장음표시 사용
101쪽
incidunt Proxenetae', qui, ut defectus rei
venalis occultent, passim exprimunt defectus, quibus res caret manifeste, ut cum dicunt equum v. g.esse caecum , claudum, infirmum,efferum, quod cum a pareat manifeste falsum, inducunt facile emptores ad credendum rem vendibilem nulli esse defectui obnoxiam, cum tamen alijs defectibus, qui non exprimuntur,obruatur. Secundo, quando venditores inducunt alios histos emptores,qui siinulantes se ves- Ie emere inducunt veros emptores, seu vere concurrentes ad emptionem ad augendum pretium rei vendibilis; hoc eteitim es augere rei valorem ex copia emptorum, cum tamen hoc fraudulentum sit, ac talis circuntlantia augens deficiat; hoc genus fraudis poti: simum clam natur a Cicerone Iib. I. o orum. Non licitatorem venditor, nec qui contra se licitetur, emptor apponat. Tertio, quando proxenetae, ut alicui determinato Emptori sibi, vel cognatione, vel familiaritate coniuncto faueant, venditioni res exponunt pro tempore, taloco, pro quo, & in quo praeuidentur pauci emptores debere concurrere, per quod pretium diminuitur; hoc etenim non est fideliter, dc diligenter munus suum adim-
Plere, sed cum graui praeiuditio priueipalis
venditoris, Ex parte emptorum concurrunt etiam fraudes primo, quando concurrentes ad eandem emptionem inter se conueniunt, ne osteratur pro re vendenda, nisi tale, vel tale pretium; quod certe dam nandum et . nam sicuti , ut infra videbimus, releganda sunt monopolia tanquam rationi, iuri, &aequitati naturali dit sona, quibus mercatores conueniunt de non vendendis rebus, nisi tali determinato pretio per ipsos taxa, io, ita damnandae sunt etiam conuentiones, quibus emptores conueniunt de non emendis talibus rebus, nisi hoc, vel illo
Pretio minori per ipsos conuento; sed de monopolijs in praenot. subsequenti fusius.
Secundo, quando minis, precibus ina portunis, alioue modo alios remouent a concurrendo ad emptionem illius rei venalis , nam licet, ut late diximus sub titulo cictus humavus, minae, & preces non tollant rationem voluntaris simpliciter, nec invalident contractus, maxime quando is lino I exigunt omnimodam libertatem, cu- iusinodi est contractus emptionis, & venditionis , tollunt tamen circunstantias au. gentes prc uam , nempe copiam emptoria,
quod graue inducit praeiuditium venditoribus, licq constituunt inaequalitatem mercis ad pretium. Tertio, quando immittunt secreto alios fictos emptores, qui simulantes se parui pendere res illas venales exiguum pretiuoli erant, ut deinde ipsi aliquid plus osterentes mercem ipsani obtineant minori Prcti quam venderetur, si illi simulate non accederent;haec . n. simulatio in graue detrimentum vergit venditorum. Atq; haec sint satis de modo vendendi per subli itationein
An monopolia aduersentur iustitiae conistractuum emptionis, & venditionii. SUAIM COIUM. Explicatur quid sint monopolia. I.
Varii modi, quibus monopolea exerceatur. 2 conspirantes per monopolium ad augendum pretium, vel minuendum intra limites t mea iusti pretiit peccant quidem graviter, 'non tamen tenentur ad resitationem. 3.2 qu posui Principes,nisi ex necestate comanitatis iocedere um dumtaxat facultatem res necessarias ad victum Pendendi .et alijs prohibere, nec item ref νιιIes,nis ex iusta causa. q. Est monopolium damnabile emere res omnes certi generis , ut emptor post ileas vendore suo arbitratu, vel reseruare ad templis maioris pretij. s. n tamen tenetur ad restiturionem . Ibid.
Enumerantur aliqui easus, in quibus monopo la excusantur a culpa, rapami. T.
Onopolium ex ipsa vi nominis idem 'significat, ae venditio ab uno, vel altero dumtaxat; deducitur enim a verbo Graeco Monos , quod idem importat, acv nus, & Poleo me. quod significat vendo. Hinc deductum est a Latinis hoc nomen ad significandum opus, quo unus, vel pau- ei et siciunt, ut ipsi soli aliquod mercium genus eo pretio, quod ipsis libuerit,uem dant , vel vendet e potilat. Multis modis haec monopolia possunt et effici is primo,quatenus nonnulli inter se conspirant de pretio augendo inter se conuenientes de non vendendis rebus suis, nisi tali , vel tali pretio, vel quatenus nonnulli emptores, ita inter se conueniuna de non emendis rebus, nisi tali, vel tali viliori pretio,qua ratione iustum, , taxatum per consuetudinem pretium misnuere contendunt, vel de facto minuunt. Secundo, quatenus ipsi apud se Oinnes merces eiusdem generis habere student, vedeinde pro suo libito valeant illarum premtiam augere, hoc poteit fieri, vel per industriam propriam , quatenus emantua omnes merces in tali genere, de supprimantur, donec creuerat pretium, de ipsi dumtaxat possint vendcre , vel per auctoritatem Principis, O priuilerium, ut conting v. g. quando Princeps per suum indultum concedit , quod unus tantum,vel
alter bibliopola podit alicuius libros imprimere, vel alibi impressos in suo
102쪽
De Empita& vendit. Praenotio VI. gg
territorio vende re prohibendo lab graui- ribus, cum possit iustum pretium tune tarbus paenis aliis, ne imprimant, vel ne ven- xari, vel auctoritate Prineipis, vel peria dant. Tertio, quatenus rei nodi mon torum aestimatione . sed contra primo , ,- - PQAM 'ra artibas impediunt, ne merces, quia sic conspirantes intendunt laxam, veth. , , qui bus ipsi abundant, aliunde in locum m a Principe, vel per communem aestimati his, ., ciuitatem, in qua ipsi vendunt, transpodi nem factam effugere ,& alitam sibi ben
o I in m tentUr. Porro haec monopolia potant fie- placitam efformare , frustra enim momisi ad ri inordine ad merces venales ad commu- polia essicerent,si pretio. Principe taxatonem hominum siviun necessarias, vel sal, standum eget Quod si supponas huiusm rem ad eorum salutensicuiusnodi simi se di venditores per monopolium inducere Iis tam mentum, vinum, panni, aromata, medim Principes ad formida rebus suis taxa ipsis reis. eamenta ,&similia, veI in ordine ad res beneplacita,tune certe compellarent emae non ita necemarias, sed utiles, cum mota tores ad emendas res illas pretio verusi to- sunt libri, vasa argentea, equi.&sinitia, ribus beneplacito, quod cedit in Reipu-Tandem pollunt heri in ordine ad augen- plaeae damnum nuta superius allegata, dum, vel minuendum pretium intra lamia Deindo essiciunt , ut quod modo ab unotes supremi, med ij, & infimi, vel in ordi- venditur pretio medio , & ab alijs insim ne adaugendum etiam supra supremum, sem per vendatur supremoaeuodest contra vel dammam ni infra infimum, bonum commune M. Nec in hoc auctoria Assertio I. Conspirantes per monopolia ras Principis taxantis eisdem suffragari ad augendum, vel minuendum rerum H potest, nam Princeps sistendo in aero sal-tium, siue in rebus necessarijs ad hum tem intemo animae non potest in fauorem nam vitam, siue tantum utilibus intra lia aliquorum duinta rat per media a iure pro mites lupremi preti j , & infimi peceane hibitae spirantium Ieges aliquas conchquidem grauiter, non tamen teneatur ad dere in praeiudithim totius. aliquam restitutionem. Prohatur secunda pars, quia per talem Probatur prima pars primo ex L vvlea e spirationem non tollitur aequalitasm
C. de momipolijs,ubi Monopolae puniuntur ciuisita ad contractum emptionis, ta veri Privatione bonorum, de exilio, quae pae- ditionis. ego ex ea non oritur aliqua obliana, cum ex se sit grauis, non poteli esse visi gatio restitutionis. Antecedens patet,quia -- ex graui peccato.Secundo,quia talis cospi- aequalitas pretij ad mercem non consisti ei M. ratio cedit in maximum ReipubIicae detri- in indivisibili, ted patitur latitudinem in mentum, ergo peccaminosa est Antecedens ter supremum. & infimum, ergo si pea probatur, quia per ipsam priuantur ciues talem conspirationem non exceditur pre- libertate emendi res sibi necessarias,de vii. tium supremum, non exceditur aequalitas, Ies ab alijs, a quibus commodius, & vi, ergo &e. Consequentia prima probatur, DA, Ilus possent emere , ct compelluntur et quia radix restitutionis tu cotractibut empis plurimum emere pretio maiori,ergo M. Nonis,& v editionis est laesiosupra aequat, re Dices primo, sic conspirames intendere ratem requisitam, ergo si taluatur aequat, D ' P direete suam utilitatem in actionibus sibi ras,non est ulla radix restitutionis. - - Iicitis, cum illud pretium, uterie non ex- . Ex quibus deduces, quod si pretium, cedens supremum, non sit iniussum , de in quod vendentes conlpirant, sit supra Q. cunusqui', potest suae maiori utilitati con- pronum in tam interno animae sit contra insima latere,ergo non peccant. Sed contraHuia iustitiam commutatiuam,& obIiget ad re nulli licet sua priuata commoda publicae stitutionem illius excessus. Ratio manife utilitati anteponere, maxime per media a ste deducitur ex superius dictis; nam sicuti iure non permissa, quale est medium con- Iaedem simpliciter ultra aequalitatem obli spirationis in unum, seu monopolii; bona gatur ad restituendum excessum, qui est enim totius est bonum diuinum, quod ve supra eandem aequalitatem , ita laudenso ..' habet Ardiotiles caeteris omnibus bonis per conspirationem, seu monopolimvl- priuatis praeferendum est; neq; obstare tra eandem tenebitur &e. Dixi in foro in potest quod non excedat supremum pre- terno animae, nam in mro ellterno,&iutiunis non inquam obstare potest, nam re ciuili non videtur consurgere aliqua quando per media i iure prohibita coar- obligatio restitutionis, nisi laesio stuprictuintur emptores ad emendum solum illo riualitatem requisitam sit ultra dimidium.siimmo pretio, cu possent sine tali cospira- ut superius innuimus, cum iura ciuilia ibitastitia tione emere passim, vel infimo, vel medio allegata non reprobent contractus, nisi trahuntur ad aliquod iniquu, non quatenus cum tali laesione. Quod si per eadem iuram sit contra iustitiam commutatium, sed civilia monopolia absolute damnentur, &. . n. - quatenus contra iustitiam legalem, quae non cum illa restrictione ad pretium supra sura M. Prohibet aliqua in commutationibus fieri, dimidium, hoc infert damnari solum, 'inter quae potissimum est monopolium. vi pote contra iustitiam legalem, non Dices secundo non compelli necessario contra commutatiuam, quae solum Pariremptores per huiusmodi conspirationes ad obligationem restitutionis i sunt autem emendas res pretio beneplacito vendit in contra iuvitiam coassutauuam , quando
103쪽
sunt contri illam aequalitatem dec. concessiones in rebus necessariis , Me ete- Affectio II. Non possunt Principes, & vim respiciunt bona naturae, illa ad sumis Magistratus in rebus humano vitali neces- mam bona persensi mrtius autem ius obli sarias monopolium constituere conceden- gat ad conseruandam naturam indemnem uni, vel alteri facultatem res illas ven- in ijs, quae ad eandem pertinent, quam dendi, & prohibendo alijs,ne vendant,nisi personam in ijs, quae ad decentiam , dc hoc cedat in necessitatem communitatis,& commoditate eiusdem persone spect ant,siet in bonum commune:in rebus vero non ne- videmus,quodprincipes ut plurimu onera, cessatijs, sed utilibus tantum possunt ex iu- & gabellas imponut in rebus,quq sui taniam causa talem facultatem concedere pro- ad luxum, de decentiam, dc superfluit hibendo dcet tem naturae, non in ijs, quae sunt de neces Probatur prima pars. Principes,& M tate naturae, nisi quandoq; in ordine in gistratus intinuti sunt a Republica, ut sint bonum commune eiusdem naturae, essi eiusdem Reipublicae custodes ad subleuan. interueniente aliqua iusta causa poterunt dum, non ad destruendum, ergo facultate Principes, seu magistratus priuilegia con-Ci per eandem Rempublicam atributa; cedere in ordine ad talia bona non nece non poterunt uti in damnum, sed tantum sartagrum illa ius a causa concessionis qui in bonum eiusdem Reipubl., sed conre. pollere possit difficultati, quam haberedendo priuilegium uni, vel alteri tantum possent emptores in adeptione talium rem vendendi res humano victui necessarias rum non necessariarum. Confirmaturiis priuatiue quoad alios riuntur lacu ltate in praeiuditium eiusdem Reipublieae, em die subsumpta minor probatur, nam Res Publica per talem concessionem priuatur rure, quod habet emendi res sibi necessa. rias ab aliis commodiori, de viliori pretio.
Confirmatur,tenentur Principes ad commoditatem suorum subditorum rerum ad victum necessariarum copiam procurare in suis territoriis, ergo etiam tenebuntur ad eorundem utilitatem inopiam exclude ista, re damna , quibus eadem Respublica , seu ipsius ciues possunt subiacere an acqui--- sitione taliuan rerum necessariarum insu--μ mendo malus pretium, subeundo maiores er e, difficultates, ergo non poterunt et edere
talem facultatem; nam per ipsam eadem Reipublica subiaceret expolitis incommodis . Confirmatur secundo, quia in rebus ad victum necessarijs praeferenda est publica utilitas priuatae cuiuscunq; commo ditati , nec in hoc videtur habere posse ali quod arbitrium Princeps, cui magis debet
incumbere onus totius, quam Parti . ergo
Dixi, nisi hoc cedat in necessitatem c munitatis, de bonum commune, uod p cipue eueniret in casu,quo ciuitas destitueretur rebus victui necessarijs, nec ullus eos et , qui propter pericula, incommoda, i f.,- bores, di expensas easdem res curaret ase
ma , feri; time enim liceret Principibus, de Magulratibus priuilegium illud uni, & alteri priuatiue quoad alios illas res sic vendenisti di concedere, nam illud damnum, quod
r.es o/- pateretur Respublica, si no afferrentur res .immm praeponderat damno, quod haberent ciues i in emendis rebus ab uno, vel altero tantu,
- - - cui esset per priuilegium concessum sic
D H- Probatur secunda pars. In rebus ad v, fae illa. elum humanum non necessarijs, non hagrauantur populi per impositionem onexum , de concessionem priuilegiorum, sicuti grauantur Pex tales impositionet i &ijs quae sunt necessaria ad victum humam num possunt Principes , seu Magistratus Propter necessitatem Reipublicae, di bonum commune concedere priuilegia, vi quorum possint ab uno tantum, vel alter vendi, ergo etiam in iis, quae spectant ad melius, seu ad utilitatem eiusdem Reipublicae poterunt etiam Principes propteedecorem, de utile eiusdem Reipublicae similia priuilegia concedere; quod est cum . cedere ex iusta causa , Hic enim ordo in ibi
rebus seruandus est . ut sicuti in rebus ad a. t is naturam necessarijs, non nisi ex causa co- --imuni ad eandem pertinente possunt fieri huiusmodi concessiones, ita in rebus perti- es nentibus ad utilitatem, non nisi ex cauri . communi ad eandem utilitatem spectante 're' possint fieri. Huiusmodi autem causae ivlls communiter a Doctoribus reputantur,remuneratio beneficiorum erga eandermo Em Rempublicam, ut alij excitentur ad simio prae a
lia beneficia , peritia artificis in insi. gnioribus aliquibus actionibus ad decorem talis ciuitatis, seu patriae conferentibus, dc eo M.' his similia. Harum intuitu iusto concediat num. Principes auctoribus librorum insigni rui ut nonniti ab uno, vel altero ipsoru libri
vendantur, ut artifices opera noua a se laess ad inuenta possint soli vendere dcc. sASertio III. Est monopolium damna dum , Ac execrandum eorum, qui emunt omnes merces certi generis,ut ipsi pollea pro suoarbitratu vendant, vel reseruem ad tempus, quo carius illae merces certo moraliter sunt vendendq, no tamen ad aliqua restitutione tenetur. Prima pars est commutus. Secunda est Lessis lib. a.de Lectius iure canat. dub. H. n. is i. Molina do. VH Ad
ne quasti. 36 ct alios. Probauir prima pars, quia per huiusmodi emptiones sunt valde Reipublicet perniciosi, inducunt inopiam, de caritatem cum detrimen o pauperum, de indigenia mi
104쪽
gentium, unde per Conradum appeIlantur et M praeraptores, ab aliis peremptores, ergonrum' iuremerito sunt damnandi. Adde, quod per suam calliditatem impediunt aliosRei.
publicae ciues, ne congruta tempore, dc
pretio pretiit sibi de necessarijs prouidere,
essiciuntq, ut quandoq; larum illis merci-hus priuetur, ergo dcc. Quamobrem me- Aloliva. rito monet Molina d. disp. 3 s. huiusmodi Monopolas cogendos tempore caritatis in Paenam, quod ita emerint in Reipub.prmruditium , vilius vendete, quam res ipsae pro tali tempore exigant.
6 Probatur secunda pars. quia sic ementes non peccant contra militiam particularem commutatiuam, sed tantum contra legalem , dc communem, ergo quamuis Peccent,non tenentur ad a liquam restitu. tutionem . Probatur antecedens, quia sic emendo non laedunt aequalitatem requisi eam ad verum, de legitimum contractum
. empticinis 3 emunt enim pretio tunc cur
cente, dc iusto secundum communem aestimationem a neq; ossicit, quod per huiusmodi emptiones inducatur caritari non ofecit, inquam, quia hoc non est contra tu Litiam commutatiuam, quae solum respicit Iimites aequalitatis inter contrahentes, sed tantum contra legalem, quae habet sub
comminatione rinarum remouere a dammis communibus , di in hoc sic ementes
utuntur tantum iure suo, nec laedunt ali Tum ius ivltitiae , cum res, quae ab ipsis
emuntur,non sint ex iustitia debitae alijs ex , Republica; quinimmo, si non adesset lex politiva prohibens huiusmodi emptiones , , nec essent huiusmodi emptores grauis cul-Pae condemnandi, cum uterentur iure suo, sicuti non sunt condemnandi plures , dc
Plures emptores ex eo, quod talem cari etatem inducant, cum viantur iure suo; Nem item laedunt iustitiam cominutatim ex eo, quod supprimant tales res, non, in quam, laedunt,quia cum sint absolute domini talium rerum pollunt de illis disponere pro suo arbitratu, disperdendo, proiciem do in flumen, cum unusquis a rerum suarum sit moderator,& arbiter NH,tandem
ratione fraudis suppositae coarctandi sunt ad restitutionem, non,in quain , quia non fraudem praesumitur committere, qui uti, tur iure suo intra limites iustitiae. Hic tamen aduerte, quod, si vim, vel fraudem adderet emptionibus per se ipsa
laetis, puta impediendo, ne alia e merces talis generis afferrentur . vel cogend venditores ad vendendum sibi,de non alijs, tunc obligaretur ad restitutionem, ut be-nh Molina dicta disp. 3 s. cones. a. s uester I uid ' Perbo Emptis n. i . Legio dicto hb. a. ea I e 2 i. dub. o. prope finem. Ratio ex eo dedu- emus. ei ur, quia per talem vim, de fraudem infertur damnum Reipublicae , emptoribus,
dc qiland i etiam aliis venditoribus; qui
autem cauta est alterivi damni debet dam:
num illud reparare I Antecedens patet quoadRempublicam, quia adhibendo vim, vel fraudem inireste fit causa maioris pretii per quod differt ab eo, qui non infert vim. quippe qui non est causa iniusta 3 Quoad emptores item patet , quia tutus theos priuat iure , quod habet emendi res a quocunq;qui eas vellet minori pretici ipsis vendere; de sicuti no eximitur ab onere restitutionis, qui vi, minis, dc fraudibus
remoueret aliquem iam paratum, dedi sepositum donare, vel legare Francisco cem tum nummos aureos a tali donatione, eo
quia iniuste priuaret eunde Franciscum i re, quod habet accipiendi donum a quocunq; ipsi dare voluerit, ita nec exi mitur a tali onere, qui eadem vi, seu fraudibus impediret, ne quis mitiori pretio posset peremptionem a quocunq; vellet res venales acquirere . Quoad alios item venditores patet, quia impediendo, ne aliunde meraeces transferant, impediunt a iure, quod
habet acquirendi illud lucrum, quod ex istet
sis mercibus in tali loco consequerentur. Ex huc usq;dictis pro complemento colligeta um remanet, quod regulariter qu tiescunq, quis res victui humano necessamrias antecedenter emit, coadunat, tacoaceruat, nec profert, nisi cum pretium creuerit, grauissime peccet, de cotra charitatem, de contra iustitiam legalem; vndhtales praeemptores communiter in iure appellantur Dardanarij denominatione nis k- desumpta a quodam Dardano, qui emendo vae, ares omnes, quas poterat, dabat operam,ut Dardam pretium earum augeretur , contra quos '' propterea iura clamant in I. Annonam fde extraord. erimm. Dixi regulariter, nain paliqui extant casus, in quibus ementes c PIain rerum venalium in aliqua specie, vel genere excusantur a culpa, de paenis in tali lege comminatis . Primus est, quando Evum,
emunt tales res post tempus a legibus mu . rasernicipalibus pesicriptum ad non emendum. Secundus est,quando venditoriqui abundat 2 .
mercibus in aliqua specie, non vult illas is, s
vendere, nisi in maxIma copia . Tertius, eis a. Squando postquam quis res magnae quantis P I. talis emit, vel habet, cum a tali loco deis beat abscedere omnes simul vult vendere tinissenim calibus proprie non est monopolium . Atq; hic sint satis quoad mon polia. Reliqua spartim in alias locis exa
An venditor teneatur manifestare defecitus rei venalis, de quandonam non mamnifestando contrahat invalide. 2UMMARIUM . Defectus rei venalis alij mtrinseci, alis e
Aid ex se manifesti, alii occulti. s.
Men Ramst iani disessus quoadfabstantiam,
105쪽
et quantitatem tenetur ad restitutionem pretii, in ad compensationem damor . I. Ex Geru quantitatis regulariter non datura ictio ad recisonem contractus, sed tantum ad adaquationem. .
Defellus leuis quoad quesitatem rei. si non et amfestetur,nee obligat ad restitutionem. nec inducit peccatum lathale, secuissae rit grai s. s. Defectus re, conitur tempore venditionis,
nec ab emptore, nec civenditore non induis eii peccatam graue, obligat tamen ad rem Fluuirinem, non tamen ad compensari
ignantur casas in particulari, ex quibus
oritur obligatio. T. excusatur tamen venditor a compensatione damnorum , quando vendidit cum ignorantia defectus culpabili. S. In foro extereo, quando vatia Iret manifesta fecundumst, non inducunt onus restituti nis, Nec compensationis, beni tamen info
Limitanda est quoad forum externum, quan do talia vitia essent allatura graviora damna quae non potuerunt praenideri. Io.Quando vitium lateas non reddit rem nimis notabiliter non mutilem ad Cum, pro quo emitur, et diminuitur de pretio propter tale vitium, nec inducit grave peccatum, nec onus restitutionis. II. Manifestans defectus existentes eum aliis evidenter in re non exissentibus ad finem ca- laudi defectum exilientem non eximitur ab onere restituendi pretium, vel ad quan di, si fuerit inaequale. II. Si venditor interrogatus de vitio oeevitat ipsum, etiam se tale vitium non reddat rem minus notabiluer inutilem non eximitur ab onere restitutionis pretis, vel compes' attonsi. 13.
O Mitio in praesenti longam interere
disputationem in inquirendis iss,quq vendi, vel vendi non possint ex eo, quod non cadant sub commercium humanum, vel ex eo , quod vendi prohibeantur pecturis dispositionem ; haec etenim partam
explanata sunt sub tit.coatract. II. de empl. o Pendιt. praenot. i. s. dicitur rei ; partim lusi: agitata sub titulo Alienario per totum,
partam fuse agitabuntur passim in his quavi. de contractib. Reducitur igitur dis ficultas ad inquirendum iu ijs, quae absolute cadunt sub comercium iee a iure pro hibentiae vendi, sed solum in se ipsis admittunt aliquem defectum, an aliqui defectus inualident dictos contractus , & qui nam illi sint, de an alii tribuant aliquam actionem ad recisionem, vel compeniationem, dc quinam isti sint. -)Aduerte primo defectus in re venalipollo esse in duplici differentia ; alii sunt a fixi ipsis rebus, quae vel deficiunt in substantia, vel in qualitate, vel in quantica' te . alii extrinseci, non rixi eisdem rebus . sed ex haude, vel dolo vendentium pro .
uenientes. Primi generis sunt, cum vendi- - tur vitrum pro gemma pretiosiu lima, aurichalcum pro auro, alellimi curn argentum iis, pro argento vero, dci reali, equus infirmus , debit is, pro sano, de robusto,pannus vitiatus pro non vitiato , res,ad certam mensuram, quae talis mensurae non est, Seliis similias Secundi generis sunt, cum v g. venditur verum aurum pro auro, sed mensura fallitur per deceptionem vendentis per iniqua statera iuxta illud Proverb. xx. Statera dolosa abominatio est apud Deum , vel cum venditur gemma v. g. pro tali
gemma,sed a vendente describitur valoria, cuius non eii, de his similia. Aduerte secundo defectus rei intr ns M 2 alios esse ex se manifestos, qui tiel imium diate intuenti innotescunt, vel saltem tales sunt, qui adhibenti congruam diligemeiam, qualem regulariter adhibere solentali j in emptionibus talium rerum facile
pollunt dignosci, tales sunt c citas ocul rum in equo , tractio pedum, anhelitus in eodem, macula in gemma, de his similia salios secundum occultos, qvi nec apparent, nec iacile adhibita etiam congrua diligentia apparere pollunt, tales sunt a bilitas pedum in equo, facilis, de frequen perturbatio phantasmatum in eodem 65- citatus eiusdem motus. dc liis similia. Pocro defectus huiusmodi, vel possunt esse ocis e nculti tam respectu ementis, quam venis dentis, vel respectu tantum ementis, & G ,. respectu etiam vendentis, vel Lint occulti propter ignorantiam inculpabilem, quatE - qamnus non cognoscit defectus, quos non tQ- et reis ne tur agnoscere, vel propter culpabilem, quatenus eos non cognoscit,quos ex ossicio tenetur cognoscere. duo ad has omnes dQ-
sectuum diuisiones per subsequentes alleristiones praesens titulus eii discutiendus. Quamobrem sit
Assertio I. Venditor sciens defectus rei gvenalis pertinentes, vel ad subitantiam , vel ad quantitatem, ta non manifestans ementi ipsos no et cognoscenti tenetur ad restitutionem pretij ex venditione perce ii, & ad omnia damna, qte ex ipsa pro Q nerunt emptori. In hanc allertionem propendent omnes, quos viderim. Probatur primo quoad defectus pertinentes ad subitantiam. Contractus ille,pecquem res venditur cum desectu illo substantiali est omnino irritus, ergo nullum omnino parit essectum, ergo contrahentes debent omnino in integrum restitui. Antecedens probatur, quia vi cum ex parte em- est ptoris non interuetuat cognitio rei clientialiter requisita ad rationem voluntarij deficit consentus necessario requi litus ad lao validitate. Rursus cum venditor sit coi scius defectus, nec manifestet,est in dolo, de cauia iniusta damnorum inde sequentium
106쪽
tium, ergo tenetur ad illa reparanda Probatur secundi quoad desectus pertinentes ad quantitatem. Ex dolo, de sea
de venditoris emptor remanet daennificatus in quantitate rei, nec saluatur aequalitas ad contractum requisita, ergo tenetur
ad restitutionem pretij, & damnorum c Pensationem i qui etenim causa damni est per dolum, & media illicita ad eadem damna compensanda obligatur. . Hic oritur dissicultas , an ex defectum pertinente ad quantitatem irritetur ipso
iure contractus , & si non irritetur, an detur actio ad recisionem, an vero tantum ad adaequationem , de compensationem damnorum . Sentiendum est regulariter contractum non esse ipso iure irritum, nec per exceptionem, seii actionem coram iudice rescindendum, sed concedendam esse actionem ad adaequationem pretij ad rem, dc ad compensationem damnorum. Dixin--.. regulariter, nam si talis deceptio fuisseta his formalis causa contractus, ita ut cognita fuerit deceptione, seu dolo ille non fuisset cele- bratus ab emptore, certh, vel esset irritus vel irritandus saltem, quia hac in hypo-ae... thesi deficeret substantialis forma constitutiva eiusdem,nempe alterius contrahentis consensus 3 regulariter tamen ille con sensus defectas non praesumitur, eo quia,
qui rem aliquam emit, supponitur velle illam rem absolute acquirere secundum illam mensuram, seu quantitatem, ergo si deficit illa quantitas, praesumenduin est consentire in substantiam, & solum non consentite in defectum illum quantitatis, ea proportionali ratione, qua dicebamus superius, sub tit. contractus i. disquis s. resp. t. dolum inducentem ad maius pretium, quam res secundum se valeat, non praesumi inducere ad consensum contractus secundum se, sed tantum ad illam quaritatem , seu maius pretium,ergo in ordine ad subitantiam praesumendum est contra ctum subsilere, nec inaalidari per illum
aer uar- defectum, evm Ptile per inutile non vitietur;
-- , nec obllare possi int ea, quae ex sacra scrip-
Ite te em tura afferuntur Proverbiorum ii. statera dolosa abominatio est apud Deum, Deutero nomis 23. non habebi in sacculo diversa ponis dera maius, di minus , nec erit in domo tua modius maior, in minor, abominatur enim Dominus eum,qui hae facit, o aduersatur
omnem iustitiam, de similia alibi, non,i, quam, vi bilare possul,quia huius nodi scripturae loca solum damnant propter laesione
excessus, non propter iniustitiam contractus secundum se; abominabilis enim est talis laesio apud Deum, de apud hoviines;
cum aduertetur aequalitati ivilitiae requisi . tae ad contractum. Ex quibus eruitur secundum regulam iuris decepto concedemdam esie dumtaxat actionem ad adaequationem, nam in eo solum adaequandus est
deceptus, in quo fuit damniliatus, de in
quo non praesumitur consensita, sed fui dumtaxat damnificatus in quantitate, de in ipsa solum praesumitur non consensisse , ergo in ipsa est solummodo adaequandus,& in damnis, quae ex tali risione in qua titate praesumenda sunt euenisse. Dices ex superius dictis sub tu.contractus I. pranot. q. S AAvis p., quando incoi trachi interuenit deceptio,datur in paenam decipientis optio decepto, vel ad resiliet dum ab eodem contractu, vel ad agendum ad aequalitatem, ergo non est solum adaequandus in excellii quantitatis , sed dari etiam potest actio ad recisionem. Sed comtra praedicta valent solummodo,vel quan
do dolus, seu deceptio est quoad substan- ι - ,δ tiam, vel quando est praesumptio, quod
non consenudet absolute in contractum, si cognouisset errorem, in quo decipit scae- est quoad terum, cum hic praesumatur voluisse absolute substantiam rei, non est, cur quoad '' substantiam contractus sit dirimendus; octassiciens paena est decipientis, quod non
solum teneatur ponere aequalitatem, sed etiam omnia damna ex inaequalitate proruenientia compensare. Assertio II. In non manifestatione dese- ctus quoad qualitatem rei non cogniti ab aemptore, si defectus fuerit leuis, non inducitur peccatum i thale, nec obligat ad aliquam restitutionem, si vero meridi grauis, de Iaethale inducitur, de obligatur ad restitutionem, Se compensationem iam nium damnorum inde prouenientium. Probatur prima pars, quia emptor per talem defectum in re empta non e it grauiter, nec poteti esse grauiter rationabilitea inaltus, nec grauiter damnificatus, ergo per ipsum non inducitur peccatum laethale, nec oritur aliqua obligatio restitutio.nis saltem sub graui. Antecedens probatue Circa quia sicuti non potest esse inotiuuin ratio- fectumnabilis grauis indignationis leuis offenia, emita nee leuis laesio. Confirmatur, quia lo- rota,
uis excessus in pretio rei venalis non grauiter laedit emptorem, nec parit aliquod biliter onus restitutionis, ergo nec defectus leuia inqqua litate rei venalis ipsum grauiter la- g dit, nec parit talem obligationem, maxime cu propter tale defeetum no suppon tui res extrahi a flatu, quo non poclit imieruire usui, propter quem emitur. Sic d scendendo in particulari non obligatur primo , qui frumentum vendit, cui ad. mixtum sit parum lagalm, per quam non constituatur deterioris conditionis a fru- tari, umento, quod vendi communiter solet ' p i qcum tali pretioitum quia per hoc non grauiter laeditur emptor, tum quia res desumuntur secundum quod inseruiunt ad c munes usus,in ordine ad quos rerum pretia sat enit . desumuntur. Secundo, qui velidit vinum generosum, cui admiscet parum aquae, aquam non destituatur robore, quo venis
in ur regulariter alia vina simili pretiq
107쪽
propter rationes mox adductas, de his se si non fui siet consentassi: Maior patet,
Probatur secunda pars,quia quotiescunque interuenit grauis de fectus rei venalis, tagrauiter laeditur emens, & non saluatur aequalitas. requisita, ergo ratione grauia laesionis inducitur grauis culpa, di ratione inaequalitatis onus copensationis,&restitutiois. Confirmatur, quia bi interit :nit grauis defectus in re venali praesumen, meliHuod quis rem illam non emeret si cognosteret illum defectum; unusquis ;etenim pr*sumitur velle rem catentem de M., lacribus iiiltem grauibus sibi noxias, ergo ratione fraudis vendit peccat, de rati
ne laesionis obligatur ad restitutionem , sice ri in particulari grauiter peccat, di obliga itur ad restitutionem, &compensationem omnium damnorum,qui alteri mem morbidam vendit, per quam caeterae inficium tur , eo quia iniusta causa omnium damnorum est; sic secundo peccant argentar ac aurifices, qui opera argentea , dc aurea non in tot ligis, seu charatis vendunt,quotr tionabiliter esse debent ex civitatis statuto, seu decreto Principis, quia ibi plus est aeris, vel stagni, vel alterius metalli, quod venditur ad valorem auri. dc argenti , cuius valoris certe non est. Tertio Aro, ma arij . qui in medicinis conficiendis
utuntur aromatibus vetustis, de modicae Drtutis, quae non prosunt, immo quandoq; nocent infirmo ; in his enim non saluatur aequalitas, & grauiter laeditur emaetor, di lic ilicendum est in similibus quoad alios artifices, de operarios. 6 Aste 'tic, III Quando tam vendens, amemens tempore venditionis ignorabant vitium rei non peccauit vendator illam vendendo pretio currenti, tenetur tamen ad reistitutionem , vel compensationem iu- sti precu, non tamen ad reparationem damnorum ex tali venditione seonorum
Est communis IProbatur prima pars, quia peccatum non est, ubi non intercedit voluntarium Adi. in tali venditione non intercedit volunt hrium,ergo dae. Minor probatur,quia ad ra
ratio vo- tionem voluntarij requiritur necessario comu gnitio, ut suppono ex dictis sub titulo . ius humanus,in sub hoe tin ecti nactus I. dii ,
. Probatur secunda pars, quia ablualitas, q- attenditur in venditione rei ad pretiugii, dccsse debet eiusdem rei secundum ies indume non secundum quod apprthenditur a ven-rvva- dente, sed quando res venditur cu deiecta e e rei graui non saluatur aequalitas rei secundules R suinpt; ad idem pretiu,etia si ignoretur M'lia aequalitas ab eodem vendente, ergo ad
validitatem contraetus cognito errore Mus is ac vituenda est talis aequalitas per copem Fc me pretis, si emens consensurus fuisse
rixei emptionem, si cognouit set vel per recisionem contractu o
quia vhloe rerum desumitur secundum, quod facit incommuni hominum aestima tionem attenta qualitate eiusdem rei secundum se, non prout apprehenduntur venditore ex errore. Muror probatur quis longe minoris valoris res est secundumis
cum tali defectu graui, ac sit fine illo. t Ex quibus deduces primo, quod si quis Tvendat aurichalcum existimans esse veriunaurum cognito postea per emptorem errore teneatur erratum corrigere , vel per recisionem contractus , si ipse v luerit , vel per compensationem per adaeis quationem restituendo id, quod eli lupra pretium aurichalci. Ratio est tum qui mhoc non saluatur aequalitas , tum quia nora supponitureonsensus. Secundo,si quis vendit vitrum apparem ut gemmam pro gemma pretiosa taesiam ex illimans vixalem, tenetur cognito defectu, vel contractum rescindere rest tuendo pretiam, vel compensare dei cendendo a pretio ad aequalitatem , quod viceveria valet , quando vendit gemmam pretiosam pro vitro, tunc enuia etia, vela contractu resiliendum ei l , vel comis pensandum pretium per emptorem iuxta rei valorem ad loeualidam scilicet aequalitatem requisitam a tultitia commut uiua. Tertio ii quis ignorans valorem leonis pretiosissimae eamq;paruo habeas in val revem at vilissimia preti possit vel agem Nstis ad cecisionem contrarius, vel ad comPen- γ- . sationem iuxta si alitatem, niti excelsum Ilii ipretii revisui presumatur ex iusti, causis raui donare emptori, de qua re fusiu, , de ex professo infra. Quarto fit quis babeat stateram non iustam existimans tamen ipsam, ut iustam,deres vendat iuxta mensuras in illa factas te, matur ex iustitia ad compensationem actequalitatem,eo quia quoad hoc leditur , de damnincatur emens, de ipse fit locupletior ex re aliena, dc licet sic fidei, constituitur tamen in mala fide, quotiei in iis dignoscitur errori de his similia. Probavir tertia pars,quia venditor non est causa iniusta, nec voluntario ad talia damna concurrit, ergo ex iustitia non thnetur illa reparare per compensationem, Antecedens ex se est manifestum, quia mitignoret vitium, ex quo damna sequuntur, positive non tufiuit in talia damna, sed in re negative se habet in ordine ad illa; neq;dicas, quot quamuis iniusta venditionis ratione non sit causa, est tamen causa rati ne rei vendiis, intuitu cuius tenetur reParare , eo proportionali modo, quo quamuis quis non teneatur quandoq; rem restatuere ratione iniustae acceptionis, tenet in tamen ratione rei acceptae; sicuti cnim duplex est radix restitutionis, altera iniusta acceptio, altera res accepta, ita duplex dehcc esse radu compelliatiotiti, altera u -
108쪽
hista venditio, altera res vendita cum inae .. . a Tralitate,contra enim impugnaberis,namio tantum restit itio fieri debet rationO. Mis. rei acceptae , in quantum res ipsa semper
m vem clamat pro domino, cuius est, de detinens iura, ure non restituendotaret locupletior in re nosua , dc iniustus detentor, quod non militateompensatione damnorum ratioae rei
nisi . venditae cum ignorantia defectus, quo a ficitur , nam in ipsa solum clamat pretium supra aequalitatem erogatum in fauorem mptoris, cuius est, de venditor non restituendo excelsum illum pretu solum fieret Iocupletior ratione ipsius, non autem ram ione damnorum, quae contingunt ipsi emptori, quem postea restituendo nullo modo posset dici iniquus detentor, cur constitueret aequalitatem I quod si repetas, quod factus fuerit, vel saltem fieri potue-Vt locupletior ratione possessionis illius
excessus a tempore celebrati contractus
ad tempus cogniti erroris , statim impugnationem accipies, quia cum ex uno capite sit possessor bonae fidei quoad illum excessum , & quidem singularis, lucratur R,Mu, consumptos Baldus in l. non est et
Bario. fam. ercis Bariolus in L quod Nerva in i s. Ius colis vers quinto fallit j. deposti , ex alio Glosa. per acci lens omnino est, quod per tale tempus suerit factus locupletior, quod iura non considerant, cum concedant solum aduersus venditorem actionem, quae dicitur quanto minoris, ut expresse habetur cIulianus in princip. s. de actionibus I. tenetur in princip. Iuxta oram ibi eod. tit. de actio. Ribus empli,quod non est contra naturalem aequitatem , nam ex titulo saltem col
rato venditor est dominus illius pretii so-
eundum totam quantitatem ex re vendita perceptam, S illo utitur tanquam re sua , cui industris propterea sunt fructus atri-huendi, unde si cognito errore tale pretium postea reddiderit, non eli,cur ad at quid aliud obligetur, sicuti non obligandus v idetur, nisi ad restitutionem depositi depositarius, qui ex pecunia depolita, vel mutuata fructus aliquos perciperet, sum. modo promptus esset ad restituendum de-Polidum, vel mutuum in tempore praefinito, hoc etenim iptius industriae atribuen
8 Assertio IV. Haec, quae dicta sunt ilia
praecedenti assertione locum tantum habent , quando venditor ignorat vitium rei
venalis ignorantia inculpabili, & inuinci.bili, non autem ignorantia culpabili, &vincibili . Prima pars patet ex praedictis. Probatur secunda, quia ignorantia cuiupabilis, Et vincibilis aequiparatur dolo c.
ut animaram de constitui.6., de si sit a flectata pro scientia habetur C. de incest. nupt. I. qui co tra. sed quando quis sciens vitium rei ipsam vendit non manifestans tenetur ad adaeqtiationem, ci compensationem,
ergo etiam quando vendit ignotantia culet
pabili. Ratio huius fundamentalis ex eo
deducitur,quii exponens res suas venales I tr e tenetur quasi ex olficio habere competentem earundem rerum notitiam quoad res graues in eiciem rebus existentes; qui autem ignorat ea, quae pertinent ad propria d,lo,
ossicium non eximitur a culpa L qua actio- Scot inelgad legem Aruit. Sc cu ignoret id, quod
omnes eiusdem conditionis homines intel- ligant non euitat paenam iuxta Maallag.c. ut animarum de constit.6. Ex quibus in particulari deduces primo , quod si aurifex
vendat aurichalcum pro vero auro, argentarius chimichum pro vero argento ,
Gemmarius vitrum pro gemma pretiosa non eximantur ab onere restitutionis, de compensationis , etiamsi ignorante r id fecerint , quia talis ignorantia culpabilis est,& affect .ua, cum pertineat ad ipsius os cium tales substantiales defectus agnoscere . Secundo, si aromamrius vendat Mediscinas compositas ex aromatibus diuersim conditionis, ac inaequalis virtutis ab us, quae praescribuntur a medicis, obligetur
ad eandem damnorum compensationem, etiam si ignoranter talia aromata permi steat, eo quia ex ossicio tenetur qualitates talium aromatum cognoscere, de his similia
Assertio v. Quando vitia rerum sitnt ex vis manifesta, quae aeque appareant emptiri, & venditori, vel saltem adhibita con- .grua diligentia , qua posita hominibus similis conditionis in emptionibus facile solent apparere , potant dignosci, vendentes res cum talibus vitiis in foro externo non obligantur ad recisionem contractus, nee ad aliquam compensationem, nisi inemptore sequatur praeiuditium ultra dimidium , in meo tamen conicientiae tenentur ad adaequationein pretii, si emptor cognito errore consensuriis fulisset in illam emaetionem , vel ad recisionem, si non fuisset
consensurus, dummodo idem emptor tempore , quo celebratur contractus, aperto
ignoret vitium illud rei . In hanc concl.
propendent Antonius Gome tom. 2. vari Gomedires . c. t. n. g. Matina disp. 3 33 , covcI. T. Moii- iuxta I. I. s. si intelligatur, o I. si tamen S. na. e. qui g. de aduit. edict Probatur prima pars , quia allegata iura in rebus patentibus praelumunt notitia in emptoribus; non enim praesumitur quis ignorare eaHuae secundu se sunt manifesta, quaeq; regulariter cognostinue maxima cofacilitate ab alijs omnibus similis condistionis . adem, etiam suppotuine consem sum praestitii in in tali emptione, sicuti e go per eade iura ciuilia no coceditur actio vel ad recisionem contractus, vel adadala quationem, nisi quando alter ex contrahentibus est laesus ultra dimidium, ita nec in hoc casu conceditur, nisi propter cat
dem hesionem ultra dimidium, cum per eadem tu a praesumantur alia omnia rh
109쪽
huisita ad Iegitimum eontractum: Neq;dbeas , quod, quamuis hira non concedant aetionem ratione ignorantiae, quae in empistore aequiparatur scientiae, concedant inomen ratione doli, qui praesumitur in vendente, 6c praeponderat eidem ignorantiqiuxta Litem si obctetrix f. ad legem Aquilia: contra enim impugnaberis, quia non pr*sumitur dolus, quando res aperte exhibetur secundum qualitates patentes, quas nec arte, nec haude occultat, nec verbis cooperit, quin immo sufficienter videtur vitium manifestare ex eo, quod rem patenter exhibeat, nec ulterius tenetur vitia exprimere, ne det motivum emptori deis
trahendi de iusto pretio. Limitanda tamen est haec pars asserti nis in casu,quo res vitiosa posset ultra damnum pretij soluti supra valorem eiusdem
rei tali qualitate affectae,afferre detrimentum graue eidem emptori, nec vitium ab eodem cognosceretur; puta si venderetur Pecus morbida, per quam caeterae infice.rentur vi in hac etenim hypothesi venditor teneretur emptori non aduertenti defectu propallare , ta non propallando damna inde prouenientia reparare. Ratio limitationis ex eo deducitur i tum quia in similibus non est praesumenda lalentia tria Emptore, cum nullus praestimatur scien . ter velle sibi res noxias acquirere ; tum quia iura non approbant damna, quae rem
gulariter sequi debent, & non praeuiden
Probatur secunda pars , quia in foro
conscientiae, in quo nude veritas rei secum dum se attenditur vere emptor in tali co tractu est laesus, & damnificatus, ergo vem re in code in foro est restituendus, neq,obuat, quod ex sua incuria, seu negligentia ad deiectum non aduerterit; non obstat, inquam , quia in foro conscientiae, in quo nulla fit praesumptio, sed rei veritas secun dum se perpeditur talis inaduertentia tollit rationem voluntaris, & per consequens necessariu consensus, ergo talis in aduertentia in eodem laro non potest conitituere
iustitiam, si ibi non est secundum se. Confirmatur primo, quia quamuis bona fide ipsa iustitia commutathia ergo illud p
tium restituendum est, vel saltem excessus
ille, nec poterit illa ignorantia a tali obliartione restitutionis eximere; Nemobstat.
dicatur priorem ignorantiam, in qua fundatur bona fides esse inculpabilem, p steriorem vero esse culpabilem,quae propterea debet imputari emptori ; non obstat. inquam primo, quia si ignorantia inculpam bilis,& bona fides non laesagatur in denti, nec ipsum eximit ab onere restitutionis, quando res detinetur secundum socontra iustitiam, non video etiam quando Pretium est supra aequalitatem a militia requisitam , cur debeat eximi venditor ab onere restitutionis pretu habiti ex venditione rei desectuosiae , etiam si asseratueis norantia ex parte emptoris culpabilis Psemper enim interuenit iniustitia contractus secundum se, inquam vere non con sentit ipse emptor, nam si cognouisset defectum, utiq; non consensisset. Deinde talis ignorantia non est culpabilis secundum se, sed tantum ex praesumptione iuris, qua te nus ius non praesumit aliquem ea ignora re , fluae alii limilis conditionis regulariter citi
non ignorant,ex quo insertur,ergo tantum in iure externo eximitur ab onere restitu. Io,sutionis, non sic in interno animae , secus si - - quis habens rem pretiosam , eiusdemq; valorem non cognoscem venderet longe minori pretio, quam res illa secundum se valeat, non haberet visis eodem laro in
terno repetendi ad aequalitatem, si alias personae similis conditionis valorem elusedem rei cognoscerent, quod nemo audebis asserere. Confirmatur secundo, quia nemo potest fieri in sero interno animae I cupletior ex imperitia alterius per contractus exigentes secundum se aequalitatem serso tenebitur, vel contractus huiusmodi reseindere. vel saltem quidquid supra iustupretium comparatitie ad rem defectuosam acceperit, ex iustitia restituere, sed qui ignorans desectam rei venalis patentem emit illam,in ordine ad illam emptionem reputatur, & vere est imperitus, ergo &c. Assertio UI. Si vitium rei venalis fuerit latens, nec reddat rem ipsam notabiliter
oc tu te credat se rein aliam poeidere tuis minus utilem in ordine ad usum, propterribus suffragantibus,tenetur postea cogni- quem emitur non ccat venditor, nec ad xo errore, si iniuste possidere deprendatur aliquam restitutioirem obligatur non ma-j in rei lituere, ergo etiam quamuis pr*- ni fellando, si in venditione tantum detra
liniatri hat de pretio, quantum exigit tale vitium; secus vero,si ipsam reddat notabiliter munus utilem.
Probatur prima pars, quia in huiusmodi contractibus, in quibus interuenit tale vitium saluatur aequalitas,alsaq; omnia rem qui fita ad iustitiam contraetus, nec emens grauiter laeditur in ordine ad usum , ob quem res illa emitur, ergo venditor, nec grauiter peccat, nec ad aliquam restim-tionem obligatur. Antecedens patet, qua secundum couria via hominum aellimationem sumatur quis rem aliquam icienter peremptionem acquirere, quam tamen DORLognouit, poterit rem illam restituere, taPTV ium erogatum recuperare . Consoquen ta probatur,quia in tantum possidens bona fide cognita re aliena tenetur illam restituere, in quantum illa ex iustitia ipsi non debetur, cui obstare non potest bona fides in ignorantia fundata, sed etiam ex altitia non debetur illud pretium pro re deictauola, vel Laltem excessus ille preth,
sum sit supra ce virulitatem scili sit ae ab
110쪽
tionem, per quam rerum,pretia taxantue me attentis circunstantiis eiusdem rei in tali venditione non est excessus in pretio . nec tiarii /O maior valor in re venali, de si emptor pio.ri,s. -- Pter vitium aliqua laesione assicitur,com r ae . pensatur minoris pretis solutione, ac,res ipsa exigeret ergo saluatur aequvistas M. Quini sit asseras,quod laedatur in hordine ad vium minus utilem; statim impugnaberis, eum quia venditores non laedunt, nec peccant , quando vendunt res suas, secundum quod exigunt hominum commeritasecundum quae non semper debent vendi omnes ad magis utilem usum, dccommodiorem utilitatem, secus nimis grauarent
venditores, si solum merces utiliores cogerentur vendere, quin potius commer
Rimia aera ruerent hominum, cum non omnes res
sintqqtie utilis commoditatis; tum quia si
m ens sex re empta emptores habet minus utilem tim si usum,habent tamen minus incommodumaeis Iotam In solutione preth , per quam compensatut minor illa utilitas . Accipe unum, vel alterum exemplum in particulari pro claritate assertionis ex quibus alla similia poteris deducere. Exponit merca .lor pannum venalem alterum perfectio-xis qualitatis, alterum impersectioris, qui vel ratione lanae in aliqua qualitate deficientis, vel ratione coloris, quo asticitur breuiori tempore deficiet, quam deficiet
perfectior; certe in hoc casu non tenetur mercator illam qualitatem aperire emptori , sed sufficit,quod de pretio diminuat,
naui nimis grauia onera subire teneretur, si singula vitia cogeretur detegere, eiusq; merces nimis vilescerent ex hac manifesta.tione , unde usus iam inualuit apud omnes, ut nemo aperiat sine scrupulo personarum etiam integrae, de timoratae conscientiar Hoc idem dicendum est in venditione ab
Ceamentorum ex corio non ita firmo,quod tamen intellige, dummodI corium nox
itii sit adullum, ut cito, dc facile dissolua-
eur, quia tunc esset nimis notabiliter mi nus utile ad communem usum . Dixi ad communem usum,consulto , ut indicarem non suificere ad recisionem, vel componsationem aliquam quod res sit minus notam biliter utilis ad usum eius praeelse,qui emit
sed debet esse minus notabiliter utilis in Iordine ad usum, ad quam communiter solet emi; & ratio est,quia usus rei attenden.dus est secundum quod talet communiter
interuire, nec mercatores in expositione suarum mercium cum omnibus aeque exponant, tenentur respicere qualitates per sonarum in particulari , quibus magis, vel minus pollini interuire,sed secundum quod regulariter omnibus inserui ut, unde impu-tmdum eii emptori, si minus resutilas sit
D. Thomas a. a. quaest. I. art. . q radi. 2. ait. Io. aduertit, quod vendatorid
Mi praecauere, ne ex tali vitio immineat
aliquod periculum emptori,(nam, si h
adesset, teneretur ex iustitia vitium manifestare ad damna evitanda, sed hoc iusti cienter nos innuimus per illas particulas,
me reddat tuam notabiliter minus villam
in ordine ad cam, ob quem emitur; si enim inferret grauia pericula, non posset dici non notabiliter inutilis; maior enim, de minor utilitas non praecise secundum rem in se ipsa,sed secundum quod inducit comismoda . vel incommoda atteuditur, Panor- Panor
impanus e. Inialium de rem permuthoe cum eo mitanus
Gabriel in . eis. I s. qmest. io .art. 3. dub. I. Gabrie. monent no stram assertionem habere tantum locum , quando verisimiliter praesumeretur, quod emptor adhuc esset conis sensurus, etiam si tale vitium cognosceret, secus si no* sic praesumeretur Sed naee p - seeit sumptio consensus lassicievier colligitur ex eo, quod non iniuste secundum hominum commercia lidatur per detractionem Preti quia caeter ut res illi utilis sit ad '. Proporemnem Pretij solet i, caeteroqui, lihm praesumptio n susticeret ex quacun-cunq; qualitate leui dissoluerentur maxi. De ma cum facilitate contractus, quod esset
contra commune bonum, quod respicientia iura statuerunt, quod talis consensus praesumendus sit. iiii nProbatur secunda pars, quit emens rem millimans eandem sibi utilem in ordine ad usus solitos talis rei maxime fraudatur,s talis res sit in ordine ad tales usus notabiliter inutilis, ergo non est praesumendum, quod in talem emptionem consensisset, si cognouisset desectum, ob quem sibi minus notabiliter utilis res illa esset, ergo penditor ad talem consensum excipiendum tenetur defectum illum propallare. Constaquentia prima tenet, quia cam finis emptoris sit, dc debeat esse usas talis rei in o dine ad ea, quibus talis res inseruit, non est praesumendu, quod velit re illa acquirere,
si cognoiceret in ordine ad ea non posse inseruire . vel in vis notabiliter damnificati ram. Autecedens probatur,tum quia cum
res emantur in ordine ad usus talis rei, si notabiliter non esset proficua in ordine adiplos pqrinde se haberet, ac si una res traderetur pro alia, quod est error in substantia,ac si longe minoris valeret, quod aequi- ualet errori in quantitate, sed emens maxime fraudatur,quando in re empta inte uenit error, vel in substantia, vel in quantitate ergo dcc. tum quia longe magis valet res vialis ad certos usus, ad quos est de-ilinata, quam sit res notabiliter inutilis ad eosdem, ergo fraudatur , qui &c. Dices non fraudari, eo quia tantum dD minuitur de pretio a venditore , qua tum minus villas res illa dignincitur. Sed contra, quia non sufficit talis diminutio, quando colentus ad emptionem etiam cum tali diminutione non praesumitur . noa Pr esu itur autem commite . qui viar