장음표시 사용
111쪽
incidunt Proxenetae qui, ut defectus rei
venalis occultent, passiim exprimunt defectus, quibus res caret manifeste, ut cum dicunt equum v. g.esse caecum, claudum,int firmum, erum, quod cum apareat ma-
tufeste falsum, inducunt facile emptores ad credendum rem vendibilem nulli esse defectui obnoxiam, cum tamen alijs defectibus , qui non exprimantur,obruatur. Secundo, quando venditores inducunt alios fictos emptores,qui simulantes se velis Ie emere inducunt veros emptores, seu vere concurrentes ad emptionem ad augendum pretium rei vendibilis; hoc etenim est augere rei valorem ex copia emptorum, cum tamen hoc fraudulentum sit, ac talis circunstantia augens deficiat; hoc genus fraudis poti: fimum eam natur a Cicerone I b. s. osciorum. Non licitatorem venditor, nec qui contra se licitetur,emptor apponat. Tertio, quando proxenetae, ut alicui determinato Emptori sibi, vel cognatione, vel familiaritate coniuncto faueant, venditioni res exponunt pro tempore, ecloco, pro quo, & in quo praeuidentur pauci emptores debere concurrere, per quod pretium diminuitur; hoc etenim non etifideliter, & diligenter munus suum adim
plere, sed cum graui praeiuditio principalis
venditoris, Ex parte emptorum concurrunt etiam fraudes primo, quando concurrentes ad eandem emptionem inter se conueniunt, ne offeratur pro re vendenda, nisi tale, vel tale pretium; quod certe damnandum est, nam sicuti, ut infra videbimus, releganda sunt monopolia tanquam rationi, iuri, de aequitati naturali disssona, quibus mercatores conueniunt de non vendendis rebus, nisi tali determ inato pretio per ipsos taxato, ita damnandae sunt etiam conuentiones, quibus emptores conueniunt de non
emendis talibus rebus, nisi hoc, vel illo pretio minori per ipsos conuento; sed de monopolijs in praenot. subsequenti fusius.
Secundo, quando minis, precibus importunis, alioue modo alios remouent a concurrendo ad emptionem illius rei venalis , nam licet, ut lath diximus sub titulo Actus humanus, minae, dc preces non tol- Iant rationem voluntaris simpliciter, nec invalident contractus, maxime quando istino i exigunt omnimodam libertatem, cuiusmodi est contractus emptionis. & venditionis , tollunt tamen circunstantias auis gentes preciam , nempe copiam emptoria,
quod graue inducit pneiuditiuin venditoribus, iicq;constituunt inaequalitatem mercis ad pretium. Tertio, quando immittunt secreth alios fictos emptores, qui si nudantes se parui pendere res illas venales exiguum pretiuossetant, ut deinde ipsi aliquid plus osse. rentes mercem ipsam obtineant minori Preti quam venderetur, si illi simulate non accederenti haec . n. simulatio in graue
detrimentum vergit venditorum. Atqi haec
sint satis de modo vendendi per subhesi
An monopolia aduersentur iustitiae conia tractuum emptionis, dc venditioni a. SUMMARIUM. Explicatur quid sint monopolia. I.
Uaris modi, quibus monopolia exercestur L Conspirantes per monopolium ad augendum pretium , vel minuendum intra limites t
mea iusti preti j peccant quidem graviter, 'non gamen tenentur ad restitutionem. 3.
Qiti possis Principes, is ex nee tate com nitatis cocedere uem dumtaxat facultatem res necessarias ad Pictum vendendi, et alijs prohibere, nec item res vi Ihi, nisi ex iusta
causa. q. vra monopolium damnabile emere res omnes certi generis , ut emptor post illas vendere suo arbitratu, vel re mare ad tempus maioris preth. s. Non tamen tenetur ad restitationem . Ibid.di s Enumerantur aliqui casus, in quibus monopo in
Ia excusantur a culpa, di panis. T. Onopolium ex ipsa vi nominis idem significat, ac venditio ab uno, vel altero dumtaxat; deducitur enim a verbo Graeco Monos , quod idem importat, ac unus,& Poleo me, quod significat vendo. Hinc deductum est a Latinis hoc nomen ad significandum opus, quo unus, vel Pau- ei essiciunt, ut ipsi soli aliquod mercium genus eo pretio, quod ipsis libuerit,uem dant, vel vendere possint. Multis modis haec monopolia possunt aessici; primo,quatenus nonnulli inrer se conspirant de pretio augendo inter se conuenientes de non vendendis rebus suis, nisi tali , vel tali pretio, vel quatenus
nonnulli emptores, ita inter se conueniunt de non emendis rebus, nisi tali, vel tali viliori pretio, qua ratione iustum, Sc taxatum per consuetudinem pretium minuere contendant, vel de facto minuunt. Secundo,quatenus ipsi apud se o,nes merces eiusdem generis habere student, vedeinde pro suo libito valeant illarum pretium augere; hoc potest fieri, vel per industriam propriam , quatenus emantua omnes merces in tali genere, de suppri-inantur, donec creti erit pretium, de ipsi dumtaxat possint vendere, vel per aucto inritatem Principis, de priuileium, ut conting t v. g. quando Princeps per suum indultum concedit , quod unus tantum, vel
alter bibliopola ponit alicuius libros imprimere, vel alibi impressos in suo
112쪽
territorio vendere prohibendo sub grauibus paenis aliis , ne imprimant, vel ne vendant . Tertio, quatenus huiusmodi monopolae suis artibus impediunt , ne merces, quibus ipsi abundant, aliunde in locum,seu ciuitatem, in qua ipsi vendunt, transpoditentur. Porro haec monopolia possunt fieri in ordine ad merces venales ad communem hominum vitam necessarias, vel saltem ad eorum salutem,cuiusmodi sunt se mentum , vinum , panni, aromata , medimeamenta, &similia, veI in ordine ad res non ita necessarias, sed utiles, cuiusmodi sunt libri, vasa argentea, equi, & similia. Tandem possunt fieri in ordine ad augendum, vel minuendum pretium intra limules supremi , medii, dc infimi, vel in ordine adaugendum etiam sirpra supremum, vel diminuendum infra infimum . Assertio I. Conspirantes per monopoliuad augendum, vel minuendum rerum premtium , sita in rebus necessarijs ad hum nam vitam, siue tantum utilibus intra lia
mites supremi pretij , de infimi peccant
quidem grauiter, non tamen tenentur ad aliquam restitutionem. Probatur prima pars primo ex I. unica C. de monopoliis, ubi Monopolae puniuntur priuatione bonorum, de exilio, quae Pae Da,cum ex se sit grauis, non poteli esse nisi ex graui peccato.Secundo,quia talis comibratio cedit in maximum Reipublicae detrimentum,ergo peccaminosa est Antecedens probatur, quia per ipsam priuantur ciues
libertate emendi res sibi necessarias,de vii-Ies ab alijs, a quibus commodius, de vi. lius possent emere , dc compelluntur ut plurimum emere pretio maiori, ergo dcc Dices primo, sic conlpirantes intendero directe luam utilitatem in actionibus sibi licitis, cum illud pretium , ut poto non ex- .cedens supremum, non sit iniustum , dc unusquisq; potest suae maiori utilitati consulere,ergo non peccant. Sed contra,quia nulli licet via priuata commoda publicae utilitati anteponere, maxime per media a iure non permissa, quale est medium conis spirationis in unum, seu monopolijs bonuenim totius est bonum diu num, quod vehabet Aristotiles caeteris omnibus bonis priuatis praeferendum est; neq; obllare potest quod non excedat supremum pretium ; non inquam obstare potest, nam quando per media a iure prohibita coarctamur emptores ad emendum solum illo summo pretio, cii possent sine tali cospiratione emere passim, vel infimo, vel medio trahuntur ad aliquod iniquu,non quatenus sit contra iustitiam commutatiuam, sed quatenus contra iustitiam Iegalem, quae prohibet aliqua in commutationibus fieri, inter quae potissimum est monopolium. Dices secundo non compelli necessario
emptores per huiusmodi conspirationes adcinxndas res pretio beneplacito vendito.
rihus, cum possit iustum pretium Vincta-xari. vel auctoritate Prineipis, vel peritorum aestimatione . Sed contra primo, quia sic conspirantes intendunt taram, vel a Principe, vel per communem aestimati nem factam effugere, de aliam sibi ben placitam efformare, laustra enim monopolia essicerent si pretio . Principe taxato flandum esset. Quod si supponas huiusmodi venditores per monopolium inducere Principes ad efformada rebus suis taxa ipsis beneplacria,tunc certe compellerent emptores ad emendas res illas pretio venditoribus beneplacito, quod cedit in Reipuplicae damnum iuxti superius allegata. ieind5 essiciunt , ut quod modo ab vn venditur pretio medio, de ab alijs insimo,
sem per vendatur supremo,quod est contra. bonum commune d et Nec in hoc auctoritas Principis taxantis eisdem suifragari potest, nam Princeps sistendo in laro salistem interno animae non potest in fauorem aliquorum dumtaxat per media a iure prohibita conspirantium leges aliquas conce dere in praeiuditium totius. Probatur secunda pars, quia per talem
conspirationem non tollitur aequalitas retinquisita ad contractum emptionis. dc ve ditionis. ego ex ea non oritur aliqua obligatio restitutionis. Antecedens patet,qui1 aequalitas Pret ij ad mercem non consistit
in indivisibili, sed patitur latitudinem imter supremum , de infimum, ergo si pentalem conspirationem non exceditur pretium supremum, non exceditur aequalitas,
ergo dcc. Consequentia prima probatur, quia radix restitutionis in cotractibus em p. tionis, & veditionis est laesiolupra aequali. tatem requisitam , ergo si saluatur aequalitas, non est ulla radix restitutionis.
Ex quibus deduces, quod si pretium,
in quod vendentes conspirant, sit supra supremum in mro interno animae sit contri iustitiam commutatiuam,dc obliget ad restitutionem illius excessiret. Ratio mani&sth deducitur ex superius dictis; nam sicuti Iaedens simpliciter ultra aequalitatem obligatur ad restituendum excellum, qui est supra eandem aequalitatem , ita laedens per conspirationem, seu monopolium vi tra eandem tenebitur dee. Dixi in foro in terno animae, nam in aero externo, dc iure ciuili non videtur consurgere aliqua
obligatio restitutionis, nisi laesio supra dualitatem requisitam sit ultra dimidium, vi superius innuimus, cum iura ciuilia ibi allegata non reprobent contractius, nisi cum tali laesione. Quod si per eadem iura ciuilia monopolia absolute damnentur, dc non eum illa restrictione ad pretium supra dimidium , hoc infert damnari solum, ut pote contri iustitiam legalem, non contra commutatiuam, quae solum parit obligationem restitutionis a sunt autem contra iussitim cou utauuam, quando
113쪽
sunt contra illam aequalitatem &et Assertio. II. Non possunt Principes, &Magistratus in rebus humano victui necessariis monopol tum constituere concedendo uni, vel alteri facultatem res illas venis
dendi, & prohibendo alijs,ne vendant,nisi
hoc cedat in necessitatem communitatis,de in bonum commune in rebus vero non miscessaths, sed utilibus tantum possunt ex i sta causa talem facultatem concedere prohibendo &c. Probatur prima pars. Principes,dc Magistratus instituti sunt a Republica, ut sint eiusdem Reipublicae custodes ad subleuan. dum, non ad destruendum, ergo facultate sibi per eandem Rempublicam atributcnon poterunt uti in damnum, sed tantum in bonum eiusdem Reipubl., sed concedendo priuilegium uni, vel alteri tantum vendendi res humano victui necessarias priuatiue quoad alios utuntur facultate in praeiuditium eiusdem Reipublieae, em Sc. subsumpta minor probatur, nam Respublica per talem concessionem priuatur iure, quod habet emendi res sibi necessa. rias ab alias commodiori, de viliori pretio.
Confirmaturitenentur Principes ad commmoditatem suorum subditorum rerum ad victurn neces lariarum copiam procurare in suis territoriis, ergo etiam tenebantur ad eorundem utilitatem inopiam excludere , & damna, quibus eadem Respublica , seu ipsius ciues postunt subiacere in acquisitione talium rerum necessariarum insumendo maius pretium, subeundo maiores dissicultates, ergo non poterunt cocedere talem facultatem; nam per ipsam eadem Reipublica subiaceret expositas incommodis. Coi matur secundo, quia in rchua
concessiones in rebus necessariis; hare et nim respiciunt bona naturae, illa ad summum bona persons aereius autem ius obligat ad conseruandam naturam indemnem in ijs, q uae ad eandem pertinent, quam personam in ijs, quae ad decentiam , dccommoditate eiusdem persons spectant;sie videmus,quodPrincipes ut plurimu onera, dc gabellas imponut in rebus,quq sui tania ad luxum, & decentiam, dc superfluita tem naturae, non in ijs, quae sunt de nece late naturae, nisi quandoq; in ordine ad
bonum commune eiusdem naturae, ergo
interueniente aliqua iusiacausa poterunt Principes, seu magistratus priuilegia concedere in ordine ad talia bona non nece saria,cuin illa ius a causa concelsionis Hul
pollere possit dissicultati, quam habere
possent emptores in adeptione talium reis ram non necessariarum. Confirmatur;in
ijs quae sunt necessaria ad victum hum num possunt Principes, seu Magistratus Propter necessitatem Reipublicae, de bonum commune concedere priuilegia, vi quorum possint ab uno tantum, vel alter
vendi, ergo etiam in ijs, quae spectant ad melius, seu ad utilitatem eiusdem Reipse blicae poterunt etiam Principes proptendecorem, de utile eiusdem Reipublicae tamilia priuilegia concedere; quod est con- . . cedere ex iusta causa ; Hic enim ordo in bi rebus seruandus est, ut sicuti in rebus ad i.
naturam necessarijs, non nisi ex causa co----muni ad eandem pertinente possunt fieri huiusmodi concessiones, ita in rebus perti- nentibus ad utilitatem, non nisi ex caustis i .u, communi ad eandem utilitatem spectante pollini fieri. Huiusmodi autem cauta iusta
communiter a Doctoribus reputantur,remuneratio benefitiorum erga eandem ad victum necessarijs praeferenda est Pu- mm . - eo
blica utilitas priuatae cuiuscum, commo Rempublicam, ut alii excitentur ad simi-
ditati, nec in hoc videtur habere posse ali quod arbitrium Princeps, cui magis debet iucumbere onus totius, quam Paraia,ergo
Dixi , nisi hoe eedat in nectilitatem comunitatis, & bonum commune, uod prs-cipue eueniret in casu, o ciuitas destitue.retur rebus victui necessariis, nec ullus enset, rui propter pericula, incommoda, i bores, ta expenias easdem res curaret aseseri . tunc enim liceret Principibus, de Ma-o ultatibus priuilegium illud uni, & alteri priuatiue quoad alios illas res sic venden. di eoncedere; nam illud damnum, quod pateretur Respublica, si no afferrentur res gnioribus aliquibus actionibus ad decorem 'r'
talis ciuitatis, seu patriae conferentibus,dc ..is . his similia. Harum intuitu iuste concedui num.
Principes auctoribus librorum insigni ru,ut nonni li ab uno, vel altero ipsoru libri
vendantur, v t artifices opera noua aseimss adimenta possint soli vendere &c. SAGertio III. Est monopolium damnandum , & execrandum eorum, sui emunt omnes merces certi generis,ut ipsi poste,
pro suo arbitratu vendant, vel reseruem ad tempus, quo carius illae merces certo inoraliter sunt vendendq, no tamen ad alia qua restatutione tenetur.Prima pars est co- praeponderat damno, quod haberent ciues munis. Secunda est Vllis lib. a.de iustulabo in emendis rebus ab uno, vel altero tantu, iurecanai. dub. XI. n. is r. Molina vis eui esset per priuilegium concessum sic I s. eoatra Gabrielem dist. 1 hario bietua vendere. 3. b.et. Ioannem ne sinam c. de restitutio-Probatur secunda pars. In rebus ad vi- ne quasti. 36. , - alios.ctum humanum non necessariis, non ha Probator prima pars, quia per huius grauantur populi per impositionem one- modi emptiones sunt valde Reipublicqxum, & concessionem priuilegiorum, si- perniciosi, inducunt inopiam. & caritam cuti grauantur Per tales impolitiones, ta tem cum detrimento pauperum, di indigendi a
114쪽
praeraptores, ab aliis peremptores, ergo iuremerito sunt damnandi. Adde, quod per suam calliditatem impediunt aliosRei. publicae ciues, ne congruo tempore, de
pretio possint sibi de necessarijs prouidere, efficiuntq; ut quandoq; mrum illis merci-hus priuetur, ergo&c. Quamobrem memrito monet Molina d. disp. 3 s. huiusmodi Monopolas cogendos tempore caritatis inpaenam, quod ita emerint in Reipub.prae-ruditium, vilius vendere, quam res ipsae pro tali tempore exigant. Probatur iecunda pars, quia sic ementes non peccant contra iustitiam particularem commutatiuam, sed tantum contra Iegalem . & communem, ergo quamuis Peccent,non tenentur ad aliquam restitu. tutionem . Probatur antecedens, quia sic emendo non laedunt aequalitatem requisi, Tam ad verum, & legitimum contractum emptionis , emunt enim pretio tunc cur Eente, & iusto secundum communem aestimationein I neq; ossicit , quod per huius molli emptiones inducatur caritas, non os eicit, inquam, quia hoc non est contra iu- itiain coinmutatiuam, quae solum respicit limites aequalitatis inter contrahentes s sed tantum contra legalem, quae habet sub
comminatione riuarum remouere a dammmis communibus , & in hoc sic ementes
utuntur tantum iure suo. nec laedunt ali Cm Ius iustitiae , cum res, quae ab ipsis
emuntur, non sint ex iustitia debitae alijs ex Republica; quinimmo, si non adesset lexpolitiva prohibens huiusinodi emptiones, nec ellent huiusmodi emptores grauis cal-Pae condemnandi, cum uterentur iure suo, scuti non sunt condemnandi plures, &Plures emptores ex eo, quod talem cari. talem inducant, cum viantur iure suo; Neq; item laedunt iustitiam cominutatim ex eo, quod supprimant tales res; non,in quam, laedunt,quia cum sint absolute domini talium rerum possunt de illis disponere pro suo arbitratu, disperdendo. proiciem do in flumen, cum vnti uita rerum sua rum sit moderator,& arbiter NH, tandem ratione fraudis suppositae coarctandi sunt ad restitutionem, non, in quain, quid non fraudem praesumitur committere, qui uti tur iure suo intra limites iustitiae. Hic tamen aduerte , quod, si vim, vel fraudem adderet emptionibus per se ipsufactis, puta impediendo, ne altande m T. Ces talis generis afferrentur . vel cogendo venditores ad vendendum sibi,& non alius, tunc obligaretur ad restitutionem, ut bene Molina dicta disp. 3 s. concl. a. vlvester
verbo Emptio n. t . Lessio dicto lib. a. cap. i. dub. 2 i. propi finem. Ratio ex eo deduci ur , quia per talem vim, & fraudem infertur damnum Reipublicae , metoribus,
di quandoq; etiam alijs venditoribus; qui autem cauta est allectui damni debet dam.
num illud reparare ; Antecedens patet quoadRempublicam,quia adhibendo vim, vel iraudem iniuste fit causa maioris pretii per quod differt ab eo, qui non infert vim.
quippe qui non est causa iniusta 3 Quoad emetores item patet, quia iuiuineos priuat iure , quod habet emendi res a quocunq;qui eas vellet minori pretio ipsis vendere; & sicuti no eximitur ab onere restitutionis, qui vi, minis, & fraudibus remoueret aliquem iam paratum, &disepositum donare, vel legare Francisco cenis
tum nummos aureos a tali donatione, eo
quia iniuste priuaret eunde Franciscum i re, quod habet accipiendi donum a quocunq; ipsi date voluerit, ita nec exi mitur a tali onere, qui eadem vi, seu fraudibus impediret, ne quis mitiori pretio posset peremptionem a quocunq; vellet res venales acquirere . Quoad alios item venditores patet, quia impediendo, ne aliunde meraces transferant, impediunt a iure, quod
habet aequirendi illud lucrum, quod ex iP.
sis mercibus in tali loco consequerentur. Ex huc usq;dictis pro complemento colligeta um remanet, 'uod regulariter qu tiescunq; quis res victui humano necessam
rias antecedenter emit, coadunat, de
coaceruat, nec profert, nisi cum pretium creuerit, grauissime peccet, dc mira charitatem. & contra iustitiam legalem; vndhtales praetemptores communiter in iure
appellantur Dardanarij denominatione desumpta a quodam Dardano, qui emendo a
res omnes, quas poterat, dabat operam,ut pretium earum augeretur , contra quos ''
propterea iura clamant in I. Annonam T. de extraord. erimm. Dixi regulariter, nam paliqui extant casus, in quibus ementes coepiam rerum venalium in aliqua specie,vel genere excusantiir a culpa, de pienis in tali lege comminatis . Primus est, quando Ea-
emunt tales res post tempus a legibus mu . ranturnicipalibus priscriptum ad non emendum. Secundus est, quando venditor,qui abundat 2,5. mercibus in aliqua specie, non vult illas, a
vendere, nisi in maxima copia . Tertius, quando postquam quis res magnae quantiis p mi . iacis emit, vel habet, cum a tali loco debeat abscedere omnes simul vult vendere timis enim casibus proprie non est monopolium . Atq; hqc sint satis quoad mon polia. Reliqua spartim in visis locis exa
An venditor teneatur manifestare defecitus rei venalis, &quandonam non m nifestando contrahat invalide. xUMMARIUM . Defectus rei venalis alii intrinseci, ali
Alii exse manifesti, alis occulti. s.
Aprum mammam etfectus quoad substantiam,
115쪽
. l . uantitate Dr tenetur ad restitutionem te; alii extrinseci, non assi xi eisdem rebus, re is sed ex fraude, vel dolo vendentium pro uenientes. Primi generis sunt, cum vendi- - F tui vitrum pro gemma pretio lillima, auri--., chalcum pm auro, alchimicurn argentum pro argento vero, d . reali, equus inii mus , debilis, pro sano dc robusto,pannus vitiatus pro non vitiato , res,ad certam mensuram, quae talis mensurae non est, taliis similia , Secundi generis sunt, cum v .g- venditur verum aurum pro auro, sed mensura fallitur per deceptionem vendentis per iniqua statem iuxta illud Proverb. 1 r. Statera dolosa abominatio est apud Deum , . vel cum venditur gemma v. g. pro tali gemma,sed a vendente describitur valoris, cuius non est , de his similia. Aduerte secundo desectus rei intrinseq*3 2 alios esse ex se manifestos, qui uel immediato intuenti innotescunt, vel saltem tales sunt, qui adhibenti congruam diligentiam, qualem regulariter adhabere ioteliralis in emptionibus talium rerum facile possund dignosci, tales sunt c citas ocul rumin equo , fractio pedum, anhelitus ita eodem, macula in gemma, de his similia ;alios secundum se occultos, qui nec apparent, nec iacile adhibita etiam congrua diligentia apparere pollunt, tales sunt dem bilitas pedum in equo, facilis, de frequens perturbatio phantat matum in eodem m- citatus eiusdem motus, de liis similia. Po ro defectus huiusmodi, vel possunt esse oo Vm
culti tam resecetu ementis, quam vendentis, vel respectu tantum ementis, de si respectu etiam vendentis, vel sunt occulti propter ignorantiam inculpabilem quate. nus non cognoscit defectus, quos non tenetur agnoscere, vel propter culpabilem, quatenus eos non cognoscit,quos ex ollicio tenetur cognoscere. uoad has omnes defectuum diuisiones per subsequentes asserisO Mitto in praesenti longam intexero tiones praesens titulus eii discutiendus. disputationem in inquirendis is qus Quamobrem sit
a Astertio I. Venditor sciens defectus rei venalis pertinentes, vel ad substantiam, vel ad quantitatem, Ac non mavisestans ementi ipsos non coguolcenti tenetur ad restitutionem pretij ex venditione perce ti, Sc ad omnia damna, quae ex ipsa prouenerant emptori. In hanc alsertionem propendent omnes, quos viderim. Probatur primo quoad defectius pertianentes ad subitantiam. Contractus ille,pecquem res venditur cum desectu illo substantiali est omnino irritus , ergo nullum
omnino patit ei sectum, ergo contrahentes debent omnino in integrum restitui. Ante, cedens probatur, quia . cum ex parte em pruris non interueniat cognitio rei essemtialiter requisita ad rationem voluntaris . deficit comemus necelsario requi litus ad tanta'. validitate. Rursus cum venditor sit conscius defectus, nec mani testet,est in dolo,
dc cauta imusta damnorum inde sequem
in pretis. in ad compensationem damnorsi. ID Uceu quantitatis regulariter x din datura Ilo ad recisonem contractus, sed tantum ad ada ationem. 6.
Defestas lauti quoad qualitatem rei, si non manifestetur,nec obligat ad restitutionem, nec inducit peccatum lathala, secus sesae
rit gravis. s. Defectas non cognitat tempore venditionis, nee ab emptore, nec a venditore non indu eiu peccatum graue, obligat tamen ad restitutionem, non tamen ad compensati nem damnorum. 6.
gnaxtar casas tu particulari , ex quibus
oritur obligario. T. Asa excusatur ramea venditor a compensatione damnorum , quando vendidit cum ignorantea defectus culpabili. g. Ia foro externo, quando vitia lunt manifesta fecundum se,non inducunt onus restituti vis, nec compensationis, beni tamen in f
Limitanda est quoad forum externum , quan do talea vitia essent allatura graviora damlla,quae non potuerunt praenideri. Io.Quando vitium lateas non reddit rem nimis notabiliter non inutilem adrium, pro quo emtur , et diminuitur de pretio proptertati vitium, nee inducit graue peccatum,
Manifestans defectus existentes eum aliis evidenter in re non exilientibus ad finem ea-landi deseectum exilientem non eximitur ab onere restituendi pretium, vel adaequandis fuerit inaequale. IX. Si venditor interrogatus de vitio ora ultat ipsum, etiam si tale vitium non reddat rem minus notabiliter inutilem non eximitur ab onere restitutionis pretij, vel compen' sationis. 13.
. Mitto in praesenti longam intexere disputationem in inquirendis i siqvs
vcndi, vel vendi non pollini ex eo, quod non cadant sub commeretum humanum, vel ex eo , quod vendi prohibeantur pecturis dispositionem ; haec etenim partim ea planata sunt sub tu .coctra 2. II. de empl. O rendit. praenot. t. s. dic ivr rei; partim fusc agitata sub titulo Amenario per totum, dc partim fuse agitabuntur passim in his quaest. de contractib. Reducitur igitur dissicultas ad inquirendum in iis, quae absolute eadunt iub comercium iec a iure pro
hibent ut venuissed solum in se ipsis admit,
tunt aliquem defectum, an aliqui defectus inualident dici et contractus , dc quitiam uti sint, de an alis tribuant aliquam actionem ad recisionem, vel compensationem, dc quinam illi sint. Adverte primo defectus in re venalipollo cile in duplici dii serentia; alis sunt astixi ipsis rebus , quae vel deficiunt in substantia, vel in qualitate, vel in Euanti a
116쪽
tium . ergo tenetur ad illa reparanda
Probatur secundo quoad desectus peditinentes ad quantitatem. Ex dolo, & fra
de venditoris emptor remanet damnificarus in quantitate rei, nec saluatur aequaliatas ad contractum requisita, ergo tenetur ad restitutionem pretis, & damnorum e Pensationem s qui etenim causa damni est
per dolum, de media illicita ad eadem
. Hic oritur difficultas , an ex defectum pertinente ad quantitatem irritetur ipso
iure contractus , & si non irritetur, an detur actio ad recisionem, an vero tantum ad adaequationem , & compensationem damnorum . Sentiendum est regulariter contractum non esse ipso iure irritum, nec per exceptionem, seu actionem coram iudice rescindendum, sed concedendam esse actionem ad adaequationem pretij ad rem, di ad compensationem damnorum. Dixin--. regulariter, nam si talis deceptio fuisset his mrmalis causa contramis, ita ut cognita deceptione, seu dolo ille non fuisset cele-O sa bratus ab emptore, cereth, vel esset irritus
vel irruandus saltem, quia hac in hypothesi deficeret substantialis tarma constitutiva elui dem,nempe alterius contrahentis consensus fregulariter tamen ille com
sensus defectus non praesumitur, eo quia, qui rem aliquam emit, supponitur velle illam rem absolute acquirere secundum ii Iam mensuram, seu quantitatem, ergo fideficit illa quantitas, praesumendum est consentire in substantiam, & solum non consentire in defectum illum quantitatis, ea proportionali ratione, qua dicebamus superias, sub tit. contractus i. disquis s.
resp. 2. dolum inducentem ad maius pretium , quam res secundum se valeat, non praesumi inducere ad consensum contra
eius secundum se, sed tantum ad illam quaritatem , seu maius pretium,ergo in ordine ad subitantiam praesumendum est contra ctum sublittere, nec inualidari per illum.
defectum, eum Pnte per inutile non vitietur.
m, nec obstare possi int ea, quae ex sacra scrip-r' tura afferuntur Prouerbiorum ii. eat era dolosa abominatio est apud Deum, Deutero nomij a s. non habebis iis sacculo diuersa pon dera maius, di minus i nec erit in domo tua
modius maior, in minor, abominatur enim
Dominus eum, qui hae facit, in aduersatur omnem iustitiam, de similia alibi, non,i, quam, bilare possul,quia huiusinodi scri turae loca solum damnant propter laesione excellus, non propter iniustitiam contractus secundum se; abominabilis enim est
talis laesio apud Deum, & apud Minines;
cum aduersetur aequalitati ivilitiae requisitae ad contractum. Ex quibus eruitur scicundum regulam iuris decepto concedemdam este dumtaxat actionem ad adaequae ovem; nam in eo solum adaequandus est
deceptus, in quo fuit damniscatus, &ia
Io non praesumitur consensisse, sed fudmtaxat damnificatus in quantitate, de in ipsa solum praesumitur non consensisse , ergo in ipsa eii solummodo adaequandus,& in damnis, quae ex tali laesione in quantitate praesumenda sunt euenisse. Dices ex superius dictis sub tu.contractus I. prenot. q. et disquis f., quando in coi tractu interuenit deceptio,datur in paenam decipientis optio decepto, vel ad resilie dum ab eodem contractu, vel ad agendum adaequalitatem, ergo non est solum adaequandus in excessu quantitatis , sed dari etiam potest actio ad recisionem. Sed c, tra;praedicta valent solummodo,vel quam
do dolus, seu deceptio est quoad substan-us tiam, vel quando est praesumptio, quod
non consensidet absolute in contractum, si cognouisset errorem, in quo decipit scae- est terum, cum hic praesumatur voluisse ab- I vi rarsolute substantiam rei, non est, cur quoad substantiam contractus sit dirimendus; dc sufficiens paena est decipientis, quod non
solum teneatur ponere aequalitatem, sed etiam omnia damna ex inaequalitate Pr et uenientia compensare. Assertio II. In non manifestatione defe- ,
ctus quoad qualitatem rei non cogniti ab Remptore, si defectus fuerit leuis, non inisducitur peccatum lethale, nec obligat ad aliquam restitutionem, si vero fuerit grauis, ta laethale inducitur, sc obligatur ad restitutionem, & compensationem omnium damnorum inde prouenientium. Probatur prima pars, quia emptor per talem defectum in re empta non est grauiter , nec poteli essi: grati iter rationabilitea inuitus, nec grauiter damnificatus, eta per ipsum non inducitur peccatum laethale, nec oritur aliqua obligatio restitutio.nis saltem sub graui. Antecedens probatur Circa quia sicuti non potest esse inotiuuin ratio. .efectumnabilis grauis indignationis leuis offensa, ita nec leuis laesio. Confirmatur, quia te uis excessus in pretiI rei venalis non gra- ara: uiter laedit emptorem, nec parit aliquod Miser onus restitutionis, ergo nec defectus leuis in squalitate rei venalis ipsum grauiter la- ἔ- dit, nec parit talem obligationem, maxime cu propter tale defectum no suppon tur res extrahi a flatu, quo non pinsitim seruire usui, propter quem emitur. Sic d scendendo in particulari non obligatur primo , qui frumentum vendit, cui ad. mixtum sit parum segesae, per quam non parrae constituatur deterioris conditionis a fru- tara, .mento, quod vendi communiter solet maee cum tali pretio tum quia per hoc non gra- uiter laeditur emptori tum qua a res desiimuntur secundum quod inseruiunt ad co- ramis munes usus,in ordine ad quos rerum pretia Iairenu. desumuntur. Secundo, qui vendit vinum generosim, cui admiscet parum aquae,peu quam non destituatur robore, quo venis
iussitur regulaster lilia vina simili pretiq
117쪽
-M nnes mox adductas, ta his si- si non laisset consensurus. Maior patet propter rationes mox acorum; - ' - . de rerum desumitur secundum Petatur secunda pars quia quotiescun- quod sunt in communi hominum aestima ou interuenit gratiis defectus rei venalis , tionem attenta qualitate eiusdem rei sem&grauiter laeditur emens, & non saluatur cundum se, non pro raras metiaequalitas requisita, ergo ratione grauas venditore ex errore. Minor probatur quia laesionis inducitur graui culpa , ta ratione longe minoris valoris res cstaecundum se inaequalitatis ont copensationis, dc resti- cum tali defectu graui, ac sit sine illo. mis. Confirmatur, quid ubi interue- Ex quibus deduces primo, quod si quu Znit grauis defectus in re venali praesumem vendat auticlialeum existituans elis verum duin ell,Quod quis rem illam non emeret, aurum cognito postea per emptorem er- , si cognosceret illam defectum; unusquiri; rore teneatur erratum corrigure stavraetenim pr*sumitur velle rem carentem deis per recisionem contractus , plactibus s2tem grauibus sibi noxiis, ergo luerit, vel per compentionem peradet et ratione staudis vendit peccat, et ratio- quationem restituendorid,
- ne laesionis obligatur ad restitutionem; sic pretium aurichalci. Ratio est.tum qin particulari Oauiter peccat, de obliga, hoc non saluatur aequalitas; tum quia non tui ad restitutionem, & compensationem supponitur consensus
. omnium damnorum,qui alteri ovem mor hidam vendit, per quam caeterae inficiun tur , eo quia iniusta causa omnium damno.rum est, sic secundo peccant argentarij,d aurifices, qui opera argentea , de aurea non in tot ligis, seu charatis vendulit,quot rationabiliter esse debent ex civitatis statuto, seu decreto Principis , quia ibi plus est aeris, vel stagni, vel alterius metalli, quod venditur ad valorem auri. Sc amen ti, cuius valoris certe non est. Tertio Ar mainrij , qui in medicinis conficiendis utuntur aromatibus vetastis, de modicae virrutis, quae non prosunt, limnia quam doq; nocent infirmo ; in his enim non salbuatur aequalitas, & grauiter laeditur emptor, de sic dicenduin est in similibus quoad alios artifices, de operarios.
Secundo,si quis vendit vitrum apparens
ut gemmam pro gemma pretiosa ip- tam existimans vitalem, tenetur cognito desectit, vel contractum reicindere testituendo pretium. vel compenlare descendendo a pretio ad aequalitatem; quod viceversa valet , quando vendit gran- main pretiosam pro vitro, tunc enimi etia, vel a contractu resiliendum eii, vel compensandum pretium per emptorem iuxta rei valorem ad seruandam scilicet mollistatem requisitam a militia cominutatava Tertio si quis ignorans valorem iconis pretiosissimae,eamq; paruo habens ita via, re vendat vilissimo pretio po: lit, vel agere ad recisionem contractus, vel ad comi m toma, sationem iuxta squalitatem, nisi et ccibum I. b. r. pretis requita pretiumatur ex iuili, causisse.
uos artifices, de Operariob. ni de qua refusim, cx Affertio III .Quando tam vendens, am donare emptori ,3 qemens tempore venditionis ignorabant ''US 'Uta babeat stateram non iv. vitium rei non peccavit venditor idun- 'stim tamen i ptain, ut uitiain, evendendo pretio currenti, tenetur tam*n milia me uras in illa tactas te-
ad restitutionem, vel compensationcm rum ex ad coinpensati bilem adsti pretid, non tamen ad reparation* - II Ar
squalitatem,eo quia quoad hoc isditur, Wdamniticatur emens, de ipse fit locupletior ex re aliena, de licet sit bon; fidei, constituitur tamen in mala fide, quotieicunque dignoscitur error I dc his similia. Probatur tertia pars, quia venditor non
damnorum ex tali venditione secutorum Est communis Probatur prima pars, quia peccatum non est,ubi non intercedit voluntarium, edi in tali venditione non intercedit volunta-
esse debet elui dein rei secundam se, re negative se habet lii ordine ad illa, qtnnii secundum quod opprs die aditur a ven- dicas, quod qu.imidi iniuiis venuitiosusTa sed quando res venditur cu destini tiose non sit causa , est tamen causa r i si aut non saluatur aequalitas rei secundule ne rei vendiis, initiatu cunas tenetur re P rumpi; ad idem pretiu,etia si ignoretur ta- rare, eo proportionali modo, quo quam P fh lis aequalitas ab eodem vendente, ergo ad uis quis non ematur quandoqi revaliditatem contractus cognito errore tuere ratione i iuuilae acceptiora , eontinuenda est talis aequalitas per copen- tamen ratione macccpraes la ticium dumem pretii, si emeetonsetus mio plex est radix relli tutioim, altera iniusta v ndit, set in talis rei emotionem, si cognouisset acceptio, altera res accept.i, ita di p ram contractus, inbecesieradu compertiationis, altera in
118쪽
hista venditio, altera res vendita cum inae pabili. Ratio huius fundamentalis ex eo qualitate,contra enim impugnaberis,nam deducitur, quia exponens res suas venales unam in tantam restit itio fieri debet rationia tenetur quali ex ossicio habere competenrei acceptae, in quantum res ipsa semper tem earundem rerum notitiam quoad res clamat pro domino, cuius est, scdetinens graues in eisdem rebus existentes; qui aunon restituendotaret locupletior in re m tem ignorat ea, quae pertinent ad propriu dolo, sua, dciniustus detentor, quod non militae ossicium non eximitur ae culpa L qua actio- ν-m compensatione damnorum ratione rei ne Fad legem Aruit. de cv ignoret id, quod lvenditae cum ignorantia defectus, quo aD omnes eiusdem conditionis homines intel- et ficitur I nam in ipsa talum clamat pretium ligant non euitat paenam iuxta Maalla. .cis supra aequalitatem erogatum in fauorem vi animarum de constit.6. Ex quibus in par-mptotis, cuius est, de venditor non resti. ticulari deduces priino , quod si aurifex tuendo excelsum illum pretii solum fieret vendat aurichalcum pro vero auro, ac locupletior ratione ipsius, non autem ra- gentarius chimichum pro vero argento xione damnorum, quae contingunt ipsi Gemmarius vitrum pro gemma pretiola Cmptori, quem postea restituendo nullo non eximantur ab onere restitutionis, de modo possct dici iniquus detentor, curria compensiationis, etiamsi ignorante r id fe- constitueret aequalitatem s quod si repetas, cerint, quia talis ignorantia culpabilis est, quod factus fuerit, vel saltem fieri potue- de affectata, cum pertineat ad ipsius o xit locupletior ratione posseisionis illius cium tales substantiales defectus agnoscem excessus a tempore celebrati contractus re. Secundo, si aromahartu; vendat Medis ad tempus cogniti erroris; statim unpu- cinas compositas ex aromatibus diuersat gnationem accipies , quia cum ex uno cam conditionis, ac inaequalis virtutis ab us, Pite silpossessor bonae fidei quoad illunc quae praescribuntur a medicis, obligetur
excelsum, de quidem singularis, lucratur ad eandem damnorum compensationem, fructus consumptos Baldusta l. non est C. etiamsi ignoranter talia aromata permi fam ercis Bariotat in L quod Nerua in i a. sceat, eo quia ex ossicio tenetur qualitat Rcol. vers quinto fallit j. deposti , ex alio talium aromatum cognoscere, ta his simi-Per accidens omnino est , quod Per tale Ita tempus fuerit factus locupletior, quod iu- Assertio T. Quando vitia rerum sitnt ex pra non considerant, cum concedant solum se manifesta, quae aeque appareant empi aduersus venditorem actionem, quae dici, ri,&venditori, vel saltem adhibita con- . tur quanto minoris, ut expresse habetur c grua diligentia, qua posita hominibus fi- Iulianus iv princi p. s. de actionibus i. tenetur milis conditionis in emptionibus facile so- in princi . iuxta moram ibi eod. tit. de actio- lent appareret , possint dignosti, vendennibus empt.,quod non est contra naturalem tes res cum talibus vitiis in foro externo aequitatem , nam ex titulo saltem colo- non obligantur ad recisionem contractus, rato venditor est dominus illius pretii so- nee ad aliquam compensationem, nisi incundum totam quantitatem ex re vendita emptore sequatur praeiuditium ultra dimi- perceptam, S illo utitur tanquam re sua , dium, in foro tamen conicientiae tenentur eui industri propterea sunt fructus atri- ad adaequationem pretii, si emptor cogni-huendi, unde si cognito errore tale pre- to errore consensurus fuisset in illam emaerium postea reddiderit, non est,cur ad alb tionem , vel ad recisionem, si non fuisset quid aliud obligetur, sicuti non obligan- consensurus, dummodo idem emptor tem-dus v idetur, nisi ad restitutionem depositi porei, quo celebratur mntractus, aperthdepositarius, qui ex pecunia depolita, vel ignoret vitium illud rei . In hanc concl.
mutuata fructus aliquos perciperet, sum, propendent Antonius Gome tom. 2. Tam Gomedi modo promptus esset ad restituendum de- refol. c. a. i. g. ut tua disp. 333. concl. T. Molibpositum, vel mutuum in tempore P fini- iuxta l. i. s. si intelligatur, o l. se tamen S. na. to, hoc etenim ipsius industriae atribuen- ei quis de aedilit. edict.dum est. Probatur prima pars, quia allegati iu-l Assertio IIT. Haec, quae dicta sunt imis ra in rebus patentibus pr1sumunt notitia praecedenti assertione locum tantum ha- in emptoribus; non enim praesumitur quisbem, quando venditor ignorat vitium rei ignorare ea suae secundu se sunt manifesta, venalis ignorantia inculpabili, & inuinci- quaeq; regulariter cognoscutiae maxima cobili, non autem ignorantia culpabili, dc facilitate ab alias omnibus simillis condi- vincibili. Prima pars patet ex praedictis. tionis . adem, etiam supponunt conservi Probatur secunda, quia ignorantia culis sum prestitum in tali emptione ; sicuti er-pabilis, d vincibilis aequiparatur dolo c. go per eade iura ciuilia no coceditur actiovi ammaram de eonstitui. 6., O si sit assecta- vel ad recisionem contractus, vel ad a. aera pro scientia habrinrc. de trucest. v t. L quationem, nisi quandis alter ex contra- sui contra . sed quando quis sciens vitium hentibus est laesus ultra dimidium, ita nec rei ipsam vendit non manifestans tenetur in hoc casu conceditur, nisi propter ea
ad adaequationem, di compensationem, dem laesionem ultra dimidium, cum per ergo etiam quando vendit ignorantia culi eadem tu a praesumanturum alia omnia rh
119쪽
uisita ad legitimum eontractum: Neq; dbeas , quod, Suamuis iura non concedant actionem ratione ignorantiae,quae in emptore aequiparatur scientiae , concedant invimen ratione doli, qui praesumitur in venis dente, & praeponderat eidem ignorantiq
iuxta lateres obstetrix f. ad legem
contra enim impugnaberis, quia non p sumitur dolus, quando res aperte exhibetur secundum qualitates patentes, quas
nec arte, nec fraude occultat, nec verbis
cooperit, quin immo suis cienter videtve vitium mani aestare ex eo, quod rem patenter exhibeat, nec ulterius tenetur vitia exprimere, ne det motivum emptori detrahendi de iusto pretio.
Limitanda tamen est haec pars assertio nis in casu,quo res vitiosa posset ultra damnum preti j soluti supra valorem eiusdem rei tali qualitate affectae, afferre detrimentum graue eidem emptori, nec vitium ab eodem cognosceretur; puta si venderetur pecus morbida, per quam caeterae inficerentur vi in hae etenim hypothesi venditor teneretur emptori non aduertenti defectu propallare , ta non propallando damna inde prouenientia reparare. Ratio limitationis ex eo deducitur 3 tum quia in sibmilibus non est praesumenda scientia ilia
emptoro, cum nullus praeli imatur scien . ter velle sibi res noxias acquirere ; tum quia iura non approbant damna , quae rhgulariter sequi debent, de non praeuidem
Probatur secunda pars , quia in foro
conscientiae, in quo nude veritas rei secum dum se attenditur vere emptor in tali comtractu est laesus, dc damnificatus, ergo v re in codem soro est restituendus, neq,obstat, quod ex sua incuria, seu negi igentia ad defectum non aduerterit uion obstat,inquam, quia in foro conscientiae, in quo nulla fit praesumptio, sed rei veritas secundum se perpeditur talis inaduertentia tollit rationem voluntaris, de per consequens necessarij consensus,ergo talis inaduertentia in eodem foro non potest constituere iustitiam, si ibi non est secundum se. Confirmatur primo, quia quamuis bona fide dc iuile credat se rem aliam pollidere iuribus suffragantibus,tenetur pollea cognito errore, si iniuste pollidere deprendatur ipsam rellituere , ergo etiam quamuis pr* funiatur quis rem aliquam scienter peremptionem acquirere, quam tameD noia cognouit, poterit rem illam restituere, &Pretium erogatum recuperare . Consciquencia probatur,quia in tantum possidens bona fide cognita re aliena tenetur illam
relii tuere, in quantum illa ex iustitia ipsi ipsa iustitia commutatiua, ergo illud p tium rest ituendum est, vel saltem excessas ille, nec poterit illa ignorantia a tali oblis gatione restitutionis eximere, Neq. obstat. si dicatur priorem ignorantiam, in qua fundatur hora fides esse inculpabilem, posteriorem vero esse culpabilem, quae propterea debet imputari emptori ; non obstat inquam primo, quia si ignorantia inculpam bilis,& bona fides non sustragatur possindenti, nec ipsum eximit ab onere rei litutionis, quando res detinetur secundum is contra ivllitiam, non video etiam quando pretium est supra aequalitatem a militia requisitam, cur debeat eximi venditor ab onere restitutionis pretu habiti ex vendiatione rei defectuosae , etiam si afferatu eis norantia ex parte emptoris culpabilis semper enim interuenit iniustitia contractus secundum se, in quam vere non con sentit ipse emptor, nam si cognouisset de
fectum, utiq; non consensisset. Deinde talis norantia non est culpabilis secundum se, sed tantum ex praesumptione iuris, qua te nus ius non praesumit aliquem ea ignorare, quae alii similis conditionis regulariter
non ignorant, ex quo insertur,ergo tantum in iure externo eximitur ab onere restituistionis, non sic in interno animae , secus siquis habens rem pretiosam, eiusdemq; vam lorem non cognoscem venderet lones
minori pretio, quam res illa secundum se
valeat, non haberet vis in eodem mroi terno repetendi ad aequalitatem, si aliae personae similis conditionis valorem elusedem rei cognoscerent, quod nemo audebia asserere. Confirmatur secundo, quia nemo potest fieri in tam interno animae I cupletior ex imperitia alterius per contractus exigentes secundum se aequalitatem, ergo tenebitur, vel contractus huiusmodi reicindere. vel saltem quidquid supra iustupretium comparat ille ad rem defectuosam acceperit, ex iustitia restituere, sed qui ignorans de laetum rei venalis patentem emit illam, in ordine ad illam emptionem reputatur, de vere eit imperitus, ergo dcc.
Assertio VI. Si vitium rei venalis fuerit
latens, nec reddat rem ipsam notabilicet minus utilem in ordine ad usum,propter quem emitu e non peccat venditor, nec ad aliquam restitutionem obligatur non m ni festando, stan venditione tantum de rahat depretio,quantuin exigit tale vitium; Iecus vero, si ipsam reddac notabiliter minus utilem.
Probatur prima pars, quia in huiusmodi contractibus, in quibus interuenit tale vitium saluatur aequalitas,aliaq; omnia requirita ad iustitiam contraetus, nec emens
non debc ur, cui obitare non potest bona .grauiter laeditur in ordine ad usum , obsides in ignorantia landata, sed etiam ex quem res illa emitur, ergo venditor, nec ultitia non debetur illud pretium pro re grauiter peccat, nec ad aliquam restitu- delectuosa, vel saltem excessus ille pretis, tionem obligatur. Antecedens patet, quia
cum sit supra aequalutatem triuisitu ab secundum commvn hominum Tllimastionem
120쪽
tionem, per quam rerum, pretia taxantur aliquod periculum emptori, nam, fi lioeattentis circuns antris eiusdem rei in tali adesset, teneretur ex iustitia vitium inani- , - non est excelsius in pretio, nec fellare ad damna evitanda, sed hoc susE-- ta , . maior valor In re venali, de si emprur pro- cienter nos innuimus per illas particulas,r,siavi Pter vitium aliqua laesione ais citur,com Nec reddat imam notabiliter nutias ditilemm e. Pensatur minoris pretis solutione, ac res in ordine ad Uum, ob quem emitur; si enim ipsa exigeret, ergo saluatur aequvittas in. inferret grauia pericula, non posset dici od si assieras,qtrod laedatur in Gordine ad non no tabiliter inutilis; maior enim, tavium minus utilem; statim impugnaberis, minor utilitas non praecise secundum rem eum quia venditores non laedunt, nec pec- in seipsased secundum quod inducit comiscant, quando vendunt res suas, secundum moda, vel incommoda attenditur. Panorm quod exigunt hominum commertia Acm- m anus e. inrasium derer. permut.racum eo dum quae non semper debent vendi om- Galmeim .ds. I S. quasi . t .art. S. dub. I. nes ad magis utilem usum, dc commodio monent nostram assertionem habere tan- rem utilitatem , secus nimis grauarentve tum locum , quando verisimiliter praesu- venditores . si solum merces utiliores co- meretur, quod emptor adhuc esset congerentur vendere, quin potius commer- sensurus, etiam si tale vitium cognosceret, Aia ruerent hominum, cum non omnes res secus si non sic prael umeretur.Sed haec P
sint querulis commoditatis; tum quia si sumptio consensus sufficienter colligitur GhA . ex re empta emptores habet minus utilem ex eo, quod non iniuste secundum homi- -- si Flam,habent tamen minus incommodum num commercia tedatur per detractionem Mum in solutione pretis , per quam compen- pretis, quod caetero ui tea illi utilis sit ad latui minor illa utilitas . Accipe unum, . proportionem pretii soluti, caeteroqui, si .....et vel aitcrum exemplum in particulari haec praelumptio n sufficeret ex quacuu-- ' pro claritate assertionis ex quibus alia cunq; qualitate leui dissoluerentur maxi aemii ia poteris deducere. Exponit merca. macum facilitate contractus, quod ei sec ror Pannum venalem alterum perfecti, contra commune bonum, quod respicien- is qualitatis, alterum imperfectioris. qui ria iura istatuerunt, quod talis consensus vel ratione lanae in aliqua qualitate defi- praesumendus sit. l rcientis . vel ratione coloris, quo asticitur Probatur laeunda pars, quia emens rem breuiori tempore deficiet, quam deficiet exiit imans eandem sibi utilem inordine Perfectior; certe in hoc casti non tenetur ad usus solitos talis rei maxime fraudatur, mercator illam qualitatem aperire emp- si talis res sit in ordine ad tales usus notabi-etori, sed stissicit, quod de pretio diminuat, liter inutilis, ergo non est praesumendum, nam nimis grauia onera iubire teneretur , quod in talem emptionem consensisset, sis singula v it ia cogeretur detegere, eiusq; cognouisset defectum, ob quem sibi minus merces nimis vilescerent ex hac manifesta. notabiliter utilis res illa esset, ergo uenditione, unde usus iam Inuatast apud omnes. tor ad talem consensum excipiendum te- ut nemo aperiat sine scrupulo personarum ne tur defectum illum propallare. Cons etiam integrae, & timoratae conscientiae quentia prima tenet, quia cum finis emPHoc idem dicendum est in venditionecalis totis fit, de debeat esse usus talis rei in or-ceamentorum ex corio non ita firmo quod dine ad ea, quibus talis res inseruit,non ei tamen intellige, dummodo corium noto praesumendia, quod velit re illa acquirere, ita sit adultum, ut cito, di facile disivitia- si cognobceret in ordine ad ea non posse in-tur, quia tunc esset nimis notabiliter seruire . vel in usu notabiliter damnificat nus utile ad communem usum . Dixi ad ram. Antecedens probatur,tum quia cum communem usum,consulto, ut indicarem res emantur in ordine ad usus talis rei, si non sui Ecere ad recisionem, vel compon- notabiliter non esset proficua in ordine ad sationem aliquam,quod res sit minus nota, ipsos pqrinde se haberet, ac si una res trabiliter utilis ad usum eius praecase,qui emit deretur pro alia, quod est error in substan- sed debet esse minus notabiliter utilis in . tia,ac si longe minoris valeret, quod aequi-otame .ld usum, ad quam columuniter a ualet errori in quantitate, sed emens malet emi, & ratio est,quia usus rei attendenis xime fraudatur,quando in re empta inte dus eii secundum quod solet communiter uenit error, vel in substantia, ve inquan- inseruire, nec mercatores in expositione s litate ergo dcc. tum quia longe magis va- sua ruin mercium cum omnibus aeque ex- Iet res utilis ad certos usus, ad quos est deponant, tenentur respicere qualitates per- mata, quam sit res notabiliter inutilis adsonarum in particulari , quibus magis, vel eosdem, ergo fraudatur , qui &c. minus pollini inseruire,sed secundum quod Dices non fraudari, eo quia tantum dDregulariter omnibus interui ut, unde impuis minuitur de pretio a venditore , quantanduin dii emptori, si minus res utilis sit tum minus utilis res illa dignoicitur. Sed D Tho ipsius usui. contra, quia non susticit talis diminutio,nias. D. Thomas 2. a. qua l. I. ara. in quod quando colamus ad emptionem etiam cum t. a. art. Io. aduertit , quod vendator din tali diminutione non praesumitur , non
bet praecauere, ne ex tali vitio immineat praesulpitur autem comentire . qui vulrsem