장음표시 사용
441쪽
pER MISSIONEM SANGUINIS LIB. IIII. si
Pnistremo nulla videtur ipsetsi virium tanta imbecillita , quae pro sui ratione non ferat tantillamvacuationem, ut exempli gratia ad uncias duas aut tres, i tuo iunt qui contendant in corporibus admodum imbecillis hanc exerceri posse, ac debere euentandi causa, a quo munere hanc sectionem vocant euentativam, quam in hecticis, de phthisicis tentari videmus a quibusdam nos iri temporis Medicis. Haec igitur contra scopum contra indicantem facere dii licultat eni
DRO dilucidatione propositarunt dubitationum primo loco statuendum est
a non fore prorsus abstinendum a sanguinis detractione,ubi vires quomodocunque sese offerant imbecillae, siquidem vires possunt duobus modis dici imbecillae: uno sane, cum nihil adhuc patiuntur in propria essentia, alio autem cum ipsarum substantia compatitur. Ac rursus patitur substantia vel dissoluta, vel opprella. ubi ergo duntaxat opprimantur, unicum illarum est remedium vacuatio. nisi tamen ad extremum peruenerit imbecillitas, grauatae vires ex vacuat ione recreantur, ita ut pulsus ex paruo fiat magnus, aurex non apparente, ornauis este apparere incipiat, atq; tunc sussicientem factam fuisse vacuationem alio in opere explicatum fuit. Primus omnium Hippocrates hac rationem in Ilitui sie videtur libro secundo de ratione victus acutorum Cont. T.cum ait: Ne que sane horum ita peritos video Medicos, qui ut oportet dignoscant eas, quae in morbis contingunt virium imbecillitates, ae quae ob vasorum inanitionem re quae ob aliam quampiam irritationem, & quae ob laborem , Nabacumine morbi fiunt Quas item natura nostra habitusque singulis affectuum species omnigenas fabrefaciat, quamuis cognitae salutem,& mortem ignoratae ferant i Hactenus Hippocrates. Galenus vero multas scribit causas in commentario ob quas contingit virium robur dissolui, atque opprimi, quae euidentes inseruiunt
nobis tanquam signa haruin dispositionum, quae signa hic docere nolo, quia non pertinet ad institutam disputationem ; legenda sunt quae scripsi libro te tio demissione sanguinis a capite duodecimo usque ad decimum quintum, atque in commentariis ad Galeni librum eiusdem argumenti in explanatione capitis
expulsi post cognosci virtus imberimper oppressan per edi lati iem horum opinione reprobata... CO LuM agam de pulsu, quia res dissicilis est. quomodo scilicet ex pulsu si
ocum causatum disserentia cognosci valeat. Nam egi alio in opere diligenter, rex aliis signis distingui valeat Putant igitur doctissimi quidam viri. oppressas a languidis, de disssolutis comosci posse facultates ex solo pulsu, si bene illoruiri sententiam percipio, cum alii praetermissis indiciis, ibitus pulsiis meminerint. Hanc vero cognoscendi rationem ex pulsu, Galenum apertissime indicasse ac serunt cum libro secundo de causis pulsuum capite tertio in hunc modum scribit: Si quidem in altera grair ta, de oppressi, natura pulsus mutatur, tuini in amnem inaequalitatem, tum maxime in eam, quae est in vehementia& magnitudine, in altera vero dissipatis dissolutisque spiritibus uisus perpetuo sunt parso ut, languidi, ac valde frequentes. J quod etiam repetit libro quarto. de prasio ex pulsibus, ac de pulsibus ad tyrones. vetum licet haec Galeni ve ba vera sint adhuc tamen aliquam explanationem, atq: distinctionem postulant. primum quodp:isius paruus re languidus esse potest en aggravata virtute, cuius rei a gumentum eis.quod ii potest pulsus reddi inter mutens ob eande causam,multo magis poterit languidus,&paruus fieri, maiore enim ipsa interimissio indicat
442쪽
A;x HORATII A vGENII DE CvRATIONE
causam Parui,& languidi pulsus postiant quidem esse qquales, at vero ipsi interdimittentes aequalitate carent. Deinde rationi consonon est, in principio maxime reddi inaequalem in vehementia,& magnitudine, sed postea mutari ad par u tatem ac ad intermissionem aliquam denique vero ad maiorem intermissi Dem venire, ita ut tandem appaleant aboleri. Quod ego bis adhuc in artis operibus animaduerti, id vero potissimum contingit ob vehementiam, aut parui, talem opprimentis cau sae, cum etiam ob summam illius vim possit statim abo teri pulsus,ut quotidie in apoplexi a perspicimus. Praeterea, pilisus intermisso
non semper oppressionem indicat, tum quia potest in propria essent ia dissoluta
virtus exmutato ipsius temperameto facere intermittentem pulsum, tum etiam loquia sana quaedam corpora eiuscemodi pulsum habere tum a veteribus mem ria proditum est,tum ego experientia noui in Ludovico patre.& in Hilario filio natorum meorum validissimo, quem in utroque brachio hunc habere obserit ut pulsum. Amplius non videtur mihi hanc explanationem conuenire polle contextui Galeni, qui in commentario vigesimo sexto,&81. quarti acutorum explanans quid per is intelligat Hippocrates ait, intelligendam id est priuationem pulsus seu carentiam. Etenim longe abest abolitio pulsus aput se deficiente,ac internilitente, ut Galenus ait secundo de critic pulsuum, capite tertio: illa enim significat priuationem pulsationum: at pulsus intermissio dimidiatam quandam amissonem pulsationum indicat. Qui pulsum habet inter iomittentem, hic quidem, si proprie loqui voluerimus, non dicetur habere
priuationem pulsus at diminutionem quandam.Equidem intermittens pulsus ex Galeni doctrina, quantum ego tamen obseruare potui, nunquam aemia denotat, idcirco longe rationabilius est Hippocratem per proprie intellexisse carentiam; quam rem ex duobus confirmo adeo euident et affectibus, ut fere inueniri euidentior in rem praesentem requeat confirmatio. Primus est syncope cardiaca,quam contingere dixit Calenus in commentatio vigesimo-
tertio, ex interceptione spirituum: at certe in hac syncope est pulsus adeo paruus de languidus,ut vix percipiatur, aliquando vero, nec etiam percipitur, vidi eiuscemodi syncopes frequenter, tamen cum pulsu intermittenti nunquam. 3 Alter affectus ex eadem spiritus interceptione contingens,est Apoplexia in qua animal omni respiratione, omni pulsu priuari adeo notum est omnibus, quam quod notissimum,igitur cum Galeno statuamus in cli, Hippocrati&Galeno nihil aliud esse,quam . . Porro haec ipsa pulsus carentia, signum est virium imbecillium, quae tum inessentia sint dissolutae, tum a multitudine oppressae, cum signum proprium ac inseparabile, quo inuicem causic di stinguantur, eis se nequeat. His addo &est maxime utilis animaduersio quod cum summa haec vitium oppressio,sanari possit amissione sanguinis, dum emittitur sanguis eu nis in pulsu,aliquod apparet signum restitutionis virium, si tamen restitui atque reparari valent. Etenim qui paruus pulsus erat, ac languidus, dum vacuatio fit, sensim mutari solet a parilitate ad magnitudinem, subleuata scilicet natura eo, quo veluti sarcina premebatur atque si pulsus nullus erat, intermittendum sanguinem apparete incipit. Legat studiosus lector , quae scripsimus libro quinto de ratione curandi per sanguinis missionem capite vigesimoquinto, dum haec explano Galeni verba. Poti stimum vero pulsuum mutationi tanquam signo haudquaquam mei daci animus attendendus est, continuoque quiescendum pulsu alterascente aut in magnitudine aut in quavis inaequalitate. Nam de mutatione tu obscuritatem quid attinet dicere : didicisti enim in hac qualitate certam fieri discretim nem firmarum, infirmarumque virium. J s Ex iis igitur quae hactenus dixi constat, non omnem imbecillitatem virium prohibere sanguinis detractionem, sed earum duntaxat, quae in propria essentia id patiuntur, languescantque Attalutae. In oppressis vero non semper prohiberi
vacuationem,nisi cum ad extremum peruenerit. Sed habere dubitationem vi dentur,quae de intermittens pulsu supra diximus: quia extat Caleni sentent alibr
443쪽
PER MIs SI OBEM SANGUINIS LIB. IIII. sa
libro secundo depraesagiis ex pulsibus, capite quarto, intermittentem pulsumsgnificare pullum abolitum, quod nos non admisimus, verba Galeni sic habenti Pulsus intermittens in motus alteratione positus est: nam quo tempore pulsus intermittit, tunc arteria nihil mouetur. J Quare comparabat pulsum naturalem sanitati, vitiosum morbo, intermittentem morti, cum priuatio motus quoquomodo speciem mortis reserat. Ego aute non ita sentio,quandoquidem pulsum intermittentem non appello pulsum abolitum, ac omnimodam priu
rionem pulsationis, sed solum hunc ipsum pulsum appello diminutum, & proi, liqua parte priuatum,non tamen omnino, ut dicebam: moueor ut sc sentiam quia, ut supra dixi, cum intermittenti pulsa stat vita, imo vero interdum sint ias: at cum priuatione absoluta non stat vita. Erit ergo intermittens pulsus ita rarus, ut arteria in quietibus immoretur hoc fere modo, ut una pullatio locum habeat trium, aut quatuor, aut plurium pulsationum naturalium, ideo
Galenus non dixit. in hoc pulsu nihil mouet i arteriam absolute , sed solum dixit pro illo tempore: sic etiam nos dicimus de ipsam qui , quod duplex est,quq-dam ita confirmata, ut restitutioni locus non sit; quaedam vero iamiam incis piensi in illa nemo auderet sanguinem mittere, in hac audebit, qui fuerit exe citatus in artis operibus, ta medendi valuerit iudicio: ut exempli gratia, si
quis statim atque apoplexia invadit hominem, occurrat illi, poteri tuto miti
' re sanguinem, si post horas duodecim, non poterit, multo minus post horas quatuor ac viginti. Dixi oportere Medicum esse in hac re iudiciosum, nedum incumbit remedio, adscribatut illius errori mors aegroti. Equidem sentio cum praedictione mortis futurq aut saltem magni periculi,debere aliquid moliri circa aegrotantem generosum Medicum. Atque haec hactenus dicta sussietant de ptiniit dissicultatis explanatione.
rura vallius, ct imbecillis dupliciter dici staphratens sicundum qui es seu valu interdum petantur imbecit . VIR Es igitur statuantur validae,aut simpliciter, aut secundum quid; eade
etiam distinctione utendum in viribus imbecillis. Validae semper admi tunt remedium, quatenus non prohibent, ut Galenus ait libro de ratione curandi per sanguinis missionem cap. I s.s vocant hoc ipsum recentiorum nonulli contraindicare quae vox significat duo, ut id obiter dicam, scilicet non prohibere,ecindicare ide remediu,quod ab alio primo indicate postulabatur, inodo
tamen quodam contrario, ut Galeni verba testantvrlibri hac ui. commentario s. quem locum cum aliis multis,quos studio breuitatis praetermitto, natior noti animaduertisse illos, qui Altimarum, Fucsum, acalios temeritatis nomine in m eius voculae signfiicatione accusant. Verum haee alias. Vires voco simpliciter validas, cum spirituosam, carnosam, & vere solidam substantiam quam itate, qualitate, temperamento sese habere secundum naturam contigerit. Secundum quid autem, non cum octines simul, sed duae ex iis ipsis bene trabent. E emplo id fit manifestum. Habitus Athletarum indicat nobis vires absoluto se mone existere validas, quia nulla in eo spirituum intemperies, aut diminutio, nulla carnium, nulla solidarum partium, inest, imo vero omnium simul incrementum adest. At ponamus mulierem admodum gracilem habere totius corporis habitum, carne nigra, Ac densa praeditam, perquam amplae excurrant venae sanguine turgidae, suppressi s sint menses: hanc dicemus vires habere vas, lidas secundum quid, quoniam carnosa substantia sola ex tribus naturam nos tam constituentibus, patitur: idcirco huic mulieri extentiatissima cum essct Galenus inuitis, & reclamantibus aliis Medicis plutes emisit sanguini, libras. sic imbecillae vires simplicitet nuncupabuntur, quando tres illae hibilantiae v-na laesae sunt: secundum quid vero, cum duae praeternaturalern statum contraxerunt, tertia in statu naturali permanente. Legito, quae de hoc argumento
444쪽
scripsi libro tertio de missione sanguinis capite i 1 dc i s. Haec igitur cum ita sint
constituta, dico utilem omnem vacuationem sanguinis continuo pos utare vires validas, sed novalidissimas, aut simpliciter validas, ut nos vocavimus. Porro quae vires sunt minus validae,in comparatione ad vires absoluto sermone v
lidas,appellantur imbecilliores,id est, minus validae, dc aliquando etiam imbecillari de iis locutus est Galenus libro nono de Methodo medendi, ac libro de
venae sectione, cum docet in vacuando diminuendam esse quantitatem, ac miendum curatione per epicras n. Numquam ille de viribus absoluto sermone imbecillis, nec etiam secundum quid, cum diminuendam docet vacuationem,
sermonem habuit. Hic non sit lis denominibus, appellet si placet, vires imbe- 'cillas, quae secundum quid validae sunt, id enim ego libentissime do illi . modo i n rei natura conueniant. Arbitror ex iis, me secundam dissicultatem dilucidasse, aggredior ad tertiam. C A P. R 'bibus ae causis repetitiosectionisve fuerit a maioribus no is excogitata. REPETITA sanguinis missio instituitur aliquando, ubi facultas i inbecillior
est, quam serat necessitas vacuandi sanguinis ab ipso morbo indicata. tunc bis, ter, ac etiam quater sanguinem mittimus duorum aut trium dierum spatio: quemadmodum G enum fecisse constat in crudorum humorum copia, libro de ratione curadi per sanguinis missionem capite duodecimo. Huius loci memtionem facio libenter, quod ex eo colligamus duo contra Medicos recenti res, de magni nominis. Horum alterum est, iterationem ipsam tutos admodum reddere totos ipse, imbecilliores, ut puta qui nulla virium iactura, tantam pluribus vicibus patiuntur vacuationem sanguinis , quantam plenitudo postulat. Audiui olim Picenum quendam corrupti iudicii Medicum, acerbe admodum, & arroganter doctum obiurgasse iuuenem eiuscemodi modum vacu tionis proponentem; non quidem alio motum argumento quam quod reperita.
vacuatio vires facit imbecillas. no ita quidem Galenus, cuius verba sic habent: i' At in sanguinis missione summum id bonum est, vacuationem dum voles posse sistere; ac rursus, quo videatur tempore fluere sinere. quo ad usque recte hiabere appareat,quapropter praestat,nisi quid vigeat,priori missioni mimis e trahere , uerumq; eam repetere, immo, si lubet de tertio. Vbi ergo multa vascuatione est opus, veru m vires sunt imbecilliores,in his vacuationem partiti expedit, uti nimirum Acme fecisse vidisti in iis, quibus crudorvinerat humorum copia. J Haec ille. Consideranda sunt haec verba. Multa vacuatione est opus squia significant complicatum affectum ex magna plenitudine, re crudorum humorum copia. neque enim magna vacuatione sanguinis indigemus, nisi ubi magna eiusdem sit plenitudo. Sed hac de re disserui libro quarto de sanguinis missione. Colligo etiam aliud, hunc modum vacuandi, vires validas suppon re,sed non omnino, ideoq; subito de consestim non fore vacuandum, sed per vices. Caeteria, non solii ob hanc ipsam causam instituitur venae sech. repetitio sed etiam ob reuulsionem,quae longe melior repetendo fit,quam semel vacuando, ut Galenus docet quinto Methodi medendi,libro sexto de sanitate tuenda, ac libro de venae sectione. Fit etiam ad vacuandum sanguinem in phlegmone con- . tentum, cum non liceat aut ob magnitudinem inflammationis, aut eius lepa uitatem pri ma vice totum vacuare sanguinem. Deniq:, ut qui sanguis ad venas
attractusest, semimalus existes, e venis ipsis quoad eius fieri potest, citissime vacuetur , loticq; vacuationem Galenus usq; ad animi deliquium maxime lau- sydat,libro texto de sanitate tuenda. Legenda sunt quq de hoc argumento scripsi libro quinto de sang. mis a capit.
445쪽
PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. IIII.
ER A et postrema dubitatio, qua persuadebatur multis .esse virium infirmatrum adeo magna imbecillitatem, quae pro sui natura non admittat qualemcunque sanguinis detractionem spro qua dissoluenda non agam multis , quia id sit texplana tum mihi alio in opere; neque duco repetendum: neminem enim, o elle arbitror, qui nesciat sanguinis detractionem duplicem excogitari poste, tilem unam, inutilem aliam: tantilla sanguinis vacuatio, ut unius uncia, aut parum pluris, quamuis a natura ferri possit, tamen ceu omnino inutilis reprobaniada, cum non habeat aliquam vim tollendi morbum. Illud autem non praeter mittam aberrare toto coelo illos, qui putant sanguinis detractionem euentatiuam, ut illi dicunt, esse huius naturae, quam scilicet in omni morbo usurpare possumus, non ad vacuandum, sed euentandum Calorem: hoc enim Empiricorum inuentum est, &Bottalicum dogma e Medicorum scholis omnino ex tirpandum. De virium robore satis hac disputatione dixisse videor.
An Auctor Quarti Libri de ratione curandi in morbis acutis,accur te, praeclare, rauissima orationescopos adflanguinis missi nem requisitos proposuerit. S r MMA DjSPUTATIO HS Auctorem eius libri,accurate praeclare,breui,dc grauissima o
ratione principes hosce scopos, minime fuisse
prosequutum. CAP. I. Propositum d putationis a L, N iuniorum Medicorum studiolarum ; gratiam quandauit sententiam perpendere, ac diligenter consideraret placet,s nempe Auctoris libri quarti de ratione viatis in morbis a- cutis, quae in contextu decimonono hisce habetur verbis: In acutis morbis sanguinem detrahes, si vehemens videatur morbus, floruerit aegrotanti aetas, de virium adfuerit robur.JA Qu/ndoquidem hanc tanti faciat recentiores ae liquidemd octissimi, nostri temporis Medici ut putent grauiorem magisq; praeclaram aedilucidam in eo inueniri non posse argumento. Nos vero in hac ipsa sententia considerabimus quatuor. Primum, quis illius auctor extiterit. Deinde an sit Hippocrate digna.Tettio quas ob causas a Galeno lati sarpostremum,ubi magnus Hippocrates egerit de scopo principali pro missione sanguinis obseruam do atque dum haec animaduet temus, quid alii de hac re seritiant,explicabimus: C A P. II.s, Auctemve sententia non extiti e ui acratii, TR E s libros de ratione victus in morbis acutis scripsisse Hippocratem constat: nempe usq; ad eam partem, quae de balneis agit: q uandoquidem non
Galenus modo, sed antiquiores, atque recentiores unanimi fere consensu, ita sentiunt. Qilarium vero legitimae huic tractationi, tamquam sput uim additum
446쪽
fuisse tum res ipsa manifeste indicat, tum praecaeteris omni b. Galeni testim nium co firmat, qui in iudicandis Hippocraticis tractationibus iudiciosissimus fuit. Etenim iudicare nemo non potest, in hoc quatio eam non adesse the rematum integi itatem,verborum.sententiarum i grauitatem perspicuitatemque orationis, ac proprietatem (si quispiam inductione facta in singulis aequus voluerit esse iudex quae senex ille venerandus, acante omnem philosops iam natus. ut aliquando dicebat Galenus, in legitimis operibus adhibere solet. Elii dens postea est Galeni testimonium, qui cum de hac re ageret, ita scriptum re-l quit. Quae in libro de victus ratione post eum, qui de balneis est. sermonem, scripta sunt,tur e optimo plerique Medicorum Hippocratis non esse sunt suspia icati, nam a superior ibus, AL ut interpretationis, & theorematum inte gritatem diceres: longo discedunt interuallo.J Haec ille. Ex quibus nullam h bere difficultatem constat, spurium esse hunc librum. Verum quia non sunt mnia indigna Hippocrate, quae in eo libro continentur. si quidem horum quiadam Hippocraticam doctrina referunt, propterea putarunt nonnulli aliquem ex discipulis Hippocratis auctorem extitisse huius libri,qui mentem praecept ris optime animaduerteret; idcirco licet omnino Hippocratis non sit liberi di gna tamen Hippocrate quaedam adsunt. Propterea Galenus in explanatione huius libri conatur docere, quae illius referant, aut non refcrant doctrinam. Cumq; eorum,quae hoc libro scripta sunt, quatuor, ut quispiam dixerit, species reperiantur, quarum una&dictione, & sententia sese praebet dignam Hippocrate altera, quae sola dictione, tertia, quae sola sententia, postrema eorum,quae nem dictione, neque sententia illa d igna sunt, inuestigandum i hi est, in quo numero debeat reponi. seimo propositus, quem sane, ut Galenus dignum statuit Hippocrate, sic non docet, quo exiliis modis censeatutd:gnus, quod sitae: sset ille,nobis id nunc explicandi non incubuisset negotium. Ex iis quae diaximus constat in errore versari illos, qui semper eam sententiam sub nomine Hippocratis nobis proponunt, nam ab ipso Galeno manifeste discedunt, qui nunquam quod sciam,cam retulit sub illius nomine: na semper contineri eam dctionem scribit in iis,quq adiecta sunt libro de ratione victus in morbis acutis. imatq; licet sexcentis locis eius libri mentionem faciat, nunquam tamen es austis Hippocratem eius libri facete auctorem,imo ve: o agens de hac ipsa,quq nunc in controuersia versatur, sententia, auctorem eius libit negligentiae accusat, ac damnat quod parum recte scripserit,ut postea explicabo. Quando vero Gale nus antecedentium librorum, qui vere germani sunt mentionem facit, sem equidem facit Hippocratem. Atque ita praeclare loqui solet, sicut indicauit Himpocratesin libro de acutorum victu, quado depleuritide verba facit,J ac postea
Proinde Hippocrates (inquit de pleuriticis in hunc modum scripsit. J Haec
vero in secundo ac tertio acutorum tractantur videat unusquisq; differentiam scribendi. quam facit Galenus, dum citat quae continentur in quarto, ac in aliis Olibris antecedentibux Verum quia fient haec longe dilucidiora ex iis , quae mox dicentur, ad aliorum explanationem nostra properet oratio.
Ea mentiam dictione ipsis itium esse V 'cra .
ST A et v A M v s itaque sermonem dignum esse Hippocrate, & inquitamus an sit dignus sola sententia, an sola dictione, an dictione Sc sententia simul. sed
certe, ut breuiter satisfaciam dignus est sententia, indignus dictione, qua rem antequam doceam, admoneo quosdam reprobasse hanc sententiam, eo potio sinum argumento quod omnis morbus acutus magnus si, quos quia redarguimus libro quarto de missione sanguinis capite decimosexto, illorum opinione praetex missa. hic aliis rationibus, quod proposui, conabor demonstrare, igitur circa dictionem Hippocraticam solen ta Galeno,atq; aliis considerari tria: vocum proprietas: inde perspicuitas, tertio breuitas, grauitasv Omnis sermo
447쪽
PER MI SsIONEM SANGUINIS LIB. IIII
hisce conditionibus insignitus,etit Hippocrate vere dignus. Examinemus,quae, hic dicuntur. Auctor statim impropriis incipit uti vocibus, cum dicat, in acutis morbis sanguinem detrahes, si vehemena morbus videatur: J nam quaesierim, an Pprie acuti morbi nomine utatur,an improprie, si dixerit,proprie usum fuisss frustra additur in oratione. Si vehemens morbus videatur, si vero improprie locutus est, oratio impropriis vocibus constituta Hippocrate digna nequiti en- i b Deinde indicatio de mittendo sanguine, non modo locum habet in incit bis vehementibus, sed etiam aliquando in diuturnis,ut in quartana, elephantiati aliisque diuturnis accidit, in quibus aliquando mitti sanguinem contaicuumio est. Nem aliquid tacit Galeni in hac re excusatio, cum in comentario scribat, nox esse vitio vertendum auctori, si ita scribat, quia propositum est agere de morbis: acutis, non de diuturnis, siquidem auctor eius quarti agit etiam de diutumi quia de hydrope amsarca, in qua utiliter administrari venae sectionem dicit eo mentario ii i . at hic non est acutus morbus. Adde, quod Galenus interpreta
tur in commentario i'. peracutum,& vehementemi morbum magnum, at lo-ge breuior est sermo qui dicit, in magnis morbis cinguinem mittas, squati: si in s piam addat si vehemens videatur, J ideo Galenus totam eam diei plectitur sola magnitudine. Amplius, si proprie loquendum est, vel
bus omnis re ipsa nagnus est:atnon reciprocatur, ut omnis magnus, veneniensi io exist i validus incum enim tribus modis morbus dicatur magnus certissimum
el quodcunq; genus non comprehendere vehementiam,quam rem inductio nein singulis facta docerem,si dubitationem habere iudicarem cum ergo inmni morbo magno consentientib reliquis venae sectio adlubeda sit, nec omnis sit vehemens,frustra&improprie scribitur ea particula Praeterea,quia Galenus ait morbum magnum,tum praesentem,tum futurum in ea oratione audienduim . falsum est ac abomi alienum ratione, solum conuenite morbis magnis vehe mentib futuris venae sectionem: quia imminentis morbi ,&futuri sunt quam plures venae sectionem postulantes, qui non habent vehementiam si proprie id qui volumus, ut quartana, elephas,interdum resectatio sanguinis, hydrophae aut ollieiusdem genetis.
Haec quidem licet manifeste ostendant, Hippocratis loquedi modum prispositam dictionem minime redolere,non tamen desunt hac nostra tempe state, qui ad pauca respicientes, aliud sentiant, quorum hoc loco breuiter assere da sunt argumenta. Dicunt Galenum hanc recepisse tanquam germanissimum o aceam adeo praeclaram sententiam existimaste, ut non satis miretur, quam ob rem in Aphorismorum nu mero non fuerit reposita. Addunt vocem hane a pud Hippocratem de Galenum non semper idem significare: speciatim vero morbos dici acutos sepenumero, qui celeres sunt, citove iudicantur ad diuturnorum disserentiam. Dixit enim Hippocrates: Sunt autem acutissimi, maximi, glauissimi morbi. Acutissimos inquit in commetario Galenus appellat eos, qui rauco tempore decernute maximos, validissimos, grauissimos,q ui cum periculo . sunt coniuncti . . Confirmant praeterea ex picuritide, quaecum semper sit acutus morbus lontainensemper ei vehumens, ut ex Hippocrate, de Galeno colligitur sexto Epi- dem .sectis .commen. - . quamobrem cum morbi acuti non sint semper veli metes,maxime decuit Hippocratem statuere, dogma ad vitam hominis squod aliud necessariia,plane,ee perspicue loqui,& omnem ambiguitate auferre. Haec illi acute,&ingeniose respondent. In qui b. adsunt multa, quae mihi minime se tisfaciunt. Atq; certe in primis illud est quod si concedimus, quaecum odicunt,
adhuc no ostendunt illi, usum no finis: auctorem nomini b. impropriis: etenim
448쪽
s vene sectio conuenit acuto morbo quatenus est vehemens, fiustra in oratione Nadditur in acutis morbis, sufficerem enim haec, in rehementibias morbi latque sita statueres, quod omnino necesse est includi in hac ipsa sententia propnequeunt diuturni morbi. Deinde nescio videre, quomodo euerent Galenu hanc recepisse tanquam germanissimam quia neq; admittere potest ut girm nam, sputio existentem libro, si auctor eius libri extitisset Hippocrates, viique
t----- ;, A miratur Galenus cur eam inter A pho tio, de sententia sermonis huius dignaeli Hippocr te, im ii talia, i , gnificatione acuti morbi dicunt, admitto libentissime, ut puta qui eam in libris
ti Glauconem frequentiis mam esse seiam, sed, quod dixi supra, abusum fuisse
hae voce hoc ipsum manifestissimum faei - . uam rem facile confirmo & Galeni commentatio nam du explanat hunec , p. v.
rima varii acutorum improprie uti nomines ensis aratu, in tu enuntia eminutum, aceti superu raneum e se. o
m x in dictione,hosubsequuntur verba vigeat; aegrotanti aetas perpendax, irriis quam proprie quam dilucide propositum explicent. tatis floretis D mine auctor ille,aut intelligit aetatem proprie stoientcna, aut omnem interm diam inter pueritiam extremamque senectutem. Si propriam inteli giti gnaticationem sententia omnino falsa est: quandoquidem nemo in altisopcrib. exerci atus, admisit aliquando venae sectionem in sola aetate florentico: .uenire; quod si quispiam diceret illum inclusisse florentem aetatem , sed non excluti levitas,quae sibintelligi possunt quia in ea maxime venae sectio, atque citra omne incommodum, exerceri soleat. Dicerem exhi, sensu insequi, eam sententiam insuisicientem existere: quia in pueritia, in adolescentia & pubertate,in iuue tute.in primo senio, de secundo sanguis mittitur tamen proprie nemo dicerct mmnes istos esse in Rormixtate constitutos: quamobre insuincienter explicant, quod intendunt, aut etiam non explicant eiusmodi verba, suntq; omnino in p-pria Ideo Galenus id animaduertens,verbis multo magis dilucidis, ac propriis dicere haud raro consueuit, sanguinis detractionem indicari a magno moi do, cum virium robore, exceptis tamen ab oratione pueris. Si quidem senes ipsi iubverbo virium continentur, atq; alio in loco dcebat, inter has aetates nem re senectutem, de pueritiam generosum hoc remedium conuenienter administrari. Ex iis quae hucusq; diximus,constat nomen florentis aetatis in eo contextu vi - pari admodum improprie pro omni aetate interniedia inter pueritiam, & vltima senectutem ergo rectissime dictum supra mihi fuit,hunc auctotem neque propriis, neq; dilucidis verbis fuisse usum: Quod neque etia Galenus dissimulauit quem aliquando ita locutum fuisse memini Forte autem negligetius in iis, quae adiecta sunt libris de ratione victus acutorum, exposita videt, possit. vi a retatas particula Ne benimilorentem duntaxat dixi e recte habe sed addenda est,re
449쪽
PER MIssIONEM SANGUINIS LIB. IIII. si,
quae illam praecedit,&quae sequitur,vti videlicet duae tantum eximantur, nempe puerorum & senum.Jato rursus etiam ait: Dicemusque minus perfecte posi-ram aetatis dignotionem ab eo, qui conscripsit ea, quae adiecta sunt libra de ratione victus acutorum.J Haec si vera sunt, quomodo nostrae aetatis Medici tantuagnoscunt in ea sentetia splendoris Me quidem non fugit, quid alii ut ostenderent hunc auctorem non fuisse in errore,hac de re scribant. Quae admitto sollatim omnia,nem enim ego in hoc potissi muni laboro, colendoque habere bonum non posse sensum illorum verba. Sed, quomodoctique interpreteris,quod profiteor est, sermonem illum non esse dignum Hippocrate ratione dictionis gro ille construxit ex vocibus impropriis, parumque dilucidis, ac longe pluribus quam oportuisset pro more,& conditione sermonis Hippoetatici: si enim hoc modo scripsisset,longe melius fuisset, ac magis referret maiestatem Hippocratis. In vehementibus morbis sanguinem mittes, si virium adfuerit robur, exceptis pueris. Haec debebant considerate Medici recentiores, qui eum sermone tanti faciunt,atque simul recordari admirabilem Galenum prae caeteris profiteri, in legitimis libris Hippocratis ne syllabam quidem ociosam inueniri, ut dicit libro de Comate cap. 3. Caeterum nondum finem attigimus, alia enim adhua supersunt explicanda non minoris momenti: Galeni testimonio eiuscemodi sententia deficiens est: vi puta, quae non complectatur omnia ad hanc indicaxo tionem necessaria,in fine illius commentarii addit haec verba: Verum, ne aliqd desit,adiiciam ae eum,qui ab ambiente nos aere desumitur, scopum,cum fuerit admodum calidus, & siccus, ita ut cito ab eo corpus evaporetur: nempe tunc a Linguinis missione abstinemus,etiam si morbus magnus fuerit, vigensque aetate homo.id ergo auctor solum praetermisit reliquis scopis,atq; etiam patientis ipsius corporis habitum. Verum procedente oratione & mentionem habitus faciliqui de aetatis disserentias in se comprehendere potest,ut ostendam.J hcc G lenus, quae hoc loco de industria afferre placuit in medium , ut, quoniam circa horum intelligentiam versatur disputatio, benignus Lector possit aequum ferre iudicium. Ex hisce vel bis manifestissime colligo in hoc ipso contextu minimeso explicari sufficienter scopos ad sanguinis emistionem pertinentes secundu Ga leni explanationem, quia praetermittit eum, qui ab aere ambiente desumitur,ta ab habitu corporis,quorum uterq; maxime necessarius est, quamuis de habitu corporis mentionem faciat tex. xs. Quae si vera sunt, explicent quaeso milii O sam ob quam scribui Hippocratem perfecte,accurat ac praeclare, intextu I p. grauissima oratione principes omnes scopos proposuisse.
auidis hac controuersi a dicant recentiores dedici, eorum eae impugnatio.
EcEN Tion Es Medici ita ab hoc modo sese extricari posse putant: quod
scilicet scopi duorum sunt generum,quidam enim horu sunt primarii, quibdam secundarii. Aeremm ambientem inter secundarios reponendum esse cem sent,qui magis quantitatem indicant,quam ipsius remedii genus. Addunt, G lenum solitum esse confundere hosce scopos, idcirco libro de sanguinis missi necapite sexto, decem constituisse venae fcctionis scopos, eosque primarios vicasse: at nono de Methodo medendi octo constituisse, de alibi quidem quatuor duntaxat complexus est. Neq; id mirum,aut inconueniens esse dicut quoniam ubi ex proposito de una re tractat, semper Galenus viro dc eodem modo loqui- tur, continuo tres efficiens scopos,nunquam plures, & nunquam pauciores: cuvero veluti aliud agens de eodem tractat argumento, non ita bene, & accurate scribit. Haec summatim illi. Ego vero in eorum gratiam facile recipio, non Galenum modo,sed Aristotelem, aliosq; in uniuersum probatos auctores agere dcvno argumento variis modis, pro eius, quem sibi ipils praefingunt, scopi v
450쪽
rietate. Sed quod pertinet ad praesentem disputationem, non parum ab illis di semio. Ae primum quod attinet ad decem scopos,seu octo, quos considerari debere in ipsa venae sectione recte exercenda praecipit, quid ego sentiam in primo
libro hacum disputationum capite ultimo explicaui: nem conuenit dicere Galenum confundere scopos primarios, cum secundariis. Quam rem Avicenna etiam confirmat, qui eosdem scopos profert tamquam communes ad omnem vacuationem,minime vero tamquam proprios venae sectionis duntaxat, ut eius verba manifestum faciunt,quae sectione qua ita primi libri in hunc modum habent statim in principio capitis terti L M, quae rectum in euacuatione molienda
affersit iudiciu,dece numeraturi plenitudo,vires teperatura,corporis habitudo,om plomata concurrentia,aetas tempus anni,regio, vacuadi consuetudo,& ars. Haec enim si contrarium vacuationis faciendae indicauerint, euacuationem
impedient i Legat studiosus Lector,quae scribunturii. t. ad Glauconem cap. 1.
N lib. i 3. Methodi. Neq; conturbet quod vocaverit primos, quia ut diximus libi, via otiginis vere primo sunt loco a Medico animaduertecti euacuationem ali uapiam facturo. Deinde, quod spectat ad aerem nos ambientem,etiam euia denter dissentio.Quia in Galeni docti ina unus duntaxat est scopus vere indicas sanguinis missionem. Duo vero indicantes illius executionem,unus indican , .er contraindicans. indicans, morbi magnitudo,contrarium indicans, virtus, quae ut valida ptimo admittit ut imbecilla primo remedium prohibet. At aetas numquatit in Galeni doctrina fuit scopus pii marius: sed loco secundo indicans, quatenus refertur ad vires mediante habitu corporis: atq; ideo demonstratum mihi fuit priori libro, non esset res scopos praecipuos indicantes, neque aetatem inter hos numerandam: De quare etiam plenius egimus lib. 3. harum disputationum Tu veto animum mihi adhibe ad ea, quae secundum Galeni doctrinam nunc doceo. Scoporum,quos auctor quarti acutorum proponit duo sunt praeei
pui, morbus magnus,virium robur. Vnus ex Galeno,non est praecipuus,aetas. at
quid ex Gale inquam ex eodem auctore melius fuisset dicere,quia in comm.1s.pto aetate ipsa subiti tuit corporis habitum. Etenim aetas indicat sanguims de- , ,
tractionem vel faciendam vel non faciendam tamquam signum virium: eamdem vim habet aer nos ambiens, quare videtur mihi Galenus hoc potissimum modo ratiocinari. Eo modo in eiuscemodi indicationib. habet aetas quo sese ha bet aer ambiens, 5c corporis habitus: atqui illa indicat tamquam signum vitium quae aut validae aut imbecillae sunt: sic etiam ambiens, & corporis habitus indi cabunciquia vero hic auctor solum mentionem facit aetatis, minime vero ambientis aeris, habitusque corporis merito venit redarguendus mihi quod scopossessicienter non posuerit,ego vero ne aliquid desit huic orationi adiiciam & eu, qui ab aere nos ambienta sumitur,scopum,dc ab habitu corporis hic praetermisisses,quamuis de habitu meminerit in contextu et s. sic profecto omnia bene sese habent.& consona sunt Galeni principiis. Fortassis liqsitabit quispiam, putans, ' .aetatem primarium esse scopum,quod prohibeat remedium , ut Galenus ait lib. de phlebotomia ca. p.his verbis: Ex morbo,aetate,ac viribus quod mittendus sit singuis cognoscitur, quantitas vero vacuationis non solum ex istis, sed ex aliis deprehenditur: haec autem sunt pletholica vocata syndrome,ambientis nos a iis temperatura, in tempus.& regionem diuisa.J Sed facile est huic dubitationi respondete Non est scopus primatio indicans aut impediens remedium: quod vel admittit, vel prohibet: verum,illum appello scopum primatio indicantem.
qui rem aliquampiam indcat suapte natura, ac per se, minime vero in relatione ad aliud: cognoscit ex aetate decrepita ta ex infantia, non esse mittendum san guinem: Cognoscitur ex aetate intermedia mittendumitat. lio viae as hanc signi- sofieandi potestatem habet, sed propter iacirporis habitum vir:um dissolutionem, aut firmitatem manifestissime indicantem. Cotiderari debent liqc Galeni ve ba. Aeris temperaturam tempus, ta regionem di i sal quia ostendut nobis quo modo aer indicet sanguinis missionem eiusue quantitatem. Galerius quando haec tria in unam naturam conspirant,anni tempus, regio, patercularis constitutio ae