Il commento piú antico e la piú antica versione latina dell'Inferno di Dante dal codice di Santaniele del Friuli;

발행: 1892년

분량: 211페이지

출처: archive.org

분류: 미분류

81쪽

et summo i virtutis quodam do offendatur -dantur Justo dolJudicio crudeliori penalitate puniuntur, et hoc est quod dicit pars illa - Ypocriti iam ' lusinghe te. io maestro assa chiara procede etc. ma immi qui ello palude te. Dicit auctor Virgilius -lio satis contentor et clare intelligo rationes promissas, sed di eas michi magister quare in istis circulis positis in civitate dite non p0niuntur pun. illi qui propter hi Xuriam ' fuerunt in continentes, de quibus tractatum est superiore circulo. si . disces deicerchio primato tu et secondo che menti Ogo cinghia. Et etiam illi qui propior Gulam dissipaverunt bona sua, doquibus dictum est ' Dei ornar della

mente etc. - ad que respondit Virgillius redarguendo auctorem et diei non enim recordaris quod j Ethie ' est scriptum quod bona actio hominis non si sine ratione prati ea vera et appetitu ration sed quod alsum contingit servorti in horona homine appetitum vel praticam rationem ' dei reo in humanis moribus sunt Iliqua fugienda et maxime sicut absitur in Ethidis

quorum ' quo sunt ire mores fugienda tres sunt speties. inuontinentia malitia et bestiathias et propterea cum occidit saec. h0minem esse perversum et corruptum e parte appetitu - ratione tamen prati ea recta manente, talis corruptio et perversio erit incontinentia et hoc proprie cum quis habet rectam extimationem de e qu0 faciendum est vel fugiendum tamen propter pas Sionem et corruptionem appetitus relicta virtute sequitur Oliuntatem et vitium non tamen contingitur -tinue sed ad tempus, Cum autem Perversitas vo i ptatis et appotitus in tantum pervertunt ratione -nem et intellectum ut homo per consuetudinem et certam Selen

82쪽

proprie malus dicitur qui operatur X et sectione ut vorsa quod agit illud uti mans non optimum. Et talis comperatio oper. proprie malitia nominatur. Et dotalibus mali iii -tiosis of malis in libro sapiontio scribitur sic dixerunt inpii apud se cogitantes non est te.

Venite Coronomus no rosis, nullum euentum pratum sit quod non pertranseat luXHria Vestra nostra ubique olinquamus signa letitio nostro cum eo est pars nostra et da eo sors, si vero In

tantum corrumpitur appetitus humanus quod per corruptam vitam excedat et operetur ubera ultra fines Mersus et usus humanos agondo pur similitudinem bestialem qui qu0 sunt contra naturam et humanam consuetudinem, ut operantur et vivunt quidam in partibus Cumanis qui more orarum o animalium ruforum com lui edunt carnes erudiis et numquam sub oetis ot vol domibus se semper in cavernis campis locis que silvestribus et areis qui0seunt et vivunt et absque cuiusque legis ministerio, talis bestialis dicitur et hoc si quidem pervorsitas bestias: nominatur eum igitur ut e premissis manifestum si indontinenti sit solum aliqua

corruptio 1 e parte appetitus remanente recta prati est ratione, malitia vero sit perversitas appetitus et ratio rationis et bostia itatis ne dum appetitus et ratio reeta et prati ea pervertantur Verum etiam Contra naturam orbestialos operationes agatur sic ipso

dolis minus offendatu P -nditur e in conti non ita quam e malitia sit bestialitatu, dei re sequitur et eo noluditur quod illi incontinentes luxuriosi et gulosi sequibus tractatum est superioribus capitullis nominatis qui incontinent os in tantum non offenderent

-runt divinam iustitiam quantum offenderont -runt fraudolentiet vi0lenti et ali do quibus tractatur prosenti qui X lectione et delectabili malitia delinquunt liquerunt dei reo puniuntur. extra civitate dito in minori supticio et h0 ost quod dicit textus in verbis illis.

Sol corr. aliquando per et sic traei est supra in cupitulis nomin quia, ut 'e lacuna ne nostri: A1ion e si an puniti mori della cit-tad di dite eo minore tormonto Paet in P. capitulo

83쪽

Mnti rimembra di uelle parole te . duo relictor in parte ista instat Virgilio quod dum supra in presenti capitulo tractetur quod blas femini malo statis divine et despectore nature vero et naturalis diversitatis virtutis ut sunt Ca0rs in i puniantur sub crudo-liori ire illo dei reo respondit et solvit ' irgilius ' novum et dubium predictorum verborum qualiter lio fit quo modo quod usurarii propter senus sint despectores male Statis bonitatis divino si est nati ira ad heu respondet Virgilio dicens philosofa midisse hie hi antende te Debes eo ignoscere ante Secundum quod Omne S iiii lii losophi tenent ii od deus Omnipotens Omnium creator etiam rerum omnium naturam universalem creavit mirabili arte sua. Si etiam advertas ante et notes, veniens invenies in librophisi eorum quod ars imittatur imit. naturam in quantum potest et

sic virtus et ars humana tanquam proceden a natura et nature

filia est neptis de qualitate gradus inspecta cum ipsa natura sit adeo a deo greata creata Cum Jgitur unusquisque prosecutione nature adeo a deo creato debeat procurare quod 3 virtutem et artem bonam honoretur et vivat Sicut scribitur in principio senses is

opportuit ab initio secuti humanum genus Sumere vitam et eX cedere unus alium per naturam et artem, Cum autem storsini

sive usurari contrarium agant et Cupiditate veluti non per virtutem et artem bonam sed per usurarum subsidia operentur daro idcirco manifesto sequitur et concluditur quod ipsi usurari do-

Spicientes virtutem et art0m que imitatur naturam et tum naturam

dispiciant et offendant et si se offensione nature que est filia creatura et bonum de si in illo terribili 0ri circulo vi merito usurari puniuntur ' nam in penitentia pecunia confidentes quod que est caduca et particularis temporalis naturam et artem et Virtutem despiciunt i offendunt quo terna Super ' quadam partecipati0ne divina propter exeruitium boni operi S.

84쪽

lor zonte te Selendum est X verbis istis quod hic finitur prima dies qua stetit auctor in inferno et alia precedentia in principi ' usque ad sequens capitiabim autem auctor in una die naturali seculi status vidit et fecit ' nam cum in medio mensis marti - iij tanquam perfectionis tempore ut calido et humido auctor hunc tractatum incepit et h0 tempore sol intret in arietem piscis autem procedat arietem, Cumque prima ora dioi sol oriatur levet -tur Semper eum Signo Suo et cum eo occidit eum etiam signum piscis precedat in mens β signum arietis ita quod redeunte solo existente in signo et sub signo arietis ad emisperium 7 0strum opportet de necessitate signum precedentis piscis ante levari et ante oriri quam signum arietis Subsequentis, idcirco prout dicit textus auctor videbat pisces in origori te hoc est videbat riri diem sit cum

dies adveniebat quia post pisces Sequitur aries in quo et cum quo surgebat et oriebatur Sol - origonia est media pars Spere celestis quam videre possumus usque ad circumferentias et confines Universe terre SurSum ne ire umquaque Videndo.

Elcarro tutio Ura polo Sen. 0ro gluce te. Adue subiungit auctor et dicit ad obstendendum quod dies adveniebat quod

currus totus residet supra polum hoc est quod ipsa h0ra adveniente nova die ille stello quo vocantur Currus manent ' proxime Supra polum currum no Strum ' quem Videmus continue - polus autem

est illa pars Celi quam continue videmus et que nunquam cecidit occid. n0bis ubi p0sita est stella illa que vocatur ramontana penes quam posite sunt dicte stelle que diuuntur locarro .

Qui siniso it Dummonio de codice di Siena.

85쪽

CAP. XII. 53 Capitullim XII

Aracio loco vascender lariva te. De violentiis circa deum et pro-Ximiam et qui maniis violentas exerceret in pro X initim quamvis

in pr0Xime precedenti capitulo tractaverit generaliter devioloniij se fraudibus in proximum so ipsum et deum et bonis -na illorum illatis, ni dehilominus in pro sonti capitulo et alijs sequentibus tractare intendit in potio dequibus libo fraudibus ot violentus

Secundum gradus et distin tio nos eorum, et propterea in capitulo isto mostratur oviolunt ijs illatis in proximum Oe principium. Era Oloco te vult dicere quod loeus ille ad quem pervenerat auctor erat valde diruptus o declivus alpeStris et montuosus quemadmodum est ripa dirupta cuiusdam montanee tridentine quam tangit et percutit aqua cuiusdam fluminis veronensis qui Oeatur Ludes qui producit pisces qui a sche Oeantur. In ulla sunt delia octa laccha Linfamia dicreti era discesa. Dicit auct0 quod super cauum in istius montuosi lo ei invenit quandam bestiam que minotaurus nominatur, per quam bestiam demostratur et figuratur infamia et dispectio omnium et Singulorum qui fuerunt dein sula creti quod autem hoc sit sciendum est Sicut legitur J . . . . ' quod cum minus Minos Re totius creticum magno Xercitu in ab se diutione obsedione atheniensium

staret d0mina phisis ux0 cuiusdam eiusdem regis dum quadam die inspiceret quendam pulcrum taurum ardenti passione deducta V0luit coli ire cum taur Et habito consilio Dedali subtilissimi et in gegnos magistri fecit exe0riar quandam vaccham et ipsius pelle dicta Pasi se se vestivit - sibi actitudine tali ipsa Pasis videbatur esse quedam vaccha et deductus dictus Taurus ante ipsam et ipsam vaccham credens illam ascendit eam impregnavit - que

Forse amo' di rubri ea et D viol0nth in proximum et, illis qui manus Violenta exercuerunt ira proximum, non ensio lavo libro delio Ovidio

metamorfoseos

86쪽

54 CAP. XII.

Pasi se te inpore su peperit erenturam semihorminem qui vocatus est minoi nurus qui secundum ut hirn in eius erat ferus et vorans

Carnes humanus. Cum autem id pervenisset ad notitiam regis movens Minois in Xercitu Atheniensium permanentis convenit et pepigit cum atheniensibus quod ab ipsorum abs edictione desis toro n t et ipsi darent sibi tributum aliquam quantitatem hominum annuatim per minutaurum liment uni. Quo facto cum minos

re perveni SSet ad regnum Suum et in spes sis sol in hac bestia tale monstrum et ipsius Besti crudelitate pensata, ne quisquam offenderetur exea, fecit conStru quoddam palaetium Summa dispositione i ingeniosum et laboriosum ad ingressum et egreSSum ipsius e multiplici et diverso giro murorum in quo carcerari et recludi fecit dictum minuth aurum, qui si quidem locus habitationis minuta ur vocabatur Laberinium quod nemo in trans Laberinium predictum exartificios ministeri suo nunquam X ibat cuius Laberint forma heu est . Cumque secundum ObSei Vationem paetorum factorum inter Minos regem et athenien Se pr0ceSSu tempori SorScecidit super Thesse uni filium ducis theniensium ut micteretur ines etiam Minutauid accessit Theseus ad locum Laberinti. Cum autem Fedra soror Minutaui j inspecta Theseo exarsit in eum et cum ipso convenit si Theseus vellet eam ducere in Xorem eius Athenas doceret ipsum interficere minutaurum, hoc vero promisso per Theseum ipsa edi a dedit i massam picis et globum fili cum sit Theseus laberinium entravit Et eum ad bestiam pervenisset Minutaurus hyantem sic gula ipsum Theseum volens devorare Theseus autem massam picis deiecit mox in os besti sui ventis saevieri. ex ipsius dentibus prepeditis per picem - ipsu in minotaurum gladio interemit, quo facto aufugit cum edi a versus athenas, et

propterea diuit textus Linfamia dici et chestu concella ella falεα vaccha quod bestia illa donee ita fuit in feminina illa pastitue que

87쪽

CAP. XII. 55

Elsavio mi rei tui fors tu credi che qui sic lo lucha uthenech fu uel nondo Dimi te ii porse, te verba reprehensione dixit auctor Versus Iestinii illa ui ei deni in properando demorte eidem illata per diuturi Theseum ducem athenarum Partet bestia che questi non tene. Imaesti ut d illa tuo orella. heu verba manifeste sunt X istoria proXima precedenti.

inferno Virgilius in parte ista cum vidisset dantem cogitantem et admirantem ex illo profundo dirupto predicto montuose uine dicit ipse auctori quod o tempore quo ipso Virgilius alias descendit ad prosum dum inferni derexione c0niurationis illius crudelissime incantatricis heri eon sicut habetur supra non capitulit, quam Vi Shane causam hi non X primat talis ruina non erat in loco isto sed in morte christi omnipotentis dei qui abstulit magnam redam Dite hoc est sanctos patres et animas bonas se inferno deduxit hue infernas et putrida vallis sub tam terribili ter remotu contremuit e quo e ruina facta ost X quo etiam dicit ipso Virgilius ego credidi totum universunt mundum debere reficere per Ruinam. Ociecha cupideare ira folle, Verbum istud si notabit de se et per Se ipsum. Corrien Centuari armati dis aette, Auctor prosequendo materiam dicit quod in otio isto puniebantur gigante et Centaui j - et dicti sunt Centaur ex magnitudine et fortitudine sua inter quos erat quidam e diutis gigantibus vocatus Ne Xus, qui si quidem nossus Ne Xus Stabat super ripam cuiusdam fluminis cum quadam

bare tempore vite sue pro opportuno tranSltu Perctonarum, Cumque hercules quadam vice eum an ira puleerim a X Ore eiu per Venisset ad ovum redietum ut flumen transiret diutus exus Janiram recepit in aream herculem autem elevare non potuit pr0pter parvitatem ligni et cum ipse Nessus cum Janira descendit ad ripam dictus Nessus v 0luit violare Janiram hoc aspiciari hercule ac uepta Venen OS Sagipta ii Sum e S Sum vulneravit ad mortem Nessus autem SentienS 0rtem tu ulti0nem faciendam adversus her-

88쪽

56 CAP. XII.

culum dixit Janire quod si acci puro carnis iam suam. Et daret ipsam hereul ut ipsa indueretur nunquam aliam mulierem diligeret nisi ipsam, hoc credens ipsa Janira ipsam amisiam tulit eumque processu tempori hercules residens a remotis i ad uxorem rediro dissori et o dilectione perninii quam ad muli serum aliam di ferebat an iram D an ira ei transmisit amisiam qualia nesso Sus oeperat quam cum hercules induisset quia venenata erat ardoro flixi sanguinis dicti Nessi neontinenti mortuus est. Et propterea dicit textus qu0 ipse Nessus fecit ultionem de propria

Elgram chiron chenudri Achille Jste chiron fuit quidam Centaurus magnus et fortis et fuit de insula que dicitur chir qui nutrivit echillum filium polle et Cheltis de marine nam non poterat ipse Aechilles nutriri per matrem quia dea erat. Qui lultro sol etc. Foliis iste fuit etiam quidam centauru Sualde vitiosus in ira, et isti tales Centauri et Gigantes continuo vadunt in circuitu osse in qua anime annatorum ibi reclusecrucia ii tur Sub anguine continuo bulliente, et cum vident aliquam animam Seuntem vel non stantem sub sanguine bulliente secundum quod meruerunt per culpam ipsam animam cum Sagiptis

ipsorum percutiunt et agi plant. Tulsi parti acantare alte uia te Vult dicere quod anima D0mine Beatricis que in summo Celo laudibus divinis instabat de summo descendens Venit ad vergilium cui c0mmisit ut conduceret

Et gram Centauro di8se e son iranni che diei mel angue e ne l- luser dipiglio Sicut dictum est supra in principi huius capitudhie agit delirannis et trans0ribus christi proximi tam in persona

quam b0nis ipsius ut explicatu ' per Subsequentia proxime. Quis e leaeandro e Dionis fero, si fuit Alexander rexierusalem et tirannus crudelissimus de quo dicitur quod oct0

89쪽

CAP. XII. 57

octingent0s viros cuin uxoribus et iij una vice necari fecit Dionis ius autem fuit, o Sicili et ipsam et Sicul0s oppressit sub magna tirannide. Equella fronte chalpel0 0si ner0 pizi aesti eiqi a per fero. Iste Zolinus est Cellinus De omnia natu in partibus adue dietus Opigo fuit marchi es tenSi S. Questi A. eo Si sic prim ei sicorido Dicit Virgilius, isto

centauru precedat te et ego Sequar te.

Mostrossi un0mbra da n canto sol Dicendo colui fus se ingren bo adio locor che u etc. Cum quidam nomine Armaldus De-brueti forte de Anglia exulasse t adinstantiam et procurationem cuiusdam potentis Baronis amnis regis Aduardi Deanglia, Cumqu0d eumque quidam Mile filius dicti bar0ni quodam temporeueap0lim pervenisset ubi manebat dictus dominus Arnaldus et dictus prefatus miles et Sanguineus regi ad eccle Siam acceSSiSSet pro audiendo mi SSam ' dum adesset celebrationi misso et aurati i Altaris dictus dominus Arnaldus dictum militem gladio interemit ex offensione si sui Xili procurata per principem patrem - et propterea diuit textu ingrembo aut quod in presentia corp0ris domini n0stri Jeshu Christi ipsum occidit exquo pactum est non acceptum fuit cum ipsius consanguinei regis mortui et rep0 siti in quadam u8Sula et conServationem ' et oblatum fuit Regi adu ard ut advindictam sui essu X sanguinis provideret quod os modum demandato regis fuit p0situm in manu cuiusdam statue lapide posite et firmate super ripam fluminis Thamisi et in statua insignite sunt lictere infrascripte ad perpetuam re memoriam mor gladio RS Sum docui consanguineus suum pr0pterea dicit auctor Chi si iuvis Ancor si c0la.

Ungli erus et laute impietatis auctor quod e suis Scelleribus et

90쪽

58 CAP. XII.

flagitiis vocatus est Attila flagellum do - Si tirannus suis ten)p0ribus ad stixit Italium sed maxime civitatis - tum Florenti te ni-pore quo tenebatur et constructu fuerat per romano - nam eum

intrasset super sub benivola et sp0ntanea receptione florentinorum

et Onianorum in ea manentium, sua occulta malitia in paucis diebus

viginti milia virorum abitatorum civitatis florentio in quodam palatio diu te civitatis quod capitolium vocabatur et preter notitiam aliorum de civitate, non simul sed singulariter requisitos fecit deici in qu0dam alve que aque deflumine arti sub dicto cupi tolio artifici0se labentis, de quo si quidem ori endo acinore Occulte patrato ali exteriore abitatores et cive non potuerunt perpendere nisi Xqua ex aqua fluminis arni quod propter est uXum sanguinem

in eo lorem unguinis est Conversa - et post tantum Scelus es unde

commissum ipse Attila exivit capitolium et eum maxima militum quantitate quos in dici capitolio clam incluserat totam civitatem sub incendio cede et ruina destruxit in despectum et ruinam i romanorum. Ostmodus dictus Attila cuin gentibus suis se reduXit ad locum qui esule vocabatur positus propter civitatem florentiamo ad hoc ut dictu ei Vita que per romano fuerat On Structa appellaretur et habitaretur et habitat0ribus impleretur fecit preconigari r quod quolib0 volens accedere OSSet impune necedere et habitare et esse in civitate festi lana - tumen OStmodum SuperVenientes romani civitatem florenti Sub melioribus Augurisis con-Stru Xerunt et On Venerunt eum dictis festi lanis quod dicta civitas esulana non habitaretur ulterius. Sed in civitate florentieedificata de novo ipsi esulani cum ipsi romanis abitatoribus civitatem 0rentiam iam discrete vivere et abitare deberent et ijs conveniendi convenerunt et concordaverunt ipsi esu lini hac conditione quod Semper episcopus civitatis predicte appellari debere

ad perpetuam re memoriam episeophi sesulanu - Et sic inter e0s fuit effectu aliter terminatum quam vi S lOStmodum Non Strueta et

SEARCH

MENU NAVIGATION