장음표시 사용
121쪽
DMIantia declaratur, non enim recte intelligi possunt, nisi formam cognita,quod fit, dum eorum natura explicatur. 2 ec in his finis es negandus,licet ob breuitatem, di resperspicuitatem eum interdum Arsstoteles neglexerit se cr enim in se,qua d natura fiunt, est ipsum propter quid di sitis,ut liquet et vj agens enim natura
legratia alicuius operatur proinde Auer ibi nitituF in pluma tradere em,ait enim eam fieri propter messes, uersen quia hic novidetur finis,cum boni ratione semper non habeat,siquidem ex ea interdum messes corrumpuntur,ideo alium ad it, ut aequalitas in elementis feruetur,quorum aeninsgeneratio alterisuccedit, humidioribus enim temporibus ea, qua humidiora funt, producuntur,catidioribus uero intereunt. contrariu oppositis accidit elementis,quare id aquae in me generatur, quod allate per dic decus salusq;
uniuersipermanet,hic et Isinis primarius,quem in rebus meteorologicis statuere oportet fiunt aliteae leuiores impressiones,ut quae I uiora sunt elemeta, conseruentur, perimanent uero grauiora passonibus productugrauioribussic mutilium moderatur,tuctur, ac Omnes Deus. Ouatuor igitur genera causarum in illis reperiri conss
ximus,qua ver retium efflari,si eorse perfecta habenda est scietia. Traeterea id jubiectum dici oportet,cuius species o partes con siderantur, ut primo pater po i. de mixti imperfecti Oeciebus disse ritar, res.n.dictae meteorologica, e quibus hic fit semio,miata uocantur imperfecta ob causas, quas paulo ante tradidimus, jus omnes.cumsubiectum esse non popint,ad unu comune redigi oportet,quod non est nisi mixta imperfectum, a quo ut agenere complectuntur, sunt enim duae mixti imperfecti praecipuae species, una eorum,qua in sublimi fiunt,altera ea continet,qus intra terrae uiscera gignuntur, licet O horum quaelibet alias habeat oecies. Deinde id subiectum stabiliendum est,ut liquet i .po . cuius facultas pastiones indagat, mixti imperfecti assectiones inquiruntur, de accidentibus enim Oassectionibus rerum meteorologicaram , quae mixta imperfecta. Dut,d putatur. merito igitur illa ubiectum statuemus. Nec non. doctrina ordo poscebat,ut de eo hic ageretur, cum enivi in lisro de Scn. corr.de mixto in communi dictumsit,erat deinceps tractandum de eius speciebus,prius autem de ea,quae natura prior est,nam recte iacuere.inprincipio libri meteor.ad librum usque de animalia
122쪽
bus Aristo seruat ordine ecundum naturam ae per citra autem
mixtum natura prefertur ei, quod est perfectius, quandoqui dem natura ab imperfecto ad perfemim progreditur. Fuisset etiam diminutus Arso.quia nusquam locorum de tali Pecie mixti disseruisset,quod nefas eo dicere. nemini itaque sit ambigua haec nostra opinio. Cum autem mixtum Impefectum pro seconsiderata acceperimus,addimus considerandi modum,ut in seipso habet princia pium motus o quietis, unus es enim partis o uniuersae scientiae, hunc statuimus pro tractandi modo in tota scientia naturali, idem igitur in hac facultatis partesumendus est. Verum ex definitis duae oriuntur dubitationes.quarum una est, subiectum suo complexu omnia,quae in facultate tractantur, continere debet, in fine autem
tertii de iis loquitur Arso. qua in terra uisceribus gignuntur O mixtasunt perfecta,u milia di metalla, quorum tractatio diuerasa es ab ea,qua de mixto imperfecto fit. Est fecunda dubitatio, in quarto huius nulla fit mentio de mixtis imperfectis,sed magis de iisquyperfectiora sunt.male igitu ubiectum totius di commune uniuersae facultati mixtum posuimus imperfectum. Sed cum uera sit opinio,quam retulimus, dissoluendae sunt difficultates propositae. primam respondetur, duplicique causa asserimus A ripo.in caece tractationis de rebus imperfectis su isse locutum de fossilibus oemeta Iis,cum enim ante de duplici exhalatione disseruisset,ac de ib
quae ex illa oriuntur,ut eorum,qua ex ea duplici exhalat:one procreantur,absolutam traderet doctrinam, meminit de fossilibus dimet actis,quae ex eodem halitu intra terram clauso producuntur. Ntera talusa ess,ut opus operi coniungeret, librosque de imperfectis in perfectis mixtis connecteret Secunda soluitur dubitatio, quod quartus liber nihil commune habet cum tribus prioribus, ab illisq;
penitus est ieiungendus,ut etiam Alex. Ammonius, referente
Olmpiodoro , dixerint portionem extremam libri tertij di quam tum librum diuelli debere a libris meteorologicis. Verum de re hac insequenti petratione copiosius dicemus. I sc hactenus de operis
123쪽
G RE D I-M V modo sermonem de i scriptione,que, Ne secundo loco fuit proposita. Albertus magnus cognomine opinatus est uocari librum Meteor.d meta, quod est, trans O teoron,quod est contemplatio,ut de iis hic fiat contempla tis,quae situ trani,hoc est,quae in altogenerantur.uerum haec expositio mihi non placet,meta enim ct trans nullo modo ea significant, qu e in alio sublimi loco aeris glanuntur. affert secundam interpretationem,ut dicatur a meta, quod est,ct, oeteorin, quod est uidere, ut de rebus uisibilibus disseratur. Similiter haec eius expositio fama est,nam praeter id,quod inscriptio id non significat, etiam hic de multis fit sermo,qus uisu non con ciuntur, ut tonitrua, terraemotus,ct maris falsedo. Huare nos aliter dicimus, quod meteoronid,quod sublime est, significet, logia uerosermonem siue contemplationem, habetur enim hoc in libro contemplatio O scientia rerum sublimium. Sed oritur dubitatio,nam ueluti dictum est, hic non solum de his,que in loco aerii sublimi producuntur, dissutatur,sed et quae intra terram generantur,duas enim paulosupra posuimus mixti imperfecti speciei,quare igitur magis ab iis,quae in sublimistit, liber fuit inscriptuse in hac re Olympiodori sententiam non probo, quia materia rationeinscriptionis accipi arbitratus e, suapte enim natura materia,ex qua cuncta,de quibus hic agitur, oriuntur, sursum fertur intra terramque non clauditur, nisi ui.merit. igitur potest dici libersublimium,quia materia, ex qua gignuntur, quae est duplex exhalatio suapte natura in sublimem locum fertur. Hsc in qua expositio mihi no arridet,ut dicatur liber subitatu, quia eorumateria in sublimem locum fertur.d re enim ualde extranea ducta fuisset inscriptionis ratio. Deinde licet halitus sua natura superiorem petat regionem, ea tamen,qua ex eo fiunt in terrae uisceribus, ut fieri non dicuntur,simili ratione onmiamixta praeter naturam gigni oporteret. iccirco nos aliter dicimus, es sciendu, ut frequenter dictum est, librorum inscriptionem a multis fieri posse, cum n menclatio ad rei naturam non attineat,interdum enim a principibfit,ut liber phfuocatur de principiis,oe liber de anima,aliquando uero ab aliqua assectione, ut de generatione di corruptione liber,
124쪽
Pepe etiam dipecie notiori,ut liber poΩ.dicitur de demonstratione , licet etiam inscriptionZaccipere interdum d specie nobiliori, a qua librum hunc fuisse nuncupatum opinamur, duae enim sunt mixti imperfectispecies, una eorum, quae in sublimi loco oriuntur, O haec praestantrora sunt, tera vero eorum,quae intra terram nt,as' cie igitur nobiliori fuit accepta libri inscriptio. Additur etiam quia plura sunt,que in sublimi gignuntur, ideo ait Ioa. gram chab ampliori parte huic disciplinae nomen imponitur . Et haec dicta sint de inscriptione.
s T sit modo dissutatio de diuisione operis,uniuersam facultatem meteorologicam, quam tribus prioribus duntaxat libris comprehendi opinamur, in duas princiapea partes secamus,in prooemium, di narrationem, prooemium uno tantum capite continetur,in quo prcter operis rectitutum etiam epilogus sit eorum omnium,que hucusque dissutata sunt. 2 arratio uero multas habet partesidi ab Ari .in tres libros distr.buta, prima pars porrigitur ad caput usque quartum, ubi principia rertim meteorologicarem uenatur,multaque di putat desitu ordine elementorum, ut locum generationis earum inveniat, ait principium efficiens ei e coelum,causam uero materialem remotam quatuor elementa, Venditque totum id interuauum, quod ab astris ad terram usque protenditur,aerii plenum non esse, Ad in supremo huius mundi sublunaris loco esse igne, sub quo aer locaru r ub hoc uero aqua in terra. Constituitur similiter materia proa ima, quam duplicem in tu dicit essedimurum; eius generationis modus d sole declaratur. In secunda parte,qua Amma secuta comprehcssitur, modus traditurgenerationis eorum, qus ex calida, sicca exhalatione fiunt, ueluti sunt imagines accensae, uti deradscurrentia,cometa cir. cuius lacteus. ratio redditur ab Olympiodoro,quia hyc igni reson . dent,qui primum omnium in elementum, primo igitur loco quae eirantia sunt citractari debebant. Verum reliquis omisiis, quae ex eadem procreantur materia,tanquam inferius explicandis emonem in tertia summa aggreditur de 3s, qus ex altero oriuntur haer, L
125쪽
quandoquidem manifestiora erant ut plaui ros, ruina,nix grando,oe caetera id gem s. Reliquum autem erat deinceps ea prosequi quae exsicco balitu producuntur, O quae prius ob aliquam occasionem tuere derelicta,quare n principio quartae fumm.e instituit sede uentis Ostatibus uerba facturum. uerum quia incidit in femonem de juuus,quod primo lassituerat, deserit, fecundum aggreditur loquens de fluuiis,di de aquarum permutatione ad finem usque primi libri,S propter sermonis a nitate in priori summa secudi libri de mari,de eius falsedine, O perpetuitate disserit, reuertiatur tandem infecunda summa ad tractationem de iis, quae ex sicco
halitu oriuntur, O de uentis uerba facit. in tertia uero loquitur de terraemotu,in quarta de corruscatione ct tonitruo. In tertio uero libro eorum prosequitur generationem, quae ex exhalatione ortum
habent,ut de procella, uortice, fulminib. deinceps redit ad sermonem eorum, quae ex humido fiunt halitu, qus ex eo quod perspicua non erant, postremo loco fuere pertractata, ut iris, O area. in fine uero terti, de fomlibus di metallis inchoat trastationem,ut librum
FU IT quarto loco propositum de nomine auctoris, de quo ncnnulti,ut Obmpiodorus refert,ausi sunt ambigere opinantes falso libros hos Aristoteliascribi, prolemque adulterinam eius ese dicentes,moti nonnullis rationibus,quarum prima est.oratio haec dicendi modum Ari .non redolet, diuersamque formam diacendi hic usurparietu2m ei conueniat, emonis enim facilitate voracesiit,abhorruitque d consueta disputandi ratione,in erudito diacedi genere, I enim genus sermonis aridum ct minutam, cum albae locis sententiarumgrauitate di uerborum ponderibus sit usus,fuitque ei grauis O plena dignitatis dicendi facultas. merito igitur qμii Assicariposset libros hos essesupposititios . Additur rationi robur,nam cum autor instituisset,de quibus esset locuturus,put Limodum procedendi, ait, de propositis hec dubitamus,haec autem araxingimus quodammodo,qua dicendi figura nullibi inuenimus usumelle quin etiamin libro de anima nihil tale protulit, ubi incredibialis
126쪽
i Ascanij Comiris Praefatio. q.
lis rei magnitudo atque difficultas inerat, nec philosophum dec bat,qui certas rerum causas rimatur. Eiisecunda ratio ad hoc ME construendum,quae consimiliter ab Olympiodoro recensetur, quod hoc in opere reperitur tinum, quod Arso. decretis maxime repugnat, rebus ab eo alibi explicatis,loquens enim in tertio de iride uisionem per egressum radiorum fieri stabiliuit, cum in opusculo defensibili aliter senserit. Praeterea hic traditur olimsegregationec' attritu aeris,qui ex radiis proficiscitur,calorem effere, quod admodum uidetur absu rdum, quandoquidem lumen iuata Aristo telis opinionem corporis est expers, repercussus uero di attritus solum est corporum. Hoc idem alia confirmatur ratione ex circv Io lacteo desumpta,de quo hic loquens auctor asserit ex sicco fieri halitu ,in aereque constitui, quod adeo a veritate alienum est, ut nihil absurdius diciposiit, idem enim semper conspectus es,nec aliquo tempore mutatus,eodemque loco nunc cernitur,quo Chaldaei descripserunt, nec unquam passus est mutationr, quod non contingeret smaere reponeretur. Verim magna est temeritas ct audacia Rul torum O improborum hominum. O admirabilem illorum licentiam,
si enim liber hic a naturali philosophia esset delendus, ct ab Aristotelis operibus,diminutum esse fatebimur virum ictum, quem cunctasmentias perfecisse omnes praedicant,disciplina enim rerum meteorologicarum desideraretur. Deinde purium non esse Aristotelis librum ex prooemio constat,quod huic uolumini praponit,in quo quae dixerat in a bs libris,de quibus nulla est ambiguitas, repetit. Praeterea instituit uniuerse scientiae naturalis finem,quem cum attigerit dinem hinoris de natura imponit,cum igitur eo ordine, que hic proposuerat,processerit, quilibet potest coniicere id opus esseristotelis: Nec rationes,quae ab illis asseruntur, sint alicuius negocij. ab Olympiodoro diluuxtur ad primam igitur respondetur negamus nulla hic risto.uti obscuritate,licet si orationem rest xerimus faciliori incesserit uia,eo quod de rebus fatis singularibus egit,iuibus facilitas oratiovis maxime es necessaria,non adeo tamen a consueta philosophandi via discessit,qui enuntiarum in rationum obscuritate uteretur, fortasse hic obscurius quam in I bris de anima,ut nobis indicio funt nerba exordii, quando dixit se aliquibus dubitare, alia uero quodammodo attingere,faciliora
127쪽
tamen intellectu uidentur qua de anima dicta sunt, inquit Obmpiodorus,ob similitudinem inter id quod intelligit quod intelligitur, anima enim ibi animam cognoscit. Soluitur secunda ratio . id non esse praeter Aristo.consuetudinem,ut de aliqua re in alieno loco aliter curiat, quam ubi ex suus tractandi locus , quando enim ex proposito rem non discutit,uulgarem cir peruagatarus quitur opinionEeoq; mone,qi I est multis in or utitur, te uisionestius disserendi locus no est hic sed in libro de anima o de sensibilibus ubi propria aperit sententiam, usionemq; per intra mi ut lieni fieri docet.Ch mpiodorus eodem pacto soluit dubitationem de productione caloris a
Sole.possumus etiam dicere ut Aristoteles nomine attritionis S repercussionis late usus fuerit, cum proprie sit corporum. Ad id quod de Circulo lacteo allatum est re oondens Olympiodorus ait certa noprotulisse de eosententiam,veluti nobis uerba exordii id uidentu significare,quando dicitur de aliquibus dubitabimustalia uero a tinemus O circulum lacteum idfuisse dictu putat. Verum haec ex Psitio mila ambigua esl,locuturus enim in Goteles de circulo I cteo aliorum prius reiicit opiniones ronibusque deinde confirmat suam senteni am,quam non dicendum est attigisse sed conssanter credidisse. Et ideo negamus absurdum esse circulum lacteum fieri exsicco halitu,in aereque consistere , licet me non fugiat in re hac multas existere diffultates , quas alibi cum maiorem nacti fueri mus occasiolim,dissolumus.
Em UPERES T modo aliis explicatis,ut de operis utilita te disseramus, haec es enim hominum coditio, ut nunquarem aliquam aggrediamur,nisi alicui usui fore cognouerimus,utilitasque laborem omnem uincit. Multae autem sunt ut litates,quas ex hac Scultate accipimus, una tamen primaria est, quoniam ea pro comparanda felicitate quam contemplativa in huncupamus,adiuuamur es cnim pars scientiae Jeculatiuae in qua, ut in prima diximus praefatione,felicitas speculatiua cbsistit.Siuehac igitur parte latcilectus suam non adipiscitur perfectionemr: est etiam nobis magno usui multis in rebus lurimum medics facultati
128쪽
conducit,quae nefanitatem tueri velit,sive morbis mederi, prasiat quam maxime aeris qualitates dignoscere , O temporum malationes, regionis situm projicere,expedit etiam uentorum stantium naturam, juviosq; decurrentes, citcrrae speciem noscere,an sit arenosa,coenofa ct cuius facultatem referat,sic enim futura petcauehit, O qua presenti unt,abdiciet,quorum di ciplina his comparatur libris, neque enim ad factitatem parum confert situs locorum , pro qua tuenda di recuperanda non regio tantum sed regionis Io cus eligi debet. Si mihi cura alicuius ab ipsa infantia commissa foret,ex regionibus eam eligere, quae Srciliae in, in qua ualida temporis mutatio nonsentitur,est quoque huius rei inditiumfertilitas ct rerum omnium abundantia,ut non desit copia,boum, cuiusuum. auium Umecticarum, atq; siluestrium ocuplet ima est etiam mellis,olei uim,tritici uero tantum in nulla alia regione inuenitur ut uere dicipossit,uniuersi italiae horreum, cuius nullum est oppidum,cui regio haec copiam frumenti nonsuppeditet . nimia etiam fructuum ubertate plantae lasciuiunt,ex mineralibus uero nullum de-eli, ut uno uerbo complectar,nihil es,quod humano generi necessarium sit,ad uitamque conferat,cuius morea copia hic non sit. Pro regione igitur Siciliam admodum probo . Locum vero commodiorem nullum habemus in tota hac regione Messanae ciuitate, in qua perpetua est aeris temperies, ct habitatio saluberrima, quod raro maritimis usu venit, in primis autem tempore aestivo,quo a polos tetrionali flant uenti plurimum salubres O aeris temperiem agerentes, ciuitas etiam,ueluti decet,uersa est ad orientem septentrioni aliquantulum patens,habet autem partem sublimiorem montibusque positam,qua ad occidentem vergit,quae uero ad mare uersa est humiliorem. Meridionales uero uenti imbecilliorem quam in albi regionibus,habent uim,difrequentissime frigidiorem faciunt aerem.Huic demum nihil eorum,quae sanitati conseruanda , uitaq;prorogamde necessatria sunt,deficit.Treter caetera es genus piscis, quo filatis tempore hic vescimur, alibi uero rarum inuetn,in cuius esu mirifica tum suauitas tum delectatio est, ad similitudinem autESpathae,quam in 'oste gerit, Spatha nuncupatur. Sunt autem i fames,qui hanc colunt Ciuitatem,natura per acuti, di prudentes Ose omnium disciplinarum perit imos fore octendunt. Hactcnus de
129쪽
hae ciuitate illustri admodum, uiro, conssectu ornatissisa. a d rem no ram reuertamur,medicus itaq; huius facultatis, d qua multa perdiscat, et praesidio. Ab eadem no parum emolumenti Urologus capit,qui ex cometis S terraemotibus futura radicit, diu nationesque rerum exercens bcsta, principum exitus p noscit. Hee Moralis philosophussus es destitutus auxilio, pluris. timque huic disciplinae debet, traditur enim hic in mundo hoc inferiori via hil semper flabile ct firmum permansurum, em neque Iragile in caducum esse, ut quod ante fuerat mare aridum sit euasurum,montes ero recipere piamtiem. Cognoscuntur etiam uari, rerum casus, ct incerti euentus,que cum Moralis perceperit, rebus humanis di mutabilibus non considet, quinetiam appetitus compescet, animamq'uirtutibus exornabit. Haec quoque doctrinanautis in ricolis auxiliatur im enim facile uentos uehemetites in immoderatas pracognoscent tempestates, si uero teporum uarietates, coelique mutationes, qusque segetibus sit tempestas euentura. 2 ulla tandem est ars,nullaque facultas,qua ab hac disciplina non exposcat auxilium. Alacri itaque laetoque animo quilibet proii ea capessenda conari debet, nullique labori para , ali cendum . Et de quarta Praefatione hae hin . selix fugii dicta, ad quintam pera transeuntibus.
130쪽
Autoris institutum proponitur.
UISU tam uecors,qui clan rerum naturas ordian que respexerit,mundum Dei prouidentia 'administrari non cognoscat j huncq. rebus humanis non sol mi uniuersis,uetam etiam sim lis consulare Unicuique apertum perspicuumq; sit, neminem magnum sine aliquo afflatu diuino unquam fuisse. Recid admodum hominum rebus Deus peroexit, tum nasci Aristotelem permiserit , a quo tot commoda nobis dari O im partiri videmus, in quo procreando natura omnes fere uires com sumpsit: hic nemini secundus , ab eoque secundus plurimum distat. Quis unquam plura in communem utilitatem hominum attulite Cui maior gratia es habenda e hic ut ueritatem tenebris inuolutam aperiret,maxime elaborauit,remotus semper ab odio oeamicitia ab omniq; animi assectu, ut uirum decet philosophum veri amatorem. Nemo unquam vaturae iccreta in quaecunq; comti conplexu contincntur ubtilius rimatus est, hic methoricae praecepta tradidit omnibus numeris absoluta,a quo po eriores, quicquid boni dixerint, acceperunt. Tatefecit,que ad Poeticam spectabant, utinam aliqua non desiderarentur,quae se edidisse fatetur. Monimeta reliquit logicae, eamque in artem redegit, quae ante eius tempessatem rudis O impolita i rat. Vniuersam etiam Dialecticam complexus ess,hic tandem acri iudicio summaque breuitate Morallu, turalium, O Diuinarum rerum tradidit disciplinam,resque omnes eo studio ac uigilantia descripsit,ut no modo doctiorem, sed nec