ortum , praedixit, male sentiant: qui se non videt eisci, Vt neq; msis, si tiin Lutheri neq; in aliorum,qui eum imitantur, versionibus loqui queat idem Moyses,quando ij,Hebraeos se se fiaDuces ac Magistros,in vertendis sanctis libris habuisse :fatentur Quod si Iudaeos affirmamus sacras literas non habere, quia eas deprauant S corrumpunt, alienosque eis sensus affligunt: quid obstat,quo minus idem etiam de ijs haereticis dicamus,quibus Hebrae gentis comen. tationes vice oraculorum sunt Sed si quis dixerit, Luthero, dc eius sectatoribus fidem accomodari debere, quod denuo sacros libros ad Hebraicae veritatis nommam conuerterint: ne hac quideratione quicq est ciet.
280쪽
Nam eos veteris testamenti libros, quos nunc habe-- Hormimus, deprauatos Sc corruptos esse,& coplurib. in locisiuis .in. ab iis,quos leptuaginta interpretes habuere, &Hieronymus lectitus est,discrepare, docent nostro tepore no
Christiani homines solum, sed ij etiam, qui ct Hebraei
sunt, dc Hebraeorum lingua exacte animi cogitationes eXprimere norunt. Quorum in numero est Helias ille Germanus Levites, qui in Hebraicis literis omnibus in tab*l. 3. nostrae aetatis hominibus excellere dicitur. Is enim dcis . . Elementa mutata,&literas transpositas esse conqueriatur: & diuersas reperiri lectiones, ac omnes sere codices mendis scatere: solosq; eos, qui in Hispania excu-n tau Dii si sunt, minus adulteratos esse te itatur. Ac nostram
... . si editionem, quM VULGAT A appellatur, tanti ille si- .ia. 8 cuti Cochlaeus narrat iacit, ut palam affirmet, se eam nullo negotio posse ab omnibus Momorii reprehensionibus, morsibus,&calunijs vindicare. Sed dc Pellicanus, qui Lutheri partibus adhaesit, S. Hebraeoru semmonis minime ignarus fuit, eam Psalterij interpretationem, quam Ecclesia hactenus sacrosancta habuit ijsνὸν ἡλε ι. Verbis esseri,atq; eX tollit: Nunc vero sinquit)geminudi ' captare anniXi,tanta dexteritate, k eruditione,&aa iudi)ivin. fide cu Hebraico, q ad sensu,co cordare deprehendimus, , VULGATAM ditione Psalteri j ut eruditissimu pariter-
, , que pijssimum,& vere Prophetali spiritu praeditu fuisse, , interpretem Graecii & Latinum, non dubitem, quam- ,, q; alicubi dissentiat a punctis Hebraicis,quibus nuclu- , , Gaei utuntur,q olim non fuisse similia,ambigere cogor: , , & quarundam literarii mutationem factam suspicio fit, , , conserentibus singula diligenter. Haec ille. Nolo plura, quae de ea re dici possent,commemorare. Haec dixisse