장음표시 사용
111쪽
tunc illa ex procreantis humoris vacuatione: at si fuerit impacta, st vacuati nem sequi debet alteratio, qua in contrarium statum mutetur. Hic etiam prae stat recensete, intemperiem variis modis remoueri: vel enim facta est Et confirmata : vel futura est: vel partim facta, partim futura: quae facta est, simplicem& exactam curatione exigit: quae si curationem prophylace permittam deiid rati ut exempli grati curatio simpliciter est,cum febre in habitu balneo hum etante& refrigerante sanamus: aut febris ardentis torridam illam intemperiem potu frigidae curamus. Curatio vero cum praeseruatione facta est, quando in quartana utimur medicamento expurgant et atram bilem, de in tertiana bilem flauam scammoneo purgamus: nam ex hoc futuram occasionem prohibere im rotendimus. I cc si vera sunt, patet,intemperiem simplicem minime postulare sua natura vacuationem aliquam, nedum illam,quae fit venae sectione. Si enim nullus humor subest, a quo fouetur illa,cur vacuatione utendum est Quae sanati nis ratio esse potest, si vacuetur. quod in corpore pediret retineri 3 Aliud sane remedium est vacuatio, aliud alteratio: illam semper indicat copia, hanc autem qualitas: qui haec non distinguunt , errore turpi medicae artis fundamenta confundunt. Quicquid ab alio indicatur, id semper indicatur pro natura indica tis : quia igitur naturae indicantes diuersae sunt atq; contrariae, ut abundantia Scinanitio, indicata etiam erunt diuersa: abundantiam sanat inanitio, inanitione curat abundantia. Qii ergo imaginabimur, intemperies sine humoris praesen- mitia sanari posse vacuatione 3 Haec in uniuersali ostendunt, nullam intemperiem simplicem postulare vacuationem,in particulati vero sanguinis missionem non conuenire intemperiei calidae, haec demonstrabunt. Primum nulla est intemperies calidior ipsa febre, ut quae maxime videatur reserre naturam ignis, ut ex Galeno demonstrauimus, libro primo nostrae tractationis de febribus. Huius morbi indicationes dum Galenus persequitur,libro octauo Methodi medendi,& aliis in libris frequentissime, dicit indicari duntaxat refrigerationem &humostationem, propterea aquam frigidam est e perpetuum remedium febris, quatenus febris est, nunquam vero ab illo scriptum fuisse memini, remedium esse vacuationem, ac multo minus remedium esse venae sectionem. Alioquin s ciconueniret in omni febre in habitu, in qua tamen abstinendum est e, ab hoc rhimedio adeo verum est, ut nihil verius. Cur praeterea non mittitur sanguis in omnibus Ephemeris 3 Cur Galenus eos deridet, qui in omni febre phlebotomiam exerceri debere voluerunt, verba illius sic habent, libro aduersus Erasisti leos Romae degentes: Sed qui nostra tempestate febres cunctas in principio v nae sectione indigere putant, non mediocri hercle noxa aegrotos assiciunt. Haec ille. Quae si clarissime demonstrant, non conuenire venc sectionem in omni febre, multo certetapertius ostendunt, neq; in aliis intemperiebus calidis conia ni re. Scribamus hoc loco, quid Franciscus Cirochus Fulginas illustiis in Vmbria medicus,&mecum multis amicitiae ossiciis coniunctissimus, putauerit re- Ospondendum. Sentit ille, non esse mittendum sanguinem in omni intemperie calida, sed in ea duntaxat,quae magnus sit morbus, ut puta quae in suo genere maxime excedat, admittens, nunquam vigere indicationem de sanguine mittendo nisi morbus extiterit magnus. Ad haec vero non indicare intemperiem eiuscemodi vacuationem prima quadam indicatione, sed veluti ex accidenti, quatenus vim habet refiigerandi. Ergo indicari ab intemperiet icis masseuerat ut magnum quoddam auxilium ac refrigerans, addit m praeterea, venae sectione in hoc morbi genere institutam nuncupandam esse euentativam, nosq; non bene distinxisse in partes duas venae sectionem, cum dicebamus, aliquam esse v cuatiuam aliquam reui l suam, quoniam euentativa illis addi&numerari de- sobebat. Postremo etiam asserit in intemperie admittendam venae sectionem re uulsonis gratia, quia ad omne calidam intemperiem humores facile attrahuntur ne id contingat,venae sectione anticipare oportebit. Galenumq; dc Avicen
nam huic opinioni non adueclari ostendere quidem conatur, quandoquide ille in v. Meth. de alibi etiam satis frequentet venae sectionem refrigerare dicit,nani agens
112쪽
agens de vacuatione usq; ad animi deliquium , ait, totum corporis habitum statim refrigerari,&in contrarium statum deduci. Hic vero in quarta sectione primi libri habet eiuscemodi verba in capite vigesimo: Ad eundem modum,& qui
membra interna imbecillia ex calida intemperie obtinent, his enim vere ineunte sanguinem detrahere expedit, licet nullum plenitudinis symptoma apparet.J Quibus verbis apertissime docet in intemperie sine materia, venae secti nem ad in inistrandam. Haec ille suis ad me literis Liceat nunc mihi veteri serii ta inter nos amicitia, libere, pro mea alioquin consuetudine, & pro more maiorum scribere,quid sentiam.Si intemperies indicat venae sectionem, aut id habetio quatenus est intemperies, aut quatenus magna, si ut intemperies. omnis it que eandem habebit indicationem,neque enim maior de una, quam de alia r tio esse debet, cum vniuoce dicantur, si, ut magna est, hanc indicationem habet omnis magna intemperies eandem habebit, non igitur calida magis. quam frigida humida quam sicca,sanguinis indicabit missionem 1 Deinde magnum, re paruum sunt differentiae rei, cum de intemperie loquimur, erunt dii fetentiae intemperiei. Quamobrem indicabunt differentiam generis indicati, est autem
geneticum indicatum in ipsa intemperie, alteratio, d :sferentiae alterationis, erunt magna alteratio, parua alteratio, alteratio calefaciens res gerans, humectans,isiccans,aut complicatis qualitatibus facta. Pr terea,quod indicat aliquid, et o illud pro sui natura semper indicat,ut superioribus l: bris dictum fuit, si calida intemperies magna indicat venae sectionem, eam semper indicabit, quomodocunque indicet, siue principaliter, siue ex accidenti, at non semper haec deducitur indicatio, ut febrium exemplo supra diximus, quae res in aliis etiam calidis intemperaturis vetitatem habere nemo inficiari potest. Alioquin cur Galenus dum causas persequitur doloris capitis,a simplici intemperie proficiscentis, nu- quam venae sectionem proposuit 3 Intemperies magna supponitur symptoma
plurimum, acerbum, molestumq;,tamen neque ratione reuulsonis aliquando singuinis missionem proponit; quem auctore imitantur omnes unanimi consensu. Amplius nem conuenit hoc remedium, ut refrigerans: Nam venae sectio 3o remedium non est refrigerans, sed est materia remedii vacuantis , quae aliquando etiam excalefacit, ut parum infra docebimus: aliquando refrigerat ex eu cuatione sanguinis.&spirituum. At hac ratione refrigerat etiam reu barbarum aloe, absynthium faminoneu,ac id genus quam plura vacuantia humorem bitiosum: idcirco intemperies calida non magis sanguinis missionem, quam pii gationem indicabit, cum si rectius est sentiendum, neutrum indicat: quand quidem non indigemus refrigeratione facta ex humorum vacuatione quorum copiam abesse profitemur ex Thesi, verum eam praecipue exoptamus, quae fit medicamentis alterantibus, & determinate contrariis sanandae dispositioni: quia omnis morbus suam habet determinatam cotrarietatem. Adde, quod ne- o que ratione reuulsionis conuenire potest: nam ubi supponimus indieationis huius necessitatem, statim etiam ponimus intemperiem non elle simplicem. e Reuulsio enim, ut diximus libro huic tractationi dicato, remedium est pro hi x morum fluxione excogitatum: hac de re, haud amplius, dum revulsioni opera damus, incumbimus simplici intemperaturae. Deinde vero ponamus etiam venae sectionem id praestare non bene colligitur eam esse necessariam: p )tcst enim subueniri purgatione, ut Galenus docet libro de ratione curandi per venae sectione quando agens de rheumaticis affectionibus dicebat cotiderandii esse, quinam humores coaceruentur, in iis enim quibus sanguis conssuit ven; secti', in aliis vero purgatio adhibenda. Verba illius m hunc habent modum: Meritoto igitur liis curandis scopus es , no ea acuatio sed corporis totius roboratio: quamquam tamen curationi; inii tum illis anuiso oriatur sanguine. Si vero excretiae
ta qualitate praua fuerint, purgationem adhibemusi de nonnullis interpostis
verbis, inquit: Eadem ratione iniis. quibus pars quaepiam grauiter icta es aut utcunq; aliter incip:entem habet phlegmonem: eam. si magnam fore suspicamur curationem ab inanitio re auspicainur, aut purgatorio medicamine exhi
113쪽
,8 HORATII A vGENII LIB. II li
bito, aut vena incisa, prout nimirum alterum altero magis conuenire iudic mus. J Sed quomodo si scopus in his non est evacuatio sed corporis totius rob ratio, principium curationis exorditur ab euacuatione, aut sanguine mi ita, aut purganti exhibito medicamento 3 an quia loci affecti corroboratio primus es Escopus in inuentione, in executionedon est primus: quia hanc semper praecedere debet necessario scopus euacuationem decernens. Verum loci liurus explanatione praetermissa,non potest ab aliquo negari,quin aut purgatio, aut tanguinis mi illo debeatur gratia reuulsionis, pro varia humorum confluentium conditione: atq; ideo non posse concludi in calida intemptae magis venaes ctionem, quam purgationem conuenire gratia reuullionis. Dicent fortassis id i*contingere, quando humores iam fluere incipiunt, ut quando nondum stuunt, sed ili uri sunt ratione praeseruationis incidendam esse venam. Hoc autem, quam sit absurdum, neminem latere arbitror, qui in artis operibus fuerit vel mediocriter exercitatus, ut qui sciat easdem pro praeseruandis corporibus quas pro curandis,uenas incidi debere,ut etiam nos docebimus libro septimot rach tionis huius. Sed locum praetermittere Galeni non postlim pulchrum, re in ha materia ut sic dicam irrefragabilem,in quarto Methodi medendi, capite sexto, in quo ex proposito de reuulsione humorum agens,ita scriptum reliquita Quinetiam si iis,quae iam dixi, illud quoque adiicias, nempe quod ipsum, qui redui
dat, succum vacuandum esse Hippocrates suadet, alias sangui nis detractionem x in adhibendo, cum videlicet is vincit: alias pharmacum, quod ad bilem flavam, vel atram, vel pituitam educendam vim habeat dabis. Illius interim in omnibus iis non immemor, non esse viceris, qua ulcus est , ullam id genus curationem, sed vel vitiosi, qui colunctus est succi,vel redundantiae,vel ptilegmonis, vel he petis, vel eius generis alterius.l Haec ille Quae ex industria proferre volui in me dium,ut unusquisq; perciperet in ipsa intemperie si aliquando sanguis mittitur, id non fieri ratione intemperiei, sed ratione multitudinis sanguinis, aut fluo is eiusdem, atq; hac de causa indicationem vacuationis sumendam a multitudine: reuulsionis vero a particula fluxionetentata. Postremo videre non polsum, quomodo valeat haec ratiocinatio: calida intemperies magna remedium ma- 'gnum exigit: itaque sectionem venae indicabit,quasi quod alia magna remedi a V non sint,magnum remedium est purgatio, magnum potus stigio balneum frigidae crudelis chirurgia membruamputans, aut candentis erro corpus adia rens, sectio abdominis pro vacuatione hydropicorum excogitata, aut in thorace pro emptimate expurgando, victus tenuusimus, aut simpliciter, auta arxtremo &siqua sunt eius generis alia. Cur igitur unam venae sectionem magis indicabit dispositio haec immaterialis, quam aliud magnum remedium, vetio-mnia simul A magno morbo indicatur magnum remedium in genere, at nullum speciatim, nisi magnus consideretur morbus secundu propriam naturam.
ut primo libro tractationis huius declaratum fuit. Caeterum quod attinet ad G - olenum, qui refrigerari totum corporis habitum a venae sectione dixit, eius cm .sententiam, ut fere omnes, admitto libentissime, sed ea refrigeratio non fit, nitipos E eu acuationem multitudinis:quam ob rem non supponit simpliceni intem, operiemsed cum materia: nostra vero disputatio est de intempetie,sine humor is praesentia. Videbitur fortasse dissicilior locus Avicennae: verum neque hic aliquam habet dissicultatem, si eius sententia intelligatur ut debet. Docchio hic breuiter quid sit sentiendum. Nunquam putauit Avicenna, in simplici intemperatura vacuationem conuenire per venae sectionem, sed tunc, cum intempe ries adest cum materia aggravante, Scopprimente vires. Etenim supponit ibi
imbecillitatem adesse virium: hic ego petierim, quam imbecillitateni indicet, scinum eam quae fit ex dissolutione substantiae virium, an quaesit ex aggravatione earundem; minime priorem intelligere potest imbecillitatem, quia huic non debetur vacuatio aliqua,nedum ea,quae fit venae sectione: quae enim imbecillitas gigiti tuta dissolutione spirituum, hans sanat plenitudo : ut dicebat Hippocrates in secundo Aphorismorum, at si secundum intelligat, iam quidem conclusum
114쪽
lusum est, hanc ipsam esse intemperiem cum materia, non simplicem, quemadmodum ille supponebat; Rursus quia adesse calidam dicit intemperioni, materiam i grauantem vires, eam sanguineam esse oportet, qua loqui iein a bili sis excrementis ob tenuitatem suae substantiae, Acilemq; dissipationem non aggravantur vires, neque fieri solet imbecillitas ratione aggravationis. Hinc i quitur, necessario adhibendam esse phlebotomiam: qua vacuatur sanguis, cxonerando naturam eo, quo veluti sarcina premebatur. Ex iis deduco propositum contextum illi,neminima quidem ex parte,fauere, sed omnino nostram opinionem confirmare. Alia etiam potest esse explanatio loci huius satis accom- 1 o modata, nempe ut statuamus, Avicennam loqui de intemperie simplici (hoc enim ego perlibenter admittere volo in earum gratiami cui venae sectio conueniat ratione praeseruationis ab indicatione sumpta, non a morbo facto, ut ab i n- temperie,sed a morbo suturo,nempe a materia,q uae illam intemperio adaugere fouere posset. Pro dilucidatione solutionis huius est animaduertendum, liquando indicationem in euacuatione sumi a materia morbum efficiente, aliquando autem ab ea, quae licet morbum non faciat, nihilominus adaugere de fouere posset. Hanc rem illustremus accommodatissimo exemplo: Sit intemperies calida in cerebro contracta ab insolatione, non adsit adhuc materia illam fouens aut adaugens in cerebro, sed tamen maxima suspicio sit, ne confluat,ao quod coniectabimur primum ex vehementia caloris, S doloris contracti ab extrinseca causa; deinde ex totius corporis plenitudine: tunc, quamuis adsit simplex illa intemperies in capite, nihilominus conueniet venae sectio ratione praeseruationis,ne scilicet attrahatur ad caput imbecillum ob inteni periem contractam sanguinis copia, fluere alioquin parata, aut ob totius plenitudinem, axit ob imbecillitatem loci, aut ob calorem & dolorem. Verum eius emodi indicatio non sumitur ab intemperie simplici, ut talis est, at a totius plenitudinc, atque ab eo, quod futurum est: sic sane indicatio non est, nisi ex li umore, aut sta-ente, aut parato ad fluxionem petenda. Demus hic aliud exemplum: Sit Socrates, qui patiatur a natura, aut ex aliqua accidentaria causa calidam in veniri-3 o culo imbecillitatem, sine aliqua materia. Confluat postea ad eam sedein biliosum excrementum a iecinore calidiore, ut saepe fit,indicatio ei si refrigerandi calidam intempetiem simplicem vigeat ratione morbi contracti: nihilominus tamen executioni demandari non potest, nisi prius affluxum inhibeamus hum rum ad ventriculum: quae res fiet vacuatione accommodata, aut picra, aut reu- barbaro, aut alio eiusdem facultatis: haec medendi ratio non pertinet ad intemperiem, ut intemperies est, sed ad futura mala praecauenda indicatione petita a
materia confluente aut confluxa: a qua augetur maxime intemperies, aut saltem non mediocriter fouetur. Hunc casum multo antea a Galeno lib. I. M
thodi medendi, fuisse propositum scio. Res in hunc modum habet in proposi-
o ta re: nam si fuerit intemperies calida cum imbecillitate quarundam partium, vereamur i, ne ad locum affectum confluat materia sanguinea inflammati nem factura, aut saltem augmentatura, venae sectionem ratione praeseruationis
adlii bebimus, atque siue hoc, siue alio modo interpreteris, opinio a nobis proposita nullam dissicultatem habebit. Adde praeterea,communem esse omnium explanatorum consensum, Avicennam ibi minime locutum fuisse de intemperie simplici, sed de intemperic cum materia grauante particulas; neque ex multis eius loci explanatoribus inuenies aliquem aliter sentientem. Haec volui diis xisse, sic postulante instituto nostrae tractationis, de in gratiam ipsius veri.tatis, qua nihil aliquando prius apud me fuit, non autem so ut amicis sinat hominis opinionem
115쪽
C A P. II. cacochymia non indicari anguinis missonem; Ioannis Fernelii
SE d longe dissicilior est alia disputatio, an scilicet in cacochymia sanguinis
detractio conueniat, tum quia Galenus non videtur sibi ipsi (ut quidam recentiores Medici dixerunti undique constare, tum etiam quia recentiorum qui hoc tempore vigent, non una opinio est, ita ut illud recte in hac materia dici posse uideam, adhuc sub ipso iudice lis est. Quamobrem propositis primum
aliorum opinionibus, & diligenter nostra consuetudine examinatis, conabi- id muros tendere veritatem, atque praesertim Galenum semper fuisse in hoc argumento sibi ipsi maxime consentientem. Ioannes itaq; Fernelius propositae suae quaestioni satisfacit his verbis: Simplicem venatum cacochymiam secta vena minuere tutum est ac utile , copiae tamen ac virium ratione suscepta: licet enim in hac, dum vena secatur, omnes humores aequabiliter prodeant, eadem i, ac ante restet humorum portio, quoniam tamen detracta oneris portione, quo natura premebatur, vires nihilo imbecilliores, sed alacriores plerumque evadunt, quod reliquum est, facilius ferunt, minoreque negotio demunt atque conficiunt. Ita sane per continuas febres cum humorum summa, etiamnum cruditas & putredo in venis est, plerumque misso sanguine urinae, quae rubeae, crassae, tota perturbatq fuerant, mox puriores apparent concoctionisque notas exhibent.
Ita quidem ex artis principiis isthaec praecepta duci videntur, atque stabilire, ut in secanda vena, perinde atque in diiudicandis licibus, facti quam iuris quaestio saepe sit obscurior.J de parum infra addidit. itaque ex iis solum notis, quae
uniuscuiusque humoris exuperantiam denunciant, venae sectio tuto decerni poteth: haec una omnium humorum, qui in venis maioribus conditi stant vitio, expedite succurrit, eosque liberat: si illinc, non autem ex male assectis visceribus originem habet: tum enim sui aliquando plenius exequemur) pi aestantior accommodatiorque expurgatio.J Haec ille. Quae limitationem atq;maiorem linea quidem sententia dilucidationem postulant. Si enim per ca- socochvmiam venarum intelligit plenitudinem, quo ad vires, nihil est quod faciat dii sicultatem: si vero abundantiam illius humoris cum sanguine dicet e vult, qui a natura sanguinis dissideat, id utique non videtur mihi habere verit rem . nam primum subuertitur illud commune Medicorum omniu decretum, quo passim non Galenus modo, sed alii in uniuersum utuntur, humores quantitate peccantes venae sectione, qualitate vero purgatione corrigendos: at hic proponitur simplex cacochymia in venis existens. Addito his, videri mihi ex hac opinione subuerti indicatione curandi. Nam ubi in venis bilis excreme titia contineatur (sic ponamus: sanguini permista, scopus Medici non est eu citare sanguinem, cum illius causa nullum adueniat malum, at bilem purgare: Diic enim sanguis redditur purior atq; sincerior. verum quia permista est sanguini, opus est illam segregare, quae res scri non potest venae sectione, utpote quae confusos omnes humores evacuet, sed hoc munus solius est purgationis, ut a Galeno traditum est libro de facultatibus purgantium medicamentorum, de nobis ita commentariis illius libri declaratum. Deinde urget, quod si verum est, quod talia purgare oportet, qualia debent purgari, ut frequenter admonuit Galenus & Hippocrates in hac actione quae si venae sectione,humores vacu mus qui educendi non sunt: quinimo multo maior est quantitas humorum,qui boni cum sint, vacuantur, quam portio humoris peccantis, una siquidem bilis consistit in venis expurganda, nos vero huius educe q causa simul euacuamus sos anguinem, in quo quatuor insunt succi, siue partes sanguineae humano co poli maxime utiles, cum nutriant singulas partes, & calor naturalis a sanguine perseuerantiam habeat, ut recte a Galeno dictu fuit. Consimili argumentandi ratione utitur ille aduersus Erasistratum proponentem inediam pro vacuati
ne sanguinis confluentis ad phlegmone, inquit ille: Inedia totu corporis habituru
116쪽
tum aequaliter euacuat, & carnes colliquat, sed istud (inquiti nequaquam conuenit: cur enim quis id evacuet, quod euacuatione opus non habet 3 aut cur liquet carnes, cum sanguinem Libtrahere liceat sic pariter ego inquam,cur sanguinem euacuas, si bilis purganda est eur eum vacuas humorem, cuius conseruatio in corpore maximam utilitatem assert ob has causas, ac etiam alias,
quas explanabo infra,haec Fernelii opinio suspecta videtur mihi. Sed certe plurimum detestanda est aliorum sententia, qui contendunt in omni cacochymia, quocunque loco adsit, venae sectionem conuenire, modo tamen magnus existat morbus. Hic quidem nullam amplius adhibendam esse distinchionem com ro sulunt, sed statim confugiendum ad generosum hoc pr.esidium, siue fuerit ca- cochymiaab humoribus calidis,sue ab humoribus frigidis procreata. Hcc sane adeo absurda opinio est, ut hactenus absurdiorem fortassis inuenire non licii rit : nam qui in omnibus magnis morbis emissionem sanguinis admittunt, quando calidi, acresque humores faciunt negotium, sue in venis . sueextra umnas contineantur, modo tamen vires vesidae sint, quamuis aberret a scopo, thmen probabiliorem habuisse opinionem videntur. verum quia horum opinionem reptobauimus libro primo tractationis huius, hoc loco non est pluribus redarguenda. Quandoquidem de eo argumento amplius nolo dissetere, quod semel a me accurate pertractatu fuit, cum sciam superuacaneam loquacitatemeto esse, eadem eisdem de rebus inculcare, in quod vitium recensores medici quilidam non modo bis terve, sed quater, vel etiam saepius in niuitis commentariis,& libris eadem de eisdem iterantes, incurrerunt: ego vero cum quid semel rationibus firmaui eo postea in aliis libris utor, eiusque summatim facio mentionem,&me id alibi ostendisse commoneo. Quid igitur sentiendum 3 Nempe in
cacochyinya exquisita,sive sit in venis, siue extra venas, non conuenire venaes
ctionem: at in ea, quae non ita sit exquisita(quam etiam haud immerito pleniti dinem secundum quid, vocare possumus inutile non est remedium, utrumque declarandum ex Galeni placitis, ne in hac re tanti alioquin momenti studiosae iuuentuti deesse videar. Libro sexto de sanitate tuenda sic scribit: At si sannui-3 o nis quide abundantiam corpus accumulauit, mittendus is est, sin vitiosum sum, cum, vacuandus, hic medicamento est, quod superantem humorem purget JEt quarto eiusdem tractationis libro, extimandum est, (ait cum sanguinis necopia, an cum crudis humoribus, an per se solus consistat vitiosus succus, qui lassitudinem creat: nam si cum sanguinis copia, aut vena incidenda, aut aliquid quod tantundem valet, agendum. sane tantundem possunthqr.Quibusl, mo rhoides sunt retentae,si has emiseris: si mulieri menstrua consuetudo cessauerit hanc prouoces si quibus horum nihil est, si malleolos scalpello incides: post haec aluus eo medicamento deiicienda est, quod maxime accommodatum malo succo sit. quod si vitiosi tantum succi, hique citra sanguinis copiam subsint, o purgatio petenda est,quam infestanti excremento si accommoda.J Atq; rursus indecimotertio Methodi medendi de missione sanguinis hoc modo locutus est: Has vacuationes indicat ipsa copia: sicut etiam succorum vitium redundantis
succi purgationem & alibi rursus. Nam quoniam tinquiti alii prius, quam ad
exactum sanguinem nutrimentum peruenit, veluti semicocti sunt. alii prorsus incocti, crudique: alii paulo absunt a sanguinis forma rursus alii sanquinis faei endi, seu lutita dicam sanguificationis veluti ultima pars, qui utique cxcessii caloris proueniunt quorum alii paululum, alii plus, alii plui imum a sanguine recesserunt ubi paululum,uel citra sanguinem restitum,vcli cra processum est, audacter mittendus singuis est , ubi plus consideratius agendum, ubi plurido mum, in his nullo modo mittendus est. Inispicere vero, & quantitatem conuenit, ut verbi gratia, si bonus sanguis exiguus sit, reliquus vero succus plurimus, utiq; in his abstinendum est a sanguinis detractione, sinis quidem exiguus, sanguis vero copiosus a id acter incidenda vena est. J Alios praetermitto Galeni locos cum hi mihi sint satis ad comprobandam primi pronunciati veritatem Caeterum quod attinet ad secundum, animaduertendum est,cacochvmiam ex itii,
117쪽
sitam dici, quando humore excrementitii nimium abundant, siue in venisue extra venas,atque siue putrefacti sint, sime non sint putrefacti, ut alio in opere a nobis demonstratum fuit. No exquisita vero quando citra putioris partis se guinis incrementum, aliqua ex tribus superabundat, vi sanguis biliosus, pituitosus S melancholicus. Dicitur haec cacochymia quia multitudo non est, quoniam neque omnes succi venarum, veteri seruata proportione,adaugentur: ne que virus aliquis, aut duo increscunt cum puriori sanguinis parte. Porro ut pribot affectus vitiosi succi, sic hic posterior duplex statuitur: aliquando enim suc- .ci putrescunt, aliquando in venis citra putredinem increseunt, ubi sanguis putrefieri incipit,magis refert affectus naturam cacochymiae : ubi vero id non pa- xc titur, ad plenitudinis naturam proximius accedit. Hunc igitur recte vocabimus milium, quatenus humor a sanguinis natura non distat ; eatenus cacochymia simpliciter non est. Quatenus non est adaucta purior sanguinis pars, smplex multitudo nuncupari non debet. Putrescens vero sanguis dupliciter potest allectus esse, aut putredine incipiente leui quidem illa,qua cum adhuc bonitas naturae consistit, haecque adhuc dicitur plenitudo (inquit Galenus libro sicundo Aphorismorum decimo septimo aut putredine sordida,& consummata: haec amplius dici non potest plenitudo, utpote qtiae in exquisitam cacochyminam degenerauit. Igitur haec plenitudo secundum quid, siue cacochymia, non
exquisita sanguinis emissione tuto admodum corrigetur. Causa est huius rei, tu quod venae sectio alia de ratione instituta non est, nisi ut vacuetur sanguis : at vacuandus est. cum redditus est naturae inutilis: sit inutilis dupliciter: uno mo do cum putrescit, alio modo cum adaugetur, ut Galenus docuit nono Methodi, capite undecimo. Ars ipsa, cum sanguinis partes in venis adaugentur, aut a natura sua mutari iam incipiunt, non inuenit aliud opportunius praesidimn v cuationis ipsa sectione venae: non enim datur pharmacum sanguinem expia
gans,& per inferiorem partem colhquans:praesidio igitur opportuniori destituta, ubi sanguinis aut bilios, aut melancholici, aut pituitos abundantia invenis consistat, protinus corrigenda est vena incisa. Hac ratione in ardentissimis febribus,quarum fomes est sanguinis tenuissimi,& bilios abundantia semiputre- s ostentis. (Nam ebullitione, de caliditate magis quam putredine facit negotium tuto venam incidimus: sic in quartana si sanguinis melancholici,de crasti adfuerit plenitudo, Galenus hoc genus admittit praesidii , admonetque abstine duin si procrasso,dc nigro,tenuis,& flauus apparuerit primo ad Glauconem,c pite duodecimo. In lethargo in quo pituitosus increuit sanguis, phlebotomia am exercendat nesse docuit libro decimotertio Methodi, cap. primo vi quamuis id ratione reuulsionis factum fuisse nemini sit ambiguum. Hoc distat huius plenitudinis secundum quid curatio a plenitudine absoluta, quod haec mai rem quantitatem sanguinis euacuari posse indicat, illa vero minorandum inanitionem suadet, quia in superiori aequalis vacuatio succorum omnium exce- odentium fit in alia non fit aequalis sed simul cum una parte, in qua inest vitium,
aut in mala qualitate, aut quantitate, vacuatio fit aliarum trium secundumn turam optime habentium, admittenda est tamen, quoniam alia non datur via, qua commode sanguinem illum ex venis vacuare liceat. Alia est praeterea plenitudo secundum quid, affectus, inquam, permistus ex malo succo ,& abunda tria sanguinis, in quo utroque indigemus remedio purgatione,& phlebotomia, unumque substitui potest loco alterius, si forte contigerit venae sectionem s isse praetermissam, ut Galenus docuit libro quarto de tuenda senitate.
viis rationibus in Caco bruma et en monem indicarim Dra Nouatores bitrentur.
QV A ratione in malorum succorum abundantia conueniat venae sectio, superiori capite demonstratum est a nobis. Nunodoceamus,quibus rationi-
118쪽
biis moti Medici quidam nostri temporis contrarium sentiendum esse proba init. ubi enim illorum fuerint dissicultates explanatae, iam nihil amplius reliquum babebit prima haec pars nostr Methodi,qua inuestigare conamur,quid
vere indicet venae sectionem. It ad arbitrantur, in cacochymia venae sectionem conuenire, primum quia phlebotomia est evacuatio uniuersalis , qua omnes humores educuntur e venis: si in illis continebitur praeter naturam aut biliosum, aut melancholicum, aut pituitosum, aut serosum excrementum sanguini permixtum, cur aperta vena una cum sanguine non profluxerit 3 Quid impedimento erit huic vacuationi deinde vero Auiccnna in cap. to . sectionis quarto tae primi libri,asseruit: venae sectionem conuenire,aut propter sanguinis quan-xitatem, aut sanguinis vitium, aut utriusque causa: eius verba habent in hunc
modum : Praecipue vero secanda est vena duplici hominum generii nempe vel morbis obnoxiis, ut qui in cos currunt, ubi singuis exuperet: vel iis, qui in nos iam inciderunt: iis enim omnibus, vel propter sanguinis exuperantiana, vel eius vitium, vel utrumque sanguis detrahitur J At vero sanguinis vitium id est cochymia. Praeterea conuenit in febribus putridis venae sectio, etiamsi non sit necessaria: at illas a malis succis concitari adeo certum est, ut certius nihil e se possit. Au icenna in eodem capite id exposuit, cum dixit: Nonnunquam etiam in ipsis febribus fit venae inciso, licet ea opus non sit, ut materia imminuta, a o reliquum natura facilius euincat, praesertim ubi habitudo, aetas, vires, & reliqua consensiunt. J Quam rem multo antea dixerat Galenus lib. H. Methodi in dendi, cap. i s. Ad haec vero nouatores quidam nostri temporis in hune fere modum ratiocinantur. Phlebotomia tunc est necessaria cum adsunt scopi ve nae sectionem indicantes: atqui in s mplici cacochymia adsunt eiuscemodi se pii in ea igitur phlebotomia necessaria est: assiimptio nullam habet dissicuit tem ; minis probatur ex duplici scopo, qui ad remedii usum requiritur, magni, tudine sei licet morbi ta virium robore. Etenim quod magni morbi a cacochymia fiant,adeo certum est,quam quod certissimum: vires autem validas exist re, quae proxime diximus, apertum faciunt. Confirmant praeterea a simili. Nam
3 o quem a d modum in plenitudine non solum conuenit venae sectio, sed etiam purgatio, Galerii testimonio quarto Methodi, sexto, ae quinto de sanitate tuenda:
Sic etiam in cacochymia utrumque remedium tuto poterit administrari, huic cacochymiae conuenire purgationem, sed mordicus negant solam conuenire. Putant j praeterea, Galenum hoc passim docuisse cum disputans aditet sus Erasistratum ut illi dicunt, ostendit, venae sectionem perperam in sola syndrome plethorica obseruari, cum multoties sanguis mittatur sine plenitudine: atque etiam haud semper plenitudine praesente liceat venam secare. Deinde vero si humores a sanguinis natura distiterint, atque fluxerint ab una parte, ad aliam ratione reuulsionis venae sectionem conuenire, minime autem purgationem o contendunt. idcirco in phrenitide, in lethargo, in crudorum humorum co- p a. aliisque id genus quam plurimis affectibus a sola cacochymia procreatis, phlebotomiam admittendam esse, omnes probati auctores unanimi consensu voluerunt. His etiam addere oportet illa, de quibus primo libro mentionem fecimus. Sed iam cum his disputemus.
CAp. IIII. uomodo venae sectio uniuersiis sit vacuatio, qua hac de Ga s
POset ut A r hic locus, ut primum in genere doceamus, quomodo venae scinctio uniuersalis nuncupetur vacuatio, atque virum ex hoc principio recto deducant conueniret illam in cacochymia. Cum igitur profluens, liquid usquest sanguis. quisquis secto loco vicinior existit, primus exilit, deinde qui illi iunctus continuatusque est, deinceps vero totus, non modo e venis de
119쪽
arte iis, verum etiam ex visceribus, & ex habitu corporis emanat. Est enisti a Smirabilis quaedam continuatio, seriesque venarum, per quam sanguis sic totus transfunditur, ut patente via uniuersus plerumq; cum anima excedat: fit autem sanguinis per venas ta arterias transmissio, dum toto corpore analogia quaedam
de aequabilitas sit, nam inanitae & indigentes partes fibris obliquis trahunt e plenioribus. re pleniores illi subsidio veniunt, copia is grauatae in vacuas illas onus sutim deponunt. Adde quod fusus& liquidus humor sponte sua decliui
res, inaues m regiones consequitur, in easque procumbit. Hac igitur ratione corpus uniuersum euacuans, de omnes humores educens, ex quibus constituitur natura sanguinis, uniuersalis euacuatio non immerito nuncupabitur. At iocerte non aequaliter educit omnes humores,totumq; corpus vacuat; cum enim
partes ordine quodam constitutae sint, prius re magis e propinquis, quam e distantibus, cumque aliae venae in alias propagentur partes celerius atque validius ab iis, quae e directo, quam quae ex transuerso suae sunt, hauriet. Verum putant
quidam, phlebotomiam non esse uniuersalem vacuationem, hac solum rationet moti, quia duntaxat a venis sanguinem euacuat, non a toto corpore: at in diam , ae motus animi &corporis proprie nuncupari uniuersales, quia tum v nas, tum etiam partes solidiores vacuant. Sed haec mihi minime satisfaciunt. Quia primum uniuersalis dicitur vacuatio, quod uniuersaliter vacuet omnes humores in venis exi stentes, mox autem etiam , quia totum corpus, quum perro totum corpus venae&arteriae consistant; a solidis etiam partibus vacuare dicibtur. quia circa illas venae adsunt minimae, capillaresque , quae ip sanguinis profusione immoderata, inanitionem patiuntur , ita ut solidae partes suo destitutae
nutrimento dicantur merito vacuari. Motus corporis primum musculos de a
ticulos, dein quadam successione alias partes vacuat, animi vero prius cerebri spiritus, mox alios, sic phlebotomia primum venas, dein arterias illis anastom si conet unctas, postremum capillares in solidatum substantia cohaerentes exhauriet. At vero, inquiunt, si haec vera sunt, si magnus fuerit morbus, acaco-chymia procreatus, cur hunc venae sectio non sanabit quia inquam, vacuabitur simul sanguis, quem in venis conseruasse conueniebat. Quinam quaeso po- 3 otiissimus; sus cst medicamentorum purgantium 3 sanguinem scilicet purum reddere ab omni cacochymia 3 attrahente pharmacum virtute determinatos h
mores mouet, educitque non modo e venis, sed ex toto corpore re ex ipse artu- .
bus, licet cum aliis non mediocriter permisti sint, non trahit alios propria natura , quia cum illis non habet familiaritatem, substantiaeq; similitudine, at trahi que facilius illos, quod natura adiuuet hunc motum expellendo noxios hum rcs, ut in tractatione depurgantium medicamentorum tacultate diximus. A diant a quo animo, quid Galenus scriptum reliquerit: Nam quae purgant, pia gantia idcirco nuncupantur passim, quod sanguinem ab antedictis humoribus purum constituantit Purgare igiturerit, sanguinem a cacochymia purum con- ostituere. Quemadmodum triticum lolio, auena, s gala, & aliis id genus coin. quinamentis permistum purgare dicimus seequenti cribellatione, sic sanguinem. bonum alioquin humorem, humano generi maxime salutarem coinqui natum aliorum permistione purgamus, separantes illa a sanguine pharmacis attractoriis exhibitis. Alioquin dicant ii mihi cur pro uno humore faciente negotium, expurgare velint omnes cur non desidet ant in corpore illum retineri, qui morbum facere breuiorem potest,& magnam toto corpori utilitatem impartiri e Iam haeresis illa insurgit antiquorum dicentium. a pharmaco omnes humores vacuari, ex qua illud sequi rectissime dicit Galatius, nihil referre, siue quis purget, siue venam incidat. Sic nouatores pro uno hii more pernicioso dc so
malo,siue in venis, siue extra venas cosistat,vacuare volunt omnes in venis con . tentos: at summum hoc certe detrimentum est, inquit, quod ipsa etiam experientia testatur. Porro plenitudini conuenit per se vacuatio, qua omnes humores vacuantur: qualis est venae sectio: si ita scierit exquisita plenitudo, ut alio humorum a sanguinis natura distantium, permistionem non habuerit. Verum qui
120쪽
DE MIs SIONE SANC VINI S. te s
implex non est, haud solam exigit phlebotomiam, sed simul etiam purgati
nem. idcirco utroque gaudens remedio, utrumque fieri oportebiturgente necessitate, ut supra docebamus, si venae sectio praetermittatur ob timiditate, pumgatio silpplebit, quamuis non pari felicitate. Hac ratione aluus soluta plenitudinem exiguam, spuriain tamen, emendare solet;& pharmacum purgans, quo liberaliter soluatur aluus, in magna plenitudine cacochymiae permista potest pitulari. Diximus de hoc argumento alia in epistolis medicinalibus ad Pichi num. Somnium vero mihi narrant isti, quando dicunt,Galenum contra Eras- stratum deplet holica syndrome disputaste. Hic locus ostendit, ne summis qui
ro dem labiis eos Galeni libros degustas te. Quae fuerit Erasistrati, de Erasistrate rum opinio de adiministrando generoso hoc praesidio, sequentibus libris docebimus Interim admoneo lectores, pro Erasis rato Menodotum Empiricum inatelligendum esse, qui syndromen plethoricam obseruandam esse perpetuo in
venae sectione dicebat,ut supra declaratum fuit. Verum hoc argumentum esse admodum mane ex eo potissimum constat fundamento, quod licet Galenus passim contra Menodorum inuehatur, nunquam tamen venam secandam esse consuluit nisi aut ratione vacuationis,aut reuulsionis: vminaque praesidium sub venae sectione complectitur,ut in annotationibus in Methodum diximus. Nut quam vero pro vacuatione remedium eius emodi adhibet, nisi plenitudo ad-ce fuerit: quemadmodum pro reuulsione sue simpliciter dicta, sue deruiativa, quin sanguinis motus adsit : in simplici cacochymia citra multitudinem sanguinis, aut motum, nunquam sanguinis vacuationem consuluisse certissimum sit, ita ut magnus sit error dc, meo iudicio non serendus, tum in artis operibus eam admittere in cacochymia medendi rationem, tum etiam Galeno tam aperte falsitatem imponere. Causa vero erroris fuit, ut sentio. quod antiquitatem odio prosequantur, ex quo tanquam ex fonte,tum alia quam plura emanarunt absu da,tum hoc inprimis de quo nunc sermo institutus est. Rursus vero instabunt,
aperta vena omnes foras ei fluunt mali succi siue bilis, siue melancholia, siue pituita . sue serum in venis contineatur: id ultro fiteor, sed non debemus consi-3o derare duntaxat, qui ei uant avenis, sed an tuto educantur: est enim munus Medici tuto sanare aegrotum, at eiuscemodi vacuatio tuta non est,uerum,ut ego sentio periculorum plena.Si enim in venis flaua bilis continetur putrefacta quacum sanguis contineatur exiguus, cur quaeso, ut illius aliquam vacuemus portionem re so lassis exiguam, sanguinem vacuare volumus, atque spirituosam substantiam cum sanguine vagantem, quam alioquin conseruare in corpore decebat pro nutrimento partium,d pro naturalis caloris conseruatione. Deinde funditus euertuntue praecipua medicae artis fundamenta, si talia purgentur, qualia purgari debent, confert,& facile ferunt: at si talia non vacuentur, non . mediocriter laedunt. Cur igitur melancholia excrementitia faciente negotium o singuinem educemus P qui tum iiii in iditate, tum familiaritaten irae omne illius excrementi vitium posset corrigere 3 Si praeterea ea virtus est purgantium rharmacorum ut ex venis,aut etiam ex aliis partibus corporis, etiam distantissimis, proprios humores cligant, attraham d. cur quaeso pro illorum vacuatione volum his promi scue bonos cum malis vacuare quaenam ratio dicetur peruersi huiusce dogmatis Natura quidem prauos humores primum concoquit, ill tu malitiam, dc malignitate superando, mox concoctos segregat a bonis, star gatos, facto morbi iudicio,expellit cum vero ob aliquampiam causam expeti te non potest in subsidium ars venit exhibendo purgans medicamentum, quo bono a malo com mode secernatur ; at qui venae sectione id facere conatur, cri-so bro, ut in prouerbio est, aqua haurit. Ea enim vacuatio no educit humores iam secreti is,ied confusos, atque permistos: atque ita quidem agitat illos, ita permis ei: ut qui prius erant a natura separati, maximo damno groti perniciosissimo confundat. Rursus dicant quae ratio perstra deat humores extra venas contentos, aut in corporis habitu, aut in centro, posse aperta vena vacuarii quomodo ii aditum habebunt ad venast Uicent vacuationem immoderatam id fac