장음표시 사용
411쪽
pER MISSIONEM SANGUINIS LIB. III. oi
tium in omnibus febribus conueniebat venae sectio quia in omnibus utilem e se mediam praecipiebat. Erasistratus quod tamen falsissimum esse Galenus demonstrauit,& nos hunc locum exanimabimus libro quarto. Immo, quia nullus morbus erat,in quo ille non laudauerit inediamicosequens videbatur in omnibus morbis,ex illorum sententia,mittendum sanguinem. Atque licet ita dixerint, non inuenitur tamen in eorum monumentis aliquid illos de hoc Hippocratico inuento litteris com medasse.Quam ob rem Galenus rectissime in primcipio capitis huius ita scripsit. V
verum rursus ad Hippocratem reuertor, quem sane diligentiae nomine a LXo mirorrium in aliis omnibus, tum vero quod scopum, qui Medico ad indicationem non in uno aliove, sed prorsus in omni morbo sit spectandus, non omiserit.
E si porro is qui ab affectus magnitud ne sumitur; quem non modo Methodicipi aetermiserunt est enim id non mirum) sed et iam rationalium plurimi, atque etiam Empirici,quamquam alio modo omnes.J Haec ille. Ex quibus verbis iam planum feciste videor, cur dixerit Calenus Hippocratem dignum esse admiratione in omnibus rebus praesertim vero quod non pretermiserit scopum, qui Medico ad indicationem in omnibus morbis spectari debet:&quomodo hunc ipsum scopum omnes Methodici, omnes Empirici, d Rationalium Plurimi praetermiserunt. Nunc alioru explanationem prosequor, xo quae scilicet ad hanc disputationem dilucidandam faciunt mam atramnae videntur diuerstatem indicationum ostendere in morbo & magnitudine morbi . ut recentiores putant,superiore libro admodum diligenter explanata a nobis fuerunt. Dilucidioris autem de facilioris doctrinae gratia, verba Galeni ineram omnia,S quoad eius fieri potest, diligenter explanabo.CAP. IIII.
Veriarum Galeni expisatio quarto Methodi medendi captusexto. AC primum omnium consideranda sunt vel ba haec. Non in uno alterove, sed prorsus omni morbo sit speet indus non omiserit J statim non contemnendam habere videntur distacilitatem . nam si scopus ab Hippocrate inuentus in omni morbo spectandus est,hic autem est magnitudo moibi,coiissequens est,magnitudinem uniuscuiusque morbi statuenda in esse indicatricem aut sectionis venae aut purgationis. Sane arguta, & subtilis dubitatio:quam miror Iios praetermisisse. verum est huic occuirendum,ac demonstrandum,ut eiuscemodi indicatio conueniat ex Galeni sententia omni morbo. Dico inteligi debere haec verba secundum propositam illius mentem; minime veto absolute momnibus morbis. Etenim scopus est Galeni tum in hoc, tum in superiori capite, agere de vacuatione:quatenus conuenit ulceribus:cuius indicationem igno- o rauit Tires silus, ut puta qui a tempore ipsam suggeri profitetur,immo vero iri mnibus morbis agendorum indicationem ab eodem tempore sumebat: Hippocrates vero(inquit Galenus ulcera quaeque siccanda iussit,ium hunc esse linem curationis ulcerum, ipso scilicet affectu indicatonem praebente,non tempore.
Quod si quis hoc magis etiam sibi persuasum cupit, librum eius de ulceribus
totum diligentius euoluat intelliget enim illud ipsum perspicue, tum unam esse ulcerum omnium generalem curationem; nempe quam nos proximo libro docuimus: tum vero non minus illud, nullam esse a tempore, nec in ulceribus,
nec in phlegmone, nec demum in alio quouis affeti indicationem. Recte autem dixit, nec in alio quouis affectuJ siquidem Hippocrates eo in li-so bro, non solum ulcerum , quae citra alium aiffectum consistunt, sanandorum rationem inuenit, ut quae in siccando consistit: sed etiam priuatim per species afleetuum cuiusque. Ea propter Galenus agit de necestitate vacuati nis in ulceribus: quae pendet ab ipsis humoribus: ut ostendat neque in hac ipsa indicationem sumi ab ipso tempore. Sic habet tota illius dictio. Nam aut vitiosus succus ad partem,cui ulcus insedit amplius no fluit, aut et iam fluit. Ac si non
412쪽
ex HORATII AUGENII DE CURATIONE
amplius fluit,ipsi tantum quod laborat succurredum est. Siquidem vel nigrum,- vel liuidum, vel rubidum conspicitur scarificando,& sanguinem emittendo: mox spongiam siccam superimponendo: post haec vero etiam siccantia rem dia applicando. Ab his, si res postulet,rursus sanguinem auferendo. Ad eundem
modum, & cum ex toto corpore humor confluit, totum purgare iubet, nucquam videlicet in his indicationem a tempore sumens. J Haec manifestum faciunt Galenum loqui de iis morbis, qui conseruantur & fouentur a materiarvela materiae fluore adaugentur: vel etiam nondum facti, fieri tamen possunt, illorum generationem fluxione ipsa minitante, ut in iis accidit, qui ab alto ceciderunt. Siquis autem adhuc lucidiorem desiderat tractationem sieri, iam dictis io haud plane contentus, is audiat quae parum antea eodem capite dixerat. Quin etiam ad noscendum (inquit) quod affectus ipse OM dic id est, contumax ad sanandum sit una cum aliis notis, etiam id quod peractis etiam quae decet omnibus diuturna fiant, aliquam portionem habetmon tamen aut ipsa diuturnitas, aut quod diuturna, & vocentur, & sint idoneam curationem indicat. Sed ex hoe, quod male affecta sit ulcerata pars, licet colligere: quo inuento, dccurationis ratio constabit. Quo inquies modo nempe, ubi tantum eae partes, quibus ulcus insidet, ita sunt sectae, si has sanaueris: ubi totum corpus vitioso aliquo succo abundat, si hunc vacuaveris. At signum quidem vitiosi succi est ipsa viceris diuturnitas. Inuentio autem eius, quod expedit, non ex diuturnitae tote, sed ex succi vitio suggeriturJ ecce, quod vitiosi succi vel impacti in alli a
particula, vela toto corpore fluentes, inuentionem,&indicationem vacu
tionis praebuerunt, vel ab affecta particula, vel a toto corpore, ideo Hippocrates dicebat: Tunc ab inueteratis ulceribus confert, ut assidue sanRuinem effluere facias, utcumque id oppoi tunum videbitu on utique curationem, ait Galenus,ind icante vetustate,sed sanguinis vitio.Quid clarius dici possit in rem praesentem non video. Sic urgeo nouatorum hominum dogma hoc absurdi csimum, sanguinis vitium indicat curationem. Eiusmodi curatio est illius v cuatio, sanguinis igitur vitium vacuationem indicabit. Legito nostram explanationem ad caput undecimum libri noni de Methodo medendi. De indicatione porro quae a toto sumitur, haec addit. Ad haec etiam purgationis meminit totius corporis, tum in aliis quibusdam vulneribus, tum iis quibus carie, quam sphacetum vocant, instare est metus.JQuando igitur Galenus dicit,non in uno altero ve, sed prorsus omni morbos intelligit non solum in vicere quod cum alio affectu coniunctum est, quale est malignum & cacoethe, sed prorsus in omni materiali morbo esse nec euariam ipsius morbi magnitudinem, tamquam indicatricis artificialis vacuationis. Quod etiam ex eo manifestissimum esse omnibus arbitror, quod vacuatior pletionis, dc pleon extae humorum remedium est, ut senex venerandus docebat in secundo aphorismorum, asserens morbos factos ab ipsa multitudine sanari vacuatione, ae Galenus in eius commentario apertissime docuit, sed in seque
tibus hoc patebit dilucidius et recte igitur Galenus ait: Est porro is, qui ab se- eius magnitudine sumitur. J Nunc aliorum explanationem prosequor. Nam ubi in redundantis sanguinis (vt illi loquuntur) sv ndrome , euacuationem a se obseruatam dicunt, manifeste fatemur,ob nullius alterius eorum, quae in aegro visuntur, respectum ad vacuationem accedere. JRefellit selum Menodotum Empyricum , non modo hic sed fer8 omnibus in locis, in quibus sese obtulit occasio de hoc argumento agendi. id veroso lassis factum fuit quod Galeni tempestate, in maximo fuerit pretio Menodotus eiusque opinio multos habuerit sequaces. Praetermittit aliquid dicere de sorationalibus Medicis, quia libro de venae sectione aduersus Erasistratum ac alio aduersus Erasisti aleos Romae degentes, copiose contra illos disputauit. Aduersus ipsos Methodicos disseruit in fine capitis quinti, cum dicebat. Nam
de ridiculum plane sit adeo multas. ac varias, saepe etiam contrarias indicati
nes ab una communitate fieri j atque libro de sectis multa contra illos. Argu
413쪽
PERMISSIONEM SANGvINIS LIB. III. os
mentationis igitur ad Empyricos summa in hunc modum habet. Empyrici non accedunt ad vacuationem aliquampiam, nisi ubi plethorica syndromes adest, ut ipsarum verba ostendunt, at hoc admodum absurdum est tribus de causis: prima, quod purgationem, quae vacuationis quaedam est species, adhibemus, quae non indicatur a redundantis sanguinis concursu, sed a cacochymia aut vi morbi; hanc rationem Galenus innuit hisce verbis: Neque hoc dico propterea, quod purgatio euacuatio sit,quam redundantis sanguinis cursus non indicet. J Quasi quod Galenus hoc modo agat in homines. Aberrant Empyrici, ac eorum sectae praecipuus Menodotui, cum asse-io rit omnem vacuationem indicari a plethorica syndrome: nam, ut praetermit-t im euidentillimam rationem, quae conuincit illos: quod purgatio vacuatio cum sit, non tamen indicatur ab eiuscemodi concursu, ob alias duas causas sunt reprehendendi , ostendentes neque etiam missionem sanguinis indicari a concursu illo: quamobrem cum non indicet purgationem,non missionem sanguinis,clare patet vacuationem non indicari a syndrome plethorica. Secundae r
rionis vim perpendamus. Eius verba sic habent: Sed quod etiam tametsi redundantis sanguinis concursus non adsit, ad ipsam tamen sanguinis missionem interdum sit confugiendum. JVersatur liqc secunda ratio,quemadmodum etiam tertia,circa sanguinis de- , , tractionem. Rationis porro vis consistit in natura rei indicantis. Etenim quod indicat pro sui natura unum, illud unum semper indicat, ut Galenus dicebat nono & undecimo de Methodo medendi. Atqui ex Menodoto plethorica syndromes indicat sanguinis missionem. ergo eandem semper indicabit atqui hoc falsum e st et primo quia interdum ad missionem sanguinis confugimus, cum non adst eiuscemodi indicans; secundo etiam,quia posto eiuscemodi indicanis te, non semper ponitur sanguinis missio.at vero si concursus hic sanguinis missionem indicaret, ipso absente numquam fieret remedium, & ipso praesente semper. Antea quam ulterius progrediar, sciti velim, non sine causa calenum
in oratione addidisse illud interdum J non enim vult Galenus dicere, magnam 3 o plenitudinem, quae leuioribus sanari nequeat praesidiis, aliquando non indicare venae sectione: hoc enim recipit idem auctor parum postea, ac libro de phlebotomia manifestissime admisit: sed in eo refellit Menodo tu i , quod dicebantum omnem vacuationem indicari ab eiuscemodi concursu tum in specie, sanguinis missionem,semperin hoc certe reprehensione magna dignus est. Vult postea Galenus docere, quando liceat citra plenitudinem sanguuiem interdum mittere, Cum ait:
Quando si valens morbus sit, cum vitium robore, nemo est, qui sanguinem
non mittat. qui utique in artis operibus sit exercitatus.JHaec verba sunt, quae tantas ingesserunt dissicultates, quae tamen iuxta eam o explanationem,quam nos ipsi hucusque posuimus,atque nunc etiam dabimus, re quam verissimam esse profitemur maximeq; Galeno contanam, omni prorsus carebunt controuersita. Aggredior ad rem. Docere instituit, quando liceat interdum citra plethoricam syndromem mittere sanguinem. Licet, inquit, cum morbus sine plethorica syndrome, magnus extiterit cum virium robore. etenim nemo est in artis operibus exercitatus, qui duobus illis scopis praesentibus sine plenitudine interdum ad sanguinis millionem non confugiat. v t igitur sic locum istum explanem, moveor ex Galeni verbis, quae proxime& praecedunt, de subsequuntiar. Certissimum est haec verba addita fuisse a Galeno pro superiorum explanatione, in quibus dicebat, quod sine plethorica Sus o drome interdum confugimus ad venae sectionem. Confirmat hoc ex Medico
rum in artis operibus exercitatorum sententia, qui scilicet sanguinem mittunt interdum in magno morbo cum vitium robore. Etenim in iis verbis Galenus aut vult includere plenitudinis affectum, aut excludere. si includit non est ratio contra Menodotum: si excludit, ut Galenus argumentando dixerat, ergo
interdum sine plenitudine mittendus est sanguis. Nec aliter exponi posset
414쪽
c HORATII A vGENII DE CURATIONE
cum arbitror, quod ex sequentibus apertissime confirmo. Primum explanatis quibus in moi bis citra plenitudinis affectum liceat mittere sanguinem,in hunc modum scribit: Quippe ipsos Empiricos videmus, cum lapsus ab alto quis sit, aut alias plaga aliqua contusas vehementer corporis partes habuerit, ad sanguinis missionem confugere, quamquam idem homo paulo ante sanus fuerat, ploriusq; redum dantiae sanguinis expers. JDeclarant haec verba, qui sint affectus, in quibus licet venam incidere etiamsi non adsit syndrome plethorica . Sunt inquit magni affectus imminentes, aut futuri ratione fluxionis ipsus sanguinis, cum sei licet magna vigeat suspicio de
futura inflammatione, vel etiam de aliquopiam magno virtutis casu.fieri solet inflammatio cum quis ex alto ceciderit, aut carnes vehementer contusas habuerit , solet etiam fieri sphacelus ob sanguinis multitudinem fluentem ad locum affectum extincto calore naturali: hic etiam ob vehemetem extingui consionem potest, reuulsionis igitur causa sanguinis missi oest exercenda, quamuis corpus nullam patiatur plenitudinem; addo etiam idem ob eandem causam conuenire auxilium, si cacochymia laborauerit, si tamen ob dolorem, aut aliquampiam contusionem, sanguinis eiusmodi fiat emuxio, quae periculum finturae in Rammationis minitetur. videant quaeso Medici reccntiores,quam prae clare hic locus indicationem aperiat de venae secto ne pro effici eda revulsione. x Hanc eandem explanationem ex multis Galeni locis confirmare possem, sed pro multis unus mihi perspicuus satis facit: is autem est in libro de ratione ca- .randi per sanguinis missionem capite octavo, cum inquit:
Porro, non solum ubi adest plenitudo, siue ea, ut ad vires sit, siue xy-rmitifice prodest venae sectio, verum etiam citra plenitudinem initio phlegm nis qua aut propter ictum, aut propter dolorem, aut partium debilitatem prouenit, quippe cum dolor sanguinem ad se trahat, ta saepe partiu debilitas phl gmonem absque hoc quod in corpore plenitudo sit, procreat. JQuid clarius quid pro nostrae opinionis confirmatione accommodatius dici potuit quis de caetero ambiget,hanc magnitudinem morbi non este imminen- 3'tem,aut incipientem a fluxione sanguinis Quis praeterea dubitabit hanc magnitudinem solum indicare sanguinis detractionem tanquam praesidium reuulsuum Erat alter casus in quo etiam sine plenitudine immittitur sanguis in quo etiam falsitas opinionis Menodoti conuincitur, ut dicebat Galenus, cum scilicet sanguis extra corpus fluit ita, ut vereamur virium lapsum, tunc enim si corpus adhuc resolutum non fuerit, ut quinto de Methodo medendi ait, vena sectio pro reuulsione protinus administranda est. Sed iam tempestivum est re uerti ad contextum Galerii. a quo nec sine magna utilitate discet simus. Ex quo patet non hoc esse, quod mittendum sanguinem indicet, sed magnitudinem morbi,ac virium robur,exceptis tamen ab oratione pueris.J Conctu oso secundae rationis in his verbis continetur, ideo dicit: Exquo J quia eam deducit ex eo, quod cadentibus ex alto, re contusis liceat venam incidere, si ea nes habuerint vehementer contusas, licet non adsit plenitudinis affectus. Non esse hoc. J quod scilicet dicit Menodotus, nempe sy ndromen plethoricam im dicare sanguinis missionem. Quid igitur mittendum sanguinem interdum i dicabit ; si plenitudo eam semper non indicat morbi scilicet magnitudo imminentis, aut incipientis ab ipsa fluxione sanguinis. Est hoc loco ammaduertem dum, quod ego hic per magnitudinem morbi ex Galeno non intelligo quamcunq; magnitudinem,sive a plenitudine,sive a fluxione causatam, quia haec secunda ratio excludit plenitudinis affectum, probante Galeno sine plenitudine P mitti debere sanguinem,& concludente. Ex quo patet J id est ex quo exemplo iparum se pra poli to,de casu ab alto sine plenitudine, deducitur tanquam manifestum a plethoricasyndrome non indicari semper sanguinis missionem, sed aliquando solum magnitudine a fluxione Hic igitur accipio magnitudinet morbi
pressus, omnem scilicet a fluxione,aut imminentem, aut incipiente,non cuius
415쪽
pER MIs SION EM SANGUINIS LIB. III. os
cumque humoris, sed duntaxat sanguinis seu fluat ad internas partes inflamm tionein facturus, aut morbum aliquempiam magnum aucturus, siue stuat extra corpus ruinam facultatum omnium minaturus spossunt etiam alio modo
explanari haec vel ba, de magnitudine morbi materialis in genere tam a plenitudine, quam a sanguinis fluxione, quas duas differentias parum postea explicabit, quia in sanis mittitur sanguis ob plenitudinem futuram magnitudinem minitantem. In aegrotis ob praesentem magnitudinem. De secunda ratione ha
Tertia ratio aduersas Menodotum Empiricum hisce verbis continetur. - Nam ali a ratione, si quis etiamnu sanus,nec adhuc quicqua laesus, insanguinis redundantis cocursu sit positus, no statim huic sanguine mitti est necesi mo aliis satisfacit inedia, aliis cibi parcitas aliis soluta aluus vel purgatio, vel freques balneo, aliis sola exercitatio,vel multa frictio abside fuit. Misso vero sa-guinis ne ab ipsis quide Empiricis iis,qui ita se habet necessatio adhibet uti Galenus duo b. modis argumentatur: primu ratione, mox auctoritate. Suma rationis est. Si plethorica syndtome indicat venae sectionem: eam semper indicabit, ita ut praesente semper, absente nunquam mittere sanguinem oporteat. Atqui non semper astectas plenitudine mittitur sanguis, quippe quia si fuerit exigua, io nec aliquod periculum minetur, leuioribus sanabitur praesidiis: at si magna fuerit, certe indicabit sanguinis extractionem antea quam magnum aliquod malum in corpore committat. Sumptum autem videtur hoc argumentum ex libro de ratione curandi per sanguinis missionem, ubi sic scribit; igitur cum plenitudo duplex si(optimum enim fuerit hinc auspicari Mea quq ad vires refertur,s cile in putredinem perueniat, atq; etiam interdum in partes quasdam ingruens inibi tumores praeter naturam excitet,&altera quoque, quae m- - appellatur, saepe in partes decumbat, ac tumores creet, imo de apoplexias moliatur, venatum m ruptiones, eam Celeriter vacuaretentandum prius quam magnum
aliquod malum in homine admittat J En ob imminens malum ex plenitudine, o utraque sanguis mittitur: exigua autem plenitudo id efficere non potes b, ideo capite sequenti, postquam dixerat: Qui res consuetas adhuc factitant, sed princeps illis pars aliqua aut totum corpus gratiatur tenditurue, iis necessaria est v cuatio; porro si aetate nec puerili sint,nec senili, de secanda vena consilium ini- tot multos enumerat scopos ex quibus voluit signiscare,non protinus in omni plenitudine venam fore incidendam, sed tunc solum, cum adeo magna sit, ut sanare illam celeriter leuiora nequeant praesidia. verum multo antea fuit hoc praeceptum ab Hippocrate scriptum libro primo Aphoris. 3. ubi bonum athl tarum habitum, cum ad summam bonitatis peruenetit soluendum statim minet anteaquam in deterius decidat, minitante scilicet illo periculum ingens, ut Galenus ait in commentario vel reptionis vasoru m, vel suffocationis natiui ch et loris. Haec verba. Si quis etiam num sanus, nec adhuc quicquam laesus, ostendunt plenitudinis affectum non aequale minari in aegrotis ac in sanis periculum, exigua enim in illis existens perinde existimari debet atque magna in sanis,ideo nisi quidpiam obsit, magis festinandum mittere sanguinem, nullas dante morbo inductas. Millio vero sanguinis ne ab ipsis quidem Empiricis, argumentum est ab auctoritate petitum, quo ostenditur Menodotum a suae sectae dogmatibus discedere, quia Empirici in omni plethoricasyndrome accedunt protinus ad sanguinis missionem: accedunt etiam sine plenitudinis affectu, adde quod etiam si plenitudo adsit, non semper mittunt singuinem.Hucusque Galenus aliorum opini
416쪽
CAP. v. os euo duos at indicantiasingulati missionem, O purgationem
SV A M deinceps opinionem proponit hisce usus verbis i sed sicut misso sanguinis,vel propter ipsius abundantiam, vel propter magnitudinem morbi,ita purgati in dc propter abundatiam alterius cuiuspiam succi, & propter vim mo hi adhibetur. Quibus admodum perspicue ostendit duo existere, quae sanguinis missic nem indicant, duo etiam quae purgationem. illa autem duo sunt haec, sanguinis missionem dicit indicari, vel a plenitudine, vel a magnitudine morbi. Purgationem rursus,vel ab abundantia alterius succi a sanguine distincti,vel a magnitudine morbi, ita quidem apparet, duo speciatim, & in particulari esse indica
tia utrumq; remedium, tum purgationem,tum venae sectionem, cacochymiam,
de plenitudinem. Magnitudinem morbi a cacochymia , Ma plenitudine. Facies autem unum indicans genere magnitudinem scilicet materialis morbi,quivere indicans est hoc generosum auxilium, ut iam primo harum disputationum libro demonstratum abunde fuit. Adeo dilucida videtur mihi haec sententia pro meqopinionis,imo vero pro ipsius veritatis confirmatione,ut admirer, quod eam non animaduerterint, qui contrariam opinionem sustinent. Repeto quaedam iam explanata in superioribus, ut locus hic nullam omnino, etiam apud ceruicosissimos homines, habere dissicultatem valeat. Vtraque plenitudo cum magna fuerit sanguinis detractionem indicat tanquam vacuatiuum praestadium. Magnitudo morbii inminentis, aut incipientis a defluxione sanguinis. idem remedium significat, tanquam reuulsivum auxilium. Generatim vero,
ut haec duo complectitur, magnus morbus a sanguine hanc indicationem pratabet. Purgationem indicat copia. linquit alterius succi,id est a sanguine distrirentis , hic autem succus malus est. ergo cacochymia indicat purgationem pro vacuatione, magnitudo morbi defluxorii a cacochymia indicat purgationem revulsionis causa. Magnitudo autem morbi in genere ut complectitur malum Iohumorem fluxu m, & fluentem, quiescentem, vel qui mouetur, indicat purgationem generati m. Duo colligant studiosi adolescentes(quoriam eruditionis causa haec potissimum scribo ex hoc discursu: primum nostrae explanationis veritatem, dicebamus enim supra, plenitudinem non semper indicare sanguis nis detractionem, sed interdum, ac etiam magnum morbum sine plenitudine non semper,sed aliquando hanc indicationem praebere,quod in praeposta vetaborum serie luculentissime declarauit Galenus. Alterum colligant,quod quam do Galenus dicit magnitudinem morbi citra plenitudinem interdum indicare sanguinis detractionem, semper ibi intelligit morbum defluxotium, ac vena
sectionem prorcuulsione exercendam, cuius rei signum est euidentissimum, a quod in hoc ipso scribitur cotextu,&quod exemplo eorum qui ex alto ceciderunt, d carnes vehementer habent contusas, suum confirmabat aduersus Menodotum argumentum, tum hic, tum libro de ratione curandi per sanguinis
missionem. At quando magnitudinis morbi absolute meminit, nulla facta comparatione illius cum affectu plenitudinis, ibi intelligit morbum magnum a sanguine in communi, sanguinisi missionem accipit inditarenter tam pro
vacuataone, quam pro reuulsione.
leni, quae non debuit dissimulari,cum locus hic maxime illos urgeat: sitque praecipuum fundamentum opinionis, quam tanto labore promulgarunt. Conferentes studiosi duas hasce explanationes poterunt utra melior sit, de caeter serre iudicium.
417쪽
pERMISSIONEM SANGUINIS LIB. III, Ad
Dicunt Galenum duabus rationibus uti aduersus Empiricos, qui volebant in una plenitudine,ac syndrome plethorica ven sectionem fore obseruandam: Aliera quod nonnullis :nterdum vena secamus, in quibus nulla apparet huius modi syndrome, de plenitudo. Altera quod ea praetente venae sectio omittatur saepenumero. de quatenus pertinet ad primam, afferunt solum Galeni verba,in quibus ex Empiticorum sententia dicit in iis qui lapsi sint ab alto, aut aliter vehementer contusas corporis partes habeant, venam esse incidendam, concluditque indicari hoc remedium non a plenitudine, sed a magnitudine morbi: hane illi conclusionem ostendunt, primo quod sanguine vitiosam qualitatemi ' duntaxat habente venet sectio conuenit ex Galeno libro nono de Methodo medendi capite undecimo. Secundo ex Avicenna libro primo suae medicinae sen. q. Capit. Eo. ubi dicit phlebotomiam conuenire ob sanguinis vitium. Denique ex aliis omnibus quas citauimus rationibus, libro primo capite septimo, quae non sunt hic inutiliter repetendae. Horum sane probationes eo tendunt, ut suis persuadeant tyrombus, Galenu ibi locutu fuisse de magnitudine morbi a caco-chymia, cum eam excipiat,quae a plenitudine fit :proptereaq: solam consider ri debere magnitudinem morbi reliquis omnibus exclusis. Perpendentes postea secundam Galeni rationem, ita habendum esse de Galeni sententia con, o tendunt, plenitudinem quocunque tandem modo eam quis velit interpretari,
. venae sectionem indicare, quatenus morbos reddit magnos, atque in morborum magnitudine continetur, nec alia ratione et quam rem probant Galeni
verbis libro de sanguinismissione capite decimo: cuius capitis summa est, quod homines, qui utriusq; plenitudinis habent notas, atq; etiamnum solita obeunt negotia, vel magno alicui morbo sunt obnoxii,vel nihil tale antea perpessi sunt, omniumq; corporis partium inculpatam habent constitutionem. In illis misessio sanguinis tamquam praesidium necessarium nullo modo est omittenda, in his autem rursus distinctione est opus. Etenim si idem homo in victu fuerit in temperatus, omnino missio sanguinis adhuc cesenda est opportuna, &necessi , o ria. Sin autem fuerit temperatus, iam licet venae sectionem praetermittere, ac leuioribus agere praesidiis, frictione, balneis, acaliis id genus. Itaque Galeni mens est apertissima, plenitudine eatenus sanguinis missionem indicare, qu ad potest magnos morbos essicere, ut contingit parum temperatis, ecqui malam habent in partibus constitutionem. Quod etiam illi confirmant ex Ga m verbis eodem libro capite nono,&ex Hippocrate dc Galeno primo, commentario tertio, habitus athletarum exemplo. Subinde etiam admonent notatione dignum esse, quam plurimos morbos a Galeno numerari, qui aliam nullam secum ferunt indicationis de secanda vena rationem, quam magnitudinem; cum sint maiori ex parte morbi frigidiores, orianturque ab humoribus frigidis, &crassis, de quos crudos appellant: quibus alioquin, multi existi- mant non conuenire sanguinis emissionem. Ac denique concludentes propositum suum, ita dicunt. Quippe in omnibus sectionem venae praesidium mare necessarium nulla praeterea vel humorum,uel aliarum rerum adhibita exceptione, praeterquam virium ae aetatis. Haec quidem illi de tota hac reseriptis
Impugnatio ex tinationis huius.
in O R R o in hac expianatione multa quidem egregie, re eleganter dicunt:
quaedam vero nec ad propositum contextus Galeni, nec admodum vere dicta videntur niihi. Consentio in primis, quod pertinetad eam partem rationis postremae scilicet, multitudinem ipsam sanguinis emissionem non indicare,nlia si morb.cum illa extiterit magnus, aut immineat,aut incipiat; ideo*multitudianem ipsam per se, qua ratione multitudo, suapte natura non indicare aliud qua vacuatione, ut Hippocrates Galenusi docuerunt, eam vero, quae fit sanguinis
418쪽
. 8 HORATII AUGENII DE CvRATIONE
detractione, indicare non potest,n si magna uerit, ita, ut leuioribus sanari nequeat praesidiis; ciusmodi magna pleni ludo vel cum praesenti morbo, vel cum imm nenti connectitur, ut dictum mihi fuit libro secundo de ratione curandi per sanguinis missionem, ubi de plenitudinis curatione tractaui,&de eo quod indicat venae sectionem siue pro vacuatione, siue pro reuulsione. Supponantur igitur haec tamquam vera, & firma.
Illud vero primum displicet, quod magnitudinem morbi generatim sumptam omnem scilicet, quam cogitatione consequi possumus, magnitudinem complectentem,colligant ex hoc loco usurparia Galeno pro indicatrice secti nis venae; id enim habere veritatem non posse, prior harum disputationum li- i*ber demonstrauiten quo magnitudinem morbi a sanguine generatim hac pratabere indicationem demonstratum fuit. Deinde nunc urgeo siccx verbis Galent. Cum hic dicit, sanguinis missionem indicari vel a plenitudine, vel a m gnitudine morbi aut proponit duo indicantia, aut unum duntaxat: certum ac indub tatum est,duo proponere indicantia inter se plurimum dis incla ergo sola magnitudo non indicat.hic indi 'lubilis est nodus. Mox quando Galenus in hoc ipso contextu mentionem facit magnitudinis contra distinctae a plenit dine i vel eandem intelligit magnitudinem, quam essicit plenitudo, aut diue sam; si eandem intelligit, praeterquam quod non sunt duo indicantia sed unum, ineptus esset loquendi modus ridiculus,nugatoriusq; quod admitti nulla ratione potest: at si diuersam intelligamus ram quidem viduo sunt indicantia, duae
erunt naturae indicantes. duo indicata. Magnus inquam morbus a multitudine, magnus morbus a fluxione indicantia sunt: indicatum. sanguinis irassio v cuans: sanguinis missio reustens. Sanguis supra veterem natiuamq; proporti nem adauctus: sanguis nimium e luens naturae rerum indicantium censeatur: sic omnia inuicem concordant. Ob hanc causam nostra maxime firma videtur
explanatio: qua contendimus permagnitudinem morbi seclusam a plenitudi, ne solum esse intelligendam a Ruxione sanguinis magnitudinem determin
tam . minime autem vagam, atque confusam.
Praeterea displicet etiam quod dicant Galentim in eo capite decimo de phle- 3botomia, mentionem fecisse quorundam morborum, in quibus indicatio alia non viget, quam quae sumitur a magnitudine, id ego arbitror ex communi mmum medentium consensu non posIe consistere: qui in podagi icis,artriticis, vertiginosis, epilepticis numquam ad sanguinis missionem accedunt. si sanguis superabudare non videatur. Inductione facta in singulis id conarer demonstrare, nisi nimiam operis huius prolixitatem vererer. Sed quod nequeo praete mittere. est Galeni sententia eode libro capite septimo, in quo adeo aperte qua quod apertissime docet in hisce morbis considerandum,quis humor coaceru tur, ac pro varietate illorum aut sanguinem mittendum, aut puigandum.tota
illius dictio habet in hune modum: Sed illud ptius uidendum, quid sit, quod
in illis aceruerit r. Siquidem nonnullis amarae bilis succus plus caetaris colligitur: quibusdam bilis atrae aut pituitae, aliis ex aequo omnes, in quibus sanguis abundare dicitur. Hos ergo omnes vacuabis, sicut podagricos, dc artritios veris principio, exhibito videlicet aut medicamento purgante, aut sanguinis dimin itione. J Haec ille. Quae etiam parum postea repetit. De secunda ratione satis.
At valde quidem dissentio in examine prioris. Aeptimum quod illi duc frationes contra Menodotum, Galenum attulisse scribunt, cum re ipsa sint tres. ptima enim circa purgationem versatur, quaecum vacuatio sit, non indicatura sanguinis concursu. Non debuit haec ab illis praetet mitti ratio, cum certe sit magni momenti, atque maxime illorum opinionem arguat, nam si purgati nem indicat magnitudo morbi eadem, quae sanguinis missionem, parum mnino, imo vero nihil referet in morbis, aut venam incidere, aut purgare , sed omnibus promiscue sanguinem mittemus, ac omnibus purgans pharmacumdabimus, rem ita habere ostendit ista ratio, indicans praecise idem . ergo
419쪽
pER MISSIONEM SANGUINIS LIB. III. o,
indicatum debet esse idem , ita quidem tota peruertitur medicina,& dogma Asclepiadis reuiuiscit. Dicent, fortassis, Gale viam non curare hanc lationem
cum ealti parui penitere videatur hisce verbis: Non propterea hoc dico, quod purgario vacuatio sit quam redundantis sanguinis concursus non indicet. J sed haec nonsunt verba rationem negligentis hominis, sed solum iis ipsis demon-stiare volentis, quod non solum arguuntur ob purgationem, sed etiam ob mi sonem sangu inis,de qua p roprie contra illos instituta erat disputatio sensus est, non propterea ita loquor, quod soluim purgatio, cum sit vacuatio quaedam, ini, dicari non potest a sanguinis concursu, sed etiam quod neque semper indicetur sanguinis mi illo. Secundo admiror plurimum, cur illi haec Galeni verba afferre praetermitarint, quae immediete praecedunt quae ab illis citantur, sermo Galeni sic habet: Sed quod etiam tametsi redundantis sanguinis concursus non adsit,ad ipsam tamen sanguinis missionem interdum sit confugiendum. JQuibus verbis continetur summa rationis, ut explanavimus: ea vero consistit in hoc,quod magnus moibus, sine concursu plethorico, indicat aliquando venae sectionem, sanctum quidem de perpetuo obseruandum a Medicis decretum. videant quaeso, quam a Galeni dolina manifestissime discedant. Ga l enus dicit in magn is morbis sine concursu plethorico interdum J mittitur san-' guis, illi vero dicunt in omnibus magnis morbis sine plenitudine, sanguissema permittendus est. Cur vero di vetit interdum sequentiadeclarant verba, siquidem ii valens sit in orbus tac. l vide indefinitam propositionem, non uniueis tein proponi, de qua libro, qui hunc sequetur,quaedam dicemus..Propterea aberrant uniuersalem propositione in ex indefinita constituentes, ac ita putantes in omni magno morbo id remedium couenire. Quod attinet ad confirmationes ex Galeno petitas, d ex Avicenna, quam perperam illas afferat priori libro explicuimus diligenter,ubi caput undecimum libri noni de Methodo medendi considerauimus.Caleni sententiam ex octauo libro de Melli do medendi cap. . propria disputatione dilucidaui. Ad rem maxime confert s o sanguinis fluor,cum sit ad hanc rem explanandam accomodatissimus quia Galenus agens de iis qui ab alto cadunt, & corporis partes vehementer contii fas habent, agit de morbis rheumaticis, siue fluxio intra corpus ad aliquam affectam particulam terminetur phlegmonem factura, siue extra corpus fluat: hoc iue constat non mediocritec fauere nobis. Postremus locus de reiectatione unguinis a pulmonibus oberosionem causata mihi huic ipsi tractationi dicato, libro ubi decacochymia tractabo,considerabitur:interim statuatur remedium este reuulsivum, hocs deberi fluxioni humorum, ideo fluente sanguine acri, sanguis mittitur, ac simul fluente actibile, aut pituita salsa excedente, purgatio administranda est. Postremo neque hoc praetermittendum est aberrare illos o toto coelo, quando dicunt profitenturque ex Galeno venae sectionem praecepisse illum in cacochymiae affectu, quod scribat sine plenitudine interdum mitti singuinem. Nam ut plenitudo non adest, sic etiam potest non adesse cac chymia in iis qui ab alto ceciderunt. Habet studiosus lector duas explanaationes ad eundem Galeni locum diuersas i suum erit iudicare, utra magis satis faciat. lac.
CI R C A explanationem verborum Galeni libro quarto de Methodo me
dindi capite sexto satis multa dixisse video Vnunc igitur consideremus,nue illi alierunt contra opinionem nostram ex libro de ratione curandi per sangui- hisdetractione capite nono.Magna habere vim illa ad veritatis explanationem
420쪽
io. HORATII AUGENII DE CvRATIONE
ostendam, quae a Galeno dicuntur ibi summumque complecti aitificium quod ab aliis fortasse,qui sese oculati stimos profitemur, no fuit animaduersum. Quale id sit , Tyrones docere aggredior. statim Galenus in capitis eius ingi essu ic porum sunt triam affert, dum hoc modo loquitur. Recte ergo admonemur in iis, quae adiecta sum libro de ratione victus acutorum , sanguinem mittere, si morbus si magnus, de aeger florenti sit aetate, ac
In quibus primum obseruo Galenum eam sententiam quarti acutorum recipere tanquam spuriam additam scilicet legitimis libris, propterea Cum hoc ipso in capite quatet faciat sententiae huius mentionem,nunquam voluit eam ad
Hippocratem referre, ut ad proprium auctorem. Forie (inquit negligentius in iis quae adiecta sunt libro de victus ratione acutorum exposita videri possit na aetatis particula, J ac rursus ait: Di cemusque minusperfecte positam aetatis dignotionem ab eo, qui scripsit ea, quae adiecta sunt libro devictus ratione a cutorum.J Debuissent profecto diligenter considerari haec verba. Adiecta sunt libro acutorum, S ab eo, qui scripsit ea, quae adiecta sunt i ac rursus, negligentius.J Denique minus perfecte J a viris doctis, qui eam sententiam non solum Hippocratis germanissimam esse contendunt, sed passim subtilius auctoris nomine inculcant. quod facere Galenus nunquam voluit, sed satis hic admonitum. libro enim qui hunc sequitur quarto harum disputationum ex proposito examinabimus omnia.
Positis itaque tribus scopis haec additi Perperamque Menodotus in sola
syndrome plei horica seruari venae sectionem inquit si Menodorus Empyricus dixistet venae lectionem interdum indicari ab ipsa plenitudine, recte dixisset, nec habuisset Galenus occasionem aliqua piam reprehendedi quia ut explanatum iam fuit, sine sanguinis concursu interdum ad sanguin:s mistionem confu-g endum est de ipsius Galeni sententia. verum quia ille in tala plenitudine se
uari hanc asserebat indicationem, ac etiam quia ad omnem vacuationem incommuni necessariam existere profitebatur: Metito, ac iure hoc loco S alibi frequentissime a Galeno reprehenditur, quod ex elus opinione praetermittit ut e sanguinis emissio tanquam reuulsorium praesidium, nec sufficienter etiam ac dilucide idem praesidium, ut vacuatiuum constaraiierit, quia purgatio vacuatio quaedam est, quam sanguinis concursus non indicat. At ex Menodoto indicare necesse est, quia si omnem vacuationem inlinuat, purgatio vero vacuatio quaedam sit,hanc etiam consequens est,indicari a plethorica illa syndr me. Neque sufficiat ad hoc, quod sanguis inculpate mittatur vacuationis causa. quod adsit plenitudo . sed opus est considerare, an possit sanari leuioribus
praesidiis, ut contingit in sanis, nulloque praesente morbo, aut imininente, cum sunt in ratione victus temperati tunc vero leuioribus emendare illam non licet Premediis, Cum aegrotat homo, aut cum ex plenitudinis Conditione magnus aliqu: spiam immineat morbus, idcirco animaduertendum est Galenum dixisse,
in sola syndrome plethorica, non autem absolute in syndrome plethorica, quia Llsum est omnino in sola syndrome contineri indicationem de mittendo tinguine. Verissimum autem est in plethorica syndrome (liceat mihi nunc loqui verbis Menodoti interdum hanc seruari iudicationem. Proseqiramur explanationem. Contra enim prorsus sanguinis mittendi scopi, primum in se plenitudinem non comprehendunt sed euthiscopi non comprehendunt plenitudinem Z quia linquit secundo Aphorismorum commentario vigesimonono, sanguinis millio semper magnum est praesidium,aliquando autem purgatio: Plenitudo autem non semper est magna illi proportione respondens,cum i 'plerumque parua existens facile corrigatur, ac magna existens, magnum, ac 'celere postulans auxilium, magno imminente, aut etiam iam incipiente mo bo, venae sectionem semper, atque necessario indicabit, &hoc dicere voluit
Galenus cum ait: Primum in se plenitudinem non comprehendunt, J quia non indicat plenitudo, ut plenitudo est, vacuationem per missionem sanguinis: