Horatii Augenii ... De ratione curandi per sanguinis missionem libri 17. in duos tomos diuisi quorum prior decem, posterior septem continet ... Cum indice duplici vno capitum, altero rerum copiosissimi

421쪽

guinis: sed evacuationem in genere, ut dicebamus ex Hippocrate, atque ex ipsus rei natura in superioribus discursibus: at solum indicat quatenus magna, quatenus eius causa morbus st,aut imminet magnus. Deinde no com plectuntur primum plenitudinem,quia etiam sine plenitudinis affectu mittitur sanguis: semper enim quomodocunque mittatur sanguis, magnitudinem adesse conuenit,vel ab utraque causa,vel ab alterutra. Idcirco adiecit sermoni dilucidissi

mus auctor.

Sed fientis(vise dicam passionis suspicionem,nam si eam magnam fore apparet, omnino sanguinem mittemus.JEn igitur, magnam plenitudine omnino indicare sanguinis missionem ceu vacu itiuum praestidium: omni nolinquit: asi dicere velit, nulla amplius adhibita distinctione,ac sine mora sanguinem mittemus, nisi vires repugnent. Enimagnum morbum a plenitudine genitum indicare sanguinis emistionem, ut pi imo libro docebamus En,quam recte dixit in Methodo medendi, indicationem de sanguine mittendo sumi aut a plenitudine, aut a magnitudine morbi sine plenitudine. Hactenus itaque Galenus contra Menodotum disputans, plenitudinem, ut plenitudo erat. non indicare sanguinis millionem, efficacissime demonstrauit: sed solum cum magna est. Nunc relinquitur, ut hac disputatione relicta, doceat quid ex illius sententia sit sentiendum sid eo concludit. ' Caeterum primi. principesque mittendi sanguinis scopi sunt morbi magnitudo.&laborantis robur,&sanc primam dicendum est syndromen, non plethoricam in qua seruata sit sanguinis misso: in illa enim ae haec comprehenditur, ut puta quae morbi magnitudinem adaugeat.JDiiueidissima dubio omni procul doctrina est: conueniensque totius disputationis conclusio. Duo sunt inquit primi principesque scopi hoc indicantes remedium. Magnitudo morbi, & virium robur. Hic vides Galenum praetcr-

mittere aetatem, quemadmodum etiam capite decimotertio. Verum quia pose

set dubitare quispiam qualem intelligat ille magnitudinem morbi voluit id ex planare diligenter,cum ait: in illa enim & haec comprehenditur J eam, inquit,3o audio magnitudinem morbi,quae sub se ipsam complectitur plenitudinem. Vide quomodo morbus magnus a plenitudine sangliinis missionem indicet. Ergo magnitudo morbi sub se duos affectus complectitur ex Galeni sententia: tum eum, qui fit a plenitudme, tum alium qui sine plenitudine contingit. V traque magnitudo indicat venae sectionem. Illa tamquam vacuatiuum , haec autem tamquam reuulsuum praesidium, ut ex Galeni docuimus verbis nono libro de Methodo medendi, capite undecimo. Quae vero magnitudo non habet plenitud: nem coniunctam saec quidem, ut indicat sanguinis emissionem,ab ipsa fluxione pendet Quando autem Galenus in postrema eius capitis parte dicit: Tria sunt, quae continent dignotionem mittendi sanguinis, morbi magnitudo, aut o praesens, aut imminens,aetas vigens. & robur virium J non in telligit tres existere scopos vere primos ac principes,ut supra dixerat: sed quod tria sunt, ex quibus

Medicus in cognitionem venit mittendum esse sanguinem, in quorum numero duo magnitudo morbi ac laborantis robur, primi ac principes: aetas vero nec

primus est, nec princeps scopus et sed vilius principis seopi, ipsaru scilicet virium, signum. Idcirco hic dicit dignotionem Jquia aetatein addidit. at supra dum eam excludit,ait primi ac principes scopi.J Haec quidem firmissima sunt,& apertissima,ut nullis sophistarum argutiis argui pollini CAp. IX., - sive lectu remediumsit praeseruativum,an curativum.

A vero ad Historiam Pythionis pertinent, quam illi ex Hippocrate assim

runt &in qua multum sibi placent nihil hoc dicendum est loco quia libro primo dii putationu capite undecimo diligeter admodum nisi fallimur, hac explieitamus. Illud igitur sequi tur, ut edisseramus an vens sectio remedium sit prist

422쪽

ix HORATII AUGENII DE CURATIONE

seruatiuum, an curatiuum, in qua re haud mediocris controuersia est. Affero prius,quid sentiant alis. Dicunt a morbo magno praesenti duas sumi indicationes, aliam tamquam a morbo, quae vere curativa est: aliam a magnitudine, quae tametsii videri posset mixta tam ex curatione,quam ex praeseruatione, proprie tamen poti us prae se u 1 tua, quam curativa est. Indicationem de inoibo praesenti orientem re vera elle curatoriam putant a nemine in dubium reuocari. Quod vero ad aliam conclusionem pertinet,cum indicatio,quae a magnitudine morbi praestatur, sit instituta, ut rationem totius corporis habeamus, morbique causam imminuamus,

ut ex Galeni verbis colligitur in ultimis verbis capitis sexti libri quam de Me- i thodo medendi: merito quidem hoc ipso nomine venae sectio remedium Crit praeseruatiuum. Potest tamen haec eadem venae sect o ex accidenti nuncupari curativa, quatenus non solum causam, sed etiam moibum e medio

tollit: quemadmodum accidit in synocho sine putredine in qua venae sectio Galeni testimonio libro nono de Methodo medendi adhibetur ad animi deliquium: haec enim refrigerando totum corporis habitum, febrem remouendo, licet ex propria natura id non efficiat, curare dicitur: quatenus vero inuutitudinem languinis educit, praeseruare, ac magnitudinem morbi remouere statuetur; hoc igitur modo per se praeseruatiua, at ex accidenti curatiua nuncupabitur. LoCaeterum in morbo magno in quo nulla adhuc agit causa, veluti in corporibus sanis, nulla plenitudine, nullo humoris vitio laborantibus, ut in iis accidit qui ex alto cadunt, unu a sese oi eri indicatio mittendi sanguinem, nimirum sistendi, ac inhibendi morbi magnitudinem. Etenim licet in huiusmodi corporibus nulla adsit humorum vitiositas, quia tamen ad partes male assectas tamquam debiles ex instituto naturae solem humores fluere, inflammationes excitatare, ac morbum maiorem reddere, sectio venae minuens talem causam, morbi magnitudinem iistit, ac inhibet tamquam remedium praeseruatiuum. Quam rem confirmant ex Galeni verbis libro decim olei tio de Methodo medendi capite quinto, cum ait: Sane vacuamus totum corpus non modo cum in re - 3-dundamia succorum est habita, sed etiam cum medioclitatem succorum

continet, si magnitudo suadeat; Siquidem dolor, & calor membri, in quo phlegmone sedet etiam si purum ab excrementis totum corpus sit, fluxionis causae fiunt. JEx his colligunt phymata, dummodo sint magna postulare venae sectionem,

ut eorum magnitudini occurramus: occurri autem minuendo, ac reuellendo

humores ne illi fluant ad partem affectam i ac tunc esse remedium vere praeseruatiuum. Colligunt etiam in errore versari aduersarium: qui tamquam absuta dum,ac repugnans naturae motbi dicere videtur :indicationem suur ptam a magnitudine morbi imminentis non es le curativam, sed praesei uatiuam: cuin in hac re demonstret se parum esse in Galeni doctrina versatum:confundens indicationem sumptam a magnitudine morbi, cum indicatione sumpta a morbo. Haec alii de hac materia dicunt. Ego autem cum iis partim conuenio, partim autem maxime dissentio. Conuenio venae sectionem indicatam a magnitudine morbi imminentis,esse praeseruatiuam.quia, ut supra satis superque demonstrauimus, eiuscemodi indic

tio sumitur ab humotum fluxione ad particulam phlegmone tentandam,a qua, quo ad eius fieri potest,cit illime reuellendum est, facta prius diligenti consid ratione, quinam humores ad imbecillam particulam fluant, aut fluxuri sunt; si enim ex aequo omnes fluant, mittendus illico sanguis est. at si in fluxione spis non vincit, sed alii humores ab eius natura segregati, sanguinem mittere non est opus, sed purgante pharmaco utendum, quod humori fluenti aut Ra-Xuro pro pol tione respondeat,ut Galenus ex proposito demonstrauit libro . de Methodo medendi cap. sexto, de libro de ratione curandi per sanguinis mi sionem, ac primo Aphorismorum commentario vigesimotertio. Dignum

autem

423쪽

. PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. III. is

. autem consideratione existimo quod ab illis circa hoc propositum dicitur: Napro exemplo proponunt, qui ab alto cadunt: exponentesque causam cur in iis necessaria sit phlebotomia dicur i,ut occurramus magnitudini morbi: huic vero dicunt occurri revulsione, ne humores fluat ad debilem particulam. Etenim heiuscemodi explanatio adeo vera est,ut verior excogitari nequeat,quid enim a- iii id docuimus,cum de hac indicatione supra loqueremur: in fiamma quidem i-

talia bendum est,indicationem sumptam a magnitudine morbi, quatenus eam a plenitudine Galenus cxcludit, in per reuultronem indicare, quia eam ipsatri magnitudinem semper cum fluxione annexam contemplamuriatqueita prose-io elo fit,magnitudinem morbi a fluxione sanguinis praebere indicationem der i uulsiva venae sectione; ut ex Galeno demonstrauimus superiore libro, Min an notationibus in medendi Methodum

Distentio autem, quod in hac ipsa magnitudine morbi citra plenitudinem,

sanguinis missionem. Nam si eam concitatura est fluxio vitiosi humoris, quia natura sanguinis alienus existat, omnino a venae sectione abstinendum praeci pit G alenus quarto de Methodo medendi,capita sexto,ubi dicit niagnitudinem morbi A: caeoc hymiam indicare purgatiqnem, vi etiam de plenitudine, ac magnitudine moibi, indicare sanguinis misitonem,addebatque postea purgatio-

io nem ratione reii uisionis adhibendam, atque libro de phlebotomia, quem locucitauimus etiam suprasin rheumaticis allectibus pro reuulcone,tum purgando, tum aliquando venam incidendam esse praecipit.Quamobrem ex huius aucto iis sententia vena incidenda si fluit, aut fluxurus est uinguis, purgandum in in gno morbo si fluit aut fluxurus humor vitiosus. Secundo dissentio,quod haec ipsa magnitudo morbi, quam inacare dicunt revulsionem, non potest esse eadem cum illa, quae sanguinis emissionem indiu

cat,ut vacuatiuum praesidium. Nam eadem existente magnitudine,idem re . medium foret omnino semper necessarium, atque ita solum mitteretur san

guis ratione reuulsionis, quod est contra doctrinam Galeni nono libro de Me so thodo med edi .cap. i I.&libro de phlebotomia quarto ac decim otertio de Meui hodo medendi secundo ad Glauconem ac passim alibi ac ideo segregato inui cem duo haec indicati a dicebat, venae sectionem indicari,vel a plena tudine (m gna scilicet ut idem Galenus seipsum explanat vela magnitudine morbi. Hoe

certe maxime urgere videtur mihi horum hominum opinionem. Tertio admittere non possum ex decreto Galeni, imo vero, nec ex decreto

alterius Medici rationalis, aliam indicationem praeberi a morbo, aliam a magni-ψudine morbi, quae specie distetant inter se, de qua re in disputatione secunda a b unde tractauimus. Ego quidem praetermissa ciuscemodi controuersia, quod attinet ad proposuit in disputationis huius, dico fere nullam venae sectionem in quocunqtie morbo solum este citratitiam, sed quandam vere praeseruatiuam, quandam vere mistam id parsuadeo hac ratione usus. Venae sectio in synocho rutrida ex Galeno est dura taxat praeseruativa. ut colligitur ex eius verbis libro

undecimo de Methodo medendi capite decimoquarto: Etenim exercetur illa solum propter plenitudinem, non propter febrem, quia febris ut febris non postulat vacuantia, sed in contrarium statum alterantia. Dicet hic fortastis Montanus Vicentinus adhiberi ipsam pro sanationemorbi, nam febrem putridam di cetexistere morbum a materia, ac ideo materiam illam putrefactam esse morbum,putridamque febrem. Ego nolo nunc disputate contra hunc hominem an materia puta idast febris putrida , visentit libro secundo, de moibis capite trigesimosexto A aduersus Thomam Elastum displitatione quarta, nam intra- ' ciatione de cause coniuncta suis lxi de hac re sed in praesentiarum volo singil- latim admittere omnia, quae dicit, re ex concessis, positisque ab homine, sicar sumentiri volo. Illud remedium in tynocho putrida dicitur curativum quae canat putredinem. Atqui venae sectio in ea febre administrata, non sanat putredinem,ergo venae sectio administi arua Galeno in synocho putrida, non est

424쪽

curetivum remedium. Hic apponamus totam dictionem Galeni, utex ipso caleno omnia vi fuimus polliciti, explicemus. Etenim si neque obstructio subesset, nec putredo, sed sola succorum redundantia,protinus a sanguinis missione diro naturae modo se habere. Ecce,quod primo loco proposui in synocho putrida sanguinem mitti ratione plenitudinis, sequitur postea quod secundo proposui cum ait: verum, quoniam nec obstructio, nec putredo curari per sanguinis missione potest, ut quae alia remedia ceu prius est demonstratum desideret. Quid et rius in confirmationem dici possit non video idem fieri debebit iudicium de Iiis putridis sed de missione sanguinis inputridis febribus tractabimus accurate i olibro quinto harum disputationum. Statuamus itaque praeseruatiuam essedui taxat in febribus putridis. At vero quado sanguis mittitur ratione derivationis,

vacuareque tentamus sanguinem in phlegmone contentum, quo vacuato thmor motinus cessat, aut maxime diminuitur, tunc eiusmodi remedium est 'imo praeseruatorium,at postea in gne est curatorium, ut inpleuritide cum se guis niger educitur, ut dieebat Hippocrates libro secundo acutorum, commemtatio decimo,& Galenus tam in eo commentario, quam libro de ratione curandi per sanguinis missionem: antea quam autem niger effluat sanguis, pr seruat

ime Coer riam non a 'am nluribus de hac re. Quia videor omnia

tatione, qua inquiro an curatione indicet morbiis,an causa mordi, quae doctviros reddiditplurimum ancipites quae igitur hic desiderantur,:bi cumulatissime inueniuntur.

haberi debeas. POR Ro de plenitudine futura contra nos ita disputant. Eam primum non esse admittendam quod Galenus nihil reliquerit scriptu de huiusmodi plenitudine cum velifiniale non sit hominem solertissimum ac diligentissimu osci. soranter praetermisisse quemadmodum certe non pia emisit, rationem fore habendam morborum, ac vitium non solum pro praesenti, sed etiam profuturo

Secundo quaerunt, cum Galenus dicit lib. Methodi medenui, cap. g. mitte- dum sanguinem, etiam si plenitudo non adsit, modo tamen nec aetas nec vires dissuadeant,magno existente morbo an mente conoeperit hanc plenitudinem futuram nam si mente illam conceperit, qualis vis rationis huius extitisset na Empiricus Menodotus alteram obiicereilii posset plenitudinem futuram quod est contra Hippocratis de ominium Medicorum sententiam, qui negarunt api nitudine sumi eius ei nodi indicationeinde mittendo sanguine.Vt Galeni ver- ,.

ba testamur.ba teriantur.

Postremo saddunt finge hominem quod est Galeni exemplum qui exere

atur quotidie de omnes, quatum satis fuerit, solitas habeat excretiones, qui ni variantionis ex alto lansum fuisse vi plenitudinem imaginari liuente sanguine praeter modum auunae ncitat aquas

it apertinax,qui comendat plenitudinem aliquo deinceps tempore fututa esse FQuoniam vero nos etiam dicebamus, plenitudinem particularem considerandam etiam esse ad hoc opus,& hoc ipsum itidem subuertere conamur; cum ita dicunt: Nam si altera, inquiunt plenitudo, in qua vel unicus sanguis, vel simul f icunta redundant humores re quae totum occupat corpus, quam picthora simpliciter dicimus. per se non potest venae sectionem indicare, quod modo (msi fallii ruri satis monstrauimus: anno communi loco dialectico facile unusquis spi test collige te, multo minus alteram id posse praestare: suN minus vere, neque simpliciter,sed cum additamento dicitur plenitudo pituit ,bilis, melancholi vel quae

425쪽

vel quae haud totum corpus sed unam duntaxat partem occupat 3 Hecilli. Sed certe videntur mihi in hac impugnatione, nodum, quod est in proue bio,in scirpo quaerere qtiod nunc ingratiam veritatis, ac tyronum, quos in Galeni doctrina instituo ut breuiter, sic dilucide explicabo. Ac primum admiror cum ita interrogant.Quis non iniuria miretur, cur Galenus nihil omnino des

tura huiusmodi plenitudine scriptum reliquerit 3 quas quod id verum esse nequeat, quod non si expressis verbis a Galeno dictum. At vero si ita illi censent. cur quaeso scribunt, humores turgentes sanguinis missionem postulare . quod nedum a Galeno non est dictum,sed neque,ut alibi demonstratum mihi fuit aio neniine Voncessum immo vero neque, ut libere dicam,somniatum cur pariterdixetulit magnitudinem morbi specie aut genere diuersam praebere indicati nem a morbo, ab eius causa,ab eius natura explicent locum Galeni, credemus illis,imimo vero fortassis illorum acquiescemus sententiae, si forte unum aut aliuex probatis auctoribus ostendent nobis, quid scripserint: licuit igitur illis haec afferte figmenta,de non licebit mihi, quod maxime Galeni doctrinae consonuiti est, de a ne, promulgaret illud vero sic habet. Vt, magnus morbus indicans sanguinis emissionem,intelligitur praesens,imminens, de futurus, ut ille auctor cepe dixit, sic plenitudo, quam etiam interdum indicare venae sectionem dixerat,intelligenda est,& praesens, de futura. Sic etiam vires audire validas, licet deao pro praesenti statu ac pro futuro.Quid habent pronunciata haec mea, quod non sit omni ex parte consonum doctrinae illiust de sane si consonum est cur non recipitur quaenam causa tantae admirationis 3dicent fortassis,oportui e hominem diligentillimum illius meminisse. Sed quid,si in hac re paulo negligentioreni fuisse diceremus erit ne id eiuscemodi, ut non contigerit etiam aliquando aliis grauissimis auctoribus ZAudiant aliam causam. Non meminit, quia non osto tuit meminisse: quod enim dc fit apte natura erat notissimum , de quod virtute in aliis continebatur potuit sine auctoris vitio praetermitti. is en im non cogit scit in corpore nullam hodie plenitudinem habente, generari posse post unum; aliumque mesem ex suppressis haemorrhoidibus, aut mens tuis plenitudinems o totius corporis nonne hoc frequentissime apparet in artis operibus Z Tunc qui dem praeseruationi incumbentes ob periculum futurae plenitudinis Medici omnes sanguinem mittent ex poplite, aut malleolis, haemorrhoidales venas ta

sanguinem ex utero prouocantes ipsos aegrotos reddent omnino tutos. Inflam

matio fit omnis ex confluxu sanguinis uberioris quam ipsi parti ex usu sii : omnis que phlegmone necessario continet plenitudinem, non quidem uniuersalem loci propitam. In iis,qui ab alto ceciderunt,caputque fregerunt, aut carnes v hementer contusas habuerunt,cur mittitur sanguis 3 ad impediendam dicent magnitudinem futuri morbi: recte quidem respondebunt. atqui futurus morabus est inflammatio: omnisque inflammatio habet plenitudinem. ergo futura' inflammatio esse nequit sine futura plenitudine quam suggetit fluxio. haec sane Caleni doctrinam referre adeo verum est,quam quod verissimum. Propterea non debuit amplius meminisse huius,cum satis meminerit, quando dixit, indicationem de sanguine mittedo sumi a magnitudine morbi plaeseritis,imminenatis,ac futuri. Satis de prinio argumento. Secundae instantiae pari modo,de per concessionem , dc per instantiam Grae-

eorum consuetudini re spondemus. Cum enim illi rursus interrogant. An Galenus mente conceperit plenitudinem hanc futuram. Respondeo, quod sue

conceperit, siue non conceperit,id quidem parum debet existimari, modo tamen verum sit in primis,quod dicitiat deinde illius doctrinae consentaneum. so certe quidem hanc animaduertisse concedamus, Ac quid hinc sequat ut considetemus. Putant Galenum non recte concludere contra Meriodotum; qui re geret ad plenitudinem futuram, cum enim instat ; auctoi ita te omnium qui sunt in artis operibus exercitati,sine plenitudine mitti origii ne in magno motbo cuna uitium robore: S eandem confirmat opinionei ii Empiricorum sente tia inter quos unus erat Menodotus)eorum qui ex alto cadunt exemplo, respo Asm L

426쪽

is HORATII AUGENII DE CvRATIONE

deret Galeno quod illorum opinio erat vera de plenitudine praesenti, minime autem defutura. Egregia certe haec fuit horum virorum imaginatio, quae so los nouitios, ac eos, qui in Galeni libris versati non sunt,facile posset decipere.

Etenim Menodoti opinio haec erat: ut vacuatio omnis indicaretur a concuti signorum plethoricorum, nempe a plenitudine praesenti: atq; ne quis putaret

liud fortassis exeogitasse illum a plenitudine, addidit, solam syndromen, quem

locum supra explanavimus. Est autem haec syndromes, rubor, tensio, venatum tumor,carnis amplitudo grauitas,ac si quae sunt alia a nobis explanata, lib. x.demissione sanguinis. Haec u vera sunt, quomodo poterit respondere Menodotus,

sese futuram etiam plenitudinem consideraret Equidem consideratio futurae iplenitudinis solius Galem fuit qui ut haeresim hanc Menodoti funditus euert ret,non solum prcsentem considerari debere morbum asseuerauit,sed etiam futurum, ut puta qui iam antea determinauerat duplici solum de causa mitti sanguinem, nempe ob vacuationem 5 ob reuulsionem, illam indicari a praesenti

morbo, hanc autem afuturo.Quantum porto aberrent a scopo in ultimis verbis, cum dicant esse contra Hippocratem,& omnes Medicos asseuerare a plenitudine futurae suggeri hane indicatione, ea sane manifestissimu faciunt, quae tota hac disputatione diximus,& quae sequenti libro de Hippocratis opinione dicemus. lvictim admoneo, nihil esse in arie medica,quae de hominis vita decernat,detestabilius,quam deni,

mini b. litigare, cum parum reserat ,hoc an illo utaris, proprio aut improprio nomine,ut Galenus dicebat ri .de Methodo medendi c. ii.Idcirco idem sunt apud me in praesenti materia quam tractamus, plenitudo magna,& magnus morbus, praesens, aut imminens a plenitudine: idem futurus morbus magnus sine symdrome plethorica, quod morbus magnus a fluxione sanguinis cocitandus: p stremo idem morbus magnus a fluxione factus, atque magnus futurus a plenia tudine loci phlegmonem patientis: hanc particularem voco plenitudinem, qua anteaquam fiat,es futura: ergo ut haec futura est sic morbus ab illa concitandus futurus est Quia vero scio horum nominum usum es Ie in medicina frequentis. simum ,rei naturae maximopere conuenientem,recipio libetissime, ut etia olim recepi lib. t. 3 de ratione curandi per sanguinis missionem.Vratur alii quibus voluerint,modo in rebus nobiscum conueniant non curabimurum, hac tam Elege, ut quibus nominibus quispiam usus fuerit semel eorudem significationem

perpetuo retineat.

Postremo illorum argumento, nihil est, quod respondexmus, ut puta quod

ineptum admodum est,atque iam a nobis hac disputatione frequenter explic tum Illud discutiendum superest,quod de plenitudine particulari dicunt. v rum, ut tyrones assequantur, quid ego de hac plenitudine dixerim,re qui b. machinis ineam opinionem euertere conentur, ex meis lucubrationibus quaedam breuissime S cum utilitate addenda sunt. Libro x. de ratione curandi per sanguinis missionem,capit. to. docui in quib.mea distet sententia ab opinione M

nodoti Empirici: atque demonstratum mihi fuit, me ab illo dissentire multipliciter. Quia vero audio quosdam insignes nostra tempestate Medicos obiicere non raro mihi solere,quod opinionem Empirici illius prorsus imiter, non grauabot hic totam afferre, ut ibi scripta fuit, dictionem: quod eo facio libentius, quod fortassis ad eorum, qui hunc disputationum legent librum, manus, alter de ratione curandi per sanguinis missionem non peuenerit. Sic igitur scribo, de tota re,& de plenitudine particulari. terum merito Empirici refelluntur, quia in mittendo sanguine fuerunt

temerarii.non enim lassicit,ut commode sanguis m ttatur, plenitudinem adecse. Sed amplius venit distinguendum, an maioribus, vel minoribus auxiliis utendum quae res innotescit nobis ex varia plenitudinis disserentia, ut supra deci rauimus. Deinde vero quia scopum non attigerunt, reprehendendi sitat. si nim res hoc modo haberet, sanguis nunquam mittendus esset, nisi habentibus

plethoricam sindromen,quod tame falsissimum esse, nomo est, vel tantillum in

427쪽

PER MISSIONEM S ANGUINIS LIB. IIII. i

. arte medica exercitatus, qui nesciat; nos vero, qui plenitudinem esse verum sco pum significamus, longe diuersi sumus ab horum hominum sententia, nam hi in sola plenitudine.quo ad vasa mittendum esse sanguinem consuluerunt. Nos vero non solum in hac, sed etiam in altera,quae vires respicit, illi in omni plenitud nis disterentia, quo ad vasa, nerosum hoc admiserunt praesidium nos vero in canis aegrotiste utimur cum magna est plenitudo, quae scilicet facilioribus nequeat sanati praesidiis. Empirici citra plenitudinem,nunquam sanguinem

mittunt. Nos vero in plenitudine quidem admittimus gratia vacuationis, citra plenitudinem autem reuulsonis ergo,ut supra docuimus. Empirici solam pleio nitudinem in actu considerandam duxerunt, nos vero eam etiam, quae futura est Tandem Empirici solam admittitui uniuersalem plenitudinem,nos vero v- niuersalem.& particularem neces Iariam esse tradimus. Rursus autem, quemadmodum morbus magnus,tum apud Galenum, tum apud alios auctores di pliciter dicitur,vel astu, vel potentia: actu,cum omnes partes eorporis sanguinis

abundantia turgent: potentia vero, cum uniuersum corpus,aut eius determinata particula recipere multitudinem debet,ut puta cum retento sanguine, qui emata scis, aut ab utero fluere consueuit, veremur ne totum corpus plenitudine

laboret aut cum propter calorem, de dolorem ad aliquampiam sedem confluit sanguis instaminationem facturus. Haec ego ibi. io videor igitur me ipsum ab hac recentiorum Medicorum calumnia expiam gaile. Nunc vero ad disputationem de plenitudine particulari cum nostro antlagonista reuertor. Primum doceo,Galenum hanc ipsam admisisse admodum euidenter mox meam non redarguere opinionem,quae ab illis dicuntur. Quod itaque ad primum pertinet, Galenus libro de curandi ratione per sanguinis micsionem cap. . locuit,qiii affectus vacuationem desiderant. Atque primo loco mentionem facit vitiusque senitudinis, tum scilicet eius quae ab Erasistrato nu-cupatur Imri siet, tum alteri is quae v hcia est, ad vires Deinde vero, ne quispi iiii ai bitraretur i n toto duntaxat corpore fieri plenitudinem, minime vero in determinata particula, apertissime docet, quod utraque plenitudo confiso stere potest. etiam in singulis partibus.illius verba habent hoc modo: Quandoque autem,&in pretib.totius corporis.non in tota mole,indicia existum aifectionum illius in partibus consistentium,similium iis, quas in toto corpore consistere propositum est.J Haec ille. Qui etiam exemplo capitis iecinoris lienis ventris, costarumq;. manifestis.

simum facit. Nec dubito alibi idem dixisse,sed hic prae multis locus clarissimus,

satisfaciat.

Dicebam ego in omni inflammatione adesse plenitudinem in actu particularem . illius nempe, quae phlegmonem patiebatur particulae, antea quam autem illa fieret,plenitudinem pati non dicebatur pars,sed de futura veredum instan- ' te fluxione aut particula nimium calida,&dolore affecta, existente. Illi vero instant sic. Licet mittere sanguinem in omni morbo magno cum virium roboresne plenitudine totius corporis, ergo multo magis licebit sine plenitudine paristiculari nempe biliosa pituitosa S melancholica, in primis ego no admitto antecedent illud tanquam uniuersale,ut illi, sed tanquam indefinitum, ut explana ium mihi fuit. Deinde non loquor de illa plenitudine nota, quae magis estqumdam cacochymia,ut ex Galeno explanavimus,quam exquisita plenitudo. Mox vero tandem concedo quidem sanguinem interdum mitti debere sine plenitudine uniuersali sine plenitudine particulari, ut cum reuiuisioni intendimus, de indicationem sumptam a particula fluxione tentata explemus. Hoc tamen misoni me prohibet quin pleni. udo particularis postulet aliquando vacuationem,de aliquando reuulsionem per venae sectiqnem,cum aut actu fuerit,aut poteti sed

satis haec. Ad ea progredior,quae de plenitudine dixerunt.

428쪽

i 8 HORATII AUGENII DE CvRATIONE

'vidiu implenitudine leti exasctaresentiendum.

AE TE R. v M plenitudo est, cum omneshumores veteri semata proportionec adaugentuciaut cum solus singuis. Humorum autem nomine intelligimus eos qui nutrire humanum corpus possunt,& qui pro eiusdem generatione a natura destinati sunt. Constat autem antiquam opinionem fuisse, quam etiam Aristoteles confirmauit ex soro sanguine tum fuisse genitum a principio animal, cum vero posteaenutritum.Neque arbitrari debemus, sanguinem simplicem ac bunius modi intelligendum, cum hic in ipso corpore nunquam reperiatur, sed eum ex suispaltibus constantem,haud secus, quam lac, ta mustum atque aliae res compolitae, accipimus: hae partes proprie naturam cinguinis ac etia fibras, colorem,odorem,saporem, aliasque proprietates, exacta ratione continent, i eoque nutrire etiam pocimt,haudsecus atque pars in tota massa, admodum te perata. Porro cur partes istae sanguinis vocentur, pituita, bilis flaua bilis atra alibi docuimus, propterea natauerim longe rectius nomine sanguinis pituitosi bibliosi,& melancholici appellandas. Neq; enim profecto recipiendum est, plenitudinem constare ex incremento bilis,melancholiae, dc pituitae excrementitiae, quandoquidem talum - affectus est eorum succorum, qui sanguinis nomenta naturam habent: siquide aliis abundantibus, qui ab illius natura distant, Loexquisita plet hora no sit,sed vel cacochymia,vel plenitudo cacoch miae permista vel cacochymia plenitudini, si citra sanguinis incrementum invenis malisiacci exuperant,cacochymia duntaxat venatum est, aut si extra venas contine antur,nullam patiente sanguine ex mixtione labem, earundem partium cac

chymia nuncupabitur. A t u una sanguis adauctus supra mediocritatem existat, simul cum bile Raua,aut melancholia, aut pituitae incremento, aut putredinmaut alia id genus qualitate mala,certe plenitudo erit cacochymia.Rurius vero si maior extiterit malorum humorum portio,atq; minor sanguinis accretio, ab eo cquod in mixtione vincilia me solet appellati cacochymia plethorica. Quod auteattinet ad sanguinis partes ita statuendum est,si una cum temperatissimae partis augmento contingat biliosum sanguinem duntaxat,aut pituitosum,aut melancholicum increscere,plenitudo etiam dicitur sic etiam si duo augentur: at verosi citra sanguinem moderatum, solus unus augeatur humor, etiam pleniti dinem vocabo sed non ita exacto sermone, verum cum additamento sanguinis biliosi aut pituitos,aut melancholici, atq; si aliquando ex veteri consuetudi, ne dicere voluerimus,plenitudinem bilis, pituitae, melancholiae, non reclama bimus,modo rerum natura, ut iam mihi exposita fuit, teneatur, neque enim denominibus litigandum est. Haec pauca volui recensere de hoc argumento, ut admonerem Medicos iuniores,nehumores intelligerent excrementitios, qui Oscilicet neque nutrire,neque generare quicquam possunt, constituere pi nitudinem,cum aliquando legent,constare illam ex omnium hum rum incremento. Alia ad noc argumentum pertinentia sunt

mihi diligent et explanata in libro de plenitudine,

ad quem studiosos lectores

remitto.

429쪽

PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. III LII ORATII A VGENII

A MONTE SANCTO D I SPUTATIONUM DE RATIONE CH

RANDI PER MISSIONEM SANGulinis, ex Galeni sententia;

DISPUTATIO QUARTA.

An pueris ante annum decimumquartum, tuto sanguis

mitti possit lecta vena.

SUMMA D IS P UT Ar IO N I S. Pueris ante annum decimumquartum interdum tuto secati . posse venam ex Galeni decreto.C A p. I. D. adimimui Genii de misi mari in uer Oear tamdem repetat disparationem. voti vero ad ipsam aetatem pertinet, de qua post aliorum explicationem hoe loco dicendum est, ita quidem sentio. Pueris anteannum decimumquartum aliquado sanguinem tuto mitti posse secundum Galeni principia. Duplex est ac sertionis huius fundamentum. Primum stabile, de valdes mum, quod ratio ipsa cum experientia coniuncta, omnino . sic fieri debere suadeat Deinde vero,quod inter caeteros a thores profitear, hanc medendi rationem non esse a Galeni doctrina alienam quod quamuis nostratibus quibusdam medicis hactenus in medicina inauditum videatur paradoxum:quia tame vetiissimum este docebo, at quia utilissimuhumano generi,dissimulandum non fuit. Atq; licet seripserim olim dehoea gumento lib. I.deratione curandi per sanguinis missione cap. .hic tamen duxi eandem opinionem denuo confirmare,de hanc veritatem paucis cognitam,dibligentius docere. Atq; in Tyronum gratiam quorum utilitati faveo, faueboque donec vivam,ostendam quam fuerint decepti Medici recentiores, qui nouissi- o meidem tractarunt argumentum. Deinde vero quod hodie mihi seni rationes longe validiores sese offerant,quam fuerint es qui b. in iuuenili aetatead id probandum sum usus. Has ipsas in hac disputatione,vel omnino supponam, vel cerate si quando ita cogat sermonis continuitas,& sententiae meae silucidatio, leuia ter attingam Primum itaq; rationes afferam, qui b. meam opinionem cofirma.bo. Deinde experientia, & Galeni verbis fidem faciam. Postremo dubitationi bus omnibus occurram,dissicilesque Galeni locos dilucidabo.verum,antequam ad ipsas rationes aggrediar, supponereprius quaedam plaeet ad quaestionis huius explicationem maxime necessaria Iam igitur prima dis,' putatione explicui, talem considerata propter vires,ac ad eas ipsas referri. Se netis enim ultima ad imbecillas redigitur, aliae vero senectutes intermedie, ut vires, mediocriter habent imbecillas, ita medio, quodammodo ferunt eis ivseemodi vacuationem; ipsa iuuentas,dcflorens aetascdsistensque, ut putav lidissimae omnium sanguinis vacuationem admittunt fere citra distinctione. Ais dolescentia vero de pubertas pueritia proxima, cum adhuc corpus ad perfecta

430쪽

DO HORATII AVGENII DE CvRATIONE

non peruenerit incrementum hocque ab ipsius sanguinis ubertate fiat. cupra meditatione aliqua remedium admittentes non tam copiosam vacuationei, quam in subsequenti b. aetatibus fiendam suadet. Infantia omnium minime postulat sanguinis missionem; post ipsam vero infantiam ad pubertatem usq; ple rumi vites ferendo non sunt ob natiuam dissolutione humidae substantiae. quae magna contis it obtei peramenti humiditatem caliditati coniunctant , dc pb

corporis habitum distribilem Fert tamen aliquando vacuatio in temperatam ob causas a nobis proxime explicandas. Sit ergo Hypothesis nostrae disputationis.aetatem indicare propter vires,vel quatenus refertur ad corporis habitu, vel ad humidum calidumque temperamentum; atq; admittere vel non admittere i generosum hoc remedium,quod vires aucterre, aut non ferre possunt.

C A r. II.

Raetianibus egenditur pueris antemnum decimum Mimntate

singuinem mitti passi.PRo pos i TvM igitur ex ipsis rationibus ostendam. Primo quid' ex natura

ipsarum indicationum.Secundo ex natura habitus corporis. Tertio expriportione &compar done purgationiscum venae semone. Quarto ex vacuatione,quae fit per inediam. Liceat igitur mihi in primis in hunc modum argumentari. Primi atque principes scopi indicant mittendum effe, aut non mittemdum sanguinem sed ipsa aetas non est primus principalisve scopus; aetas igituribpsa non indicat mittendum aut non mittendum singuinem. Nullam omnino

iussicultatem habet prima in oratione a nobis accepta propositio Constat enim primis hisce scopis de indicandi secundum se, ae contraindicandi principaliter

facultatem esse attributa. Minorem vero Galenus comprobat libro demissione sanguinis cap. p.&. 13.Siquidem explanatum abunde fuit superiore libro, prinios ac principales mittendi sanguinis stopos duos esse duntaxat, magnitudine moibi ac virium robur. Quaecum vera sint, quis dubitat aetatem non esse scopii soptimo indicantem,vel impedientem sanguinis missionem, sed solum adhiberi tanquam signum quoddam indicans ipsarum virium conditionem, ut ex Galeno demonstrauimus commentario .primi acutorum. Deinde vero aliud etiaconstat idem fieri debere iudicium de aetate quod de temperamento fit, ac de habitu corporis, quae non indicant primo ac principaliter, verum mediantibus ipsis viribus cic secundo quodam loco: quamobrem cum venae sectio prohiberi videatur ob hasce causas,aut ob aliquam ex his,statuendum est non prohiberi pse sed ob virtutem imbecillam cuius signum existat aetas, temperamentum compotis habitus. Porro quod remedium secundo loco indicat, aut non indicat id quidem habebit vim coindicandi, aut quantitatem,aut modum,aut locum, aut O cmpus. Certissimum est autem neque locum,ex quo mitti sanguis debeat, nestempus coindicare: igitur aut modum,aut quantitatem. Demodo Galenus imquitur libro de phlebotomia cap. ii. tum agit de mulieribus albis acalgae modo teneris, in quibus ob suppressos menses scarificationem admittit solum crurum, minime venae sectiones n. At contra iis, quae nigram duram, densamquem n*m habent, venae sectionem non sacrificationem esse necessariam contendit. Idem docuit libro nono de Methodo mededi, capite ultimo,quem locum posteaetiam citabimus, de simul considerabimus. Quatenus vero ad quantitatem pertinet, libro de ritione curandi per sanguinis missionem cap. i . ita locutus ei Proinde minus detrahimus quam picnitudo commovet,quoad aetates qui- sodem in pueris, quoad corporis habitum attinet in candidis de quibus mollis teneraque est caro quales Galli sunt ex iis igitur concludo,aetatem,quantitatem, ec modum ipsius vacuationisjndicare magis quam remedium. Nunc consideremus coi potas habitum seorsum ab ipsa aetate. Dico igitur ii bitum complecti movi ictu, S. duritiem Galeni testimonio libro acutorum

commet