장음표시 사용
191쪽
omnium totius Picenni ciuitatis antiquissimae, medicinam facerent,nobilein quandam mulierem singulis annis abortum in tertio mense fuisse perpes Iam Alteram etiam noui, quae parum egressa quartum, mortuum puerum singulis annis emittebat. Dum pro meo munere inuestigare causas conor, inuenio aliam non adesse causam, quam plenitudinem sanguinis, puerum sui secantem. In quam sane opinionem veni, quoniam ex causis abortum facientibus, nulla quidem aderat multitudine dempta, cuius manifestum apparebat indicium explethorico illius habitu,& victus ratione eus archa. Itaq; constitui primis mens bus copiam sanguinis vena secta in gibbero diminuere, atque etiam iterationem adhibere . qualem supra docuimus. Reclamabat Auximianus Medicus ro hunc ego parui pendens, istatuta deliberatione accedo ad auxilium. Mirum est dictu, quanta fuerit felicitate excogitatum. Nam quae ante nostrum aduentum quater abortivit, nunquam postea id perpessa est periculum,& adhuc vivit cumsbbole numeros a. Hoc igitur auxilium praesente necessitate iam exposita non est
Cum remedia mustitudinis multast , cur advena flectionem accedendum
VE nu, quia,ut recte admonuit Galenus, non oportet statim accedere admissionem sanguinis, ubi plenitudinis signa,&syndromes adfuerit, quod perperam faciundum semper curauit Menodotus ille Empiricus quibusdam Gnim satisfacit inediam adhibuisse: lassicit aliis exercitatio, nonnullis frustio, aliquibus balneum,& purgatio utilis est . Quamobrem doceamus hoc loco causam, cur non aliis praetet inritis auxilias ad phlebotomiam, tamquam ad sacram anchoram perueniendum esse duxerimus. Dicamus itaquet primum ex o-ninium Medicorum consensu, balneum nulla ratione utero gerentibus conuenire, quo foetus paruo admodum negocio praecipitari solet. Porro exercitationem non esse utilesia in casu, primis potissimum mensibus, hoc manifestum syfacit: quoniam cum sit vehemens quidem motus exercitatio, haud valebunt citra periculum abortus hanc ferre utero gerentes: fiet enim omnino abortus, si omnes exerceantur partes: si inferiores partes duntaxat laborauerint, multo magis accertius continget abortus: at si partes superiores exerceantur, quia laboriosos oportet motus existere, quamuis minori periculo sequatur, tamen non est propterea denegandum, quin ingens mulierabortiendi periculum subeat Quod si dicerent non intelligere simpliciter dictam exercitationem,sed promotu corporis communi appellatione vios videant,quomodo superiorum partium leuis motus possit multitudinem tum particular , tum uniuersalem, mendare. Adde quod Galenus, cum obnoxios plenitudini sanari exercitatione Diradidit, veram intelligit, ae non communiter dictam: mox autem leuis motus
magis augere,quam diminuere plenitudinem potest, ut cuis satis manifestum esse potest: quia certe non potest illa di scutere humores in venis, ta in habitu corporis contentos,sed nouos attrahit excalefactis partibus. Quod si facere idipsum non poterit exercitatio leuis, quomodo sperabimus a frictionc fieri P Po- istremum vero, tam exercitatio,quam frictio, atque etiam ciborum parcitas, ta inedia plenitudinem si valebunt discutere, id quidem facient longissimo ten poris interuallo: at quis tam cordatus erit Medicus, qui quod breui admodum tempore,tutoq; possit efficere, velit longiori tepore , neq; citra insigne aliquod damnum perficeret His itaq; de causis putauerim, neq; balneum, neq; exerci- solation em,neque flictionem,neq; inediam conuenire. Purgatio vero neque almodum est tutato usque ad se
dicamenti usitan superare cognoscemus. Nihil enim artem ipsam medendiae t
192쪽
aeque reddit coniecturalem ut superiori libro admonuimus quam uniuscuius cyremedii quantitas,quae prosecto neque scribi,neq; ad unguem dici potest. At in venae sectione hanc mensuram facile deprehendi mus, in purgatione non item. Nam Accoloris mutationem, nunc quidem in ipse fluente sanguine, nunc vero in aegrotantis corpore dispicere licet animi quoque defectio in pluribus ast etibus vacuationis terminum obtinet: quemadmodum sanguinis fluentis vigor languescens re pulsus mutati in quacunque magnitudine, ut ex Galeno docuimus vi adde quod Medicus huius solius vacuationis liberam habet facultatem stastendae, quandocunque illi placuerit, aliarum autem nullius. Nam ubi propinandum situli quod medicamen, prima exhibitio in sua potestate sita est, caete
ra vero forruna administratrice obtingunt. Ingens praeterea in propinatione pharmacorum periculum est praesertim in utero gerentibus, cum vel non commouitur purgatio, vel quod in aluum attractum est, non facile excernitur: vel Cum dolore, torminibus, refrigeratione, pulsus euanescentia,&animi defectu exprimitur; vel cum corpus vehementer perturbatur, interim g parum admodum vacuatur, aut euacuatio modum excedit, id quod saepius ccii extremumniatum contingit. Quam rem cum aliquando Auerroes magnus Medicus,aue certe maior philosophus contemplaretur, in hanc eandem opinione peruenit,
dum inquii: Dicit Hippocrates, mulier praegnans non debet phlebotomati,nisi quando embryonis virtus fuerit fortis. Hoc est aquarto mense usque ad sepu-mum,nili humores fuerint furiosi, de pharmaciam concedit tunc. Ego autem dico, quid phlebotomia, quando adest repletio , qua embryo non indigeat, non est mala; sed pharmaciam non credo ad bonum peruenire finem, immo necessario laedit embryonem eo quod id substantiam habet venenosam,dcta lasse faciet multos humores fluere ad embryonem, ut ipsum laedant.J Haec ille. Ex quibus duo colligito(ut hoc ipsum obiter dicam primum, quod secundum sententiam Hippocratis mittendus est sanguis utero gerentibus; non enim dixisset Averrori haec verba, dicit Hippocrates, quod mulier praegnans debet phlebotomari, nisi constitisset illi opinio Hippocratis, de quamuis non inueni si mus in Aphorismis conscriptam hanc fuisse sententiam, tamen alibi id explicasisse, credere quidem absurdum minime videtur,eoq; volumine carere nos, ut aliis is quam pluribus. Secundo quod plenitudine existente in utero gerentibus,qua non indigeat foetus, mittendum esse sanguinem. Vides igitur,quam puerili praediti sint iudicio, qui negant utrumq;.tum quod mulieres plenitudinis affecta nequeam laborare, tum quod vena illis non est incidenda. Sed ad propositum
reuersi, alia etiam cst causa, qua admonemur sanguinem mittere, ea vero est,
quam libro tertio huius tractationis,& primodocuimus, nempe,quod plenitudo pi opi iecuratur hoc praesidio quemadmodu succi mali praesentia de vitium, expurgatione corrigi solet. Succurrat quidem plenitudini purgatio, sed impurae, o quam etiam tutius una phlebotomia emendari posse non dubito. Postremo autem purgatio humores trahit deorsum laborq; in egerendo cum fiat, praecipit re foetum cogit. Sanguinis autem missio ex cubito sursum attrahens minus p
Laeti ferisscetur a mustitudine, eri litari, Squomodoprodeuit 'ruula ad gumumssonem excubito
o OI H r arridere non potest, quod illis placuit, periclitari non posse sceluin auo multitud ine corporis. Nam si mater in aperto periculo ponitur, cur in eodem latii illus scelus constituendus non est si robustiora plenitudine obruitur, cur imbecillior euadet incolumis iam quide pericula sunt inutraq; plenitudine, vatorum abruptiones,sustocationes natiui caloris, putredines,ssuxiones , dc harum occatione morbi rheumatici, febres, aliique id genus essectus: his equi-
193쪽
dem subiectae sunt matres; cur eisdem non fore subiectos scelus arbitrabimui3 si fugentes sanguinem, natura quaerens exonerare sese a multitudine, quacumque prematur, aut quoad vasa, aut quoad vires, multo maiorem transmittat copiam sanguinis , quam tantillis foetibus sit ex usu, cur in suffocationis perici tum non incident 3 Quod sane certius esse poterit, si mulierem concepisse non post expurgationem, sed antea contigerit, atque si multitudo habuerit principium a retentis mensibus quam Galenus in libro de ratione curandi per misso nem sanguinis admittit,tunc enim venae uteri magis turgentes adaugere facient multitudinem, periculum i duplicabunt. Foetus (inquiunt illil attrahit quantum sibi esst necessarium: fateor, sed causa periculi non est attractio foetus sed i certe naturae expulsio,& exoneratio, fluxio ipse,quorum potest esse principium attractio ab ipso foetu. Eadem ratio est de generatione phlegmonis: nam fit inflammatio ex confluxu sanguinis uberioris, quam postulet allecta particula: iam quidem haec attrahit sanguinis conuenientem quantitatem; cur igitur sit phlegmone Duplici potest de causa contingere,una est,quia adsit attrahens
aliqua piam causa praeternaturalis,alia vcro, quia humores expelluntur ad mo
bolum locum . in proposito casu, ratione foetus, nulla aduenit sibi labes, sed ratione quantitatis, cum qualitate humorum maxima aduenire potest: addunt illi propterea: Verum isti pauperculi meo iudicio decepti sunt, opinantes e dem modo sanguinem deferri ad vi erum tempore impraegnationis, quo desedi hotur eo tetmpore quo utero non gerunt, parum exercitati in Commentariis Hippocratis, dcc leni, re aliorum medicinae bonorum aut horum.J Sed profecto hic rota. quod dici solet, aberrat via, quandoquidem per eandem viam obrui posse, de sui cati foetum, perquam alimentum fugit, constanter allimamus: huncque sulsocari non sane ob naturalem attractionem , sed propter fluxi nem praeternaturalem factam a natura, ut sese a multitudine sanguinis exoneret : hacq; via non modo sui cari, sed extingui potest attracto sanguine puti do, qui per venas totius corporis oberrans in febre synocha, facile ad uterum, ut partem imbecilliorem, transmitti potest, haec enim febris, ut alibi declaratum est a nobis, sit in habitu pletholico. Praeterea quaesiuei ina ab hoc homine, soan uterus concipere possit inflammationem 3 Anque hanc semper insequatur propter grandes venas, re arterias quibus praeditus est, febris continens Escio responsurum: quod utrumque possit contingere. Quaesiverim rursus, an idipsum in utero gerentibus aliquando adueniat 3 ac adueniente, an abortus periculum immineat, quemadmodum de erysipelate superius diximus neque id negabit. Tunc explicent mihi boni Medici, perquam viam sanguis in ut rocopiosior fluit phlegmonem facturus; si dixerit, non posse deduci peream,
perquam alimentum capit, reddenda est illi ratio cur non valeat , explicandabratio est, cur in illis assi uenti cruore copioso non fiat inflammatio, fiat autem in aliis, quae scilicet sit praestantior unius, quam alterius partis conditio. Quod si dixerit in ceruice vieri phlegmonem concitari sanguine confluente ad eam sedem abundantiori,quam postulat usus illius,iam quidem certum est,ex inflataminatione proposita abortum fieri posse, oporterecitae hac de causa inhibere antea quam fiat eiuscemodi confluxus, quae res ad puram prouidentiam pertinet , quam Graeci mis vocant, hocque meo iudicio artificis praecipuum est opus. Cauere ne morbus fiat: maiori s honore dignus est Medicus qui praenoscens, praeuidensque, quod futurum est, sua opera, studio , diligentia praecauet euentum, quam dum futurorum ignarus, secors, atque negligens expectato morbo, praesentem curat. Ergo pericula imminentia sunt sui b. cationes, venarum ruptiones,putredines, inflammationes, fluxiones, quorum s o causa, ut praeseruemus aliquando utili vest venae sectio, aliquando autem inuti tis. Caeter una, hic doceamus quando sit utilis. Equidem non me fugit,non esse ad hoc ipsam auxiliu , ubi plenitudine laborauerit aliquispiam, confugiendum illico, mii prius conuenientem distinctionem adhibeamus, ut secundo libro tractationis huius demonstrauimus. Primum videre oportet, quanta sit plenitudo:
194쪽
ylitudo: deinde vero memorandum, quid aliis temporibus aduenerit. Exigua enim, & a sanguine tenui progenita leuioribus auxiliis corrigenda est , leuiora
dico, victus rationem pauciorem, aut inediam, balneum, frictionem,exercitium. Ex his duobus conueniunt. Frictio superiorum partium, S exercitium, alia in utero gerentibus haud arbitror tuto administrata poste, nisi quis somtasse ad aliquod tempus victum instituat tenuem. Verum si magna fuerit, quae leuioribus corrigi nequeat praesidiis (hoc sane optime iudicabit Medicus ex incremento signorum plenitudinis, aliisq; alibi a nobis diligenter expositis frustra leuiora praesidia tentarentur quae sane magis augere, quam minuereio plenitudinem pollent; idcirco ad venae sectionem accedendum. Hic iuvabit momorari quae olim contigerunt: si enim sit aliqua abortum faciens , tertio aut quarto mense, aut aliis prioribus, vel posterioribus, emittat. mortuum -- tum plenitudine laborans, nullaque subsit alia causa neque interna nequeexterna, equidem in eam debet opinionem venire plenitudinem suffocasse-tum. Quamobrem ubi rursus conceperit non est expectandum periculum, sed prudentis Medici fuerit anteuertere,&praecauere antea quam fiat. Eodem indigemus consilio, si plethorica mulier quotannis synocho febre affecta primis mensibus abortum fecerit. Quis igitur id tempus expectabit Addito his copiosum ex utero fluorem sanguinis, de quo sequenti capite disseremus. Ita est i
fio men temperanda venae sectio, ut tuto fiat,quia modum excedens obesset: hi novi tui susticiat sanguis, quo alioquin abundabat antea, vacuamus per vices, duobus aut etiam tribus diebus continuis sanguinem dementes ad uncias quinque, aut sex diro vice,hocque modo citra incommodum aliquod optime succedit. Ego certe postum candide profiteri,nae aliquando usum hoc fuisse modo sectionis venae in iis quae abortiebant ob sanguinis multitudinem aut stilorem, atque illas optime perseueraste. verum ut illi, qui contra iam opinionem tenent, aliquod non habeant refugium, explicandum ex Galeno est negocium paulo diligentius. In primis autem supponamus in illius gratia sanguinis vacuationem secta vena conuenire utero gerentibus, dum acuto aliquo morbo prehenso duntur: hoc enim tanquam certum, re quotidiana experientia comprobatum admittunt. volo tamen huic addere distinctionem, quod morbo tum acutorum naturaest duplex : quosdam enim committit sanguinis multitudinaui in tus : alios vero mali succi praesentia cacochymiam vocant. In prioribus, vel pro vacuatione vel pro reuulsone conuenit venam tundere; in posterioribus autem purgare expedit, de quibus dicebat Hippocrates utero gerentes aquarto usq; ad septimum, si materia turgeat, purgandas esse. His in hunc modum se habentibus propositast praeseruatit, ab eiuscemodi morbis , quaeritur quid aget dum. Si dixeris insistendum esse praesidiis leuioribus, aberrabis utique, quia validus morbus imminens, validis arcetur praesidiis: iis itaque fuerit utendum: sanguisque potissimum est mittendus ex eisdem venis, ex quibus mitti debet
dum iam aegrotare incipiunt: Quamobrem pro arcenda plenitudine, aut mo bo magno, acuto, sanguinem ex cubito mitteres citra abortum: pro impedimento ciuidem euentus, ex cadem parte vacuationem facere conueniet. A
di Galenum: In quibus autem cor tibus nulla dum particula affecta est,c te rum vacuationem Vere inchoante anteueriimus, in iis si quidem talis sic homo, qui quotannis aestiuo tempore febrilibus morbis obnoxius esse assolet, atque in eo exundantiam euacuare studemus, aeque pars quaevis in sanguinis detractionem accommoda est , sicuti etiam sit artriticus sit omnibus articulis laborans. Quibus autem eximie pars quaepiam, ubi prius vacuati non suerint, in- , o testetur, haud aeque liceat ex quavis parte vacuationem moliri, verum sicut in iis qui pati iam incipiunt. Quam ob rem podagricos ex cubito purgato comitialibra , vero morbis, de vertiginibus obnoxios potius ex cruribus.l Ergo si uterus p ilegm ne astacitur si iluxione sanguinis nimium tentatur, si plenitudine sanguinis laborat, protinus Galeni praecepto sanguis mittitur ex cubito, ut optime conscriptatui reliquit libro secundo ad Glauconem. ubi ergo non fuerint
195쪽
praesentes hi affectus in utero, immineatq; periculum ne fiant, idem remedium pro pura prophylactice conuenit. Inextricabilis est nodus, quo, velit nolit cogitur confiteri missionem Goguinis utero gerentibus antea, quam morbus inu dat utilem existere: hacm praeseruari foetus duplici ratione: una sane, diminuendo maxime abundantem cibum, quo suffocari periclitabatur: altera, in trem ab imminentibus moibis tutam reddendo, quorum praesentia solet matri,& infanti mortem afferre. Diximus itaque quod mulieres plethoricae pol Ioni concipere: quod conceptus a multitudine sanguinis sui cari potest, de quando ad militionem sanguinis,&quomodo sit veniendum. Hippocratis autem sententiam, quod plenae mulieres non concipiant, quia superiori capite sumus in- idterpretati,declarare hoc loco ex thdustria praetermisimus.
Vterogerentiam mittendum est inguinem, ubi imminea uacim
SANE unum hoc apud omnes Medicos euidens est, venae sectionem ex Saphena, aut poplite certio, i periculo abol ium facere, quam si in gibbero e
ille is diuideretur adhuc o certius videri, si ex utero lariguis ei uxerit. Nei trum tamen ita cel eum est, ut semper, atque necessiai io insequi abortum opor hyteit; quoniam indies obseruatum est a nobis, quinimo ab omnibus cognitum, malas quasdam foeminas, ut celarent vi crui n. data opera ex inferioribus venis, non semel sed bis, t erque sanguinis vai uationem procurassie, citra abo tum, cuius causa sanguinis missionem fecerunt. Experiemia simili et docuit, utero gerentes reperiri quasdam eui archas. quae singulis mensibus purgabantur citra foetus aliquod incommodum: Ego sane multas in hanc usque diem c gnoui foetus validos emittentes. quae singulis mensibus ex vi ero purgamenta emittebant Quamuis certe nouelim etiam alias imbecillos metus parturientes,
de quibus dictum fuit ab Hippocrate in Apliorismis. Si mulieri utero gerenti purgationes eant, impossit bile est foetum est e sanum. J Galenus in eius com
mentatio. Et verbum purgationes numero plurali dictum,&alterum, eant. adiunctam . Os endunt non esse paucum eum, qui excernitur sanguis, neque
semel, sed saepius S inultum. Qui enim semel aut bis paucus excernitur, saepius apparet absqtie hoc, quod fixtus patiatur. Cum vero nihil deficit multitudini
pargationis me is ruorum &seruat deinceps terminum circuitus per menses,
impollibile est scelum ei se sanum : siquidem ille, qui fortis est, ad sui alimentum
utit ut illo, qui ex toto corpore ad uteros fertur.J Philotheus autem multo dis ligentius interpretatur con extum, cum doceat posse expurgari mulieres usque ad sextum mensem citra puerorum offensam; idque ipsum contingere, cum sunt plenae sanguine neque multum purgantur: constareque in hunc modum mrem habere ut ipsa experientia testatur. Inter Neotericos scriptores Triuei ius videtur mihi Aphorismum indocte admodum interpretatus, duim ait: Ficii non potest, ut sortias constet, ubi purgationes pro consuetudine redeunt: nam foetus alimento suo expoliatur; verum inprimis, atque adeo aliisq ubussam mensibus citra dissicultatem modice apparere potest, in primis quideli mi msibus. quia supei fluit, in posterioribus autem, quia nequaquam toto utitur sat gume mens tuo foretus, duntaxat meliori, reliqua pars seie venenosa est atque per collum uteri expurgari potest, de in quibusdam fortunatis utiliter expurg tur. Frequentius id euenit in primis mensibus, atquc ex hoc fere uno signos ctantes se concepisse coniiciunt, quod praeter coosuetudinem nunc aliquid samenstrui ex utero apparere deprehendant. Est enim argumentum, quod sanguis, qui hactenus ex utero ad ubera solebat adduci, nunc in ipso ad conceptus nutritionem retinetur.J Haec ille. Ex his equidem colligo, venarum inferiorum sectiones mensumi expurgationes statutis temporibus non semper abortum facere, ed aliquando, cum scilicet modum excesserint,cogere mulierem ad a,
196쪽
ortum. Alterum vero ex eisdem sequitur, nempe ex cubito factam venae sectionem, haud necessario obesse puero: quia si necessario non obest facta ex infernis partibus vacuatio,qua solet alioquin praecipitari foetus; cur oberit, quae se sum attrahit sanguinem, ac reuellendo illius ad uterum fluentis impetum remouet Haec infra diligentius expenduntur a nobis. Interim contra hosce homines rationem asseramus,meo iudicio, maxime efficacem. Ea sic habet: Sano ine ex utero affatim,subito, multumque essi uente, abortus periculum manifestum imminet. Ergo sanguine sursum attracto,& subito ab hoc perieulo praeseruat: antecedens nullam habet dissicultatem: consequentia vero probatur. io Contrariae causae circa idem subiectum, eodemque modo dispositum agentes, contrarium enectum faciunt, sanguis deorsum affatim e luens abortum committit: Ergo sursum attractus abortum non faciet, sed fortuna conseruabit.Quoniam vero debet temedium cum morbi qualitate proportionem habere, idci
co aliis praetermissis auxiliis, ad sanguinis missionem confugiendum est: quia alia non possuiu sanguinem astatim fluentem reuellere breui tempore,quo fo, tus ratione indigemus, ut phlebotomia esticit: primum, quia statim id facit,d mum quia per communes venas. Hinc sane recte aliquando conclusimus,magnum imminens periculum, magno remedio gaudere. Hic non probo quod ex utero fluores possint sanguinis aduenire admodum copiosi: quoniam hoceto negans aliquis carere iudicio videbitur: neque probandum duxi, quod ex plenitudine utraque concitari possit eiuscemodi fluxio: hoc enim lippis notum est, atque tonsoribus, quemadmodum etiam silentio inuoluendum iudicaui, v narum sectionem pro reuulsione exercenda a particula sanguinis motu affecta indicari, quandoquidem id a nobis in superioribus fuit abunde explicatum. Quamobrem concludimus, quod sanguine astatim fluente ad uterum, vel ex-cra uterum missio sanguinis ex cubito pro reuulsione facienda maximam comis moditatem affert. Hic videamus quid alii quidam respondeant, qui videntes hunc sibi praetensum laqueum,soluere in hunc modum conantur. Pro solutione inquiunt notandum, quod quaedam venae ad uteri cauitate deferuntur, quae, o dam aliae ad eius ceruicem comittuntur. Ea de re primo videndum et a quibus venis stuot is e sanguinis fiat, an videlicet ab iis, quae ad cauitatem, an ab eis, quae ad ceruicem committuntur. Secundo quantitas sanguinis est animadue tenda. Fluente ex uteri ceruice sanguine, quod ut plurimum accidit utero gerentibus, ut Galenus testatur sexto de locis affect. & in quinto Aphori . si fue rit exiguus euilum asterre potest foetui incommodum, at si modum excedat, adstringentibus utendu est praesidiis, non mi ilione sanguinis, quod si reuulsio ne utendum est, tunc profecto ad cucurbitulas submanam illis adfrictiones Ac deligaturas paritum superiorum phlebotomia praetermissa deueniendum est:
hunc s modum extitisse omnium Medicorum ab Avicenna usque ad sua tem e pora testatur. Si autem ex venis proficiscatur in cauitate uteri consilentibus, tunc adstringentia veniunt tam intrinsecus, quam extrinsectis applicanda: neque venc sectio adhibenda est, sed eisdem prcsidiis reuulsoriis utendum, de quibus fuerat supra locutus. Confugiunt postremo ad suam distincti onem de pura prouisione,Ac de prouisione curationi admista: dicentes loqui sede sincera pro phylactice, indicatione sumpta a causa, quae nondum facit affectum, sed facere
potest : propositum vero casuin de fluxione sanguinis ex utero, vel ad uterum, non esse aliqua ratione referendum ad puram prouidentiam. verum ad cura tionem simul,idcircoq; nihil concludere. Tandem asserit, non negare se,quod ubi aliquispiam praeter naturam allectus utero gerentibus fuerit genitus, a quo id nedum abortus, sed ipsi is etiam vitae periculum immineat,&pro eius sublatione veta sectionem desideret,quod ea utendum sit moderate,tamen cum maius ex ea comparetur commodum quam incommodum, licet periculo non vacet, sublato per eam eodem effectu ; qui magis accertius poterat abortum caulare, idque indies experimur, cunctis tamen aliis rite perpensis, ae semper feliciter succcisis. Dum autem ego ianc opinionem diligenter considero, non potiunt
197쪽
non vehementer admirari,cur in eam peruenerit vir alioquin clatissimus: nihil enim continet veritatis: Nam suppositum est fluorem existere magnum, de ac fatim fieri: quaeritur an sit reuellendus . nec ne. Negari non potest, quin egeamus retractione. Tunc retrahentium quaedam conueniunt magnis morbis, quaedam paruis aut mediocribus. Quaesiverim, quae conueniat magno huic affectui. Si dixerit exigua reuellentia, insequetur, quod nihil facient, cum nori habeant inuicem proportionem morbus re remedium: magno enim morbo magnum,extremo extremum, ut dicit Hippocrates, auxilium debetur. Accidit aliquando, quod ubi magnum remedium fuerit administratum, quod exiguum , repres Iaiam aliquatenus magnitudine, conueniat: neq; semper a leui ioribus exordiendum est, sed aliquando a maximis , necessitate urgente,ut admonuit Galenus quinto Methodi medendi agens de sanguinis reiectione. Nemo est, qui dubitat,frictiones,& deligaturas partium superiorum non esse auxilium
conueniens promotbi huius magnitudine tollenda . Neque albitror esse, qui putet cucurbitularum usum ipso in casu sussicere. Cum inquit, quod fluento sanguine abutero solis utendum asti ingentibus. Dico id falsum esse,quia ce te prima omnium indicationum est retractio conueniens: dixi conuenientem, quia fluente bile, haec retrahenda: sanguine vero, hic veniet reuellendus: nul la vero tutior est reuellendi ratio venae sectione, tum quia teucllit eum, qui fluit, humorem, tum quia per venas communes id facit, tum demum quoniam breuistimo teporis interualloide icit, quod desideramus. Negabit sorte,quod phlebotomia non conueniet in fluxu sanguinis e non arbitrot hominem tantae doctrinae id aliquando dicturum,ctim Galenus agens de fluxu sanguinis ex naribus admittat auxilium, si aeger inquit, resolutus non fuerit J idemque esse iudicium de immoderatis fluxionibus ex utero nemo est qui amb:gat, quinimo omnes excubito, si fuerit animus euacuatione in sistere, confidunt venae secti nem. Dicet aut fortasse, foetum inhibete quin sanguis mittatur: sed subterfugium est inane, quia si ferunt utero gerentes dum acuto morbo prehenduntur, auxilium citra aliquod incommodum foetus, cur nos erant,dum sanae sunt. dum vires validiores existunt 3 locus est Topicus, si de quo minus videtur ineste, ecinest, ergo dc de quo magis, videntur sane aegrotantes propter imbecillitatem virium annexam fortui in utero, minus ferre posse phlebotomiam, & nihilominus illius etiam testimonio, ferunt sine damno, cur sana ferre non valet E si dixe- , ras in ratione me non supponere sanam, sed aegrotam,iam scilicet patientem ili xum ex utero, hic duo inquam: primum rationem esse validissimam supposito fluxu futuro qualem aliis temporibus pasta fuerit: secundum, quod dato,quod iam sit in allectu praeter naturam constituta, nihilominus relatione habita ad suffocationes, ad putredines maximas, hic videtur casus leuior, in quo virtutes cum sint validiores, magis serendo sunt missionem sanguinis. postremo a talem constat quod qui curat fluxum ex utero praeseruat metum: nam si vera,ac since- ora prophylactice est, quae causas tollit, a quibus aliquis praeter naturam affectus gigni potest, videre non possum, quomodo curatio ab hoc fluxu fictus ratione non sit vera praevisio, de prouidentia. Foetus enim incurrere potest duplex periculum, unum ne a multitudine suffocetur: alterum, ne propito destitutus
alimento intereat in utero, aut immatutus effluens extra uterum statim moria tur. Horum neutrum adest utero fluente, aut recipiente flavum sanguinis: at utrumque aduenire potest: ergo qui fluxum reuellit, qui multitudinem euacuat, hic idem praecauere ab hisce periculis potest, ac dicitur. Tandem vero quicquid alii sentiant, ego sane sum opinionis huius, quod plethoricas muli res dum utero gerunt optime simul cum statu praeseruamus,venam incidentes s per quasdam vices, cum urgenti aliqua necessitate premuntur, aut praesenti, aut futura, in haci opinione permanebo, donec validioribus rationibus persuasus aliud sentire suerim coactus.
198쪽
stans ad omnes rationes contrarium persuadentes. EXpERiAMvR modo, an rationes contrariae eam habeant,quam prostentur efficaciam. Prima igitur eius ratio in hac propolitione consistit. Sanguinis missio per se abortum facit, hanc putat esse certissimam ex Aphotis notri
gesimoprimo quintae particulae. Ego autem puto , contrarium omnino sentiendum esse. Quam rem hoc modo facile peritiadeo: Quod inest alicui per se, idipsum inest de omni, Sc secundum quod ipsum: si centin Aristoteles in postero rioribus analyticis locutus est. Sed si sanguinis missio per se facit abori uni id facient semper, atq; in omnibus: hoc autum consistere non posse docent superiori capite tradita, quibus commonefacimus, ex malleolis aut popli: e incisa vina haud semperabortum fecisse: ex utero fluentem sanguinem singuli, meos ius aliquando foetui nullum attulisse incommodum, ex Galeno&Philotheo demonstrauimus: atque etiam eorundem sententia utero gerentibus dum graui aliquo premuntur malo, conuenire phlebotomiam offendimu : igitur non semper, neque in omnibus abortus in equitur. Liceat h c mihi more Platonico percun stari: an grauius immineat periculum de abortu languinis unciis de- cena aut etiam viginti ex utero prostuentibus t an aulcm c xcubito vacuatis qua-io Cor unciis pro vice duobus diebus continuis 3 si voluerint . ut debet pro verit te satisfacere. haud dubitauerim, quin si ut dicturi malus instare ex utero, quam ex cubito fluente sanguine. Quam itaque ob causam tantopere auxilium v rentur, si potest sine incommodo, ubi plena est mulier, sanguis tribus aut quatuor diebus continuis ex utero stillare, ut Galenus de Piulotheus asserueriint: quod vereri oportebit incommodum secta vena cubiti Quid igitur ad Hippocratem, nempe, primum nunquam di x sse, venae sectionem per se abortum
iacere: illud enim periet additum ab illis et . Secundo, quod facit incommodum, si fuerit copiosa, si mulier non fuerit eu archa, si popliti,&malleoli venae
incidamur, permittaturq; sanguis exuc admodum copiosus. Abortus ergoso non tequitur miluotieni sanguinis di sed eius quantitatem dc modum. Secunda ratio non ei in .gis necessaria, quam prior. Nam cum inquiunt in paralogismo. missi alieni sanguinis per se alimenti defectum facere dico, quod multipliciter aberiant. Primo quia descere potest alimentum duobus modis: uno,
c. im nihil illius remanet. aut i tetra adeo exiguum, ut pro foetus nutritione mi-ntinae ictificiati a io modo, cum diminuitui ingens eius copia, relicta amplius in corpore tanta quantitate sanguinis, quantam ii eccista iam pro pueri nutri
mento probabili ducti coniectura arbitiabimur. vera sectio no semper facit a. limenti defectum viroq; modo, scd in plethorici , in quibus maxima adest abundantia, deficit qu dem alimenti pars aliqua. at remancipars pro statu nece satia: in aliis autem corporibus non item , potissimum si uitillum sanguinis detraxerimus. Secundo, liceat argumentationem sic rc dcctere: Sanguinis nucio per se facit alimenti desectum in utero gerentibus, acuto morbo p chens, et e go in illis semper abortum facit. Ergo nunquam debebit adhiberi. Quq tes pri
terquam quod hibet te perientiam coni ariana, habet etiam eosdem aut hores sibi repugnante .Tei tio, si omnii vacuatio i rigui iam G. Quic alimen tu hin abortus insequitur, quomodo poterunc .cti tu viq; ad . luimuin sex tum venaei sem ex utero citra pueri incommodum purgara Pothremo , Galenus in trigesimoprimo commentario quintae sectioni, non dixit, omnem venae sectionem defectum alimenti facere, sed eam intellex: ta tummodo. quae magnam san-so guinis quantitatem detrahit: S si in olim antiqui res illi vebantur. Quantum ad tertiam rationem atti aci, maiorem proposi tionem admittentes, dicimus, ni inorem a camelle, quod scilicet videatur mutor noxa fieri posse ab inedia, quam a missione sanguini . Pro cuius rei intellectione dicimus, quod inedia, qua nos intelligimus omnimodam piluationem victus: duplici de catas in ocereio ei: una est, quia matrem, alia, quia puerum interimit. Periclitatur ma-
199쪽
ter ob desectum proprii alimenti: puer vero ob sanguinis inopiam, quo nutri baturin quia cibis potulentisquegenerabatur. Sanguinis autem misso nequc matri neque foetui incommoda est: non illi, quoniam dempta sanguinis cor uenienti quantitate, relinquitur alia pro pueri nutritione opportuna: potest mater optimi succi alimentis resarcire sanguinis quantitatem deperditam, non est puero nocua, quoniam , cum ipso in corpore mulieris ingens adsit plenitudo, qui duntaxat exiguum euacuat sanguinis, reliquum in pueri utilitatem re- tponit. idcirco magis nocet longior inedia, quam semel, aut bis adhibita sanguinis missio. Dixi longiorem inediam J quia certe ad inediam, ut inedia es haud semper sequitur abortus: cum non raro usu veniat ferre fosse illas mode- r ratam inediam, quando acutis morbis prehenduntur. ViXq; arbitror aliquem reperiti ex medicinam factitantibus, qui profecto id aliquando inter medendum non obseruauerit. Verum longior inedia,qua non suppetit matri noua pro deperditi sanguinis regeneratione materia,necessario periculum infert utriquet maximum. Hic vero sunt corporis habitus considerandi: nam quaedam sunt corpora frigido, humido, pituitosoque everemento abundantia, quae inediam
diuturniorem ferre post uni, transmutata pituitosa materia necessitatis tempore in sanguinem: & laaec tortasse minus offenderentur ab inedia, quam a milione sanguinis : in quibus prosecho quemadmodum non conueniret venae sectio,
sic neque illa pericula superius exposita in habitu plethorico contingentia ad- thuenire postent: in his inedia non facit abortum etiam longior: in his nunquam pro pr seruatione proposita sanguis mittendus venit. lnedia vero in biliosis co poribus extremum est malum: primum, quia facit abundare bilem ipsamst nam, hanc is magis praetorti iam reddens, febres creat ephemeras, actitas in habitu: deinde quia foetus sanguine bilioso,& acerrimo vix potest citra incommodum nutriri: in quo habitu corporis raro ad hoc remedium accederemus, nisi vel phlegmonis, vel erysipelatis phlegmono des in utero, vel fluxionis sanguinis eae eadem sede manifestam suspicionem videremus: quo in casu reuulsionis causa expediret sanguinem mittere. Volo his addere, quod neq; ine-idia simpliciter, quae etiam diuturna est, abortum facit: nam vidi ego anno prae- 3 interito villicam quandam eui archam,&optimi habitus nono mense laborantem graui morbo, ventriculi scilicet exulceratione, tuae diebus viginti sine cibo,p tu i permaniit, cuin quicquid devorabat statim vomitu eiiciebat, assectusquesquitia tandem mortua,dissecto utero puerum extraximus vivum, qui Fortuna tus ad fontem sancti baptismatis vocatus me consultore fuit, adhucque vitali fruitur aura Casum vidisse consimilem Ioannes Fernelius refert his verbis: Mi lierem vidi grauidam cui tuberculo duro, eoque ingenti ita os ventriculi obturabatur, ut quicquid indebatur attracto ventriculi ore, mox remearer, atq; redderetur. Sic astantium omnium iudicio, nihil cibi potusq; bimestri vel coria tu maximo ea voravit. Tandem morbo. desipientia, febreq; confecta, dece sit edito partu, quem vitae superstitem reliquit.J Rari certe sunt casus, qui ubi contingunt possunt haud incommode referri ad abundantiam pituitae, seu cri dioris sanguinis. iam vero si alui profluuium fuerit moderatum, non solum non facit abortum, ut etiam ab ipso praeseruare possit, qui in artis operibus exercita tus est, facile cognos it, mulieres acuto prehensas morbo, iudicio a naturapersecessiim facto,liberatas suis te qui modum excedit , periculum assert multis de causis: una est quia spiritus multos euacuat, qui pro foetus absolutione in ut rodebent esse copiosi: horum defectus perdit fortum Et quid mirum cum in spiritibus potior vis caloris insideat naturalis. Alia quia redditur imbecillum totum corpus,praeserti in vero naturales partes,a quibus ero bono sanguine, aut scissatuosus spiritus, aut viscida procreatur pituita : potissima tamen, meo iudicio est causarum omnium, quod ex frequenti anhelatione , re conatu ad expulsionem foetus idoneo, ligamenta foetus laxantur. Additur his ingens agitatio, qua deorsum truduntur humores omnes ; praecipitatiq; abortum faciunt. Multo rectius videtur mihi hasce causas prosequutus Philotheus, quam Gale-
200쪽
nus inenarratione illius Aphorismi, culta verba haec sunt:
Videlicet, primum quidem per membra non fit distributio: dehinc iecur multum sanguinem non permutat,&quod satis est ad uterum non defertur: Pro .pterea, pugnans foetus turbatur, & deinde excidit: vel quoniam ea humectantur, quae circa uterum sunt, ae hinc, debilitata contentiva potentia, abortio fit: vel quod continuitate seditionum dissoluuntur potentiae, de debiles effectae fie-io tum excidere faciunt.J Si haec vera sunt, ut putantur, nullam habere videt ut dissicultatem, quin foetus maius ex diuturno (sic enim loquitur Hippocrates alui profluuio periculum contrahere possit, quam ex missione sanguinis semel aut bis, aut etiam ter, si oportuerit, in cubito adhibita. Putant ad haec illi validam contraxiste rationem, qua persuadent, inprimis mensibus aliqua ratione non conuenire missionem sanguinis: habet haec ratio essicaciam ex Hippocratis Aphorismo, dum ait: Quaecunq; mediocriter corpora habentes, abortiunt secundo aut tertio mense, sine occasione manifesta, iis acetabula uteri plena mucoris sunt , re non possunt propter pondus scelus continere, sed disrumpuntur.J Verum in hac ratione pariter aberrant, at in aliis; non enim licet expa B ticulari uniuersalem causam colligere; haec una est causa interna, ad quam ii
'' quitur abortus: nec ita abortum facit, quin possit hic effectus ab aliis proficisci. Fatemur equidem,uteriacetabula plena mucoris abortum facere, cum d istumpuntur. Sed addimus, quod ab aliis fieri potest causis internis: vi a sanguinis . copia foetu in obruente, vel ab illius fluxione ad uterum. Fallit ratio a secundum quid ad simpliciter. Sanguinis missio non conuenit cum fit abortus ob muco
rem acetabulorum ergo pro abortu cauendo nunquam conueniet .vide, quam fallax sit loeus,fuerat enim concludendum, non conuenire in ea duntaxat causa: non simpliciter. Adde his, quod casus ab Hippocrate significatus distata
proposito casu, nam inquit: Sine manifesta occasione:J qua voce innuit sine febre vehementi, alui fluxione , profluuio sanguinis, vel erysipelate in ipso uteroi' constituto, vel saltu grauidae mulieris vehementiore, vel clamore, vel ira, vel timore, vel victu parciore, vel tali aliquo actu, sine pastione. Nos vero supponi.mus a multitudine fluxionem fieri ad uterum, cuius praesentia possit foetus obrui, possint fieri inflammationes, erysipelata, aliique id genus morbi, quamuis facti non sint, supponimusq; aliquando iluxionem ingentem extra uterum se ii, a qua destitui potest suo alimento foetus, motu i inferiori agitatus, immature
foras prodire. Praeterea Hippocrates in contextu inquit: m- -
ρ,J quaecunq; mediocriter corpora habentes. sed plethoricae mulieres non ha bent corpora mediocriter constituta,ut apud omnes satis superq; constat. Contiminiscuntur hoc loco quaedam, nempe, quod qui curatastectum aliquem prae- ' tet naturam, hic equidem non dicitur proprie ac vere praeseruare, sed aberrant. Quia curatio non dicitur respectu eiusdem, cuius respectu dicitur praeseruatio. Duo sunt in utero (quod ego causa exempli in medium affero) fortus St phl gmon: huic debetur vera curatio, illi vera praevisio: quia cum iam non exeat foetus, neq; iam sit mortuus,sed immineat illi periculum exitus immaturi &moriatis, praesente phlegmone tanquam causa id periculum effectura, quamu is hactenus non faciat, recta, vera, & sincera dicetur praeseruatio. Sed esto, sit mista quaedam actio, quid tum postea loquimur, inquient, depura, cum nullus adest affectias praeternaturam Z lis est in nomine vir bone: siquidem eisdem auxiliis praesentes affecti. , Curantur, quibus futuriati imminentes: eadem prorsus 'est ratio utriusque. Quam rem,quia alibi diligentius exposui,hic tanquam notam suppono. Erat sexta ratio, quod humoribus crudis ali vitiosis in ventriculo contentis, nulla ratione conuenit phlebotomia, quibus utero gerentes ab undare, omnes confitentur. Ego sanc hanc rationem non admitto multis de
causis: prima, quod sciam in crudorum humorum copia, cum scilicet fuerint