장음표시 사용
461쪽
capite septimo. Scio quid respondebunt, vires valere in principio hecticae febris in relatione ad gradus subsequentes, non valere in relatione ad putridas, propterea in his non mitti singuinem. Sed haec responsio non bene consistit, quia nulla dabitur hoc modo virtus valida, quae non habeat in eollatione validiorem,ut in relatione ad putridas m gis valent vires in febribus intermittentibus quam in continuis, de in his magis, quam in pestilentibus: sic nunquam in istis mittetur Languis ob languorem viorium solum in intermittentibus,quod quam falsum sit, neminem esse arbitror qui nesciat. Causa non est cur in Hecticis non mittatur sanguis quod vires habeant imbeeillas, sed quod remedium illud a natura febris hecticae non indi' cetur idcirco sit fieret virtus alioquin valida reddetet ut maxime imbecillathoc enim fuit primum decretum oraculorum Hippocratis, si talia purgentur, qualia purgari oportet,consert, & facile ferunt: sin minus contra. Quod licet paraticulare videatur, uniuersale tamen praeceptum est,ut in commentario eius loci d ximus. in hectica febre primi gradus virtus valida est ad proptium opus indicatum ab eius natura, nempe ad refrigetationem,ad humectationem corporis, nutritionems, at non est valida virtus ad purgationem, admissionem sanguinis, in uniuersum ad quamcunque vacuationem affatu dignam, aqua virtus reddi posset imbecillior. Legito per ocium studiose lector, quae scribii Ga . et o lenus de hac re libello de facult.purgantium medicamentorii. Eoru etiam in minisse debes, quae tum superioribus libris, tum in tiactatione de ratione curandi per sang. missiscripta sunt mihi de valida, de imbecilla virtute. pluta ad hoc argumentum pertinentia docebimus parum infra, dum Galeni locum exisaminabimus ex libro demissione sanguinis, aduersus Erasis rateos Romae deis
Amplius sic nouatotu opinionem urgeo: sanguinis misso vel adhibetur ratione vacuationis, vel ratione reuulsion is. atqui in purii dis febribus non semper viget indieatio vacuandi sanguinem.nec reu ellendi,viri bus validis existentibus, igitur in omnibus putridis non est saluberrimu sanguinem mittere. Haeci' ratio supponit ex Galeno duplici de causa mitti sanguinem, tum ob vacuatio ne , tum obreuulsonem, nono Methodi capite undecimo, de libro de curandi ratione per sanguinis missionem a c. s .vsq: ad octauum. Quod vero in omnibus putridis non vigeat indicatio vacuandi sanguinem, satis dilucide constat omnibus in artis operibus exereitatis, cum quotidie appareat putridis febribus detineri quamplures sine aliquo plenitudinis affectu, qui vires validas habent & ab huiusmodi febribus liberantur. Deinde quod neque omnes indigeant te uulsione, sed sol si cum febris adest ex putredine existente in particula determinata laborante inflammatione, aliter quidemin putridis non esse adhibendam reis
uulsionem pet emissionem sanguinis docebimus, cum satisfaciemus contrariae opinionis rationibus. Dicet autem hoc loco sortasse me supponere unum quod controuersum videtur, nempe solum ob duas illas causas mitii sanguinem, cum plures et videantur,ut refrigeratio,&euentatio. Respodeo suppositu esse veri si inu, ut demonstrabimus cotta Argentertu,& nouatores Medicos disputantes.
Tertia ratio. Quemadmodum sese habet hoc temedium in eontinuis febribus, sic sese habete debet in aliis omnibus, imo veto iliae sunt tanquam normas de mensura huius vacuationis in febribus quae intermittunt. At in continuis non mittitur sanguis nisi ob plenitudinem, de ob magnitudinem morbi .ergo neque in ipsis intermittentibus mittendus est sanguis, nisi vel propter magnitudinem, vel propter plenitudinis affectum. Pone igitur putridas febres interdum comso sistere sine plenitudine vel sine periculo suturae magnitudinis,utique sanguinis
missio non conueniet. In horum confirmationem affero Galeni verba primo libro de Vitione curandi ad Glauconem, cap. t s .quae sic habent: Sanguis verore ob morbi magnitudinem, & si tubor multo maior sit, quam naturae conueniat ec qui b. insolitus totius corporis tumor,vel eminentes, atq; extensae venae,
i ne est auferendus,nisvires,vel aetas, vel aliquid aliud eorum quae ab initio dis
462쪽
si HORATII AVGENII DE CvRATIONE
xi, arceant. J Haec Galenus , quae de industria hoc loco afferre volui, quia ma-Xur e cum iis conueniunt,quae dixit lib. .de Methodo medendi cap. sexto, ubi ait sanguinis missionem indicari vela plenitudine vel a magnitudine morbi. in continuis igitur febribus venae sectio fieri debet, si adfuerit plenitudo, quam Galenus significauit per signa propria,& si adfuerit ei iam magnitudo morbi si ne plenitudine; quomodo autem hoc sit intelligendum, declaratum abunde fuit primo libro harum disputationum ac etiam declarabitur postea, cum scilicet docebo, quid secundum Galeni sententiam sit intelligendum de hac disputatione. Interim videtur mihi admiratione dignum, cur nemo ex Latinis expla natoribus loci huius explicet, cura Galeno hic magnitudinis morbi mentio facta sit, imo vero longe magis admiror Stephamim At lieniensem, cognomento philosophum, Graecum auctorem praetermisisse, solum enim plenit idini addictus est. Eius verba sic habent commentatio Is 3. Secare aute venam dcbemus, si scopi mittendi sanguine hoc attestentur ut tumor corporis venae exertae, vires valid tas vigens,& qu cunq; alia in sanguine detrahendo quq rere oportet. JQMai ta ratio. Sanguinis missio in omnibus putridis febribus, vel indieatur a febre quatenus febris est,uel quatenus putrida. Non a febre, ut febris, quia illius indicatio refrigeratio est & humectatio, absurdissimtimque fuerit dicere. in omni Ephemera, de Hectica indicationem adesse demittendo sanguine. Neq; febris ut putrida indicat id remedium. Quia vel conuenit propter putredinem vel propter causas putredinis. Non indicatura putredine, quia putredo sanari non potest sanguinis missione. Non indicatu retiam abi psa obitructione quia vel indicatur ab obstructione quatenus obstructio est, vela causa obstructi nem faciente, non primum, sanari enim non potest venae sectione ipsa obstructio,ceu,quae alia remedia desideret. Non indicatur denique ab omni causa obstructionis, siquidem nona crastitie humorum cuius indicatum remedium est incisio. Non a viscidi tate, quia detersionem indicat. Ergo solum indicatio demittendo sanguine in putridis febribus indicabitura multitudine. Quamobrefalsum est, ac alienum ab omni ratione,arbitrari in omni b. putridis nulla pro sus adhibita distinctione,venae sectionem conuenire. Haec mea fuit ratio, quam seripsi libro quarto de ratione curandi per sanguinis mistionem. At nescio quospiti tu ducti recentiores Medici, eam vocare ausi sint, argutias. dc mera sophi m ita, siquidem dum ita loquuntur, non quidem Augenium, sed admirabilem Galenum turpi admodum nota assiciunt.
Recentures non benesatisferasse proposita rationi.AD me pertinere videtur hoc loco, horum hominum importunitati pro
tanti auctoris dignitate, satisfacere,ac postea docere duo: Galenum scilicet illius rationis fuisse inuentorem . Augenium vero in eum modum disposuisse. Multa quidem illi dicunt pro explicatione rationis huius quorum summa in his
potistimum continetur. venae sectionem ad febrem ac putredinem remedium esse, quam maxime congruens & accommodatum: quamquam nonica forte
sit primum ac per se,nihils dubitare illos hanc fuisse Galeni mentem,si quando
illud ipsum videtur alteruisse. Prodesse febri probant,quod venae sectio refrigeret calorem,quae refriger tio, quomodocunque contingat aut per se,aut per accidens,perpetuum est f biis remedium. Ideo in ardentissimis febribus saluberrimum esse mittere sanguinem d cebat Galenus usque ad animi deliquium, quo totius corporis habitus refrigeratur, ut constat Galeni verbis primo Aphor. c. x s. ac nono de Me- - , thodo medendi,cap. . ubi agit de synocho non putrida in iuuene palaestrita. Asserunt praeterea venae sectionem non minus es Ie utilem putredini. Etenim remediis refrigerantibus, de exsiccantibus putredinem sanari non est dubium. venae autem sectionem refrigerare, &exsiccare dicunt authoritate Avicennae
463쪽
libro quarto Fen prima,trast quarto,capite quarto. Secundo idem probant ex Galeni verbis in ultima parte artis medicinalis, ubi agens de putredine haec habet verba:
Esto, in humoribus putrescentibus accendi febrem. Indicatio in huiusmodi est vacuatio, atque alteratio. Haec quidem quae putredinem finiat manente adhuc substantia. Vacuatio vero quae totam substantiam e corpore educat. Haec autem fit vena secta,&c. J Haec ille. Ex quibus constat. de Galeni sententia, putredinem venae siectione vacuari. Demum vero addunt: Sectio venae putredinem adiuuat, &strenue sane. Siquidem cuncta remedia sine quibus vix x o illa potest superari, reddit longe essicacissima, & tutissima. Ad argumentum igitur dicunt,sectionem venae ratione putredinis duplici ratione es le utilem,tum
ut id quod iam computruit vacuemus, tum vero, ut toto corpore vacuato possimus tuto iis vii praesidiis, quae putredinem.& putredinis causas pos lint amouere. Haec illi summatim scripserunt. Verum expedit sententiam hanc paulo plenius ac diligentius cosiderare,abeo exorsu,quod primu in ipsa fuit disputatione. Ego vero illud constate no posse arbitror,quod dicunt sanguinis missionem conferre febri, quatenus febris est, licet non primum,ac per se. Siquidem quod morbo conuenit ex accidenti, duorum est generum:aliud, quod primum ac per se obest causae, Ac affectui : aliud quod causae neq; prodest, neque obest per se, et-xo iam si illi prodeste pet se appareat. Numquani in artis operibus exerceti debet id remedium, quod causae ipsius affeetus contratium est. Quod autem illi non
est contrarium, aliquando admitti potest,ubi melius, magisque accommodatum non datur auxilium. Rem exemplo illustremus a materia de qua agimus minime discedentes. Febris ephemera&hectica per se solam refrigerationem exigunt, quia intemperies calidae sunt sine materia. Quae vacuant ex accidenti refrigerant, nam sanguine re scilicet calida, e venis deducto, corpus euadere solet plerumq; fligidum. Hoc autem non tollit febrem: tum quia affectus indicat , quae aleerando, non quae vacuando, per se refrigerant, tum quia hectica febris detracto sanguine statim ad marasmum perueniet, tum denique ephe-3- mera ex ardore solis contracta, ex vigiliis, ex inedia, ex ira, ac aliis eius generis causis, inpicrcholis terminaretur statim in hecticam, aut torridumarasmum
missu sanguine. Sanguinis igitur missio, ac in uniuersum quaelibet affata digna vacuatio, febri, ut febris est, opitulati non potest. Alioquin si quod refrigerat, quomodocumque id faciat debet pro sanandis febribus administrari. omnibus quidem nulla amplius adhibita distinctione conuenient refrigerantia cuius cumque generis, per se,& per accidens. Sic profecto in omnibus oportebit febribus vacuare bilem,quod sit humoru calidissimus desiccissimus,ac maximam cum febre habens analogiam: numquam vacuabimus pituitam, numquam melancholiam, quia ut bilis purgatio refrigerat, sic pituitae calefacit. Omnibus frigidam dabimus omnes lauabimus aquae dulcis balneo, imo etiam frigida. Natationem in frigida nulli aegroto negabimus, quia febri contraria sunt rem-
gerando. Indiscriminatim sanguinem mittemus ex venis, ex cute scarificata, ex haemorrhoidibus, prouocabimus sanguinem ex utero, ex naribus Haec sane adeo peruersa.adeo absurda es medendi ratio,vi absurdiorem inuenirino pocse putem. Quamobrem pro sanatione putridarum febrium no est admini lirandum remedium, quod refrigeret quomodocumque,si per se vim haberet nocendi, at sectumq; ipsum redderet sanatu contumaciorem.VAmplius, quando duo remedia sunt, quorum alterum contrarium est per se morbo aliud contraditi ex accidenti,Methodus medendi postulat,ut numqua praeterni ittatur quod o per se ae primum id facit. quod vero ex accidenti idem praestat ,si laedit, praete I mittendum. si tamen laeso magna sit .si notacdit,aut adeo parum laedit,ut maior sit utilitas, noxa vero corrigibi lis, non est omittendum. In hoc genere non est vacuatio sanguinis, quae intemperiei simplici,igneae, quam Galenus calidam de siccam pastionem appellauit primo Aphotis comentario i 6.opposita non est, ac per se illam sanare non potest, quemadmodum ipsa potest alteratio,quae v
464쪽
ti humanogeneri perniciosssimam. Nam Galenus libro undecimo de Methido medendi cap. 8. p.& is . vacuationem hanc fieri debere significauit pei inseriorem aluum, per vomitum, per urinas, & per sudore ua, non autem per sanguinis mi isonem. Ex Galeni verbis haec sigillatim explanabimus parum infra. Putredo igitur iam facta refrigerantibus &exsiccantibus non sinatur, sed determinata vacua ii ratione. quq autem fieri incipit ,sanat ut concoctione.quR species est alterationis,faciens cellare putredinem manente substantia modera iis motibus, & expiratione fuliginoserum excrementorum: ut Galenus docuit in ultima parte artis medicinalis ide undecimo libro de Mediodo medendi ci . g.& is. Ex hoc opere naturae artis beneficio excitatae omnia haec proficiscutur. Memineris putredinem in iis,quae non vivunt, remoueri,totu quod putrefactum est amputando, reliquum vero aeri frigido & sicco,qualis potissimum est flante Aquilone,exponendo. At vero quae in vivis putredo est iam incipiens non ita sanari potest, quod obstructio aut meatuum densitas, & adstrictio illam procreantes incisionem, ac detersionem, in uniuersumque reuulsionenllpostulent. Praeterea, quando dicunt venae feci ionem exsiccare, assimare videntur mihi adhibeti illam pro exsiccatione. At Galenus nono Methodi cap. undecimo asterit, sanguinem mitti pro vacuatione sanguinis. Me non fugit omnes v ,. cuationes exsiccare hoc sensu, quod excrementitiis humoribus vacuatis, corapus sincerius, puriusq; reddatur. verum haec non est ea siccitas, quae tamquam contrarium immediatum, ac proprium putredini opponitur. Deinde venaes ctio refrigerat calcfacit, siccat, humectat. refrigerat, cu vacuatur humor calidus, ex cuius absentia c5tinens refrigescit. Excalefacit,quadoacres&biliosa humores ex venat sectione trahuntur in cauitatem venarum,existentes vel circa iecur, vel circa habitum corporis. Exsecat demum, humore humido ex corpore tracto. Humectat, cum ex huiusmodi vacuatione obstructio tollitur, qua impediebat transtum humorum nutrientium paties:in hunc enim modum reia mota obstructione graciles particulae ex defectu sanguinis humectantur, i , , rigantur illius assiuxu. Atqui dices: Auicenna ait venae sectione exsccare. Ego etiam id dico, quia summa pestilentium febrium erat putredo, ut indicat H M poetates tertio Epidem. sect. 3.to. s o. quod cum Galenus aliquando praevidisset uatim ab initio quaecumq: corpora humida videbantur, omni via exsiccare conabatur quae veros cciora,in iis antiquum habitum conseruabat. At in quibus supelfluitates redundabant, haec putiationibus sanabat. Obstructiones autem solaminum aperire, & abstergere studebat. In summa contendebat, ut corpus ipsum. quam maxime vacaret superfluitati bus. Sic in pestilentia siccanda compota Galeni imitat ione Avicenna praecipit. Haec si vera sunt,manifestu faciunt. detersionem, obstructionem, apertionem foraminum, venae sectionem, puta 5 gationem,quod corpus reddant ab excrementis immune,exsiccare. Ex hoc autem non debebant illi colligere, venae sectionem indicari a putredine aut facta, aut incipiente: cum nullius verum ac proprium indicatum sit Amplius ex hoc Avicennae decreto, quo isti consimare voluerunt opini nem suam. falsam existere illorum opinionem ostendo. Contextus illius series, quam illi totam non afferunt, sic habet : Summa curationis est exsiccatio, & illud cum phlebotomia ae solutione ventris,&oportet,ut incipiamus ab ea adu euandum. Si autem materia vincens fuerit sanguinea, sat phlebotomia, si autem humores alii,vacuentur.Jhqc ille.Ego autem se urgeo In febribus pestilenatibus omnium maximis,&quq excellentem habent putredinem,aliquando Chiconuenit venae sectio aliquando sola purgatio humoris excrementitii. Ergo in putridis sibi ibus idem conueniet. quod si ita est, venae sectio non indieabitur ieir, per ab omnibus putridis febribus, ut asserunt. Postremo loco citca responsionem horum hominum occurrit perpendendus inod illi dicunt humores putridos vere Ac facile duci vent sectione.& postea, vena scinonem iuuare strenuo putredinem,quod reddai essicacissima &tua
465쪽
sc HORATII AUGENII DE CvRATIONE
cillima reliqua remedia. sine quibus vix illa sanari potest. Nam utrumque non recte dictum videtur mihi. inllo rationibus multis,ac primo sic: si humor putre factus vere & facile venae sectione curatur, cur Galenus eius sanationem ex propostoli actans, non solum illius mentionem non fecit aliquam , sed etiam d bcuit apertillime, quali vacuatione sit opus, per aluum scilicet, per vomitum, per utinam & per sudores,imo vero non contentus id docuisse, idem repetit,dcquae de vomitu dixerat, limitat Qui ergo ait, humores putridos vere, acacile educi venae sectione,apertissime contradicit Galeno, qui no vult hoc in do vacuari. Certe si obiter Galenus ibi tractasset de vacuanda putredine, nec illius generosi,&omnium maxime nece starii, meminisset remedii, fuisset ex iocusatione dignissimus. at tractauit ex proposito de hac re, neque aliter fieri potuit pro instituenda methodo putridatum febrium, praetermittente tantum pr*sidium quis ipsum excusatione dignum censebit quis non accusaret negligentiae diligentilsinum scriptorem 3 vel potius, quis non accusabit ignorantiae id praeterinittente, sine quo recta Methodus cur adi putridas febres institui no p terat 3 Quod si est ita necessarium mittere sanguinem, ut vos viri doctissimi conten litis,cur in vestiis lucubrationibus non explanastis haec Galeni vel bal Putredo sanari non potest venae sectione J vos autem dieitis, vere & facile sanat ut venae sectione.) vos nostis enunciationes contradictoiias esse istas, quarum si una est vera, aliam esse falsam necesse est. sit apud vos optio. Vera sit ista: Putre- iis do vere de facile sanatur venae sectione. Galeni igitur se utentia erit falci quae dicit, Putredo nati non potest venae sectione. Longe modestius ac prudentius factum fuerit arbitrari vestram falsam esse enuciationem, (vt i e ipsa salia eli aDque Galenum ab omni mendacio inaniunem constituere. sic enim decere putauerim eos viros, qui in Galeni doctrina exercitati sunt. Agamus ratione de hoc argumento. Thess illorum est. putredinem vere ac facile sanari venae sectione. Antithesis mea habet, putredinem nec vere, nec facile sanari venae sectione. Hanc ego sic probo. Q aod remedium est periculosum, id neque facile, neque verum dici debet remedium. Atqui venae sectio liquando periculosum est in putridis febribus remedium .venc igitur sectio ali, soquando neque facile, neque verum remedium erit in putridis febribus. Ponito fibrem puti idam fuisse excitatam ex putredine humorum, qui in habitu co potis continentur, si hanc vacuare per venae sectione in animo habueris,opo tebit attrahere humorem putridum ex ipso habitu ad venas quia alioquin ape ta vena educi aliqua ratione non poterit. Hoc autem maxime dissicile est quia necessatium erit tibi copiosum mittere sanguinem, ut in carnibus pultefactum ad venas deducas, & fortassis usq; ad animi deliquium, aut repetere sectionem. A quod primum facere non licuit, secundo essicere, ut corruptum dc malum sanguinent ad animi defectionem usque vacues,ut Galenum factitasse docui libro quinto de ratione curandi per sanguinis missionem. Eritne vacuatio ista facilist ita Galenus praecipit in lassitudine faciendum, in qua non es h sanguis usqueq iaq; putridus. at quid cotinget quaeso in casu proposito,si humor,inqua, a sanguinis natura omnino seiunctus, ac omnino putridus in carnibus petites eius extiterii huncne ad venas trahemus tanta facilitate quatam isti pr dicant Verumne hoc erit remedium, quod ex partibus ignobilibus ad partes nobil
res perniciosum humorem ducit 3 Cur in transitu non coinquinabit totam sanguinis molem cur no erit periculosum miscere cum bono sanguine humorem foetidum cur vera Methodo medendi relicta vacuabimus humorem per regionem minime congruam qui enim in corporis habitu cotinentur humoles omnino alieni a natura sanguinis debent vacusiri per culaneos meatus sudore soprouocato, aut insensibili vacuatione, ut in historiae Simonis explanatione docuit Galenus adhibita prius de toto corpore prouidentia ex medicamento pu gante.mihi quidem ita agendum videtur. Demonstraui ex his venae sectionem non esse facit e, nec tutum.nec verum remedium in omnibus putridis febribus. Ruisus ponito alienu hunc humore cotineri in vetriculo,in intellinis circa me senterium.
466쪽
PER MISSIONEM SANGUINIS LI p. v. s
senterium, lienem,& iecur,quis eum scalpello aperta vena tuto ac facile vacuari at bitrabituri si expedit humorem putridum procul abesse a venis, quia quod tangitur a putrido, ut plurimum putridum fit, longe facilior, ac tutior futtit vacuandi ratio prouocato vomitu,si ad eam partem repat humor, Galeni testimo nio undecimo de Methodo medendi capite nono, aut ad inferiorem aluuin, si aliquid impedimento sit, quam ad venas tractum educere; Restat putredo venarum ouanuina aut maximarum, quae sunt inter alas ta inguina, hanc enita fortastis quispiam putauerit facile sanari sanguinis emissione. Verum neq; hanc ipsam vult Galenus sanari per sanguinis missione. Agens. n. io de curatione putridae febris synochae dicit, humorem putridum per aluum,pet vomitum, per urinas,&per sudores vacuandum, putredinemq; ipsam sanari non poste venae sectione. Deinde vero alibi praecipit,humores a sanguine natura dii tantes venae sectione non esse vacuandos. Examinabimus infra hunc locum. Concludamus itaque secundum Galeni sententiam, venae sectionem noueste humoris putridi, verum, & facile remedium, sed contra dissicile, periculo. sum , iocet tum. Quod porro addunt ex Galeno libro de arte medendi, quem sensum habere debeat explanabimus inultima parte disputation s huius. Nuc breuiter demonstro argutias illas meras, Ac marum sophisma sumptum fuiste ex Galeni verbis, me vero nihil effecisse aliud, quam dispositionem illius et sententiae ex inductione omnium affectuum, qui cum putrida febre coitinguntur. Erat prima enunciatio, venae sectio non indicatur a febre, ut febris, quia eius md Catum est refrigeratio &humectatio. Galenus hanc indicationem ssi erilibro nono de Methodo me dedi capite quarto. Omnis inquit fibris qua febris
est refrigeratio humectatioq; remedia sunt, de octauo libro cap. primo. Na cum febricitantes (aiebat ex intemperie laborant, necesse est, sanationem quoque eorum intemperantiae depulsionem esse, etenim omnis excessus per contrarium excellum sanatur. es autem febrilis intemperies excessus in caloris abundantia, huic ergo ad temperamentum via erit per id quod refrigeret, quam rem passim eo libro, dc aliis repetit. Secunda. Venae sectio non indicatur ab humo fore pro sus putrido, quia indicat sui expurgationem, cum venae sectione sanari non possit. Galenus autem libro undecimo de Methodo medendi capite octavo, sic ait. Tanquamagitur in iis corporibus, quae non vivunt, ac putrefiunt, primum quantum eorum iam computruit, separant, deinde quod reliquum est in frigidum aerem sublato per spirationem refrigerantem moliuntur, ita utique ad putredinem quae in vivis est orta sanabimus, id scilicet quod iam corruptum est omni ratione vacuantes, quod reliquum est moderatis m otibus, Ac refrigerante perspiratu ad exactam symetriam reducentes. Ac vacuationem quidem illius per urinam, deiectiones, vomitum, & sudores moliemur. J quod etiam repetit capite nono. At putredinem sanari non posse venae sectione hisce vel bis o praeclare docet c. I . Verum quoniam nec obstructio, nec putredo curari petsanguinis missionem potest, ut quae alia remedia (ceu prius est demonstratum de sideri ni, reponi sanguinis aliquid ad totius curationis spatium debebit, quominus intempestiue nutrire necessitate ulla cogamur. J Tertia enunciatio fuit. Venae sectio non indicatur ab humore semimalo, & semiputrido'. seu ab impedita transpiratione, quia indicat concoctionem, moderatam refrigerationem,& dimotionem. Galenus autem hoc pacto, in arte medicinali. Concoctio es species alterationis quae facit cessare putredinem manente substantia in undeacimo Methodi, cap. is .illorum trium simul facit mentionem, in octauo capite duorum. Varietatis horum causam docui in secundo tomo Epistolarium Medi s o cinalium. Quarta vero. Obstructio, quatenus obstructio, non indicat venae sectionen , scd apertionem seu reclusionem dixeris. Calenus undecimo Meth di Capit. is .in ita strumentali morbo, qui est obstructio, contrarium ei est Graecor petent,qtia reclusionem(puto dixeris. Quinta, humo tu crassities, & glii titiosi tas non indicant venae sellionem, sed soluin attenuationem, seu incissionem, de
de tertionem. Galenus eodem libro capite quarto, ubi crassi, de glutinosi
467쪽
sl HORATII AUGENII DE CvRATIONE
sunt humores, tenues eos ac fluxibiles efficiest idem cap. 13. Humorum ple nitudo efficiens obstructionem solum indicat in putridis febribus ex causis o struentibus venae sectionem,&haec fuit postrema rationis enunciatio. De qua Galenus hac verborum serie agit locis proxime citatis. Ergo indicabit, (vt pr ducimus praecedentium causarum quaelibet proprium aliquid. Multitudo ipsa quae esst ex eorum numero, quae sunt ad aliquid in praedieamento quantitatis vacuationemJac capit. quarto. Concurrentibus omnibus causis obstruentibus simul a venae sectione praecipit exordiendum, & cap. l . agens de curatione synochi putridae doeet in ea conuenire sanguinis missionem ratione plenitudinis cum inquit: Etenim si neque obsti uctio subesset neq; putredo, sed sola su 'eorum redundantia, protinus amissione sanguinis pro naturae suae ratione se ha
beret.J Hactenus igitur demonstratum mihi fuit ex Galeni doctrina, sanguinis
missionem esse materiam remedii vacuantis, hocq; indicari a multitudine hvim ram propterea aberrare Medicos recentiores profitemur, qui contendune
hanc indicationem praestari ab omni obstructione, ac putred ne. Adhuc imp gnatio opinionis huius conuenientem non habet finem, idcirco prosequor. C, p. v. Renovari vini rem Erasistrateorum Romae degentium si uu contendat in omni putrida bri cura aestinctionem mutendam es anguinem. SI quae diximus urgent multum, certe non minus urgebunt quorum nunci et mentio. Ac primum, quod ex horum hominum opinione renovari mihi videtur sententia Erissili rateorum Romae degentium: isti enim in omnibus febribus put i a s,lino vero in omnibus morbis,in quibus Erasistratus utebatur inedia, venam secari debere praecipiebant, quos Galenus replehendit eodem tibi o,sic videntur nostratos Medici ad illorum imitationem a Galeno reprob tam nnouare velle sententiam. vel ha Galeni in hunc modum habcnt capite sexto: Sed qui nostra tempestate eunctas febres in principio venae sectione india gere pu me, non mediocri sane noxa aegros afficiunis declaiemus hunc locum soquia maxime opinionem arguit Medicorum, quibus cum disputamus. Meminisse oportet eorum, quae in principio harum disputationum diximus, nempe duas extitisse opiniones antiquorumcir. a usum huius remedii vere contrarias:
quata prima fuit Chrysippi Cnidu, Erasistrati, Stratonis, Aristochenis, Medii,
acaliorum qui Erasistiatum audierunt, putantium nunquam venam incide
dum pro curandis morbis: quia licet aegri vacuationis indigerent,eam multo melius fieri posse ex inedia contendebant. Contrariam opinionem habuerunt Erasistrat ei Romae degentes, qui scilicet longe post Erasistratum viguerunt:sed id potissimum contigit postquam Galenus Romam sese contulit. Etenim Catilem cum suo praeceptore habuerunt sententiam, ut is capite primo illius li- bri testatur, at ex disputationibus crebris habitis cum Galeno,&ex lectione illius libri,quem in gratiam Theutrit amici sui conscripsit aduersus Erasistratum,
mutatum illi sententiam, sanguinem mittentes in omnibus morbis admodum temere:atq; ne a praeceptore discedere videretur, dixerunt semper de illius semientia fore mittendum sanguinc ubi necessarium esse pro vacuatione inediam fgnificauit. Ob hanc sane causam contra illos seripsit librum .in quo docet magis esse absurdam hanc opinionem quam priorem,quae nunquam mittebat singuinem Etenim rectissime ex Platone dicit minus aberrare eos qui non aggrediuntur ea, quae non norunt, quam qui trahant ea, quae nunquam didicerunt.
Galenus itaq; disputans contra istos ait, graui noxa afficere aegrotos qui in prim socipio omnium febrium venae sectione indigere putant. videtur autem non potuisse Galenum id asserere iuxta ea principia,quae recentiores Medici introduxerunt de venae sectione in putridis febribus. Ego enim ita obiicio. Putrida febris semper morbus est magnus; in principio febris semper vigent vires, aut si quae non videntur constare, sunt ex oppressione imbecillae, conuenit igitur in princi-
468쪽
rrincipio putridae febris cuius cuinq; mittere sanguinem: quod si ita est graui
noxa non assiciunt aegrotos qui in omnium febrium principio sanguinem mittunt. Responderent sottallis aliqui grauem inferri noxam aegrotis ab iis Mediacis, qui igriorabant ea,quae ad vena sectionem recte exercendam requirebantur:at no inferri noxam, si fiat remedium ab artifice perito. Ego vero adhuc instarem sic. In omnibus febribus mittendus est sanguis, si vires valeant: in principio omnium febrici vites valent ergo in principio semper mittendus s inguis. Quae igitur tam grauis noxa est D icam quid in hac re sentire oporteat, pro explanatione loci huius. Increpat Galenus illos,qui non adhibitis accommodatis
' distinctionibus accedebant in principio putridarum ad venae sectionem: siquidem opus est contemplari antea, an febris sanari possit sine vacuatione, quaed enim sunt miti illinc quae trium dierum spatio sponte sanescunt: quod si vacua
tionem postulauci int, considerandum an ea po tulerat, quae fit per venae sectionem,an qu fit medicamento purgante, an per inediam, vel pauciorem vi et uni, non enim omnes putridae eandem vacuationis rationem volunt, sed quaedam longe diuelsam ex humorum diuet litate petitam. Quod si quispiain non adlii- bita sistatum rerum consideratione aggrediatur temere ad hoc pi aesidium graui
noxa grotos assicit, etiamsi vires valeant. Hi c quide est causa grauis nox claec
. et fuit causa curantiquitantum aberrauerint. Deniq; haec est causa cur nostra rumia
ho te in exercendo hoc remedio nonnulli Medici tantum aberrent, qui solam in gii tudinem morbi, de virium robur meditantes, aliarum rerum consideratio. nem praetermittunt.
recentiares et Acires iacint,eorum impugnat . V Rc E N TE M hunc locum euitare in hunc modum recentiores Medici leganter conantur. Cum duae sint propositioiles in Galeno,una est in principio cunctarum febrium venam incidere grauem infert aegrotis noxam alia, s o in omnibus putridis venam incidere, saluberrirnum est, si vires & aetas permis rint. Dicunt huiusmodi sententias inter se consentire: nam is nemo es nisi pia ne fatuus, qui omni delectu,&consilio remoto, sentiat in omnibus sobrii, vena sectionem congruentem esse, cum plurima non desint exempla aegrotum hominum, qui eiusmodi remedium perferre nequeant. Siquidem exempli gratia, laboret quis putrida febre una cum mala venti iculi affectione,vel fluxione alta, huic Galenus omni sanguinis missione interdicit, multos se vidisse testatus, qui ita essent affecti, aut ii uertisse, aut ad extremu periculum fuisse deductos, cum Medici eos temere vacuaretentassent. Sic multa alia passim occurrunt, quae di ligenti indigent consideratione re examine anteaquam venam incidas Sed tamen ita ut omnia ad principes scopos sint perpetuo reserenda, ad quem certe modii referenda sunt modo posita symptoma a. Atq; ita tande concludunt huc Galeni locu nihil ad repropositam facere. H cilii de hac controueisia scribunt: i o. Vetum licet satis probabilia,&rationi consentanea haec ipsa videantur inibi . etamen non videntur dissoluere dissicultatem: quandoquidem omnia, quae ab istis pro responsione a scrutatur, ad unum scopum praecipuum pertinent, hein- pe ad robur virium: neque enim in propositis exemplis sanguis mittendus; quod vires generosum hoc remedium perferre non postlant. At dato, vires va-
lidas existere, re morbum remedium pomi lare, quid impedimento esse potericquin exerceatur: hic morbus exigit, quia putrida febris : vires valent, quia in morbi principio pleruinq; valent, vel ut diximus, imbecillae sunt per oppressio' nem, quamobrem semper in principio putridatum omnium conueniet miri res anguinem. Anfortassis dicent Erasistrat eos non habuisse aliquam eonscirationem virium. Id quidem de illis dici non potest, ium quia in toto progressunt ius disputationis, tum in cap.illo sexto aperte constat ad vise respexisse. Addo vin principio valeat. Si autem quispia adhuc cervicosus instat et,&nolit admis
469쪽
tere illos considerasse vires quod Galenus dicens grauem noxam inferre aegritis venae sectionem in cunctarum febrium principiis, quod non adnectat haverba, viribus consstantibuslego vice versa proponam eiusdem auctoris verba, in quibus Romanorum Medicorum suae tempestatis opinionem recenset, ac modum medendi in omnibus putridis quae sic sese habent: Quifebricitant, si valentes vires sint,omnibus sanguinem ab initio mittes, perfusoque oleo post tertiae accessionem vel mulsa, vel alica nutries veliserbitione, deinceps vero alternis ci babis diebus sed cataplasma ex arctoinelite prius imponito,sicubi vero aluus adstricta fuerit, clustere hanc duces. JEcce viros istos voluisse ab initio putridarum omnium sebrium, si vires sint valentes, protinus mittendum esse sanguinem. Ecce hanc haeresim a Galeno manifestissime reprobatam. Ecce simul reprobatam vestram haeresim, viri doctissimi, qua vultis in omnibus putridis mittendum esse sanguinem consentier . bus viribus, idque passim profitemini,& in suggesto docetis. Concludamus itaque istas propositiones esse omnino contradictorias, quarum una est: In omnibus febribus putridis non repugnante virtute saluberrimum est mittere sanguinem Alia vero: In omnibus putridis constantibus viribus mittere sanguinem graui noxa assicit aegrotos. Nam saluberrimum esse,& graui afficere noxa, contradictorie opposita sunt. Harum si una est vera, aliam falsam pronunciare oportebit. Vt igitur Galenum optime interpretemur, ea volo tyrones memoriae commendare,quae supra diximus.
C A r. v II. In putridetifebribus numquam mittendum anguinem si originem taleant allu-
morabam ut omnino a tanguinis natur eparatisint.
PosTREMA ratio, qua solemus uti pro impugnatione opinionis huius, hoc modo habet: venae sectio nunquam debet exerceri pro vacuandis humorbbus qui a sanguinis natura omnino separati sunt. Atqui huiusmodi humores aliquando concitant putridas febres. Igitur in putridis febribus aliquando a sanguinis missione abstinendum. Demonstrationem hanc ex Galeni verbis libro quarto de sanitate tuenda fuisse sumptam, lictio eius aut horis declarat, quae sic habet:Si quidem sanguis in medio est biliosorum. atque horis, quorum utiquet genus uno vocabulo appellare licet,vel crudum succum,uel pituitam, illi namque ex sanguine sunt, ubi supra modum est: hi vero eo nondum perfecto. Sunt autem uniuscuiusque generis innumerae particulares disterentiae. terum qua ab iis,qui in talibus sunt periti in numeratasspecies iam sunt descript Quarum tamen ipsarum adeo omnium hic meminisse necesse non est, ut etiam satis sit eas ad unum caput redigere, quod tibi veluti scopum agendorum proponas. Nam quoniam alii prius quam ad exactum sanguinem nutrimentum perueniat, veluti semicocti sunt alii prorsus incocti crudique; alii paululum absunt a sanguinis forma Rursusque alii sanguinis faciendi, sive,ut ita dicam,sanguific tionis veluti ultima pars, qui utique excessu caloris proueniunt i quoru alii paululum, alii plus, alii plurimum a sanguine recesserunt) ubi paululum vel citra sanguinem est restitum, vel ultra progressum est, audacter sanguis mittendus est. Vbi plus consideratius agendum ubi plurimum, in his nullus omnino init tendus est. Haec sane Galeni regula est,quam semper in mittendo sanguineol seruaui huc puta maxime rationi consona, re ab ipso venerando sene derivatam.
Ressa precenturum Medicorum, e ct impugnatio. Iuc etiam nobis pro consuetudine molesti sunt recentiores Medici,qui ni
vi me urgentem rationem animaduertentes, satisfacere tribus modis c
nantur. Primum illud affetunt, quod alioquin magni interest, nempe hunc lo
470쪽
PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. v. si
cum quem ex Galeno citauimus, re vera pertinere ad conseruationem sinitatis, multosque temere praecepta Elubria, Ac curandorum corporum scopos saepius commiscere, de confundere, siquidem huiusmodi primae, de maximae duae partes artis medicae, auctore Galeno, sibi officia vendicant non solum inter se diuersa, sed etiam contraria: cum alteri sit propositum statum corporis immutare, alteri illum tueri, atque haec prima illorum solutio est. Afferunt deinde secundum, dicentes: Deinde & illud non minus vere possem addere, Galenum scilicet hoc loco de ea solum indicatione sermonem habere, quae accipitur a copia de qualitate humorum, de qua iam diximus, quod sitis est.
o Postremo in disputatione aduersus Andream Turinum Pisciensem cone dit non conuenire sanguinis emissionem,quia imbecillae sunt ipsae vires. Consideratiq; debere vires tanquam scopum praecipuum ad sanguinis missionem recte exercendam, constare ex omnium Medicorum consensu. Haec illi. lis responsionibus celte acquiescendum no est,cum manifestillime videam neutrum ex ipsis posse consistere, igitur cotra primam solutionem in hunc modum insto. Quae pertinent praecepta ad exactam conseruationem sanitatis, ea quidem non docent vacuanda esse corpora, similibus enim fit, nulla permutatione facta in contrarium, non exacta vero fit moderato contrariolum usu admodum paulatim, de per ocium. at veto qui iubet purgandum esse, vel mitten-
' dum sanguinem, hic neque paulatim, nec per ocium instituit actionem suam, sed statim ob periculum morbi futuri ad magna sese conseri remedia. Atqui
Galenus in eo capite quarto docens rationem curationis ulcerosae lassitudinis, magnum morbum imminere indicantis, id quidem non facit ob conseruationem sanitatis sed ratione praeseruationis ne in putridos morbos,& magnos neutrum illud corpus incidat. Huiusque ipsius actionis causa regulam illam proponit uniuersalem in mittendo sanguine nunquam praetermittendam. Deduco existis rationem ex Hippocratere Galeno cotra horum hominum opinionem non exigui ut sentio momenti. Quae corpora praeseruant a futura magnitudine morbi, cuius imminentis euidentia signa apparent, ea certe non dicuntur conis seruare sanitatem, sed praeseruare&praecauere. Atqui venae sectio, dc purgatio adhibita a Galeno in curatione lassitudinis ulceros .pi seruant afuturo morbo, non igitur conseruant sanitatem. Videant modo qua ratione possit consistere, quod dicunt Neoterici de hoc Galeni Theoremate,putantes pertinere ad conseruationem sanitatis. Addamus praeterea, quod eadem remedia conueniant pto praeseruatione, de procuratione, nisi quod opus est praeseruando non tam celeriter, quam curando faceremus administrare, ut Galenus docuit libro de ratione curandi per sanguinis missionem. Hoc igitur praeceptum verissi-a mum est, tum quando praeseruare neutra corpora, tum quando curare volumus.
' Secunda et illorum solutio caret omni probabilitate , quia ut demonstratum fuit superiore libro, indicatio sumpta a magnitudine morbi est eadem cum indicatione sumpta a causa morbi, quaeres licet iam fiterit explicata, nunc etiam rursus ex Galeno in proposito argumento in illoria gratiam dilucidabitur. Docet ibi rationem curandae lassitudinis ulcerosae virtute existente valida , admonet linterdum solo uti debere pharmaco expurgante, interdum una adhibendam
esse venae sectionem. Si vitiosus humor in carnibus de venis solus constiterit sine multitudinis affectu, purgandum duntaxat, si vero simul adfuerit sanguinis
abundantia, utrumque remedium fieri oportere asserit, nec ob aliam causam
id faciendum consulit, quam ut imminens evitetur periculum: quod si ita est, indicationem hic afferta morbi magnitudine vela sola cacochymia, vel a ple- i' nitudine malo succci permista, pro purgatione exercenda, vel pro missione sanguinis, purgatione simul, neque ut uixi, remedia haec generosa admittit in qualibet lassitudine ulcerosa sed in ea solum tertia differentia, in qua humores non in sola cute, non in carnibus simul, sed in profundo etiam corpore consistunt, de quibus ita locutus est.