장음표시 사용
431쪽
VER MISSIONEM S AN G v INIS LIB. IIII ii
commentario Es. albedinem,S nigredinem,ut de mulieribus, & Gallis ex e dem authore proxime diximus. Raritatem,densitatem, ut collat secunda patre artis medicinalis,ubi agit de corporis habitu. Haec ipsa cum habitu colun ai seruiunt nobis tanquam signa multae aut paucR vacuationis. Nam albus,mollis, tener, rarus excutaneis meatibus magnam fieri vacuation m indicat. Exiguam vero densus, durus, niger. Quibus ita constitutis ostendo pueris aliquandomitti posse sanguinem ante annum decimumquartum. Quia in ea aetate idcirco r medium hoc suspectum est,quod a natura ut molles, humidi calidi, habent insi tam vacuationem ex culaneis parabus insensibilemque,& continuam, quae lixo cet in aliis etiam inueniatur aetatib. tamen tanta non est,quanta in pueris,ea propter impedimeto est ne alia vacuatio artificialis adhibeatur. Atq; haec fuit sui maratiocinationis Galeni,quam infra examinabimus. Opposito modo sese habent senes quod attinet ad hanc vacuationem,quia ob siccitatem, duritie, den. statem habitus corporis exiguam habent diffationem, & quantum ad hoc ipsum spectat,certe validas sustinent purgationes. At virium imbecillitas prohibete legito quit Galenusait de senum dimatione, lib. .de morbis acutis comenistario as . Statuamus modo puerum colore nigrum,structura corporis dc coposatione densum duramq; & musculosam habere carnem, sint praeterea illa venae late multo sanguine abundantes, tenta, tumescentes,sitd hic quem fingo puer,ao plene ac liberaliter educatus,degatu in regione temperata,aut etiam frigidiori, in consimili coeli statu, ta anni tempore, cur huic magno & acuto adueniento morbo,non audebimus anno decimo, aut octauo,aut etiam septimo sanguinem mittete quid, quaesis poterit esse impedimento Quis insensibilem vacuationem causabitur 3 Ergo si verissimu illud est, quod cessante causa,cessat effectus, cum excute denta, Ac dura,& nigra impediatur diffatio culanea magna ex parte quq vacuatio ex rara, molli, alba, ut plurimum promouetur, consequens est illam admittere artificialem vacuationem, hanc autem non posse. Breuissimis autem verbis ita colligito rationem meo iudicio efficacem. viribus validis existentiae
ac vacuatione naturali permeatus curaneos pauca, aut certe admodum tempeio rata, urgente morbo artificialis vacuatio fieri potest per sanguinis missione. A qui pueri denso, nigro duroq; habitu pr diti, anno 8.aut p. vires habent validas, cum exigua aut admodo m temperata vacuatione, ta morbus aliquando urget, postulat oremedium. ergo pueri in hunc modum dispositi,anno S. interduferet artificialem vacuationem per sanguinis missione. prior equide propositio quoad omnes partes videtur euidens nam primum vires validc contra indicant hoe remedium:vacuatio culanea exigua signum est validarum virium: morb. in gnus vere indicantis rationem bubet. minor autem propositio est adeo euia dens ut nullam probationem exigat. Tettia ratio, id remedium caeteris praeponendum est, quod tutius, citius, M'' iocund ius sanare potest aegrotum. Atqui venae sectionis praesente indicatione, haec ipsa tutius,ac citius,d iocundius sanare potest,quam alia vacuatia remediar ergo venae sectio caeteris omni b.in pueris tanquam securior praeponi debet. Pro dilucidatione rationis h uius sciri quidem velim, supponere me puerum octauo
aetatis anno aut paulo grandiorem aut minorem, eius temperamenti&habitus,
cuius in superiorib memini pati febrem ardente ex putredine sanguinis biliosi in venis maiori b.procreatam: huic certissimum est conuenire venae sectionem ac etiam purgationem: ponamus,non poste fieri utrumq; sed oportere alterutrueligere. Quis dubitabit eligendum esse ex duo, quod citius, tutius,&iocundius sanet Galeni enim sententia suit lib. V. te Methodo medendi,capit. r. ossicium so Medici esse tuto, cito St iocunde sanare. Minorem propositionem non semel Galenus attulit: nam in tractatione de phlebotomia aduersus Erasistratum, chpit. . de de ratione curandi per venae sectionem,capite duodecimo, asserit venae sectionem esse remedium longe tutius purgante pharmaco: quam rem persuadet quod quantitatem sanguinis vacuandi possumus,cum libuerit,supprimere, at quantitatem purgationis minime . digito enim imposito, statim sanguinem
432쪽
. x HORATII AUGENII DE CvRLTIONE
compescimus,athoe in vacuationibus maximum bonum est. Deinde exhibito medicamento purgante,omnia cotingunt fortuna admioli ratrice, quia plet que pharmacum ipsum non mouet humorem expurgandum de si mouet, aliis tormina inducit,doloresque magnos, atque alii super purgantur adeo, ut ad rami deliquium veniant, alii non suffcienter purgantur, haec magni momenti sunt incommoda, maxime si quispiam naturam aegroti non exacte nouerit, ut Galenus ait libro secundo delatione vict. inmotb.acutis comment. i l.&L. de humorib.comm. M. quorum nultur' omnino adest in vacuatione facta per languinis missionem. Quod igitur sit tutius remedium constat, quod vero sit citius non habet dubitationem, nam incisa scalpello vena. illico sanguis enundi- i ditur,ac ictu oculi tota vacuatio absoluitur,iocundius esse quis inficiabitur si nullo dolore, nullo incommodo statim si, purgationis noxa dc incommodis durantibus horis sex de aliquando pluribus: recte ergo dictum fuit venae secti nem remed iam esse longe tutius,&citius,de iocundius purgatione. Est autem hoc loco animaduertendum me duo in hac ratione supponere, quorum alterum est pueros aliquando incidere in morbos, qui suapte natura Postulant venae sectionem,& purgationem, id quc d adeo verum est, ut qui haude re dubitet hactenus neminem inuenerim stanteque veritate huius thesis,c ferre inter se duo haec genetosa praesidia, atque si unum ex illis duntaxat admi nil rate cogamur, longe melius esse asseuero praetermittere purgationem, qua ii,s nauinis mi isonem. Alterum est suppositum, arbitrari me pueros ipsos Mite annum suae litatis decimumquartum innoxie pharmacorum purgantium usum
ferre quod etiam tum quotidiana experientia. ti m omnium Medicorum eo
sensus testatur esse velissimum.verum, si quispiam hac de re dubitet, neque saris
experientiae,auctoritatique confidat,is quidem Galenum consulat,qui omnem illi dubitationem tollet. Quarto enim libro de sanitate tueta inquit:Si quispiam sanguinis detractione in fel re ob aetatem i psam non potvi st, aut obtimiditatem, aut ob aliam causam,largius illi aluus subducenda est.Scribit etiam in consuli tione pro puero epilepti eo,quater in anno puerum expurgandum. Aelius I b. cap set. pueros ipsos expurgat scammonio.&citriis. Asia etiam huius gene- sors extant testimonia, quae breuitatis studio piaeter mantur, cum haec sui
'Postremo pueritia ita sese habere videtur mihi ad vacuationem artificialem,
quemadmodum ad inediam,tenuemque victum. Etenim inediam ipsam v cuare multitudinem corporis constat, ac a Galeno confirmatum est libro Me. hodo medendi,cap.6. At vero pueri non serunt inediam Qui crescunt di cebat Hippocrates plurimum habent calidi innati, quo fit ut plurimo egeant limento ideoque rectissime concludit, senes omnium facillime inediam ferre, at pueros cum difficultate, omnium vero minime inter pueros, qui vividores existunt Hec licet verissima sint, nihilominus tamen accidere non raro conlpibocimus,ci radamnum pueros, & inediam dc victum tenuem serte, cuin scilicet grauiali quopiam,de acuto morbo detinentur. Pueros vidi frequeti mea ve
Cibus vexatos, qui tribus integris diebus nihil penitus 1limenti degustarui, qui vitae superstites euaserunt. Neque id mirum videri debet, quando quidem non tanta est aegroto existente corpore cibi necessitas, quanta dum sani tute f uitur,no fert sanus puer citra damnum inediam triduanam,fert aegrotus. Itaque,si uares habet, cur non facile tolerabunt vacuationem moderatam 3 quae licet non respondeat usquequaque morbo sit tamen viribus consentaneat sic ego urgeo. Qui ferunt inediam, ferre etiam possimi vaeuationem moderatam artis beneficio factam. At pueri acuto morbo tentati, aliquando tuto ferunt inediam, er- sogo pueri acuto morbo tentati seire possunt vacuationem modetatam artis be-' ui plura circa hoc argumentum desiderat. hic legat, quae scripsimus libr. r.
de mIsione sanguinis de obitet in disputatione scopis, cap. 1 3. neque enim hic omnia intercnda sunt.
433쪽
Experientis deman mare pueros et rara pecti rem ferrere .
ex ea confirmari, nunc breuiter docendum. In primis vere, si naturae opera conlideramus, non dubitabimus. Etenim quotidie pueros ardente laborantes . . A t*bxe, aut placeniti de sanari prouocata a natura fluxione seu inis ex narib, ad
modum copiosa pro aetatis con mora D mram Osr
potest sex unciarum sanguinis vacuati Cre cuationem tibiae uti irini, a , , a.
- una mi guinis vacuationem secta venae quomodo tolerabit va
cuationem librae unius cum dimidia, aut duarum sanguinis e nare sponte esurientis quam hic possumus imaginari diuerstatis causam 3 Praeterea, evidem mus naturam eosdem liberare, percopiosum sudorem: quo vacuatio culanea i interdum,i a quidem augetur, videberent ex ea vires ad extremam in illis imi becillitatern venire,at confert ac facile ferunt: cur non conseret ac facile fertutantilla sanguinis vacuatio Amplius, quis est in artis operi, tam patu exercit . . rus qui non offenderit aliquando pueros ex alto cadentes vulnerari, aut etiam Mia occasione in sanguinis fluxionem incisis aut ruptis venis peruenire, qui t e tomen Enamui 3 Quam igitur ob causam continget moriturum puerum septern aut octo annos natum,si uncias quatuor, aut quinque sanguinis magno i et nente morbo, Ac maxime urgente, vacuaverimus Ego quidem nihil int quod in huius remedii administratione, modo ex arte ita affecte dubitationem. possit. Ad haec memorabile est exemplum Auennoaris Medici magni Averroisti testimonio qui filio suo septennali(non aute ut quidam dicunt trirno ple
taxit de laboranti sanguine misit; videturque Auere sabillo non dissentire . Dixit piennali puero, non trinio squamuis primo libro demissione singuinis trimum appellauerim puerum) quia certe nemo in ea aetate sanguinem Titteri . Dii sex ausum in latilio Puem,ob eas causa quas explanabo postea, quamuis ad. 3o mitteret remedium in prouectiori aetate. Huius viri auctoritas persuadere potest non esse perpetuum, initti sanguinem pueris non poste, antet annum deci
inuinquartum. Quam rem in artis operitas frequenter praeclarissimis viris placuisse animaduerti, Cornelio Celso Ioann reinelio, F mucammariuerta, Cornelio Cello, omni ternelio, Francisco valleriolae,
quocum summa fui amicitia coniunetiis, Francisco valesio Couambiano,viro hac nostra tempestate doctissimo ae Philippi Hispaniatu Regis Catholici M
dico primario atque tandem alii plurimi e quos breuitatis studio di xiptaetera .s mittendos. Ego utem testari uum propemodum infinitos hac usos curandi
atri O . Vso dia Cira ara Potium propemoclum mimitos hac usos curandi
ration curasse re surasse:inter quos hic recensere volo Iulium filium, cui lau o boranti ardentiis ma febre nullis etiam aliis Medicis.& contradicentibus,m: Xame Sebastiano Augenio cognomento Paparellae Hieronimo Cordella, qt nunc Pontificius & primatius Medicus est, annum septimum agenti, bis sanguinem emisi, repetita sectione die postero aduncias quatuor pro vice, tanta relicitate, ut qui antea delirus erat puer, ecpessime a feruore torquebatur, ac in ancipiti videbatur constitutus, breuissime fuit sanitatem consecutus natura umdecima die iudicante morbum Der sudorem
decima die iudicante morbum Dei sudorem. Carnosus erat puer, venas habet ballatissimas Asanguine turgidas habitus vero nec albus nec niger, magis dena
sus quam rarus: maxime viuidus, firmisque viribus praeditus: Si quicum insanis degebat, plurimis deviane nutrientib et bis utebatur. Sed de experientia satis.
ra timeteria curiae ustra ruranuenires et missanem. MAcis fortassis videbitur perosum, persuadere ex verbis Galerii, lue t medium conuenire quodextent quamplures illiuslaci contraria sententia approbantes. quodq; coniunissu Ouini sisere Medicorii senteti qui urillius
434쪽
. . HORATII AUGENII DE CvRATIONE
doctrina versati sunt, noluisse illum ante annum decimumquartum mitti san-
V VH mitterarii alii sentiant de Galeno parum curo. Quid ex
doctrina versati sunt, noluit lculum ante anniam iacia talia iri Ia
quinem pos .Ego sane,quicquid alii sentiant de Galeno parum curo. Quid ex eo auctore sentiam dicam libere, aliorum postea sit iudicium. Astero igituri cos olures. Quorum primus sit ex libro desectis praeclarus quidem, & vere dilucidus: in quo pueros omnes ab hoc remedio non excipit: sed duntaxat recet et natos,qui proprie insantes nuncupari solent: neque excipit senes omnes, ted solum decrepitos. Praestat totam dictionem afferre' declarate.Verba in cap. s.
Ciei retinenti redidicetini, nec senectute confectis, nec item admodupu iis etiamsi laborent plenitudine,venam sec)ndam esse.J etiamsi laborent plenitudine,venam sec)ndam esse i iis Notatione dignasta primum haec verba,nec senectute confecti si deinde
lia. quae sequuntur, dc admodum pueris J etenim prioribus verbis solum excludi maturos, decrepitosque senes, quorum vires adeo sunt imbecillae,ut neque non modo hoc generosum praesidium, sed neque aliud evacuans etiam inserioris in vacuando potestatis, perferre. De his quidem senibus loquutus est inlibro de venae sectionecapite nono, cum ait: verum,senum aetas in verbo vinum comprehendi potest nulli enim qui in ea aetate est, robur inest. 'ixi haec verba intelligenda esse de senib. decrepitis,quia alioquin saltissima iudicabutur. Quomodo enim nulli senum vires validae sunt fide primis sena bus, resecundis, sari eririni illi eroo seni decrepito vel, ut cum Galeno loquar nulli senuis tuto mittitur nulli ergo seni decrepito,vel, ut cum Galeno loquar nulli se-
state eontacto a vel nulli seni admodum in seruum prouecti J lusce enim ille itur vocibus, vitium robur adest. J Ergo solum hi excipiendi sunt senes. Sumli- iter etiam notari debent haec. Nec item admodum pueris quibus non excipit absoluto sermone omnes pueros,sed solum eos, qui insantes nuncupatur, sun Due admodum proximi ortui, quales recte nuncupabimus anno natos primo ivsque ad quintu, aut fortassis parum ultra, ergo inter senes solum decrepitie cluduntur a sanguinis missione: sic inter pueros,quorum aetas usque ad decimu- Quartum annum extenditur, solum infantes venae sectionem haud recipiunt. vidue secundissent b. mittitur sanguis, sic etiam dubio procul secundis pueris, Tandem ut non est senectus certis annorum numeris limit da, sed ex habitus socorporis varietate, nossit admittere vacuationem: sic pueritia non debet
e ut tuto possit admittere vacuationem: nc pueritia non debet certis annis limitari pro hoc remedio exercendo,sed corporis habitus, ut praedi-
ximus consaei andus est, . . . .
Aliquando cum Romae publicae profiteret, dum hac de re cum Alexandio
Petronio, & Hvppolito Salviano loquerer, ac multis vitro citroque, ut in eluccc modi fieri solet disputationibus, agitatis, recordor me proposuisse illis hunc locum, qui licet respondere conarentur, extempore tamen responuonemal ferre vllam non poterant, quae tum illis lita enim dicebant: tum mihi satistac ret. At sequenti die perlustrato ab illis diligenter loco, me conuemente in Academia dixerunt, sese nouisse in iis Galeni verbis non contineri decretum a- liquod in fluorem opinionis nostrae, sed Galenum instare contra Methodicos, qui indicationem ab aetate sumpta spernentes, di bant nihil conserre unum inuis auis aetate exercere auxilium: at contra ipsos Methodicos Empirici arguine rabantur ad homines,hoc modo: Si consideratio aetatis nil ait refert, cur vos ipsiniim qitam sanguinis missione exercetis in decrepita senectute, et in puero admodum paruo cum igitur vos ipsi aliud remedium in diuersis aetatibus administretis &numquain in insantibus, Ac decrepitis mittatis sanguinem,st profecto distinguendam esse aetatem in hisce operibus artis, quod vos non facitis. Doctissimi istitur viri asserebant, non posse ex hoc loco demonstrari, secundum d Emata rationalium Medicorum, puerilem aetatemadmodum teneram inter sonueros solam impedire venae sectionem,ut dicebamus. Ego vero adhuc m- . Medi eorum sententia vera esici ista propositio Pueris admodum paruis, de senibus decrepitis, etiam si laborem plenitudine, venam non esse incidendam.
435쪽
pER MISSIONEM SANGUINIS LIB. III l.
Oportet quidem confiteri, hoc esse placitum trisus secti s conueniens, Meth dicae, Empiricae, & rationali: quia dicit parum postea, neq; vos neque quispiam alter mittere est ausus J cum dicit neque vosi intelligit Methodicos eum addit, neque quispiam alter J intelligit dogmaticos, de Empiricos, atque cum hac ipsa
suppositione veritatem habet argumentum Empii icorum contra Methodicos, alioquin, ut constat nihil concluderet. Quod autem hoc existat decretum Medicorum rationalium, in quorum numero Galenum esse adscribendum nemo dubitat, eius auctoris verba eodem libro capite tertio manifestum faciunt, si uae
se habent: Sin imbecilla si virtus, aetasq; aut pueri natu admodum parui, aut senis in senium longe prouecti, regio m aut frigore algeat, qualis Scythia est,aut . calore exusta sit qualis est,quam Aethiopes incolunt, an nil tempus vehementer, vel frigidum sit, vel incalescat, nemo est, qui venam scindere audeat. J haec ille eo capite, in quo ex proposito scribit dogmata Medicorum rationalium, ut legenti totum id caput manifestum fiet. porro quia haec videntur mihi diluciudiora, quam ut longiorem tractationem postulent, ad aliorum locorum consi
derationem mea sese transferat oratio.
Alium igitullocu (que libro primo tractationis huius me dilucidatura pio misi affero huic proportionatum, ex libro de venae sectione capite declinoa o quarto, in quo sic ait de mensura sanguinis detrahendi ex pioposito sci:
Proinde minus detrahimus, quam plenitudo commonet, quod ad aetates quidem pertinet, in pueris quod ad corporis habitus in candidis,&quibus mollis teneras caro est,quales Galli sunt, quod ad tempus sub cane, similiter etiam in regionidus, At constitutionibus. J . Quae verba licet videantur mihi dilucidare, quod quaerimus, nihilominus non aestini hac tempestate obstinati quidam longe secus, quam nos hunc imcum interpretatues.fatentur enim eum locum fore intelligendum, non de sanguine mittendo, aut non mittendo, sed solum de quantitate, verum dissident in
' verbo pueris,l quia dicunt intelligendum adultos, id est qui proxime iam decimum quartum qtatis annum transierint dicunt enim nihil impedire,quin pueri
vocentur. Sed certe haec explanationi mis dura est & Galeno indigna, qui seimpermaxime dilucidus esse in suis operibus consueuit ; at Iero nonpote si in eo iudicio absurdior excogitari interpretatio quam explanare pueros i id est, adultos. volo hic in gratiam tyronum docere quid animo concipiam. Considerandum est, quam ob causam Galenus in capite decim otertio egerit de inclisura sanguinis vacuandi in pueris post decimum quartum annum d: cens , pii-mo die cotylam unam usque, alio vero sequenti rursus dimidiam. stiirsusque agere voluerit de eadem quantitate in eisdem post annum etiam decimum- s quartum admonens, minus esse mittendum sanguinis; quod attinet ad aetates in pueris, frustra enim facta videtur mihi tam breui linearum spatio eius cenio di repetito, illud minus J petierim ad quod refertur, si dixeris referri ad mensuram supradictam , cotylae unius cum dimidia, ita ut sit sensus,transacto anno
decimoquario minus cotyla una&semis educere sanguinis oportet,cotradiceret suae doctrinae breuissimo verborum spatio ac admodum confusam teddidicset: dices, illud minus J referti ad plenitudinem, id est, minus detrahendum quam plenitudo postulet. Sed hoc non tollit dubitationem quia cotylae unius cum dimidia vacuatio est in pueris minor, quam postulet plenitudo. Quamobrem non est possibile tantam incoustantiam in Galeno inueniri posse: ego itaque putaueriin capite decim otertio, loqui de pubertate, in ipso decimo-i' quarto de veris pueris. Qua igitur ratione debeat hic locus explanati nunc doceo. Transacto decimoquarto anno, cum iam incipiant pueri ingredi pube tatem, magna urgente necessitate squae semper intelligi debet,cum sermo fit
de hoc generoso praesidio 3 viribusque validis existentibus, mitti sanguis debet
usque ad uncias tredecim, aut quatuordecim in duabus vicibus. verum quia aliquando contingit in pueris ante annum decimumquartum vehemens
436쪽
xc HORATII A vGENII DE CURATIONE
morbus, cum virium robore, quod cognosces ex temperamento sicciori, ex habitu corporis denso, ex carne nigra,tunc quidem accedendum est ad executionem huius remedii, sed diminuere quantitatem oportet,ideo minus sangui
nis extrahendum in pueris quam in puberibus de in adultis. hanc puto velam huius loci explanationem, quicquid alii dicanti Postremum affero locum adeo perspicuum, quam qui maxime: habet Ga lenus haec verba libro nono de Methodo medendi capite ultimo, in quo indicationes curandi prosequitur petitas ab aetate, dc vitibus. Ergo inquit puer rum substantia omnium facillime digeritur ac dissipatur, propterea quod est mnium humidissima, nulla vero frigidior. Quo minus vacuantis praesidii
get, cum habebat ex se ipsa unde naturaliter vacuetur fit autem & propter calidarn, siccamue regionem, de tempus aestiuum & statum coeli impense calidum, dc siccum,notabilis per cutim vacuatio itaq; etiam huius causa iis,qui sanguinis detractione egent, aut prorsus venam non secabimus, aut parum detrahemus.
Egregius hic locus docet in pueris interdum mitti posse exiguum sanguinis. Quia dicit, quo minus J quasi dicere velit: Licet pueri insitam habeant a nat
ra vacuationem, ac ut plurimum in illis non conueniat sanguinis detractio, al, quando tameΓ minorem vacuationem admittunt. pueri igitur indigent minus vacuantis praesidii, quam aetates subsequentes.ergo prorsus verum non est, illos nunquam indigere vacuatione. Notari postea debet eiuscemodi conclusio it
que etiam huius causa, qui sanguinis detrahendi egent. J nam supposita vacu
tione culanea, tum a natura, ut in pueris,lum ab ambiente aere, siue illa adsis la siue sola haec sive ambae conueniant causae, utiq; ob hanc causam inquit aut no detrahimus sanguinem aut Certe exiguam vacuatione facimus. Ecce igitur, quod in pueris aut non mittimus sanguinem, aut certe minus vacuamus, quam in aliis aetatibuS.
Concludamus itaque cum elegantissimo Cornelio Celso, quod quemadmodum grauida mulier, ae robustus senex tuto venae sectione curantur, sic etiam puer denso corpore, Ac nigro colore praeditus, sanguine abundans, magno
urgente periculo, non debet generosi huiusce auxilii usum impedire,sed potius ipsam duntaxat limitare quantitatem remedii. CAP. v. dubitatione aciant contra pristam opinionem. NVNc, quae dubitationem faciant, diligenter expendamus. Plerique Me dicorum nostrae tempestatis in artis operibus clari, atque in Galeni doctrina versati, contendunt, eum, omnino sanguinis detractionem interdixisse ante annum aetatis decimumquartum: atque id ipsum non ob aliam sane causam,
quam quod innatam pueri vacuationem habentes, minime postulant arti ocialem. recenseamus dilucidioris doctrinae gratia Galeni verbae non quq passim scribit sed quae maioris momenti sunt,in quibus potissimum causam hanc dii cidasse communi consensu omnes fere assimant. Libro igitur undecimo de Methodo medendi cap. i sic habet: At si in pueros incidat, quiquartum decimum aetatis annum hactenus non attigerunt, mitti illis sanguis non debebit, propterea quod tantillis cum praesertim calidi, de humidi sint, plurimum corporis substantiae quotidie digeritur, ac di issuit, ita, ut q uod ex incidenda vena moliendum nobis fuerat ,id xltro nobis ex curandi corporis natura praestatur. Hi sce verbis conclusionem assteri negatiuam, ac simul eiusdem assere ratim s*nem maxime efficacem. addit parum postea: Quod si corpus quartum lecimum aetatis annum excesserit , aestimandum est qualis nam sit eius natura, num gracilis,& spissa,& dura &copiosi sanguinis, an contra. Atque ita in priori missionem sanguinis adhibebis ; in secunda ne- quaquam. quin etiam modus vacuandi sanguinem ex eisdemindicantib. sumtiatur. si
437쪽
tur, si enim, cui mittitur sanguis triginta annos natus sit, sed lassus, de mollis, depinguis, d albus, aegracilibus venis: huic aut plane sanguinem non mittes, aut parum detrahes, de omnino quidem non mittes in tempore aestatis,ta regione aestuosa,& coeli statu calido&sicco, parum detrahes in reliquis tum temporiabus, tum regione, coeli statu i hactenus in Methodo. Libro autem de ratione curandi per sanguinis missionem diligenter quidem agit de quantitate sanguini vacuandi, cum inquit: Hac ratione nec pueris venam tundes usque ad quartumdecimum aetatis annum : post quem si multus congestus sanguis appareat, tempusq; anni vernum i ' fuerit, regioq; natura temperata, & pueri natura bene sanguinea, sanguinem mittes: multoque magis si aut peripneumoniae, aut anginae, aut pleuritidis,al te-riusve grauis acuti s morbi periculum incumbat. Detrahes autem primum ad summum cotylam usque . quod si postea perpendenti vires permanete validae videantur,dimidium eius adiicies iterata fretione. Hi duo loci potissimi videntur, qui alios postulare voluerit, is legat quae scriabuntur libro quarto de Methodo med. c. sexto. Octauo Meth. c. s. undecimo Methodi caspite decimo quarto, libro de ratione curandi per sanguinis nussi nem capite sexto, nono, atque passim alibi. in quibus offendet Galenum d siderare admissionem sanguinis magnitudinem morbi, ac virium robur semper ab oratione exceptis pueris.
EXAMrNANDA in primis est Galeni ratio: quam si validam &demostrantem inuenerimus,illi prorsus acquiehendum erit. Sin minus,eq uidem an bis interpretanda, ac dilucidanda, atque ita veritatem docentes, Galenum ab omni repugnantia vindicabimus. Ratio igitur illius a nobis hoc plane modo constituatur. Illa vacuatione non indigent artificiali, corpora, quae lassicienso tem habet a natura vacuatione. Atqui pueroru corpora sussiciente a natura v mationem habent. Ergo puerorum corpora artificiali vacuatione non indigent. Huic demonstrationi addamus venae sectionem inter vacuantia praesidia,& magni momenti esse repositam : quo fit,ut ven; sectione pueri mini me ind ilgeant. Maiorem propositionem Galenus hisce verbis affeit: id quod ex incidenda vena moliendum nobis fuerat: id ultro nobis ex curati corporis natura praestaturi meminit autem Galenus ibi solum venae sectionis i inter vapuantia praesidia; quia de illa institutus fuit sermo, ad cuius exemplum alias etiam vacuationes artificiales intelligendas esse non est dubitandum. Minorem propositionem probat cum dicit: Propterea quod tantillis cum praesertim calidi dem humidi sitit plurimum corporis substantiae quotidie digeritur. J Ego autem
dum hane rationem consideto,ut maxime essicacem cognosco, sic etiam profiteor,non esse omnino demonstrativam.Veritatem habet illa quidem, ut in pluribus, non autem, ut in omnibus. Declaremus diligentius, quod animo nostro
concipimus. Maior illa ratiocinationis quoad omnes partes admitti debet, quia sane si natura morbum perfecte sinare potest, frustra artis quaeritur beneficium. At alia propositio, ut in pluribus concedenda. vacuatio enim culanea insensibilis in puerili aetate non semper est sussiciens pro ratione multitudinis in
corpore nigro, inhabitu corporis moderate gracili, cuius ven sint latae, sanguine turgetes, incarne dura, sicciori, densa,nec admodum calido mi doli eni- .s o peramento, praesertim magno aliquopiam urgente morbo, ut pleuritide, angi na,acuta ardentiq; sebre. Humiditas temperamenti caliditati c5iuncta in pueris segregat eos ab aliis aetatibus, sed dum in latitudine puci ilis aetatis consideratur equidem in eo, quod magis ac minus magna inest latitudo . erunt enim inter
pueros quidam sicciori, quidam humidiori natura praediti: quidam calidiores, quidam minus calidi : eadem latitudo est in corporis habitu, ac omnibus,
438쪽
quorum supra meminimus. Ergo in omni temperamento, in omni corporis hiabitu non est vacuatio lassiciens; atque cum non sussicit, necessarium est artis beneficio vii:& ex illa supplere, quod ex curati corporis natura ultro praestari non possit. Atque tanto magis eiuscemodi vacuatio necessaria est, si morbus aliquispiam magnus urgeat, cuius causa maximum in mora sit periculum, quae enim ex cute vacuatio fit sensum fugiens, ea sane breui tempore summae opitulari non potest necessitati, in qua corpus acuto obsessum morbo, constitutum est . idcirco indigemus auxilio aliquopiam celeriter vacuante,nullum vero hoc in genere venae sectione praestantius, nullum tutius inueniri posse declaratum supta fati. Pueri igitur, ut plurimum, aut omnino lassicientem, aut parum ab ipea distantem vacuationem habent a natura mon vero semper talem habent: illis mittendus sanguis non est; his addere oportet, sed non sine praemeditatione: alias enim circumstantias attendere conuenit. In primis ver' consideranda est regio, anni tempus, coeli status: atque si inuentum fuerit, bonam habere temperiem, multo tutius accedemus: sin minus facta omnium inter sese couenienti comparatione incumbendu ei, quod magis urget. Verum ego hic tacitus pra terire non pollum,quod si pueris ex Galeni praecepto supra libram sanguinis,ubi annum decimumquartum excesserint,educere liceat,maxime cynsonum rationi esse, licere nobis a decimo usq; addecimumquartum educese sex uncias, atq; a septimo usq; ad decimum conuenire adhuc minorem vacuationem, ut x puta ad uncias quatuor aut quinque. Deinde si viribus non satis firmis haud . multum confidimus ob statum futurum, iteratio nos tutos ab omni reddet poriculo quae instituta est, ut alias taceam causas, in remedium virium,non usquequaque validarum, ut docui libro quinto de ratione curandi per sanguinis missionem. Atque haec mihi suus dilucida explicatio videtur loci huius. C A P. v II.
Cur Galenuscribat ante annum decimumquartum non est mi
tensi vingum , μDV3ITATIONEM semper apud me non exiguam habuit, cur Galenus v
luerit limitare pueritiae aetatem pio exercenda venae sectione: at vero noluerit limitandam esse ipsam senectutem. Vrgere quidem ratio non mediocriter videtur contra eius doctrinam. Vt senectus annorum numeris limitari non debet, cum quidam septuagesimo aetatis anno, ac etiam octuagesimo,serant sanguinis detractionem: quidam sexagesimo, imo vero quinquagesimo, re e iam quadragesimo non ferant: sed considerandus est corporis habitus,ta ex eo limitatio petenda est.Sic neque pueritia certis annorum numeris limitanda, sed ex varietate corporis habitus decernendum: cur enim aliqui anno duodecimo id non ferent remedium cur non aliis antecedentibus quq maior in una, in alia aetate varietatis ratio inueniri poteste praestanti is morum Medicorum
hac de re iudicium persaepe inquisiui. nec hactenus inuenire potui aliquem quiliunc nodum dissolueret. Ego igitur dicam quid mihi probabiliter sentiendum videatur. Itaque putauerim, id a Galeno factum fuisse, ut Menodoti Empirici
opinionem, ne dicam , in hac re temeritatem, argueret, acetiam simul secui dum artis praecepta scriberet. Fuit enim sententia illius, semper mitti debere sanguinem ubi plethorica syndrome inueniretur: atque nullam prorsus adhibenda esse distinctione, aut anni teporis, aut regionis,aut habitus corporis, aut anteactae vitae, aut alis, in quare licet ille fuerit Empiricus, nihilominus cum Methodica secta conueniebat, quod non considerabat haec ipsa, sed inhaerebat s solii in suis illis comunitatibus a Galeno saepissime reprobatis. Ex opinione igitur Menodoti sequebatur,omnibus pueris mitti poste sanguinem, in quacunq; aetate constitutis modo tamen plethoricam haberent syndromen. Hunc ipsum Empiricum, quod attin t ad pueros, Galenus refellit, quando tam frequenter
dicit,semper ab usu generosi huiusce remedii excipiendos esse puerosi id est ut
439쪽
pER MISSIONEM SANGUINIS LIB. Iv. et,
insuperioribus explanavimus,valde pueros, qui etiam plenitudine laborantes, non ferunt missionem sanguinis: in hoc enim decreto omnes Medicoru conueniebant sectae, ut recte colligitur ex Galeni libro de sectis capite octavo, in quo ponit argumenta Empiricorum contra Methodicos aetatis consideratio-uem praetermittentes. Deinde quia artes ipsae, ac scientiae ea potissimum considerant,quae ut plurimum contingunt, praetermittunt quae raro, immo vero illa accipiunt,atque si semper contingerent:propterea Galenus cognoscens, quod pueri ob humiditatem, de caliditatem temperamenti multum dissoluuntur, eamque dissolutionem fere sufficientem existere pro vacuatione corporis: ha ' que magnam dissolutionem extendi usque ad annum decimum quartum,qui est secundus annorum septenarius : post quem natura manifestam in pueris mutationem facit,degenerantibus in pubertatem: propterea terminum statuit annorum quatuordecim ad hanc ipsam vacuationem artificialem esticiendam: quod est dictu in pubertate, dc certe id factum fuit iure, quia aetas illa indiget multo sanguine humidoque substantifico,ut conseruetur, denutriatur, de auge
tur transacto anno decimoquarto, non tantum augetur puer, quantum antea,
cuius rei id videtur mihi signum satis efficax, quod inpubertate incipiunt semen emittere,utilequidem excrementum sanguinis,& humidi vitalis, quo in pueristia destituebatur , quia totus sanguis cu humido illo vertitur in substantiam cor- ' poris partim nutriendo ipsum, partim augendo. In pubertate sane nutrit, sed non tantum auget. Non tollunt haec,quae diximus, quin pueris conueniat ante eum annum venae sectio , sed tamquam raro contingens fuit ibi a Galeno praetermissum, scilicet explicatum alibi. Meam notaui sententiam, alii meliorem excogitent. De hac disputatione satis.
virtus imbecilla per dissolutionem & in essentia non fert venae sectionem; at imbecilla ex tessio ne interdum fert
Explicantur Abirationes quae in lac murata contingunt
E R v M adhuc dubitationi locus est: An scilicet virtus valida tanquam scopus ad sanguinis detractione necessarius debeat a M dico admitti. Multiplex autem est dubitationis causa.Prima quod nulla maior inueniri videtur posse imbecillitas, quam ubi vires cordis ad extremum languent: nam in ipsis vacuationibus huius potissimum robur desiderarii Galeno libro quarto de ratione victus in morbis acutis commentario decimonono ac alibi non semel scriptum tam . Summum
imbecillitatis huius est indicium quod sumitur a pulsu, quando scilicet pulsares' nequit arteria. At vero cum non percipitur pulsus, interdum ad venae sectionem accedimus non igitur virium imbecillitas sanguinis detractionem semper detestabitur; neque virium robur seopus erit necessarius. Quod porro inor tione sumptum fuit, tum auctor libri quarti de ratione victus in morbis acutis, tum Galenus apertissime declarant:astero utriusq; verba. ille itaque libro quar toparticula as .in hunc modum scribit:
An cum virtute imbecilla sanguinem mittere oporteat. SUMMA DISPUTATIONI S QUIETAE.
440쪽
so HORATII A vGENII DE CURATIONE
Quod autem quis repente obtumescat, id venarum interceptiones, oces sonesq: faciunt, si sano absque occasione, vel forti alia causa id contingat.J Ga lenus locum in comentario sic exponit. venarum an, h, i id est, interceptiones appellat, id est oppletiones, quae a copia oriuntur: cum igitur supra modum oppletae fuerint venae, grauari virtutem est necesse, atque in extinction is agi perisculum natiuam caliditateria, quae ob copiam suffocationi quippiam simile patitur. oriuntur siquidem epilepsiae, de apoplexiae & syncopae cardiacae,l haecci lenus. At vero certissimum est, in Apoplexia motu, ac sensu priuari animal, venasque ipsas,hoc est, arterias ita enim vocat Hippocrates non pulsare, quod etiam in syn ope cardiaca certissimum est contingeret de hoc eodem assectit i.
locutus est eo em libro textu is .ac81. cum ait: Lumborum tetanus, atque
in melancholicis per venas spirituum interceptiones cum fuerint,sanguinis de tractione soluuntur J Galenus vero in commentario, cum linquit propter melancholicum sanguinem in venis redundantem spirituum interceptiones sunt, sanguinis mi istio soluit, si interceptionem dicit spirituum, qui in arteriis sunt nam & arterias, veteres venas appellabant quae nam alia fuerit, quam pulsus carentia priuatioq; qua Graecis dicitur. Ex iis Galeni verbis constat a singuinis multitudine ita posse intercipi pulsus in arteriis, ut pulsare desinant,
periculum i maximum, ac subitum suffocationis, extinctionisque caloris naturalis immineat. Declarant haec eadem apoplexiam, epilepsiam, syncopen mcardiacam, interdum a sanguinis multitudiue fieri, quod sane admittere riui quam voluit mihi concivis meus, obsstinate contendens, hosce affectus fieri non posse nisi pituita viscida subito cerebri ventriculos impleuerit: sed aberrasse illam constat ex supradictis constat etiam ex libro de ratione curandi per sanguinis missionem capite quinto. imo vero libro de morborum causis capite tertio, adeo aperte hunc ipsum explanans locum idem declarauit, ut nulla omnino sit dubitatio. Volo totam eius asserre dictionem, ut is aut Galeni sensum explicet, aut acquiescat. Ultima autem stipatio (hanc enim tertiam si igidiorum morborum causam statuimus facit graues sopores de veternum, Si morbos attonitos, ac hoc esst, dis quod dicitur ab Hippocrate, venarum interceptiones corpori ossicere, quod statim vocem eripiant. ipse namque sicut Malii vetustiores, duo genera vasorum, in quibus sanguis continetur, venas appellant, non ut iuniores alterum tantum quod non pulsat, ubi vero intercipiuntur, quae sunt in animali arteria hoc est, ita oppletae sanguine fiunt, ut nullus in ipsis vacuus contineatur locus in quem dum attolluntur, aerem externum attrahere possint , tunc stra gulatur. atque extinguitur calor innatus ac qui ita affecti sunt, subito sensum ae
motum totius corporis amittunt.J
Reuertor ad rem, aqua sum non extra rem digressiis. in hoc ipso affectu nullus adest pulsus. remedium tamen est sanguinis detractio, ut dictum fuit ex AsHippocrate coni. et s.&81. Quamobrem cum imbecillitate facultatis e corde prodeuntis aliquando mittitur sanguis. Secundo sic dubitatur. Aliquando multa vacuatione est opus, at vires sunt imbecilliores,tunc quidem sanguis etiam mittendus est, ut Galenus admonet, sed duntaxat diminuenda quantitas est: ita.mscribit libro de sanguinis missio ne capite duodecimo, nono autem de Methodo medendi capite decimo ad I bat curationis indigere, qui sic affecti sunt, nunc patae per epicrasti. virtute igitur existente ina becilla, sanguis mittitur, ideoque frustra virium robur inter
ri opos contraindicantes reperitur.
Tertia ratio. Causa, propter quam repetimus venae sectionem in hoc me cendo remedio, aliano ivit, quam ut vacuaremus eam sanguinis copiam quam morbus pos uiat virtute existente imbecilla, propterea non confestim, non semel, sed paulatim multiplicatisque vicibus sanguis mittitur, ut ex Galerii docti in ademonstratum mihi fuit libro quinto de ratione curandi per sanguiui' missionem.