장음표시 사용
481쪽
dem iuuat venae sectio, ut Galenus inquit, quarto libro Methodi medendi cap.
quarto, ubi enim humores a sanguinis natura optimi parum recesserint,vi quod non exacte concocti adhuc aliqua ex parte crudi res lent; vel quod magis excocti fuerint, quam postulet mediocritas, paruo existente excessu, audacter sanguis mittendus est, ubi maior excessus in utroq; genere sit factus, consideratius agendu ubi plurimum in ius nullus omnino mittendus est. Haec Galenus qua tode tuenda valetudine. Rurius inspicere etiam quantitatem oportet, si bonus sanguis exiguus sit,reliquus succus plurimus in his abstinenduna a detractione sanguinis, sinis exiguus, sanguis vero copiosus, audacter incidenda est vena. I cc idem Galenus.Ex his discant, quam perniciosus sit error in medicina facilia tanda mittere sanguinem, quo is fuerit magis pravus, eo frequentius. Sanguis multum vitiatur aut putredine,aut coctione in pus mutatum, in abscessibus. vel
in sedimenti naturam in ipsis venis, quod pueri proportione respodet,eiusdem G eni testimonio libro primo de febrium differi capite. . Purgatione sola indiget putrefactus sanguis iam scilicet in alienam naturam transmutatus,vt idem aiebat secundo, de feb diis in i 1. de secundo, de crisibus cap. p. Pus expurgatur ex abscessus ruptione Acincisione,& interdit dissoluentibus pharmacis. Quod autem concoctum in venis sola purgatione,quia concocta medicari,de mouere non cruda iussit Hippocrates. o
Perpendamus modo, quae de ipsa qualitate sanguinis dicunti Duplicem, ut
sentio, habere possimi sensum eorum verba, unus est, quodi anguis alte tetur in primis aut secundis qualitatibus, alius, quod mutet speciem , ac formam. Elacnim qualitatis nomen utramq; significatione habere demonstratum fuit mihi. commentariis Aphorismorum,& in primo libro de purgandi ratione Si sanguinis alterationem intelligunt in qualitatibus primis, non recte dicunt, huic ipsi conuenire sanguiars missionem eradicatiuam. At dicent, conuenire saltem refrigeratoriam. Agemus de hac re parum postea. nunc enim de sola eradicativa latino est. Si vero lecundam intelligunt significatione, de qua Galenus in hunc modum loquitur: Fit autem sanguis naturae inutilis bifariam,vel cum propriam 3 qualitatem ad unguem non seruat, nec amplius nutrire, sicut prius cum utiliseiser, potetit, vel na multitudine &c. J tunc dico deperditionem formae sanguinis nullam omnino sanguinis emissionem indicare, sed solam, ut superius dixi, purgationem. Hic ego miror corruptum horum indicium, qui audeant scrib re ex istis verbis Galenum luculenter significare venae sectionem eradicativam
cum tantum abest, ut eam luculenter insinuet, ut omnino totum contrarium
deducatur, quemadmodum primo libro docuimus, eoq; maiori admiratione dignum est, quod nouerint, qualitatis nomen ad substantiam referendum . t men ita scribere voluerint. sic habent ipsorum verba.Sed quoniam aliquis fortasse pro Augenio dubitandi occasionem sumeteta 'cile pollet, contendens dictionem illam,ruti rami ad substantiam putrescentem ae proinde eradicante auxilio sanandam, reduci non posse: is Galenum etiam denuo audiat in libro artis medicinalis cap. 8'. ubi haec habet verba.J Digna certe tantis viris redargutio. Aut enim vera est eiuscemodi expositio, aut falsa. si veta,quomodo Galenus in iis verbis tam luculentet opinionem illorum confirmauit aut potius curtam luculenter illorum sententiam destruxit ut puta qui solum ibi meminerit venae sectionis tanquam auxilii vacuantis, Mianquam reuellentis vehementiorum humorum impetum ad contrarias partes vel derivantis ad proximas 3 Dicent fortassis alios existere Galeni locos, qui faueam sententiae Fabulas narranemi hi. Quid enim sentiat Avicenna d claratum fuit priori libro quibus nuc addo quod Galenus vitiosum sanguinem appellat etiam inutilem, siue ex putredine sue quantitate. Quid inquient ad I oauos locos respondendum Adeo facile est .adeo notu, quam quod facillimum, Ac notissimu.Sensum docuimus verborum Caleni in ultima parte artis medicinalis paruiupra ita ut nihil dubitari in eo possit. Repetent, Galenum dicere. Vacuatio umo. ouae totam substantiam e corpore educat, hqc fit per venae sectione.
482쪽
pER MISSIONEM SANGVINIS LIB. v. s
vena igitur sectio eradicat. Ergo vero sic. Omnis vacuatio humoribus noxiis instituta est, ut totus humor si fieri id commode possit per vires,educatur,aut pii ganti pharmaco, aut venaeincisione, aut aperiendo vomicam, aut alio modo. Sed qui hoc facit, propter vacuationem id facit. Omnis igitur huiusmodi v cuatio eradicatim, vacuatiua prorsus est. Porro id non feri venae sectione dumtaxat, ea declarant, quae supra diximus.
iud si enitendum in Reu Ane inputridi ebibus.
ASsERENT iv Min putridis febribus mittendum esse singuinem duc sunt
in uniuersum Medi eorum sectae. Quidam enim dicunt interdum conu ni re. Quidam vero semper. Illi quidem nostram opinionem confirmant: hi autem reprobant. Nos enim supra diximus indicari missionem sanguinis a plenitudine,&a magnitudine morbi: plenitudine remedium indicare vacuationis causa: magnitudinem vero morbi ob reuulsionemratque ita sumus interpi erati Galeni sententiam libro primo de ratione curandi ad Glauconem cap. is . ubi de febribus continuis agebat. verum ut cum magnitudo morbi coniungatur cum ulcere, indicatio quam suggerit magnitudo non est communis cum vic x o re, sed eius affectus propria,quae coniungitur cum illo, ut inflammationis,fi conis, abundantiae cacochymiae. Sic in putridis febribus accidit, quibus cum possunt coniungi affectus aliqui particularem habentes indicationem. Inter quos unus est inflammatio,quae ubi contingit, propria remedia desiderat adhibenda partibus astectis ac in illis repellentia applicamus, ac revulsioni b.ut iniurpro magnitudine fluxionis, aut purgatione, aut sanguinis missione, aut utraq;. Galenus postquam in i l. lib. de Methodo medendi posuit stabilia fundamenta artis huius,inter quq potissimum est,putredinis differetias esse tres: una quat nus causam habet, vel causa caret. Alia quatenus in uniuersum corpus continetur, vel in particula. Tertia quatenus, vel cum phlegmone consistit, vel sine 3yphlegmone. Docere coepit primum omnia ad primam differentiam pertinentia in capite octavo, postea vero egit de putredine in omnibus vasis contastente, cuius exemplo etiam curationem explicuit, quae in una particula continetur sine inflamatione in fine cap. decimiquinti tractationem exorditur febrium putridarum cum inflammatione: atque statim proponit praeceptum de medicamentis repellentibus, de de sanguinis missione, quae illorum usum praecedit, & quamuis ibi non dixerit mittendum esse sanguinem gratia reuulsionis, merito id fecit, quia in libro decimotertio, de Methodo medendi explanare omnia debuerat pertinentia ad curationem phlegmonis. In istis igitui putridis non habet dubitationem revulsionis causa mittendum esse sanguinem. At o vero in aliis omnibus putridis ob exquisitam revulsionem non tacite adiniserim. Primum sane, in synochis febribus habere locum non videtur, quia cum in omnibus venis, aut saltem maximis quaesunt inter alas,dc inguina consistat putredo,determinata nulla pars est a qua reuellere debeamus, neque d mandans aliqua pars est, quam exinanire oporteat. Eam excipio duntaxat synochum, quae fit ex putredine existente in venis uteri, a quo tum reuellere tum derivare tuto possumus, quod tum pars una recipiat, tum demandet, quae su 'pra positae sunt: iis igitur exeeptis reuulsio in synochis non fit vena sectione sed vacuatio. Ideo Galenus libro nono de Methodo medendi capite quinto imquit agens de istis febribus. Siquidem ea, pro vacuatione omnino suscipituri o dc libro undecimo capite rvi asserebat in putrida synocho micti sanguinem ob' multitudinis vacuationem. In aliis porro putridis si plenitudinis affectus non adsit, missio sanguinis exercenda non est, sed vel purgatio vel clysteres, vel vomitus, vel omnia simul interdum sunt lex usu. Atque cum sanguis mitistitur, non fit ratione reuulsionis, sed ob vacuationem, ut ex Galeno dixia
483쪽
Soluendae nunc sunt rationes eorum qui contendunt in omni putrida per satiuguinis em illionem reuellendum. Prima ratio in humorum asiluxu nitebatur, quem impedire prius oportere scribit Galenus undecimo de Methodo medendi capite decimo, cui satisfacientes dicimus at fluxum humorum impedire proprie iis, quae causam affluxus et medio tollunt, varia fremedia conuenire pro illarum varietate, de alliciendi modo. Ponito acrimoniam, aut dolorem, aut multitudinem. aut cacochymiam in causa esse: tunc refrigerantia, mitigantia, vacuantia impedient, ac inter ea, quae vacuant, inedia victus tenuis, clysteris v-sus, purgatio, venae sectio, pos Iunt administrari. In putridis porto s sanguinis io multitudo efficiat obstructionem venae sectio vacuando proderit: si alii humores a sanguinis natura distincti, purgatio sanabit. Ob hanc rem Galenus itum- quam dixit, huc assi uxum venae sectione remoueri,sed solum vacuationem finre necessariam antea quam ad detergendas obstructiones veniamus. Erat secunda ratio lumpta ab ipsarum febrium circuitu, quem contendunt fieri non posse sine fluxione. Huic respondeo rationem insuffcientem assignari, sit quidem circuitus fit obdispositionem partis, quae vel generat, vel attrahit, vel luscipi t,vel expellit superfluitates. ex hisce quatuor causis prima caret omni fluxione, curn ipsa particula per se generet determinato tempore humorem a quo fit periodus. Deinde si alias causas consideramus, non quidem postulat rh houulsionem omnis at tractio, susceptio,& expulsio, sed duntaxat quae mitioribus remediis sanari nequit, vehemens enim motus ad ipsam revulsionem requiritur Galeni testimonio nono libro de Meti do medendi capit. it. Postremo possunt emendari eiuscemodi causae vacuatione humoris excrementitit, vel contrariis causis.
Tertia ratio, quae innitebatur in putredine determinatae partis cum inflammatione, iam in superioribus fuit explicata; postulat enim revulsionem,ut plurimum quidem venae sectione, interdum vero etiam purgatione Galeni testibinonio libro de rat.cur. per sanguinis miscap. . Ad ultimam respondeo, in febre illa, cuius meminit Galenus in libro de v nae sect.capit. I x.adfuisse plenitudinem sanguinis bilios indicantem sanguinis missionem usq; ad animi deliquium . potissima igitur causa remedii est vacuatio plenitudinis: cui postea adiungitur loco secundo praeseruatio, ne scilicet in teria illa raptum habeat ad caput, ita sane unata eadem venae sectio vacuacua est, praeseruati uag, &reuulsiva.
Sanguram missionem et ratisiam, O re peratoriam non esse admittendam.
HA c postrema huius libri parte docebimus an in putridis febribus vena incidenda sit, solum ut obstructiones tollamus, vel etiam totum corporis ha- 'bitu in refrigeremus: quod recentiorum quidam scriptis mandauerint este in mnibus febribus utrumq; neces Iarium. Expedit hic prius recensere, quae ab illis dicuntur, mox autem aperiemus, quid pro varietate sentiendum. ac primum dicamus de euentativa, ut vocant. Omnes febres putridae alicuius momenti indigent venae sectione, quod omnes liberiorem postulent perflationem, quam sola praestat sanguinis insilio. Hanci existere profitemur commune rationem,ta causam huius remedii, quo putridae in uniuersum omnes opus habent. Neque in hoc saddunt) spectare debemus aut sanguinis multitudi nem, aut aliud
quidpiam, nam si in omni habitu huiusmodi febres nascuntur,&communem hae habent causam ex impedita transpiratione, quod commune est rem dium in nullis debet praetermitti. Exemplo intermittentium febrium confirmant: nam sudor, qui sequi solet illas, non sufficit ad perspirationem, qui Ppe cum ebullitio quae fit in corde, venis, Ac arteriis, multos gignat vapores, quorum transpirationem nihil tam aeque iuuat, quam sectio venae: nam demue vaporum tunicae non praebent transitum illis vaporibus, oc humoribus.
484쪽
Hinc per sectionem venarum patentiorem parare viam oportet, facto veluti quodam canino in corpore, propter ca s, nisi in vena amplum fiat foramen, sanguitis missionem in febribus prodesse non posse scribunt. Haec illi ex Ioannis Argenterii lucubrationibus commentcntur. In eo maximus error videtur mihi, quod venae semonem impeditae transpirationis remedium faciunt. Nam supra ex Galeno docuimus, humorem semi- malum de semiputridum moderatam indicare motionem,refrigerationem,co-
coctioinemq;. Haec autern ipsa quae partim a natura fiunt partim ab arte non habete locum nisi prius impeditam transpirationem liberam, expeditamque reddiderimus id veto fiet (inquit Galenus) adimendo causas,inuenta cuiusq; pr priae naturae cotrarietate. Vtiq; si ex frigida causa stipatum, densums redditum Corpus est, relaxato eo omnis ratione rarefacto,sin ex obstructione ita sit ais:-ctum, hac reclusa. Quod vero tecludet hic quoque ad contrarietatis indicatimnem attentus inuenies. Vbi namq; abundantia humorum est, hos vacuabis ubi crasti sunt de glutinosi tenues eos ac fluxibiles efficies, si plures causae aliquando coibunt omnibus per contraria occurres: haec si vera sunt, quis ex Galeni doctrina audebit dicere impeditam transpirationem indicare sanguinis missi hem aut vacuationem tactam venae sectione Est enim vacuatio huiusmodi r i. medium diuataxat unius causae ex tribus ad obstructionem facietidam concumrentibus. idem frequenter eodem libro undecimo de Methodo medendi repe- ut ca pi te octavo, Ac nono. Decimotertio autem explicans epilogum omnium, quae ad la nandam putridam febrem requiruntur quod pertini t ad nostram tractationem ita praeclarescribiti In instrumentali autem morbo, qui est obstructio, contrarium ei est Graecqr 'mit, quam revulsionem puto dixeris Amplomati vero quod est transpirabilium i etentio, excretio ipsorum cotrarium est,at vero in humotum putredine,
Ac excretio, & restigeratio, & ventilatio, re semiputridorum concoctio ex aduerso respondent.Jecce ex Galeno, remedium obstructionis est reclusio,rem , o dium retentionis transpirabilium est ipsorum excretio. Causarum autem, v cuatio, detersio, inciso,sic enim ait: Ergo indicabunt praecedentium cau satum quaelibet proprium aliquid, multitudo ipsa qua ex eorum est numero, quae sunt ad aliquid . in praedicamento Quantitatis vacuationem. Lentina vero S crassitudo quae sunt in qualitatis affectu senationem, quae per contraria perficitur,lac par um postea: Quippe crassus succus ex aduerso oppositum habet tenuem, sac nonnullis interpositis ait: Quod si glutinosi humoris natura sub ea ratione intelligas quod quidquid tetigerit, huic aegre dissolubilis adhaeret,no immerito
arbitror eum, qui nec adhaeret,&ea quae adhaerent, detergent,contrarium ipsis statues, J hae sunt ipsarum causarum contrarietates, ad quas omnes generatim
oppugnandas vacuatio locum no habet, sed solum in particulari pro sola pleni- 2 iuuine sananda usurpari debet, haec Galeni est Methodus, non quam sibi aut
Argenterius,aut recentiores confingunt Quamobrem somnium narrant mihi cum dicunt, commune auxilium ad omnem retentionem transpirabilium eta vacuationem per sanguinis missionem, quae omnino propria est curatio quom rundam non communis omnium. Rationem audiant Galent. Quod communem habet naturam, id solum communem indicationem praebet, quod propriam vero, propriam. Atqui transpiratio impedita communem habet naturam,indicatum igitur, ac utile pro sui natura commune duntaxat habebiti venae autem sectio indicatum est proprium a sola plenitudine emanans, ut incisio a crassicie,deterso a visciditate. Amplius quae de febrib. intermittenti b. dicunt so magnam dissicultatem habet. Nam si in corde dc arteriis ebullitio quae in illa .rum fit accessioni b. multos vapores generat, quid continget incolimis, quid in synochis,quid in ardentissimismon enim probabile videtur humorem extra venas putrefactum vel in habitu corporis, vel in prima tantam in corde, in venis , in arteriis ebullitionem efficere Cut eiuscemodi indigemus camino in corpore quod non evacuat fumum, qui in eo est Cur si indigemus camino v Rr R
485쪽
os HORATII AUGENII DE CvRATIONE
suante fumum, sanguinem pro fumo vacuamus: cur si sanguis exiguus est eum vacuantes, ad summam virium iacturam corpus perducemus 3 nihil de amplo dicam foramine quia libro nono de ratione curandi per sanguinis missione do cui quam aberreni.Ego quidem dum horum opinionem considero set e similes iudico iis, qui in dolio vinum generosum continente, magnum essicientes foramen, sinant illud totum perfundi, ut aerem simul inclusum vacuent, sic qui aliud non habent suae operationis in febribus intermittentibus costium, quam prohibitam transpirationem, temere perfundentes sanguinem, hominem vese medio tollunt, fundentes cum sanguine vitam, vcl ex intermittentibus continuas effici init. Pauca haec volui contra istos homines dixisse,nam plura libris taede febribus fuerunt explicata. Caeterum pro sola refrigeratione corporis adhiberi venae sectione in quibus dam febribus contendunt quidam,quod illis ita sentire Galenus videatur. Si, quidem primo Aphorismorum commentario 13. ageus de febribus ardentissimis, usq; ad animi deliquium sanguinis missionem praecipit, non vacuationis, ut putaui, sed refrigerationis duntaxat causa: illico enim totus corporis habitus refrigeratur, & febris calor extinguitur: idem ex eodem comprobant libro dosing mist cap. ix. ubi Galenus inquit, ex missione sanguinis usq; ad animi delis
quium refrigerationem neccssario consequi corporis totius. Ego vero non ita puto statueudum: quia sanguinis missio non exercetur ob aliam causam, nisi ut sanguis vacuetur, Galeni testimonio nono de Methodomestendi cap. i t. ipsius autem sanguinis vacuatione sequitur postea restig ratio corporis totius, si ille sanguis ob effervescemiam toto communicauerucalorem igneum. est quidem remedium maxime optandum, quod simul sati faeit indicationibus pluribus,ut in hisce febribus sanguinis missio. nam primum multitudine vacuat suapte natura, obstructiones etiam tollit, de assiuxum prohibet sanguinis. Quia vero totum corpus ex illius feruore incalescebat, eius v cuatione refrigeratio sequitur. At vero nunquam est obseruatum,nem in Gale ni neque in alterius probati authoris doctrina, sanguinem mitti solum propter refrigerationem, quia si hoc verum foret, intemperies omnis non indicaret al- soterationem ex cotratia intemperie, sed vacuationem, quae res primum mede
di fundamentia in destruit, ut docuimus libro de curanda intemperie, ae in asnotationibus in septimum librum Galeni de Methodo medendi. Quod autem ex Galeno obiiciunt primo Aphorismorum, reiiciendia omnino, ut puta quod falsum est, nam ibi non dicit Galenus mitti sanguine solius restigerationis camia, sed potius contra, sanguinem vacuat potissimum ob assectum plenitudinis postulantem insignem, ac celerem inanitionem, de qua etiam in contextu ipso loquebatur Hippocrates. Veram esse hanc explanationei cofirmant eiusdem verba in libro de venae sectione, quae miror ab illis non misse considerata, cum alioquin sint admodum conspicua, supponit enim ibi acutissima febrem fuisse Oconcitatam ex plenitudine feruentis sanguinis, ideo; iubet vacuationem fieri debere usq; ad animi deliquium, sic indicante plenitudine sanguinis feruenti simi. Non possunt illi ex hoc loco deducere solius refiigerationis causa missum fuisse sanguinem, sed solum hoc recte colligent ex eiuscemodi vacuatione uniuersi eorporis restigerationem insequi.Nes unquam ostendent mihi intemperiem cal idam aut totius, aut partis sine materia, indicare vacuationem , qualiccunq; sit intemperies, neq; etiam persuadebunt venae sectionem esse per se, ac sui natura praesidium refrigerans, quia ex accidenti id facit. Haec de putridis febribus in genere, quod attinet ad missionem sanguinis hoc quinto disputationum libro dia i xisse sussiciant.
486쪽
HORATII A V GENI IA MONTE SANCTO DISPUTATIONUM DE RATIONE CY
RANDI PER MISSIONEM SANGvDnis ex Galeni sententia; i. LIBER SEX Tvs. Demissione sanguinis in febribus putridis in specie. Et de mi tendo sanguine in febre ephemera ex cutis obstructione ab humoribus crassis,cit viscidis.
DISPUTATIO PLO A. An in omnibus putridis inspecies uberrimum' mitteresanguinem.
solum ob plenitudinem vel magnitudinem morbi mittendum fore sanguinem.
CAP. I. Dequibus agendum in hac dis utatione, se ordine. V N c vero postulat nostrae tractationis ratio, ut de particularibus febribus putridis disseramus: eas autem proponemus hoc loco examinandas, quarum curationes Galenus ex proposito docuit: in quibus si costiterit eadem prorsus ab illo citam hoc remediu seruari Methodum, quam generatim oblat-uandam esse docuimus ex eiusdem auctoris dochina, nihil erit amplius quod aliquam facere dubitationem possit. Nulliubi Galenus egit de curatione putridarum in specie, nisi in primo de ratione curtat ad clauconem: ubi cum agat de intermittentibus primum, mox autem de continuis;ego etiam tractabo primum de illis seruato Galerii ordine Ergo primum de intermittentibus tertianis, ta exquisitis, de nothis, de de quartanis,postremo de continuis transigam. CAγ. II. Intertianare uisita non conueniresanguinis missonem, Galim tentia. r A tertianam exquisitam flaua bilis omnium humorum ealidii lima, de siccissima per sentientes corporis partes delata concitat ac potis limum accidit corporibus sanguine non modo non abundantibus, sed etiam deficientibus, venae sectionem ex Galeni opinione admittere non potest. Humor enim vacuationem postulans a sanguinis natura omnino distat, ita ut fere maior in genere excessus inueniri nequeata mediocritate sanguinis distantia, proptereasti purgationem postulat pro natura uniuscuiusque cacochymiae Adde his locum, in quo excurrit: nam per sensitivas corporis partes excurrit, per quas etiam expurgari debere illum rationi consonum est ideoq; sanatur vel per corporis h biium bile insensibiliter vacuata ex balneo aquae dulcis, vel per urinarios me tua exdecoctione apii, de anethi, vel per inferiorem aluum ex absynthii com
487쪽
, 8 HORATII AVGENII DE CVRATIONE
te quae si vera sunti indicant nullum habere locum venae sectionem in cutari ne iebris huius,meritoq; Galenum, ubi eam ex proposito curationem tractat, pr termisisse. At vero non sic in aliis intermittentibus facit quotidiana excepta, in quibus interdum sanguinis missionem colendit esse necessarium, imo agens
de continuarum curatione eius remedii necessitatem explanans, docere videtur apertissime, neq; in iis semper venae sectione ei te opportuna. Sed haec paulo plenius, ac diligentius exponantur ab aliorum opinione facto principio.CAP. III. ii Asanguinis missane censeant in exquisita tertiana, ac eorundem i.
impugnatio. AL 1 1 vero, qui in omni putrida modo vires valeant, aetas 3 non repugnet, venae sectione protinus censent esse administrandam, pluribus modis c nantur docere causam, ob quam Galenus silentio id remedium inuoluerit. Di, cunt primum id fecisse, quod alias communia tradidit praecepta,qui hoc ipsum, de alia multa particularia coplectuntur. Secundo aflerunt, praetermis ille, quod ille no putauerit ictitanam exquisi taem magnu esse morbum. Tertio dicunt, ii brum ad Glauconem, quemadmodum illius initio profitetur, quali per figuram, re quoddam compendium scriptum fuisse, ita ut accurate omnia tractari non potuerint. Etenim memoriae decet repetere Galeni institutum cuius frequenter meminit, se nimirum ingratiam amicorum plurima scripsisse, de illa quidem nonnunqua minus accurat quam si publica futura essent: id quod facere in primis solitus erat, quotiesci inq; ad eruditum aliquem virum scribebat,
tactam quo de eodem fere argumento alio tempore fuisset collocutus, vitam exquisitare cumulata tractatione non esset opus. Quare cum Glauco maximus
fuerit Philosophus, fortasse etiam Medicus non vulgaris, adeoq; ipso Galano familiaris, nulli mirum debet videri, si non dii fuse adhibito is omni istudio, si n-gula fuerint explicata. Haec illi summatim de hoc argumento scribunt, quaea nobis in veritatis gratiam consideranda sunt. Atque primum sic insto. Si praetermisit, quod incommunibus praeceptis spvenae sectio potestate cocineatur petiei im, cur meminerit in tertiana nothare ut
in quartana intermittente t Equidem communia illa praecepta aeque coueniunt om nibus: nec maior unius,quam alterius ratio esse debet. Et certe mira hoc ii dicari debet, quod cum immediate post curationem tertianae exquisi , tractct de tertiana notha, in una admittat remedium, in alia vero ne verbum quidem faciat: Euidentem hinc ego deduco coniecturam, Galenum venae sectionem non iudicasse utilem in exquisita, ac propterea non curas Ie aliquam illius mentionem facere. Hic igitur nequeunt ad comunia confugere praecepta. Amplius scire velim, quaenam sint haec communia, quae supponat hoc loco: si dixerint esse magnitudinem morbi,virium robur,aetatem florentem, nam aliud si re imaginari nequeo erunt eade in tertiana notha,& in quartana,vt costat: atq;si in virtute communis huiusce praecepti noluit meminisse remedii, cur in continuis febribus,quae magnae sunt omnino,& ex consensu omnium, magnitudinis morbi facere mentionem voluit 3 debebat certe ibi tamquam manifestissimum hunc scopsi praetermittere. At esto praetermiserit in virtute praecepti huius. C; ueniet igitur venae sectio in tertiana exquisita quod morb. sit magnu s. Sed si id ibia habet, cur praetermisisse dicunt, quod Galenus censeat tertianam exquisitatu
non esse magnum morbum haec enim cum illis consentire nequeunt: praeterquam quod infra demonstrabimus magnum morbu dici ex illius doctrina. Anfortassis per communia praecepta intelligunt quae a Galeno undecimo de M thodo medendi dicuntur cap. decimoquinto 3 quod cum si lim febris putrida. I*vthuuismodi est, conuenit illi ven sectio. Si hoc commune erim, et ambigo, quia, ut praedixi, debebat in omnibus febribus remedium ipsum praeter mi ti. Postremo si uniuersalia theoremata hic supponuntur alibi a Galeno declarata,voluntque propterea ipsum non meminisse venae sectionis i cur admittere nolunt
488쪽
nolunt explanationem nostram ad contextum decimum nonum lib. . Acuto - , rum,quando intelligendum esse dicebatiius,uniuersalibus quibusdam theore-inatis antea suppositis hanc det ident explanationem, quam hic tamen libentissime recipiunt. Consideremus nunc secundam solutionem: haec videtur m - . hi pluribus nominibus extra rem :primo quia si sanguinis missio magnitudinem morbi supponit, praeseruem, aut futuram, in omnibus vero putridis vetiis sectio est admire stranda, uti ii omnes putridae sub morbis magnis cotinebuntur. Te tiaria exquisita putrida est, quomodo igitur ille potuit aestimare tertianam ex-. uisi am morbu non esse magnum 3Ratio haec videtur mihi essicacissima: Addo id altam,cuius etiam licet supra meminerim, est tamen hic necessario repetenda.Morbus magnus tripliciter dicitur: ob partis praestantiam, ob essentiam affectus, ob cacoetia. Putridai ebris, ut febris magnus morbus est inessentia, quia calorigneus,nullustinueniri calor potest maior, ideoq; inter calidas inteperies ummum locum tenet. At vero in latitudine febrium, maioriac minor admittitur. Quae ab ipsa bile concitamur primum gradum caloris habent. Rui sus magnus est morbus ob praestantiam loci, quia cor laesum est. Cur igitur quaeso,non putabimus secundum Galeni do nam magnum non esse morbum ' Atq; haec
D; o conuince re (s bene sentio) videtur illos, qui morbi magnitudinem
absoluite sumptam ad ipsi in sanguinis emissione desiderant:mea vero sententia longi sume distat, ut primo libro harum disputationum dixi. Deinde Altimarus
etiam hic instaret acerrime, ut puta, qui mordicus defendit tertianam exquisitam vere acutum morbum esse:cuius opinionem licet non admittant multi, tamen probabilem profiteor, ac certe in eo habere veritatem videtur, quod ii actu acutus morbus non est, faeile potest in vere acutum transmutari, nempe in Congenerem Continuam,ardentemque: nec ob aliam causam putauerim ipso sanguinis missione in tertiana exquisita admittere, nisi ob metu futurae magnitudinis,quod si ita habet, eadem est ratio magnitudinis morbi futuri quae praesentis, quantum attinet ad hoc remedium recte exercendum. Postremo,eritne magnus morbus tertiana notha quartana intermittens' in utraq; Galenus sati-
o guinis missionem constitit: si magni sunt illae febres morbi, cur ab hoc numero
excludemus exquisita An tertiana notha, quod longior sit, vocabitur magnus exquisita, quod breuior, paruus timo quod haec breuior,velle mentiolit cutior, quod septe periodis terminetur,loge maior censebitur. Similiter quartana longe mitior utraq;. At mittit sanguinem, ergo quemodmodii inspuria teritana dein quartana mittitur sanguis, tu febres eodem modo magnae no sui invi exqui- sua vel eclonge minores, sic debuisset in tertianae exquisitae curatione eiusdem prcsidii me ininisse. Nouerunt iudiciosi,& vere prudentes viri,primas illas duas
excusationes nullius esse mometi, propterea addunt ea tractationem scriptarn
ingratiam Glauconis Philosophi esse veluti quoddam compendium , aetigi iram Methodi medendi, in qua non debent omnia accurate scribi. Responsid-nem admitto libeti inie. Sed sic interrogo. Venae sectio aut est remedium ii cessarium procuratione earum febrium, aut non est necessarium: si primunt receperint, instabo Galenum in curatione febris exquisitae necessari uitia remedium praetermisisse quod minime conueniebat. Si dixerim non esse necellatia cur non praetermisit id ipsi in remedium in reliquis febribus, ut fecit in exquisita tertiana ran tractationibus per csipendium institutis accurate fion scribuntur omnia, sed nihil praetermittitur necessariorum: in iis explicandis summatii
adhibere diligentiam debemus, qualem Galenu adllibuisse prosteor: Etetit triquia in exquisita no conueniebat venae sectio, aut certe rarisii irae. ut explanabo
Q parum postea, non curauit illius aliquam facere mentionem. quia in tertianis not his frequentius,quemadmodum etia in quartanis conueniel, t temediunt; opus illa usiuit meminisse.Praeterea no esse admittendu censeo curatione tutius febris no fu i de accurate scripta. quia certe Galenus fuit adeo diliges, adeo ac- , curatus in causis in tignis,in prognostico, in indicationi b. in materia medica,ut
hac in re aliquid amplius no videatur posse desiderari. Porto quia Aut cenaea
489쪽
8o HORATII AUGENII DE CvRATIONE
ctoritatem obiiciunt nobis praestat hie eius dictionem explanare quae sic habet: Et quando est possibile, ut phlebotomes, usque ad tres periodos fac. J iis verbis
absolute non praecipit Avicenna venae sectionem necessariam esse in tertiana
exquisita, sed cum conditione, si erit possibile j quasi dicere voluerit, s fuerit necessaria venae sectio, eam ipsam fieri debere usque ad tres periodos: minime quidem iis verbis id remedium in omni tertiana administrandum censet, sed quando est postibilei ac certe raro est possibile: quia ut plurimum hac laboram
res febre sanguinis carent abundantia, gracile, calidum & siccum habent codipus , aestiuoq; tempore, aut saltem calido coeli statu in eam incidunt. Aliquando tamen contingit synceram bile per sensibiles corporis partes excurrere pintrefactam in plethorico habitu corporis, atq; tunc post detersionem bilis flauae ex praecordiis com unibusq; viis, ne forte in venas attracta maius esticiat incendium, venae sectionem adhibebimus. Cur vero praeceperit intra tres periodos exercendum esse remedium,explanatu in iis quae scripsi de curatione febrium, mihi fuit. Veram esse nostram hanc expla nationem, quod pertinet ad Avicennae doctrinam, est procul omni dubio certissimum, atq; ita tandem secundum Galenum sentiendum, quae superioribus libris scripsimus, admodum euidem
ter ostendunt. Nuc vero, ut magis ipsa elucescat veritas, cominus agamus cum
recentioribus Medicis. Contendunt illi in omni morbo magno mittedum esse sanguinem, si admittant vires, d ipsa non dissuadeat aetas ; magnum vero mo bum protinus etiam periculosum faciunt. Porro in tertiana exquisita vires existere validas nemo ambigit. Ponamus adesse aetatem. sanguis igitur mittitur obsolam magnitudinem morbi.sed quomodo id statuere debeant, non video C ret enim prorsus omni periculo non solum excommuni ratione, qua est inte mittens, sed et qua inter intermittentes breuissima est accessione ad horas dum decim rarissime perueniente, ut plurimu vero horis sex,aut septem finiente. Adde quod natura eam fere iudicat, aut periodo tertia, aut quinta, vel exsudore, vel alui prostituto, interdum etiam urinis de vomitu. Vnde igitur hoc imminebit perieulu m Sed de tertiana exquisita satis.
Demissione anguinis in tertinia notis es piariam. IE a Galeno de tertianae nothae de de quartanae curatione dicuntur,illos,
ne eiuscemodi opinionem tenerent, admonere debebant . etenim adeo perte redarsuuntur, ut aus m dicere, nihil inueniri posse euidentius. Experi mur an ita sese res habeat. De tertianae nothae curatione ita scribit:
Quod si sanguinis detractione indigeant, nee hoe omittendu est, sed statima principio lex iis quae scis distinctione adhibita tantum sanguinis estondendum, quantum praesentibus est conueniens.J Haec ibi. Quibus verbis no loquitur absolute in hac febre mittendum essesanguinem, sed ex conditione, ii indiguerint. J At vero, exsilorum sententia semper indigent , quia saluberrimum est in omni putrida mittere sanguinem, ta quia in inni morbo magno, quicunq; sit, de a quacunq: causa ducat origine, remedium hoc censent cum utilitate adhiberi. Proponitur putrida febris magnusq; mo bus ex illorum sentetiae semper igitur in principio vena incidere oportebit, quo tempore vires validae sunt. En quantum haec ipsa a Galeni dissentiant doctrina, imo vero o viri doctissimi, admirabilis hic autor admodum inepte loqueretur. quorsum enim si semper conuenit remediii, absoluta non facit dictionem cur
cicit, si indigeant ergo no semper fieri debet si solii fieri debet,cu indigent. D inde quid sibi volunt haec verba adhibita eoru, quae scis distinctionei num haec
verba referenda sunt ad indicatione de administrando remedio non quide. ea enim ia inuenta supponitur, si oportuerit, inquit. oportere aute cognoscimus ex magnitudine morbi. Distinctio igitur petenda a viribus, ab aetate, ab anni tempore, a corporis habitu, ac alii si a genus, quorum meminimus primo ham
490쪽
PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. v I: et
disputationum libro. Statuamus ita is in tertianis hisce nothis nota semper iiDttendum este sanguinem: sed solum cum adfuerit eius remedii indigentia. At dicet q uispiam, quando indigeant, declarandum. Respondeo, indigete tunc, eum a plenitudine corporis totius facta fuerit obsti uetio, aut si eam humores crassi. de viscidi concitauerint, Corpus tamen multo abundet languine, accidit autem admodum frequenter in hoc habitu corporis tertiana notha. vera evictere hanc explanationem, praeter quam quod superius dicta confirmat euidentissime vi Step,anus Atheniensis Graecus auctor, &grauis,in explanationi b. eius ioci cofirmat,cuius verba sic habet: Indiget enim laborans sanguinis insitione,
. si plenitudo adtit, reipse aetate sit tutus, praecipue is si febris ipsi vetaro tempore
aduenerit, poterit enim natura reliquu facilius superare. J V ideant igitur quani aperte doceat, quando mittere sanguinem in putridis febribus oporteat. Merito autem cum hisce circumstantiis mittendus est sanguis si qui dein licet motabus non sit aetii magnus, nam febris intermittit, tamen periculum est, ne fiat continua. Adde, quod multae sunt ex tertianis admodum extenta,quae aliquando nunquam intermittunt, de aliquando spatium habent interimillionis breui csiuaum. in quibus, si plenitudo adfuerit, prorogare non debemus venae sectio snem. De tertiana notha satis. Examinemus, quae de quartana idem auctor diciti proposita prius eius dictione, quae sic sese habet: Deinceps de quartanis dice- mus, quas ipsas per initia moderate leniteriae tractare oportet, nullu forte in dicamentum exhibentes, nec euacuationem nisi forte vehementer admodurri bundare sanguis videatur, dc si secta vena fluens sanguis fuerit niger, accracsus( maxime vero inlienosis talis conspicitur audacter vacuandus est, sin flauus de tenuis apparuerit, statim supprimendusi Haec ille. Videtur milii locus hic adeo praeclarus adeo illustris, ut censeam nullum amplius nostros aduersarios habere subterfugium. In quartana febre desiderat non solum multitudinem sanguinis, sed admodum vel emente: nec cuiuscunq; sanguinis abundantiam, sed totum crassioris ac Melancholici, qua praesente, mitti vult sanguine, a sente vero abstinendum. Consideratione dignum est, cur nolit fieri vacuatio, 'nem in abundantia biliosiae tenuis sanguinis,cur enim hic vacuari non debet, si multitudine facit negotium Causa quidem est quod in omni vacuatione is humor educi debet, qui peccat, alii coseruandi sunt. Confert quidesneiuscemodi vacuatio: alia vero neq; confert, neq; facile feriurabaegrotis. Quia igitur sanguinis tenuis& biliosi abundantia, crassum, Ac melancholicum excrementum a quo fit quartana intermittens, potest excalefacere, atque attenuare,ideirco vacuandus non est, atq; si vacuaretur virtus redderetur imbecillior, aueadmo. dum etiam idem Stephanus Atheniensis dicit, dum ea interpretatur verba.
CAP. v. o 'centinuis Februus quas ob causas, de Calemmitentia, tanguis mitii eleat. REL IN uvvNTvR febres continuae, in quibus Galenus mittendum es
sanguinem consulit eisdem de causis, quas antea quam explicem, Prius opere precium est videre, quid alii sentiant. Dicunt quidam vacuationem hanc
maxime conuenire in Continuis, primum ratione euentationas, quae communiter omni b. conuenit febribus. Deinde vero quia sui nores cuiuscumq: natum sint, in venis continentur, quae ubi serro apertae fuerint; facile emittent foras humorem malum, quamobrem frustra in continuis conliderari cacochymiam Sc plenitudinem, quia uterque asseruis vena sedlia vacuatur egregie, ii
que sanguis solus, sed aliis humoribus permistus exite venis propterea omniso bus continuis febribus, sue ex vitioso succo, siue ex plenitudine originem duacant, utiliter conuenit venae sectio. Ego admittere nunquam hanc opinionem potui. In primis illudfalsum est, at certe ab omni ratione alienum, ob solam euentationem couenire sanguinis missionem: si quidem hoc nunquam a Gai no, nunquam ab aliis probatis auctoribus dictum inuenient, qui venae sectioni a