장음표시 사용
491쪽
causam duntaxat dixerunt, euacuationem sanguinis, hanc vero desideraris tum duplici nomine, tum ut sanguinis motum reuellamus, tum ut multitudinem vacuemus. Alioquin, si propter solam restigerationem sanguinem miti remus, non solum in omnibus febribus ephemeris, sed et:am in omni morbo calido, siue a materia siue sine materia generosum conueniret remedium, quod affirmare absurdissimu docuimus superiore libro. Potro, quod attinet ad malos succos in venis existentes dico eos ipsos vacuari pharmaco purgante, cuius munus est familiaritate substantiae proprios humores cum sanguine confusos attrahere, atq; sic expurgare ex venis humores vitiosos: alioquin si una venae s ctio cacochymiam expurgat, seustra purgans exhiberetur pharmacum. ve- iorum sequenti disputatione manifestissimum fiet, quomodo & quando in ca- cochymia liceat venam incidere. . Praetermissis igitur aliorum opinionibus dico ipsum Galenum docuinedia bus de causis in continuis missionem sanguinis fieri debere: quarum una est multitudinis vacuatio:alia vero ut morbi magnitudinem tollamus, aut futura aut praesentem augeri inhibeamus: neque aliae sunt causae. Harui ligna respicit vacuatione,alia vero reuulsionem: verba Galeni sic habent primo ad Glauc nem capite decimotertio. . Sanguis vero de ob morbi magnitudinem, ti si rubor multo in or sit, quam naturae conueniat, quibus inlatitus totius corporis tremor,vel eminentes, ah oque extentae venae sunt, sane est auserendus, nisi se vires,vel aetas vel aliquid liud eorum, quae ab initio dixi, arceant, J Haec ille; quae videntur mihi maximi facienda:cin ibi ex proposito curationem doceat continuarum febrium. M mineris autem eorum, quae tum primo harum Disputationum libro, tum aliis deinceps de morbi magnitudine diximus de Galeni sentetia, nempe alio modo sumi quando ipsam contradit hinguit a plenitudine: alio quando solam assere magnitudinem. Hic vero finis esto Disputationis huius.
An in febre diaria ex obstructione genita a crasiis vistidiis hu
moribus venalectio conueniat. SUMMA TOTIUS DISPPTATIONIS DECIMAE.
In febre diaria,quam fecit obstructio ex multis crassis, visci disque humoribus: vel etiam in corpore plethorico,etsa multitudine obstructio facta non sit, Venae se- o
ctionem conuenire; alioquin esse maxime perniciosam.
ta huius uiationedissic ratem acti, Sem Muia entiam. G r M v s in superioribus disputationibus de mittendo famguine in putridis febribus prius quidem generatim,mox v to speciatim facta inductione circa singulas sebi . nunc u ro examinandum restat, an in omni diaria, quae ab ipsa fit o structione venae sectio conueniat. Hoc enim apud recenti res quosdam Medicos aetatis nostrae controuersum dubium- que videtur. Est autem potissima dubitationis causa quod cum obstructionis multiplex causa sit, nempe humorum crassities, visciditas. atque multitudo, aut simul omnes, aut plures, variam postulant medendi rati
492쪽
PER MISSIONEM SANGvINIS LIB. V l. Si
tenim obItructio,quam sola facit plenitudo,vacuationem sola postulat quae fimitioribus nequeat sanari praesidiis, venae sectione succurendum esse indican At vero si fiat ab humoribus viscidis de tersio sanat io est,si a crassis incisio: pluribus autem coeuntibus causis, aut omnibus, per contraria unicuique subueniendum. Sane uniuersalissimam hanc esse medendi Methodum constat, quam curando nullo tempore obseruare non oportet: quemadmodum Galenus lib. undecimo de Methodo medendi capite quarto significauit hisce verbis usus:
Qisquis igitur propositam sanaturus est febrem (agebat ibi de synocho pu-- Io tridai hic simul causam eius adimat oportet, simul calorem qui ab ea in animali concitatus est refrigeret. Ac quemadmodum quidem ille sit refrigerandus prius est dictum. Causam vero adimi oportebit propria cuiuscumq: nat tirae inuenta contrarietate. Vtique si ex frigida causa stipatum densum mest redditum corpus, relaxato eo, omnim ratione rarefacto. Sin ex obstructione ita est affectum hac reclusa. Quod vero recludet hic quod ad cotrarietatis indicationem attentus inuenies. ubi nam ii est abundantia humoris, hos vacuabis, ubi ci assi sint & glutinosi, tenues eos ac fluxibiles efficies. Si plures causi aliquando coiiabunt, omnibus percotraria occurres. Siquide fieri potest, ut & co. relatum corpus sit,& exigui meatus densati, de multi simul ac lenti humores sub sint. In eiu
xo cemodi autem causarum complexu, si recte, quae prius comprehensa sunt m minerimus.coepisse a sanguinis missione coueniet, acabundantia vacuata, tum ad extenuandos humores venire. Ab hoc ad remittendasquae sunt constricta de rarefacienda, quae sunt densata. J Haec Galenus. Ac rursus in eo lcmopere ii
quit: Et causarum quide genera sunt multitudo,&cras litudo & lenter humoris, ergo indicabit praecedentium causarum quaelibet proprium aliquid: multitudo ipsa quae ex eorum est numero quae sunt ad aliquid in Picdicamento Quantit iis vacuationem: Lentitia vero dc crassitudo, quae sunt in quali alis affectu, san tionem quae per contraria perficiatur,J quod etiam alibi passim repetit. Igitur haec ii vera sunt, cum a plenitudine non fit obstructio, a venae sectione Habstinendum. Porro hanc Methodum stabilissimam euellere videntur, quae in octauo eiusde tituli libro capite quarto scripta sunt, in quo docens curationem febris diariae ab humorvin viseidorum, Ac crassotum obstructione proci eatae, ad sanguinis missionem confugit. Tota eius dictio habet in hunc imodum: Ergo ut transpiret maiore auxilio est opus ac si quidem vel puer, et senex sit, sanguinem detrahere non licet, inter has aetates, ubi aegro robur non deest, secanda vena est etiam si plenitudinis signa non adsint j hucusque Galenus.
Videtur sane maxime controuersum, quomodo haec cum supi adictis coliaerere pollint. Absurduenim est, ac citra omnem rationem, sanguinis mulionem in eiuscemodi febre exercendam si nullii adiit indicans: quis enim ambigit ma- a gnum a plenitudine nd adesse morbum, ne l. etiam a sanguinis motu, ita ut non indigeat hoc generoso remedio,vel pro vacuatione vel pro i euulsi me Adde quod adesse videtur, quod contraindicat, obstructio scilicet ab humoribus viscidis crassisq; procreata. quae detergetia, dc extenuantia postulans ex ipsa san-g ainis missione inultum refrigerato corpore. & vacuatis spiritibus; adaugeri non mediocriter posset. Quis enim nescit humores crudos a calore naturali concoquit Quis nescit calorem naturalem a sanguine conseruari,& fouer go quidem tum ob has causas atq; alias, te quibus postea mentionem faciam, in eiuscemodi febre numqua tanguinem mittere indicatione sumpta ab eius emodi causis absente plenitudine. Neq; putauerim extitisse Galenum op Dionis c5so itariae, alioqun suis principiis admodum manifeste contradiceret. Quomodo autem locus hic, qui certe maxime controuersus est, de quem plurimi faciunt recentiores Medici, debeat explanari, docebimus pal tim postea. Nam prius recensere volo quid alii sentian ,atq; simul
considerare quid bene, de non benedictum sit.
493쪽
.8. HORATII AVGENII DE CURATIONE
t D A M recentiores, ut dixi opinantur venae sectionem in hac febre fore
utilissimam. Sed non eadem ratione omnes. Expedit, quo dilucidior fiat doctrina, sigillatim eorum fundamenta recensere. Putant alii incidendam ei levenam ob magnitudinem obstructionis; pro cuius rei explanatione euribus contendunt persuadere Galeni scopum in eo capite,imo vero in toto octauo libro de Methodo medendi aliud non esse, quam docere curandi rationem in corporibus picrocolis, calido scilicet, de sicco temperamento praeduis,minime vvero in corporibus plethoricis. Totiusq; doctrinae illius summam existere perpendi debere ante omnia obstructionis modum, atq; magnitudinem. Etenimai illa parua, levisq; fuerit, nullum alterius accessionis imminere periculum iuvero ea sit maioris momenti, maiori in periculo rem esse. Quod si praeterea eo pus abundat multis crassis, & glutinosis impactis succis, fieri non posse, ut qua sequitur febris, intra fines atque terminos febrium diariarum consistat. Namque in temperametis denaturis mali succi,qualia sunt de quibus agitur, ut febris putrida succedat necesse est. In aliis autem excitari facile potest species aliqua
febris continentis citra putredinem. Ob hanc igitur caulam, morbo existente magno ob imminens periculum de transitu in putridam consentientibus viribus, SI aetate, quamuis no adsint plenitudinis signa, ad sanguinis missione accedendum putant,atq; in hunc modum exonerato corpore,postea detergentibus extenuantibusque pharmacis utendum, quae admodum calida non sint. Ita
quidem illi de hac sentiunt controucrsa . . AT Alii vero, quoniam putant sanguinis detractionem in omni obstructione, tilissi mam, contendunt in ephemera, siue orta sit ab humoribus crassis, de visci , dis, siue a plenitudine,mittendum esse sanguinem. Siquidem quaplura faciunt indicantia venae sectionem. Etenim quaedam est refrigeratoria, ut quae a febribus ardentissimis indicatur ut Galenus dicebat libro de vena sectione.&primo Aphorismorum. Quaedam vacuatiua, quaedam reuulsiva, ut idem scribit nono libro de Methodo medendi capite undecimo. Quaedam eradicatiua eiusdem
aut horis testimonio in arte medica cum dicebat: Euacuatio est, quae totam et corpore materiam euacuat, atq; parum postea inter istas vacuationes venae sinctionem recenset. Postremo quandam esticiunt venae sectionem euentativam,
qua scilicet obstructiones tolluntur,humores, qui liberam transpirationem no habebant, euentantur, ac transpirant, de hac ipsa dicunt Galenum locutum fuisse in hoc octauo lib. de Methodo medendi praecipientem in obstructione sine plenitudine mittendum esse sanguinem. Deniq; doctiores nonnulli dicunt, venae sectionem no esse administrandam in omni obstructione, sed solum in ea, quam ipsa facit plenitudo, indicatione fa mpta in propria obstructionis natura, aliter autem senti endum,si quis considerauerit obstructionis causas, quatenus facturae sunt obstructionem. Assimus enim humorum debet primo remoueri anteaquam ad detergendas obstructiones accedamus, alioquin, inquit Galenus libro undecimo de Methodo medendi, eas magis impingemus. Assiuxus autem tollitur vacuatione,quae fit venae sectione. Quando igitur Galenus dixit, in ephemera ab humoribus viscidis sine plenitudine mittendum esse sanguinem, id solum considerauit, quod futurum est humorum scilicet Ruxionem, ob quam pro reuulsione vena sectio non solum est utilis, sed etiam maxime necessaria. liorum opiniones de hoc argumentota habent.
494쪽
C A p. III. Positarum opinionum impugnatio. EG o autem ab omnibus non mediocriter dissentio. Atque prius disputo aduersus priores, qui omnia Galeni verbis confirmare consueuerunt hoc phcto. Nullus extat huius authoris locus, in quo significauerit humores viscidos, ta crastos indicare veniae sectionem. Nec aliquis etiam extat, in omni obstructione, quatenus obstrilistio est, venae sectionem fore necessariam demostr iis, imo vero ubiq; Galenum contrarium semper docuisse constat, ut cum obstru- '' et ionem asserit venae sectione sanari non posse, ceu quae alia remedia desideret,
quem locum in disputatione de putridis febribus considerauimus. At inquient fortasse, plane illustrem esse hunc, quem prae manibus habemus, (ita enim illi
loquuntur) ita ut quaestioni locus non sit. Verum neq; hic mihi satisfacit, neque probatio sufficiens. Non satisfacit locus, quia obscurissimus est, non plane illustris, ut dicunt, maxime i controuersus, in quo certe id non dicit, quo spro fi centur. Hoc enim commune axiomia est in Galeni doctrina, sanguinem inter dum mittendum esse, etias plenitudinis signa non adsint, nisi vires repugnent, aut aetas: quo axiomate de in Methodo medendi , de in libro de ratione curandi per sanguinis missionem passim utitur. Neque conuenitcommune decretum' ' tanquam proprium accipere. Nemo est profecto qui nesciat, quatum mulce ndistent duo haec pronunciata, sanguis mittendus est interdus ne plenitudine, echaee obstructio a crassis, de viscidis humoribus genita venae sectionem indicat dicimus autem de hac infra diligentius. Am plius omnis magnitudo morbi venae sectionem indicans, fit vel a sanguinis copia vel ab eiusdem fluore, ac motu, ut primo libro haru disputationu demonstratum fuit atqui in hac obstructione copia non adest, neque fluor: quia humores crassi de viscidi solum faciunt negotium, ut illi supponunt. Praeterea ex iis principiis quae ab illis posita, de concessa sunt, in hunc modum urgeo:magnam adeste obstructionem putant, atq; hanc ipsam indicare venc se-i ' ctionem in eiuscemodi febre. Hoc ego admitto libentissimc principium siquidem fieri non potest, venae sectionem aliquando administrandam nisi morbus aliquis adsit, vel immineat magnus, ut primo libro mihi dictum fuit. At iiii in hoc ipso potissimum non bene sentiunt, quod debebant cognoscere, de qua magnitudine obstructionis Galenus loquatur: Etenim obstructionem triplicem ibi constituit statim in principio capitis illius. Vna est parua, alia mediocris, quam maioris momenti appellamus, alia denique magnae ih. si fuerit obstructio parua si quis eam recte deterserit, futuram accessionem vetabit. si vero mediocris extiterat, utique si quispiam non sit in medendo diligens, periculum transitus minatur in putridam. At si magna extiterit, haec ipsa certe intra tei mi- p nos diariarum minime consistet. Magnam vero obstruetionem esse qua omnes cause obstructione essicientes cocitant multitudo scilicet, crasties, ta viscidi ias.dubitari non debet. Vbi ergo obstructio magnae icit ephemeram, equidem venae sectio administranda magnum praesidium illi proportione respondens. Hoc sane videtur mihi, nisi fallor,maximum contra hanc opinioncm-gumentum.
Nec praeterea, quae illi de Caleni instituto longiori sermone dicunt, aliquid
permadent. Nam plane sentio cum illis, poti Cmum scopum versari circa co
pota cacochymica, praesertim vitioso succo abundantia: no tamen ob hac causam negari debet, quin admirabilis ille author aliquid obiter, pertinens ad ples' thorica corpora, scribat, ita enim saepe facere solet Galenus cotinuitate sermo nis ductus, imo ii bene sum in illius lectione versatus,adeo hoc propriti videtur mihi eius aui horis, ut nullum inueniri librum profitear, in quo quaedam parerga, obiter iusta non sint: praetermitto volens locos multos:hic ipse, qui nucin coit oueisiam veni mani teste docet id velissimu esse, in quo agit de genera
495쪽
8s HORATII AUGENII DE CvRATIONE
tione synochi febris, de cor tu plethoricoru mentionem facit necessitate qua dam. Cum enim proposuisset sese docere velle curatio cin ephemerarum mnium atq; modum generationis earundem, de praeeautionem ne illae in alias febres degenerem, nempe continentes quidem, de quibus acturus erat seque ii lirro, aut putridas, de quibus undecimo, necesse fuit meminisse corporum, quae malis succis praedita sunt,deplethoricors,quia illa facile incidunt in pluridas, ista veto facile in continentes degenerant. Affero nunc Galerii vel a , ut ostendam, quam vera sit opinio propolita: Cum igiturait: Quod si de multi,d crassi de viscidi impacti succi sint fieti non potest, uti iura terminos diatiarum fibriu contineatur, quae ab hac causa cocitatur febris. generatim,in his verbis i t toponit periculum transmutationis in alias febres. Postea particulatem modum transmutationis explicat, ac primum degenerationem in putridas, hisce vel bis usus: Quando ex necessitate huic in mali succi naturis ea, ex putredine hi morum accenditur, succedet i secundo declarat degenerationem in syno-churn,cu inquit. Nam aliis saltem temperamentis quae in sequenti b. exponam
ex tali causa potest citra humorum putredinem excitari aliqua continentis bris species,l Haec Galeni verba ostendunt quc iam obiter dici interdum ab eo, quae a primario scopo non longe absint. Caeterum nihil est quod illi ad imagina nam magnitudinem confugiam, quoniam lib. secundo harum disputationum, quanti fieri debent explanatum mihi abunde fuit De primae opinionis impugnatione haec sufficiant. Secundae opinionis impugnatio admodum facilis est, si vera sunt, quae scripsimus libro pi imo disputationum, de secundo, ac tertio de ratione curandi per sanguinis missionem, ubi demonstratum fuit mihi, duabus duntaxat de causis
miti i sangui hem, tum ut eius et ultitudinem vacuemus, tu ut vehementem impetum ad oppositas partes reuellamus vc l per vicinas derivemus ideoq; frustra quidam recentiores dicunt, hoc remediii aliquando solius refrigerationis causa administrandum aliquando obsolam obstructi em atq; aliquando ad eradiscandam materiam fuisse institutum. si quidem Galenuita sentientes negligunt, ex cuius doctrina constat, causam ob quam inciditur vena, solum esse, viva s ciretur sanguis, atq: absurdum iud cari, aliud vacuari a sectione venae, acaliud esse, quod eam indicet. Refrigerat inquiunt, venae sectio fiteor id contingere ex accidenti,at a caliditate indicari per se non potest. Sed ut refrigerat, sic etiam interdum calefacit cum sanguinem feruescentem atq; semiputridum invenis attrahit, quod contingere in phlegmonos a lassitudine Galenus commemorat,ac etiam cum bilis excrementilia circa iecur exaestuans venas repit: idem re me
dium interdum exsiccat priuando corpus alimento salutari: idem humectat, cum languidum efficiat calidum innatum. Haec declarata sunt alibi. De ipsa euentatione quid dicam An admitta omnem humorem conculcatum, in loco calido contentu, euentari, ac transpirare ob sanguinis missione mi non id certe ' quidem admittam; ut qui sciam, uniuscuiusque obstructionis remedium esse apertionem, ut Galenus docuit libro undecimo de Methodo medendi,&in ultima parie artis medicinalis. Venae sectio non potest sanare obstructionem, quia si cratii,& viscidi impacti sunt hianiores,non a petit illam sed multo magis
impingit, at vero omnem sanat incidentia. Ac detergentia ut explanavi incom- lentariis artis meditan alis, solam obstructione a multitudine sanguinis faciam, venae sectio sanat. Eradicativa sectio renae, est eadem cum vacuatiua, ibi una in eo distans quod quae vacuat plus aut minus educere sanguinis potest. Eradica tiua vero seniper multum, ut in ea fit, quae usq; ad animi deliquium interdit ad . in inistratur. Nunquam profecto ad extremum vacuationes aucendae sunt, quae totam praeci ite materiam educant quamuis id primum artis institutum est in vacuatione: quod vires ipsae pleriimq: non ferant, atq; quod exacte quantitas vacua tionis sciti non potest Extremis morbis extremae curatioues coueniunt, summae plenitudini summa vacuatio debetur, quantum tuto per vires ipsas ta bis conceditur.
496쪽
Ad postremam opinionem aggredior, quam video placere multis, qui hodie
publice medicinam profitentur,quae tamen s consideretur diligentius, non est magis probabilis, quam quae supra reprobatae sunt. Vt enim verit simu ei, primu omnium in putridis febribus curandis humorum afflixum impediri oportere, siue actu fluant, sue duxuri sint, sic enim ego humorum aissuram intelligo hoc o opus potissimum fieri vacuatione, ut Galenus monet, tum undecimo lib. de Methodo medendi, tum etiam hoc ipso capite, quod interpretabimur, sic profecto falsissimum est,omnem humorum asiluxu venti sectione corrige lum. considerare enim oportet, qui humores fluant, aut fluxuri sint, si fuerit sanguis, aut solus aut aliis mixtus qui fluat, protinus incidenda est vena, si vero humor, sanguinis natura alienus purgante pharmaco utemur, ut Galenus docet quarto de Methodo medendi capite sexto,&libro de ratione curandi per sanguinis missionem cap. sexto, & octauo. Declarauimus hoc ipsum satis euidenter tum libris de febribus, tum libro quarto secundi tomi epistolarum medicinalium, ad quos locos lectorem studiosum remittimus. verum quonia caput hoc qua tum, circa quod praesens versatur disputatio usq; addimidiam fere partem in gnas difficultates habet meorum au litorum gratiam, qui summis precibus se quenter postularunt, ut explanarem difficilem Galeni locum, de sententia maxime controueriam, id nunc facere decreui, ut etiam in aliis libris feci, sic enim mirum apparebit artificium aut horis huius, atq; in omnibus consensus, quae de' hac materia scripsit.
Explinatio quorum m verborum ae uilium Galeni capit ei intol bri octa
e m e carethodo medend . GA L E N v s itaq; libro octauo de Methodo medendi cap. quarto de febrium
ephemerarum, quas ipsa genuit obstructio,curatione, in hunc modum lo
Etenim si propter obstructionem aliquando (ut dictum est) morata transpiratio sit, si parua ea sit, qui eam recte deterserit, secundam fore accessionem vetabit: sit momentanea no possis ita promittere. Quod si multi. de crassi degluti nosi impacti succi sint, quae hos excipitfebris, fieri non potest, ut intra fines diariarum consistat.
Explanaturus Methodum curandi hac sebrem, statim tres affert in medium obstructionis disserentias, a quibus curandi petit consilium,cum ea obstructi nis varietate curatione variari contingat.Ex iis disserentiis, unam appellat pa uam, aliam vocabit parum postea mediocrem, quam hic interpres momentaneam appellat, non tamen recte, ut parum posteaexplanabo. Tertia obstructio cum ab omnibus fiat causis obstruentibus, merito dicere magnam possumus. Si parua( inquit fuerit obstructio, qui recte eam deterserit, secundam fore a cessionem prohibebit. Etenim ephemera sanabitur, cuius unica accessio est, vetabituri ne de caetero fiat transmutatio in aliud febris genus: quae transmutatio fieri non potest sine accessionis nouae aduentu, quam hic secundam auectionem vocat. Verum mediocri existenti obstructione,non possumus ita defacili promittere . siquidem interdum supraueniente aliquopiam sudore bono,
aut vapore, aut multa bonae urinae copia, permanet intra terminos diariarum fi brium: ut enim incepit illa ephemera, sic terminatur ephemerarum modo. Interdum vero accessio adeo prorogatur citra vacuationem bona, ut vel in putridam, res in continentem transmutari possit. Porro si magna extiterit obsti ctio qualis est quam concitant omnes causae obstructionem facientes in unum conuenientes, humoria scilicet plenitudo crastities,& visciditas, utiq; haec ipsa, quae incepit ephemera, manere non potest ephemera, ut puta quae necessario mutabitur in putridam, vel continentem sine putredine. Et id quidem contingit secundum propriam illius naturam, non autem ob aliam causam, qu ni avi si relinquatur naturae suae, fierinon potest quin aliqua subsequatur trans
497쪽
.88 HORATII A vGENII DE CVRATIONE
mutatio ; haec tamen impeditur aliquando ab arte generosum praesidium fac, ente, quo duce progressus illius impeditur Ergo ita disserunt dictae obstructi num disserentiae inter se se. Quod parua obstructio ex se facit ephemeram semper. Mediocris interdum putridam, ac interdum continentem facit, ex propriavi eius naturae, ita ut ham media sit inter extremas, parua scilicet at ii magnam obstructionein Propterea non semper terminatur ut ephemera ne i semper. naliud genus mutatur. Magna obstructio semper quod pertinet ad suam naturam facit transmutationern in alterutrum genu ut proxime dicebamus. Consideranda sunt quaedam verba: ac primum, quod dicit, ThomavLinacerii avertit: Sin momentanea. J At meo iudicio nequit ita latine verti. Quia momentaneum proprie significat, quod breuem habet natura, seu, quod passim dici consueuit in puncto, in instanti in momento constitutain. Galenus autem hic non habet hunc sensum: quoniam separat istam febrem ab ea, quam concitauit obsti uctio parua : sensus autem verborum Galeni est, febrem hanc. esse alicuius momenti: quas dicere ita velit. Febris ex parua obstructione genita non est alicuius momenti, quia soluitur statim , alia vero mediocris,maiolis e st momenti, quia transmutat ur in aliud genus, suam q; accessionem prorogat ad diem secundam, ac inteidum tertiam. Quamobrem haec dictio . addit gradum quendam magnitudinis sopi a patuam obstructionem, ut pro ime dicebamus. Cum vero inquii: Quod si de multi, &crassi &glutinos impacti istunt succi trium causarum obstructionem efiicientiu concuritim indicat mu titudinent,scupleti itudinem ipsam utram g quoad vasa, re quoad vires, cum ait: Et multi.J Humores deinde crassos cum dicit: Et crassi: posticino visiados, addens in oratione deglutinos.J Uum vero Galenus addit: Quando ex ne ilitate huic in mali succi naturis ea quae ex putredine humorum accenditur,succedet. Nam in aliis salte temperamentis qua insequentibus exponam, excitari ex tali causa potest citra putredinem humors aliqua continc litis febris saccies. Transmutationis in putridam, vel in continentem sebiem causam explicat Calesius hoc loco. Mali succi naturit sunt qui et malis humoribus,quales potissimum sunt quia sanguinis natura distant,ut bilis,melancholia 3 pituita abundat . Hic vero speciatim agit de naturis picrocolis plui imam bilcm amaram coaceruantibus. in iis naturis, quod expirat per cutem, amarum,dc acre & fuliginosum cx: si t. quod retentu facile febrem efiicit, ac retinetur propter obstructionem. Febiis autem sit duplici de causarium quia intus cotinctur excremem tum calidum,tum quod impediatur ingressus aeris pro refrigeratione calidi iii, nati quod pestea mutatur in igneam naturam. in aliis vero temperamentis,quq multo sanguine abundant, quod expirat halituosum est, atq; benignit,&humidum quod si retineatur,ob obstructione copia sanguinis augetur, inq; plenitudinis essecius: n hisce naturis fit synochus, ut in lib. huc sequet edocebit. Addit. Porro cis perectuscemodi sermones omnino no potest, qui prius in memoratis operib. no sit exercitatus, ac potissimii, in eo q, de febriu disterclia inscribi: ur. lopera haec sunt a Galeno primo octaui huius libit principio proposita. Extat aute locus insignis lil, i .de febriu diaerentia c. s. in quo Galenus docet quo febres generetur ex calidi essitauit retentione,&ex obstructione,atq; ad strictio- Decutis,praesertim in naturis,quae abundant malis humorib. vel ex proprietato temperamenti, vel ex cibis mali succi, vel deniq; quod frequentib. crueitatib. assiciuntur. De iis autem loquitur hoc loco,qui ignorabant, qui assectus fierent
in corpori uis nostris a causis calore praeter naturam generanti b. quatum occasione febricitare contingebat. Erat autem duplex eorundem Medicorum genus ut eodem lib.c. r. idem Galenus testabatur. Sed haec praetermittenda sunt, quae in commentariis libri illius sunt mihi diligenter exposta. His ita expositis docere vult modum cognoscendi eiuscemodi transmutationem cum inquit:
Nam ubi obstructio quaepiam mediocris est ob qua febr citant,quib. viciosus est hiccus, in primi hiciatq: ct secundi aliqua parte nullii est inpulsu putredinis signuin
498쪽
PER MISSIONEM SANGViNIS LIB. VI.
signit, sque ut nec cruditatis in urina. Protracta in inclinatione, nec amplius prorutione, ita ut post sumti vigore inceperat, cadcte, suspectus est affectus . veluti e liue: so in quit, ad dissolutione festinat, vel halitus aliquis, vel sudores emanat, vel multa bona urina cci signis in pulsu bonis imis pcul dubio diaria febris est. JSigna transmutationis ephemerarii in putrida aduob. potissmutanti b. sumi intur,quorum unus est rei essentia, alter aute accessionis prorogatio citra salubet M aliquam pia vacuationem. Affectus est obstructio ex cuius natura id perendu est iudicium. Si Drua fuerit,transmutationis periculu non est, si quispiarii recte deterserit: mediocri existente obstructione potest contingere transmutatio. non tamen necessuri uest, nam qui non habent humores putrescibiles faciledditamur, eiuscemodi i peliculum evadunt. At vero,si obsti iactio magnae titerit fieti no potest quin succedat aut putrida aut synochi aliqua species.Si pro trahatur declinatio magis quam conueniat naturq ipsus rei,suspicari possit mustias is nutatione. Si qui de omnis ephemera ex obstructione usq; ad secundae diei partem aliqua extenditur, in quo spatio apparebunt omnia fere propria diariarum ligna. Distant aute inter se, i, quae fit a parua obstructione, numqua extet ditur supra secunda, quae a mediocri, extenditur aliquado, quae a magna gignitur, semper ad tertia accedit die. hoc autem est. quod dicere vult Galenus hisce verbis : Protracta tamen declinatione nec amplius pro ratione,scut post iu- ' mum vigorem inceperat, cadente. In illigo protracta indicatione supra diem naturalem qua numqua excedunt sua natura ephemerae exactae, sequit, parum postea quaeda dicemus pro rationet vero id est proportioneta explanata. Ergo si transmutari haec debeat febris in alienam speciem cognosceresta: im incipi mus traris acta aliqua parte secundit,cu adhuc vigeat, nec incli net febris, debet M. omnis ex obstructione ephemera, si ut conuenit terminatura est, inclinationis
praebere signia post dimidia fere parte secudae. Hoc signumeri tiransmutationis euidens. At e contra si videbis in principio alterius diei, aut parii postea euidenter declinare febre t ille dicit,ad dii lutione festinaret vel halitus quosda su
ires erupere ccute vel sudores moderatos cu bono pulsu cu multa,&bona urina
se nulla habere amplius debes de transmutatione suspicionem. in ephemerarii declinatione ut plurimu suaves quidam erumpunt i idores, aut halitus e cute aliquando non apparent, sed maxime propriu signia in omni b.est urina bolia,qua lem descripsit sano tu similem libris de febriu dii ferentia priore ad Glaucone Aede clisib. arit; nos in comentariis eoru docuimus. Ob hanccam alternatiue lo- Curta est. Cu vero dici tun iis procul dubio diaria febris est apertissime ostendit febrem facta a mediocri obstructione, vere dici debere diariarm quia&in ingressu,tan progressu &egressu,eius febris natura aemulatur. Porro isequuntur verba, magnam ac fere inextricabilem habere difficultatem videntur.Sed quae ex parua oritur obstructione, ea ut ductum est, saltem inter initia similis diatiae
est. Protracta tamen inclinatione suspecta redditur. J De febre agit m hisce verbis i diaria a parua obstructione procreata de qua haec dicit, primo lianc esses mile diatic inter initia Secundo id fuisse ab ipso pi dictu antea. Tertio suspecta reddi si protrahatur inclinatio. Quarto indigete maiore auxilio ut corpus transpirati ne scilicet fiat transmutatio in putrida. videtur haec aut omnino falsa aut certe maxime dissicilia Falsum est febre ex parua obstruistione similem esse dia-riq. Si qu dein q, cu alio similitudinem habet id quidem cum illo no est id e H eigitur febris proprie non erit diaria. Atqui diariam esse vere, duplici ostenditur argumento. Primum q, qui recte ea deterserit secundam fore accessionein vetabit. Aliud quod tacta ex obstroctione mediocri, potesse proculdubio diariat se Ergo multo magis erit inter diarias reponenda . quae ex parva gignitur obstructione. Secundo non video ut possit coistare hoc verbum ut diei uesti nullibi mpraedixit hanc febreno esse diariami imo vero contrari si dixit statim infrincipio c. huius. Mox si diaria no est cur hoc lib. agit de hac febre in quo libro sotu pio- postues sermone prosequi diarias. I erti ocu dicat simile es le citariae inter insita videtur patu sibi ipsi costare .Etcnimii secuda accessio no fit si quis recte do
499쪽
tersei it, cur dicit, similem esse saltem inter initia hoc enim facit similitudine adesse et in fine. Postremo mirum videtur, quod dicat maiore indigere auxilio, ut corpus transpiret. parum enim morbus non postulat maius aliquod auxilium. Deinde comparationem facit cum dicit, maiori:petierim ad quid fiat huiuscemodi comparatio in febre orta ex obstructione parua: nihil enim offendes
ad quod referri possit, si recte consideres. Hi quidem nodi sunt fere in extric
biles,quos etiam atq; etiam admiror neminem hactenus qui Methodum G leni illustrate conati sunt animaduertisse. Dicam ego primu quid sentiam,mox autem iuxta comunem lectionem Graecorum codicia explanare conabor Galeni sententiam. Mea igitur opinio est,d 'p uatum esse hunc contextu, deprauationeq; consistere duntaxat in hac voce: Parualpro qua substituendam censeo: Magna potuit autem lapsus cotigisse facilis ex m. me, J a J s . n. ita legamus,dubio procul omnes cessant dubitati nes, atq: doctrina redditur Galerii adeo illustris, & praeclara ut nihil magis. V rum ne gratis in hanc suspicione videar incidisse, expedit afferre causas. Multa sunt apud me coniecturae praeter eas quas dubitando recensui,quaru quaeda sumitur ab ordine propositarum reru quaedam a disserentia obst ructionis: aliaeex varia lectione antiquoru cotextula: alia rursus ab intelligentia verboris Caleni. De duab.postremis dicam hocc.de aliis vero deinceps edisseram. Quod igitur pertinet ad intelligentia verboru Galeni, non video quo plane possint ea vel bainterpretari de qbstructione parua ob eas ipsas causas quas diximus: at cu maxima facilitate accomodatur febri de obstructione magna procreatae. Haec enim solum in principio cli similis veris ephemeris,in fine autem logiis modii latir teruallo, quia aut putrida aut synochus euadit. In progressu et dii fert,quia transacta secunda die,nultu apparet sensibile signum inclinationis, sed et duin viget in tuo statu. Idcirco rcetiissime addit illud vidita uest, quia in principio c.huius statim dixit, fieri non poste, ut quae fit a multis,a crassis a viscidis humorib. simul intra terminos diariai uni consistit. ideo solum similis est in principio prima scilicet die in aliis vero dii fert plurimu . Deniq; haec ipsa maiore indiget remedio, qua aliq febres: quia causa longe maior ac vehemetior est. vides qua bene mi
tatione unius voculae, imo vero ut dicam, unius duntaxat literae Graecae omnia recte consentiant omnesq; dubitationes cestent. Caeterii pro absoli itione huius
tracta adnotanda sunt unum, q, aliud est feri febrem diariam, aliud vero permanere diat iam: ex obstructione magna febris diaria fit quia incipit diaria, sed
postea non manet intra terminos diariarum quia necessario mutatur vel in putridam, vel in continent nisi artis medicae beneficio subueniatur. Secundo notari velim veterem interpretem huius loci hanc nouisse lectionem. expedit re
censere illius verba,quae sic habent: Sed quae demum per aliam obstructionem similis quid ephemeris est,ut dictum est secundu diem primam. Dixit quidem
per aliam obstructionem,non per paruam obstructionem,atq; secundum diem primam ut id te pus significaret,quo est ephemera. Tertio coiidera quod dicit, hanc febre maiori auxilio indigere, qui loquendi modus resertur ad alias ephemeras: ita obstructio parua,&mediocris postulant incidentia,&detergentiare- media cum fiant solum ab humorib.crassis, re viscidis:haec vero postulat maius
et auxilium: na conueniunt eadem incidentia, de detergentia, sed antea mittendus est sanguis,quod remedium in eiuscemodi causa tu coplexu debet omnino praeponi omni b.eiusde Galeni testimonio lib. ii .de Meth me s. c. s. Postremo diximus pro eo o Graece Galenus scribit Hum J pro eo nos substituimus M, Jnam fortassis ita scripsit Gale sed vel casu aliquo,vel typographi opera vel tran- s scriptoris facta fuit mutatio unaus liter uic, nempe a in i, ex qua postea sensus mi ratus sit, nam licet l significet proprie, longami si latine proferre volumus, tamen significat etiam apud omnes scriptores Graecos. Sed certe, ut ax deo meas hasce dubitationes,&coiecturas afferre in mediii, sic non audeo ce to pronunciare rem ipsam sic habere, indicabunt alii de canero rcetius. Dies enim diei eruerat Terbum, de nox nocti iudicat scientiam.
500쪽
PER MISSIONEM SANGUINIS LIB. VI. 'i
C A p. V. 'uomodo explanari debeat hic contextus si deprauatus nansit. NVNc vcro experiri placet quo contextus hic debeat explanari si mendosus non est,conabimur aute quoad eius fieri por,superare dissicultates omne . Prunum vero statuendu est ephemerarum febrisim dii ferentias esse duas: quae- dei enim exactae sunt ephemerit qui da vero spuriae.exactae sunt,quae omni pro sis causa caret ut fit ab linsolatione a frigore abira a timore,a curis. No exae qaute sunt, scam efficientem adhuc habent ut bubo cruditas,obstructio adstrictio.&si quae sunt eius genetis. Capere eiusmodi sermones no pol quinosueriti, exercitatus in iis,quae scribit Galenus hoc toto lib. 8 de Meth.med. A quae nos
docuimus in traeia de febrib.ephemeris. Ex hoc supposito satisfacio priua dic ficultati :cum Galenus dicit,ex parua obstructione fieri febrem similem d iaci is, locutus est in coparatione ad exactas ephemeras . ha haec habens cam, est similis illi saltem in principio accessionis, prima. n. dies omnino similis est veris ephe.meris , at postea cum prorogatur fit dissimilis. At si coparatio huius febris fiat ad alias quas efficit obstructio equide longe verius ista est ephemera,quam quae fit a mediocri,S parua obstructione. Secundae dubitationi occurrens dico, Galenum statim in principio huius libri distinctionem adhibuisse ephemerarii in c asquae causas habent, & quae causis carent, igitur ad eum locum sunt referendaliaee verba. Ad tertia dicimus, quod si quis recte deterserit vetabit fore secunda ' accessionem,non facit hoc propterea quod haec febris sit vere,ac proprie epti
mera, nisi in coparatione ad mediocre,d magnam obstructionem,at coli derata in relatione ad aliasaeputia est ephemera,cu causas habeat. tetu an ista febris vltra die naturale secunda possit, pirahi, de quo maiorib.indigeat remediis ce te magnam difficultatem habet. Ego.n. ipsam protrahi sua natura non posse putauerim, neq; sanguinis detractione indigere, quicquid alii hactenus dixerint, idcirco quando Galenus ita loqui incipit: Protracta tamen inclinatione suspecta redditur. aliud sentit,quod quale sit, nunc doceo.CAp vi. , , Asterim loci maxime Assisi explanaetio. V I A RI A omnis febris cum protrahitur, semper suspecta est, quia vel in pu- Diridam,vel in synochum,vel in hecticam terminari solet,periculis est tran
mutationis in putridam,ubi corpora vitiosis humori b. abundant, in continentesne putredine, si corpus assectum sanguinis plenitudine laborauerit,in Hectica vero cu habitus corporis fuerit nimis gracilis calidusq; de siccus. Hoc igitur dicere vult Galenus, qando ait :Protracta tamen inclinatione suspecta redditur. JVetu quia hie de transitu febris huius in Hecticas no agit idcirco locus praecipue intelligendus est de aliis,queadmodumquc proxime sequentur verba manife stu facient. Maxime vero omniu huic transmutationi obnoxia sunt quae ex . o obstructione concitantur quacumq; magna quide omnino ut praediximus hoc periculu minatur,mediocris non semper parua nunqua natura sua sed aliquando ex accidenti,ut cum quispiam in curando aberrauerit no recte detergendo. Hanc excludit ab eiusmodi periculo, cui no conueniunt maiora remedia Qua- obrepraecipue intelligit, notiam aggressus materiam prorogatione accessotiis factam vel a magna, vel a mediocri obstructione,cu in utraq; maiore auxilio indigeamus, ut dicit hisce verbis: Quare nisi vitiosus succus penitus transpiret, necesse est, ut putrefiat: ergo ut transpiret,maiore auxilio iam est opus. Rectio sine quide ait vitiosum succum indigere tran piratione: vitiosus porro sucu&adest quia cacochymia aut simple aut cum plenitudia istis sectu coni uncta, fa--o cit obstructione maiore auxilio indiget ut fiat transpiratio, quam coueniat di riae ex parua obstructione genitet magnum praesidium est,aut purgatio aut vena
sectio, te qua statim in huc modum selibit. Ac siquident puer, vel senex sit, san-' in em detrahere no licet inter has aetates,ubi aegroto robur no deest, secanda vena est, et ii plenitudinis signa non adstat. Praestat . n. vitiosi succi maiori parte, milla ad detergendas obstructiones accedere. l. Dixerat maiori indigere au-