장음표시 사용
221쪽
l G in eius unitate noculat aliena peceata. Frustra filius mal ius a familia patris exire properauit . frustra se iusto dial cit,cxitum ante suum non abluit. An sorte dicturi sunt. i eos quos Stephanus admittebat,iptius unitatis particia su Deri . patione mundatos. quoniam charitas cooperit multitu dinem peccator ut utinam dieant .Hoc enim dc nos diacimus qua eos ad mitate vel urgemus ut redeam, vel monemus. Hoc aute pacto iam etia nulla inter nos bapti lini quaestio remanebit. Si enim apud laxreticos bapti rati eis ad Ecclesiam veniunt .vnitatis ipsius chari- ri: at e mundantur, profecto sine eausa rebaptitamur. MXV vides itaq; in hoc sermone cui me respondere mi luisti . t multa dixerit ille pro nobis. id ergo iam
opus eii, ut Episcoporu Romanae Eccletiae, quos incredibilibus caluniis insectatus est. obiecta ab eo eriminal diluamu Marcellinus& presbyteri eius Melchiades, Marcellux, ct Sylvester traditionis codicum diuinor ulct thurificationis ab eo criniine argutitur sed nunquidi i ideo etiam conuincuntur aut conuicti aliqua documetorum firmitate mostranturi ipse sceleratos S sacrilegos futili diari .ego innocentes fiatile respondeo Quid laborem probare detentione mea. eis ille nee tenuiteria probare conatus iit accusationem suam Si ei ulla hu-U manuas in rebus humanis,puto nos iustius polle reprehendi ii ignotos homines quos criimnantur inimici,
nee eorum crimen ulla testificatione demonstrant ii
centes potius i innocentes ediderinius. Quia litarte se aliter veritas habet ipsi certe humanitari debit una redditur ei, homo de homine nihil mali temere iuspicatur .nec cuiqua eriminanti facile credit . quan co iniet emaci ne ullo documento crime obiiciens. male di iras potius couiciator quam veridie aeculator extitit
Hue accedit . quia Melchiade tune Episcopo Romanae eccletiae praesidente. ex praecepto Constamini inspera
toris .aa que totam illam causa in accusatores episcopi Carthaginensis eccletiae Ciciliani per Anulinum pro l conlutem detulerunt, idem Caecilianus innocens pro- nunciatus est. De quo iudicio cum maiores istorti importunisi ima pervicacia memorato imperatori quere remur , v non plene nec recte fuerit examinatum atq;l depromptum, nihil de Melchia dis ira ditione vel thu rincatione dixtium . Ad cuius ait diem iam nec veniret vitii: debuertit hoc potius aut suggeremes linperatori, aut ut suggereretur instantes.* apud traditorem eodi-
i. i eum diuinorum, S idolorum sacrificiis inquinatis,caui sam suam agere no deberent. Cum hoc ergo nec ant Zi suggesserint . nee posteaquain coaraeos pro Caeciliano lucieatum est. saltem vitai ct irati obiiciendi, putarint quid nunc inanes tam sero connectunt ea lunias, qua , in noce litia Caciliani, Melchiadis iudicis decolora. tione suffuscetur. S ipsa Romana Ecclesia, ubi nec da nare quenquam suo qualicunq; iudicio potuerunt, nec
aliquem suorum velut in locu surrogare damnati coni
ira qui paucissimis Rebris partis sitae primo interiten- tores aduentitios fimi in longeb mittebat. quos istum
inominati in commemorare no puduit . donec deceptae
plebecula quasi proprios Episcopos ordinaret Nempe episeopum Abiognentium relicem post Caeelliani purgationem apud imperatorem accusauerunt .s ipse esset inanii estis imus traditor S ideo Caecilianus episeopus esse non posset.quod ab illo traditore fuerit ordinatus. l mai . Tiane Costantinus nec huic eoru accusationi negauit ocis . luanuis eos in Caeciliani fictis criminibus ea lumniosos folii et experiti S ideo prceediit ut eauia Felicis
discuteretur . in Aphoca disciuia est a proconsule H lliano Felix quoq; innocens declaratus est. Extam gesta Rproconsularia: qui voluerit sumat S legat. Hoc autem non solo ad innocentiae Caeciliam demonstrandae cumulum pertinet. ipsius Felicis euidenti cimam pii
gation elimatq; illorum calumnias declaradas,qui eunxi iontem omnium malorum in eo illo suo dixerant, ve-iumetiam ad coeliandam Alclchiadis ab eoru crimi nationibus puritatina vitam. Nisi serie quisquam tam sit insipiens ut credat eos cum Felici non pepercerint
a quo Caecilianus fuerat ordinatus. Melchiadi parcer potuisse, a quo fuerat ablatutus,si illius Episcopi vitam
anuis nullum vulnux conscientiae peremisset, si item l qualiscunq; fama cui dasset. An vero quod deibro Abaiugnensium factum ruerat ab istis accusaretur, ct quoal in Capitolio Romanorum factum fuerat taceretur Debsensurio autem quid respondeam, cum ab eius ici ore usq; ad obitum plebs unitatis nulla conscissa est, is itabliteri Secundi Tigilitani. idibus reprehensus asseritur. eos ad se inuicem pacifice iciis iisse confirmant, adip ta
collegii taei et a te mansisse e lam vero Mod de Cirtensi iecclesia dicere oluit, ct episcopos ibi catholicos ma- .ledictis insectatus est quibus voluit quid aliud egit nisi ivt vituperando sanctos etiam nostroru imorum viros L nobis' optime cognitos. satis os deret quid etiam de
ignotis, quibus similliter maledicit, semire debeantus Proinde ii profuturus ante paucis imos annos destinctus, ct Fortunatus qui in corpore adhuc cst, atque illi succesiit episcopo quomodo Manichaei suci ut, ite fit runt S illi traditores. quos longe a nostiis temporibus
ignoti cinnos accusarenoecisam ei lana illorum nobis cura ab istorum opprobriis , ita noti cima cst. No sane parua est parumq: gloriosa consolatio cuiuscunque nostrum , ii ab inimiris ecclesiae ci in ipsa eccletia crimi namur: eius tamen de seni otio in colu honi inuni deo sentione consistit . quo, isti nominatim fallis crimi ira i tionibus appetum .prorsus quales ii l. fierint Marcest linus. Marcellus, s luester. Melchiades, M. sui ius. Cocilianus,atque alii quibus olniciunt pro sua dii sentione quod volunt, nihil praeiudicat ecclesiae catholicae tot dierraium Oibe diffusae, nullo modo eorum innocentii coronamur, nullo modo eoi u iniquitate damnamur. Si boni fuerunt in area catholicae iritura tanqtiam grana mundati sunt:si mali fuerunt in areae catholicae triatura tanquam stipulae cominuti sunt. Intra istam aream
boni & mali esse possunt. extra eam boni esse non pos. Miunt. Quisquis ab hae unitate vento superbiae tanquam sola palea separatur, areae dominicae propter commixtam paleam quid calumniatur Nos quoque
mus, nec tantum dicimus vertim etiam literarum in
nimentis ecclesiasticis & publicis comprobamus Se cundum Tigilitanum cuius eogregato concilio Caeci ilianum dicunt esse damnatu confessis traditoribu . ne
schisma fieret, pacem dedisse, cum S eidem ipsi a Pes purio l ima tensi crimen traditionis tui si ei obiecto Di
cimus victorem Ritueariensem. Donatum Calainen sem,Donatum Masculi tanum, Marinum ab aquis Tibilitanis. Sylvanum Coriensem fuisse traditores, eo dem, quali traditorum seuerissimos danatores. Hoc probamus & ecclesiasticis & municipalibus S iudicia. tib gestis. Sed nee ideo traditores sum omnes in parte Donati quia in ea isti Gerui: nee ideo est in noces pars Donati ii isti innocentes a traditionis in ictuitate monstrentur. Melius enim audimus sanctam scripturam. Ivel cuiqua calumniamur de peccatis alienis, vel cuiusquam timidem calumniam sorii damus. Anima enim
222쪽
DE v NITATE ECCI ESIAE L aBER UNUS.
quae peccat ipsa morietur. Et, Vnusquis 3 propriu onus portabit: Et, si manducat & bibit indigne,no alteri, sed sibi iudiei uim madueat & bibit: Et sinuntur utraq;erescere usq; ad messem ne cuna ante tempus colliguntur ritania .eradicetur simul S triticum: ct commixti
optimis pascuis haedi aenis pascuntur,donee a pastore qui errare non potest segregentur: & ex omni seneres scium retia complemur unitatis. donec ad iudicium
litoris perducatur: nisi quod isti sua periter a falsaque sententia sibi praeiudicant, qui propter aliena peccata iuste se dicut ab orbis Christiani communione separa tos .Per hae enim absurdam insananis opinionem ii si
faciunt,ut eis quor udam suorum peccata omnibus ima
utentur. od si iustum esse arbitrantur, rei sunt om ines cuiuslibet apud se in uno homine inuenti mam se sti se imi criminis. ii autem hoc sicut iniustium est, iniustum esse cognoscunt rei sunt omnes iniquissimae separationis. iam vero quoniam in hoe sermone de viai co magis baptismo qu stio est ut unde erepta est nostra disputatio concludatur sicut in ieta unitate dominieae reae, nec propter bonos laud indi sunt mali, nee pro- rer malos non defendendi boni. t ut in uno hominem hec propter illud quod in eo integrum est,eius est acci . teda peruersitas,nec propter id quod in eo peruersum est negari debet eius integritas,quia & in tu ori, in i
suitate detinetur veritas resurrellionis mortuorum,&in gentilium iniquitate detinetur veritas uni ita dei qui codidit mundi, , ct in eorum iniquitate qui eum Christo quia non colligunt argiat, detinetur veritas, quia in eius nomine pellunt spiritum immundit, ct in templorum sacrilegorii in iniquitate inueta est veritas, quieolebat ignotum deum. S in daemonum iniquitate inuenta est veritas qua cocssi sunt Christum: se S in licureticorum iniquitate inuenta veritas non neganda est qua detinetur baptismi sacramentum.
Sancti Augustini Episcopi I ibri de
Epistori Liber siue Epistola contra P tiliani Donatistae Epistolam.vgustinus Episcopus, dilectissimis
fratribus ad nostrae dispensationis curam pertinentibus, Salus quae in Christo est&pax unitatis &charitatis eius sit vobiscum,& integer
si 's uetur. Meministis fratres Petiliani Donatistarum C QUMm stantinensis Episcopi, perparuam Epistolae partem in Hea bo manus nostras aliquado venisse, eique particulae quod responderimus scriptisse me ad dilectionem vestram. ita. Sed cum postea tota & plena nobis a fratribus qui ibi p. I. sunt mitteretur placuit ei ab exordio respodere, ta sua praesentes ageremus: memadmodu semper scitis nos cum eis agere voluiisse in t sine studio cotention is, quid vel ab ipsis vel a nobis dicatur, collata disputat ione mmnibus appareret. In multorum enim manibus illam Epistola esse didicimus, qui et i a multa ex illa memori tenent, aliquid veriam aduersus nos eum dixisse a ci
bitrates. Sed nue s legere voluerim quae respodimus. Dprosecto intelliget quid sibi abiiciendii, & quid tenendi, si Nei enim illa nostra sunt,sicut ipsi possiant eon
siderare si velint sire studio partium iudicare. Nam descriptui is sanctis ita sunt omnia prolata probata . ut ea negare no possit, nisi qui illarum seriptura rose inimicum esse profitetur. Sed de illo opere nostro video quid possint dicere illius tam malae causae pertinaciis imi defensores me videlicet absentis Epistolae respodio
se,ubi verba mea ille no audiret, quibus cotinuo respoderet. Defendat ergo verba Epistolae suae,&spotelio stendat responsionibus meis non ea fuisse restitata at sconuicta Aut si hoc no vult fietat .s: ipse huie Epistolae
mei. quod ego illi ipsus cui iam respondi illam quippe
seripsit ad suos, sicut ego hane ad vos Cui si velit etiam ipse respondeat. aestio certe inter nos versatur, C. Lubi si helesia viri, apud nos an apud illos. mae ut illuna est quam maiores nostri catholicam nominat uni, ut ex ipso nomine ostenderent, quia per totum est. Se rcundum totum enim x eAtra Graece dicitur.Hae au-ie Ecclesia corpus Christi est,sicut Apostolus dicit .pro corpore eius, quae est Ecclesia. Vnde viis manifistum est eum qui non est in membris Christi, Christiani salutem habere no posse. Membra vero Christi per unitatis charitatem sibi copulantur, & per eandem capiti
suo cohaer A quod est Cnristus Iesus. Torsi igitur quod an nunciatur de Christo, caput & corpus est. Caput est ipse unigenitus Iesus Christus filius dei vivi, ipse salua. ior corporis qui mortuus est propter delicta nostra. ctrcsurrexit propter iustificatione nostram. Corpus eius
Ecclesia, de qua dicitur,ut exhiberet tibi gloriosam V
clesiam, no habentem maeulam, aut rugam aut aliquid
huiusmodi. lnter nos aute de Donatistas quistio est ubist Ecclesia. cffid ergo facturi sumus 3 in verbis nostris ea quaesti: ri an in verbis capitis sui, domini nostri te Christi puto,in i litus potius verbis eam quaerere de
bemus qui veritas est ct optime nouit corpus suu . No- Irami .
uit enim dominus qui sunt eius. hae snt autem verba nostra, in quibus eam quaeri non oportet, aduertite, ct videte etia ibi quid intersiit inter nostra verba S illom: Et tamen in verbis nostris Ecclesiam quaeri nolumus. Qui uid nobis inuice obiicimus, de traditione codia diuinoris, de thurificatione,de persecutionibus verba nostra sunt. Et in talibus quidem nos hunc tenemus inodu,ut vel utraq: vera esse deputet, siue quae a nobis, Fsue quae ab ipsis dictitur vel utraq; falsa,vel nostra vera ct sui selsa, vel nostra falsa ct sua vera. Et in his omnibus nullum crime esse orbis Christiani, cui nos comunicauim' ostedimus. Si enim vera sunt crimina de quae a nobis in illos & quae ab ipsis in nos dictitur, faciamus quod ait Apostolus Donates vobismetipsis.seut 3: de in Christo donauit vobis: vi maligni homines, nee illi qui forte merui vel sunt apud nos, nec qui vel fuerunt vel sunt apud illos,impediant concordiam nostram Sevin tu pacis uno eorum scelere correcto, ch se inistra
separauertit ab unitate orbis terraru cum tales haberet.
Si autem utraq: salsa sunt,sive quc nos illis, siue quae illi
nobis obiiciunt vel de traditione. vel de persecutione innocentium nulla video litis causam nisi quia est eausa ut illi se eorrigat qui se sne ea usa separauerat. Quods nos vera dicimus,quoniam gesta quae proferimus, det literis Imperatoris ad quem tune S: primo scripserunt ct postmodum appellaueriint,& totius orbis comuni ne firmamus. ae autem illi ditat, ideo falsa esse conuincuntur, quia ipsis temporibus cum eadem quaestio
223쪽
versaretur obtinere causam suam minime potuerunt:
Maior in eis apparet Lacrilegae animositatis furor &ammarum innocentium perieratio, q ii solo schismatis crimine tenerentur. Et illa quidem tribuant. no omn l bus sed quibus voluerim suoru : Schisma tamen crimes est omnium. Porro si erimina traditionis & perseeuti s nis vera volui esse, et obiiciunt, , falsi qua obiiciu-tur a nobis. nee sic purgantur a crimine schismatis: Ad uos da quippe illa pertinere possunt no ad uniuersum orbem Christianum. em si contagione perisse arbitrantur, omitto dicere quam multi hono pacis et lac t i nitaniata in hominum congreMtione toleraverint
illud di,.isti osi dant, quomodo eorum contagione
non perierint, quos sacrilegos incestatores consecratat pudicitiae taminaria inter se latere vel latuisse vel mo.l do nesciunt vel aliquando nescierum. Profecto dicturii sunt, hoeipso seno contaminatos et nescierunt. momi modo erae colaminatus est orbis qui nc scit adhuc ani vera sint ista sua dicuntur putemus nobis modo pro-l bara, modo demonstrata, quid agimus de tot fetibus i Deserui nesci Aes ergo deseruntur innocentes, Et cuml illud sit nullum crimen illorum, hoc esse incipit scele-
ratis imum nostrum trin currere dc bemus.& eos doce.re quod seimus Vt quid hoc Sicut innocentes sunt, itinnocentes sunt etiam dum nesciunt.Non enim mala facta hominum eosnoscendo, sed cognitis non consenti edo, de incognitis aute non temere iudicando inno centiam custodimus. Ae per hoc, ut dixi, innocens est orbis terrarum, qui crimina quae ab istis in quos la diu cuntur et lam ii vera dicuntur,ignorat. Ab his aute in
i noinibus qui seiptas separauer ut . eodem ipso crimines separationis S schismatis innocentiam terdideriit, Si modo nos docent vera se ditare in quoidam, ut ab eis nos separarent in quos no habent vera quae dicut. Hoc enim eis dicit orbis terrarum . iuod quidem sermone breuissimu est, sed robustissimi, veritate. Aphii nemp inter se Episcopi n8igebant. Si finire inter se obor tam dissensionem non poterant, ut liue per concordia compositis siue degradatis qui male cetenderct hi qui
bonam causam liabebat, in communione orbis terraruper unitatis vinculum permanerent, restabat utique ut
Episcopi transmarini, qua pars maxima diffundebatur Ecclesae eat holi eae . de Aphroruin collegatu dii sensio i nibus iudicarent, illis videlicet instantibus qui crimen i malae ordinationis aliis obiiciebant. Hoe is factum n est culpa eorum est i quibus fieri debuit non orbis terirarum, qui non ad se perlata nesciuit. Si autem factuni est, quid peccauerunt ecclesiasti ei iudices, qui crimini etiam ii vera S ad se delata, sibi tamen non probata, i danare nullo modo debebant Nunquid eos mali pol
lucre poterant qui eis manifestari non poterant Si aut tem manifestati sunt eis,&aliqua vel segnitia vel coliti' bentia tales a comunione remouere noluerunt, S pers uerso iudicio pro eis etiam dixerui semetias quid peccauit orbis terram, qui causam illam malos iudices habuisse nesciuit.& eos male iudieat se no credidit, te qui bus iudieare no potuit 3 Sicut enim reorum scelus si tu dices latuit, non eos utique contaminauit, sic S iudicii scelus ii aliquod suit, quia ol bem terrarum latuit, eum
profecto contaminare non potuit. His igitur innocentibus innocenter communicabimus, hodie , nescient tes quae tuc acta sint. Quapropter etiam si vera esse quae
in quosdam dicunt hodie didicerimus, nulla causa est
cur ab innocentibus qui haec nesciunt recedamus, ct
transeamus .d eos, qui Propterea crimine schismatis omnes implicati sunt quia id secerunt quod nos facere Rsuadent, ut non exemplo Apostolorum toleremus ma
los, sed excinplo haereticorii deseramus bonos. Sed si
ei amus orbe terrariim, quod fieri non potcst,hodie ni biseum ad liquidum posse cognoscere vera cise quo is
dam scelera quos isti criminantur, nunquid ex hoc in
nocent ior seri poterit quam erat antequam nosseti si cui enim eos maculare non poterant incogniti mali,
i iam si adhuc in hac vita essent, ita qui iam ex hac vita
emigrarunt,etiam cogniti maculare no possunt. Si ex go talis est causa nostia in verbis nostris de quoru lani criminibus,quae alternis nobis obiicimus. ut tam inui
cta sit . etiam si salia cise quae in quos lani illorum dici mus,& vera esse quae in quosdam nostrum dicunt, ho die cognoscamus, iii id nabent quod rei rodeam 3 siue illa potius vera sint quae nos dicimus,& ialsa qui dicut,
siue utraque si ita sint , siue utraque vera sint, quandoquidem S ipsi vincuntur ibi, qudd solum votis omni bus sibi ut credatur exoptant. Sed ut dicere coeperam non audiamus haec dico haec dicis sed audiamus: Hae dicit dominus. Sunt certe libri dominici, quoruaui horitati viri' consentimus. trique credimus viri
que seruimus ibi quaeramus Ecelesilani, ibi discutiainus Leausam nostram. ilicsorte dicturi sunt, Quid quaeris in libris quos ignibus tradidisti Ad hoe respondeo, Quid times ne tegantur libri, si eos ab ignibus custodi sti, Eos certe ille tradidisse taedatur, qui cis lectis non
consentire conuincitur. Aut sitarie illi libri da deii- .gnant traditorem suum , scut dei ignauit dominus lx dam , legant in eis nominatim Sexpresse vel Caecilianum vel ordinatores eius,eorundem librorum suturo fuisse traditores, ct ii non eos anathemati Iaucro, ipse iram eis iudicer tradidisse. Sed nes nos in eis libris ii uenimus Maiorani ordinatores dei ignatos esse tradi tores qua nuis haec aliunde recitemus. Auferantur ergo illa de medio quae aduersus nos inuicem, no ex dixi in is canonicis libris sed aliunde recitamus. od si nolint v t auferantur, v ideant quia & s utraque vera sunt nul la fuit eausa seea rationis illorum ut eos fugerent quos habebant: & ii x traq; nisi sunt, nulla mit causa separa tionis illorum ut eos fugerent, quos in nullo crimine 'reperiebant. Et si nostra vera, illorum autem Laisa fiunt nulla suis causa separationis illoru , quia rotius iecorrigere, atque in unitate permanere debebat. Et si nostra falsa sunt. S illorum vera sunt, nulla fuit causa separavi ritionis illorum, quia innocentem orbem terrarum cui haee demonstrare vel noluerunt vel non potuerunt,d serere non debebant. aerat soriasse aliquis. & dicat mihi Cur ergo ista vis auferri de ni edia, quJdo comi nio tuastiam si proserantur inuicta est cibia nolo humanis documentis .sed diui nis oraculis sanctam e trasiam demonstrari. Si enim sanctae scripturae in Aphrica sola de lignauerat Ecclesiam, S in paucis Romae Rueis Dius vel Montilibus, ct in domo vel patrimonio unius Hispanae mulieris, quicquid de chartis aliis aliquia
Proieratur, non tenent Ecclesiam nisi Donatistae. Si in paucis Mauris prouinciae Caesarientis eam sancta seriptura determinat ad Rogat istas transeundum est Si in paucis Tripolitanis S Byracenis S pro incialibus. Maximinianistae ad eam perueneri t. Si in solis Orientalibus, inter Arrianos S Macedonia nos . . Eunomianos.ct ii qui illi e alii sunt requirenda est. Quis autem possit
singulas quasi haereses enumerare setium lingularum Si autem Christi Eret a canonicarum scripturarum
diuinis & certi simis testimonii, in ov
224쪽
A designata est, ciuicquid attulerint&undecimque reci tauerint, qui dicunt. Ecce hie Christus . cera i lie: audiainiri potitis. si oves eius sumiis. vocem pastoris nostri dicetis Nolite credere. Illi quippe singulae in mul- . iis gentibus, ubi ista est. non inueniuntur: haec autem. ux ubique est . etiam ubi illae sint inuenitur: Ergo in Vilis a m setis iuris sanctis ea noni eis eam requiramus. Totus sic Mi Christus rapui ct corpus est. Caput unigenitus dei filius . ct corpus eius Eceles a. sponsus & sponsa, duo in carne una. Quieunque de ipso capite ab lcripturis sanctis dii sentiunt, etiam si in omnibus locis inueniantur in quibus Leelesa de gnata est, non sunt in Ecclesia. Et rursus quicunq; de ipso capite scripturis sancti ci sentiunt.& unitati Ecclesiae non comunicant. non sunt in Ecclesia, quia de Christi eorpore, quod est Ecclesia, ab tesus Christi testificatione disientiunt .verbi gratia. Qui non eredunt Christum in carne venisse de virgine Maria ex semine David, quod apertissime scriptura dei loquitur. aut no in corpore itis resurrexisse in quo crucifixus & sepultus est, etiam si per omnes terras inueniantur per quas est Eccleta. non viique sunt in E ' clesa. quia ipsum caput E sae non tenent. quod est Christus Iesus. Nee in aliqua diuinarum scripturarum obseuritate falluntur, sed notissimis de apertis imis ea
rum testimoniis contradicunt . item quicunque cre-
dunt quidem quod Christus Iesus. ita ut dictum est .in
carne venerit. Sin eadem carne in Qua natus A pa
sus est resurrexerit Sipse sit filius dei cleus apud deum& cum patre unum, & incommutabile verbum patri , per quod facta sunt omnia . sed tamen ab eius corpore. quod est Eceles a.ita dissentiunt. ut eorum communi non si cum toto quacunque dii meitur. sed in aliqua parte separata inueniatur. manifestum est eos non ei se in catholica Ecclesia. Quapropter quia cum Donatis iis quaestio nobis est non de eapite sed de corpore. id est.non de ipta Saluatore lesu Christo, sed de eius Ecclesia, ipsum caput de quo consentimus, ostendat nobis eorrus suum, de quo dii semitru . ut per eius ver baiam dissentire des nainus . illecti autem unigenitus si ius ae verbum dei. ct ideo nee Prophetae sancti vera loqui potuissent .nis ab ipsa veritate. quod est verbum dei, manifestaretur eis quod dicerent. & iuberetur ut C dicerent. Proinde prioribus temporibus per Prophetas sonuit verbum dei. Deinde per seipsum. cum vetabum earo faciunt est.& habitauit in nobis Deinde per Apostolos quos misit ad se praedirandum, ut esseis lus usque ad fines terreae. in his igitur omnibus quaerenda est Ecclesia. Sed quoniam multa in alios, vel ob aliud dicta in quos volunt, & ad quos volunt maledici plerun* conuertunt, multa etiam propter exercendis rationales metes figurate atque obscure posita per aenigmatis imagines vel ambiguitatis ancipitem scimtam fallaci aliquando interpretationi consonare S c, uenire creduntur, hoc etiam praedico atque propono
ut quae 3 aperta & mani testa diligamus: ix si in sinctis scripturis non inuenirentur, nullo modo esset uni de aperiremur clausa, ct illustrarentur obscura. veras bi enim gratia, videte quam facile sit vel nobis in eos dieere. vel illis in nos quod ait dominus Pharisaeis, Similes estis monumentis dealbatis qlix isoris apparent hominibus speciosa, intus vero plena sum ossibu mor- tuorum Se omni spurcitia: se & vos a foris quidem ap-l paretis hominibus iusti, intus autem pleni esti, hypo-
erili ct iniquitate. Hae siue in illos a nobis. liue ab eis in nos licatur, ius prius probetur manifestissimis do-
VNUS. HIcium emis qui sint . qui cum sint iniusti, iustos si ipsos Dconfingant, conuiciante manis leuitate quini coniuncente veritate dici quis mediocriter sanus ignoret
lit cr quippe illa dominus in Pharistos dicebat ta sitam
dominus, id est, cognitor eo is & humanorum om- Dit Cis. nium seeretorum S testis ae iudex: Nos autem prius debemus inuenire & ostin sere quid arguamu . ne ipsi potius grauistino crimine insanae temeritatis argua mur. Sane si ante docuerint nos tales esse, nequaquam recusare debemus talibi is sanctarum scripturarum verbis nos reprehendi at ille contundi. Ita ii nos eos tales
esse docuerimus. erit ii militer in potestate nostra, qui- bus dominicia increpationibus iam demonstratos co- luictbsque seriamus. Si e & illa interim seponenda sunt, quae obscure sunt post a. ae figurarum velaminibus in uoluta, Sse natam nos & secundum illos possunt interpretari. Est quidem acutorum hominum diiudicare atque discernere, quis ea probabilius interpret tur, seu nolumus in has ingeniorum contentiones in ea causa quam populus tenet . nostram disputationem scommittere.Nulli nostrum dubium est per aream Noe lsalua rerum gestarum fide, ut deletis peccatoribus do- Emiis iussi a diluuio liberaretur. etiam Ecclesiam fuisses guratam. et sorte humani ingenii coniectura videretur . nisi hoc Petriis Apostolus in epistola sua diceret . Sed quod ille ibi non dixit, si qui nostium dicat,propterea cuncta animalium genera ibi fuisse, quia in omnibus gentibus sutura praenunciabatur Ecclesia fori asse Donatistis aliud videatur, ae aliter hoc inter pretari velint. Similiter S ipsi aliquid obseure ae an bigue positum ii pro sua sententia interpret ur, si nobis pateat aliud inde dicere quod pro nobis sonat quis erit finis Nam quidam eoru Episcopus eum hie apud Hipponem . sicut audiuimus. sermonem in populo faceret , dixit eandem arcam Noe ideo bituminatam intrinsecus, ne aquam emitteret suam: ideo etiam e trinsecus, ne admitteret alienam. Ad hoc utique valere voluit hanc interpretationem, ne baptismus vel extra Ecclesiam posse exire credatur. vel qui extra datus fiterit acceptetur. Visus est aliquid dieere,ct acclamatu sest ab eis qui libenter audicbam, nee diligenter de his
quae audierant cogitabant,ut quod erat facile aduerterent fieri non poste ut extrinsectis ad mutat aqua compago lignorum, si non emittit intrinsecus: Si autem ab ea parte quae inius est. emittit, consequens esse ut ab Fea etiam quae est foris admittat. Sed citi hoe de com- scio ligno verum esset quod ille dixit, quis me pro-ibet et de area ex utraque parte bituminata, ii possem aliquid aliud dieere, ut incertum esset, quid horum, vel quid fortasse aliud tertium res illa lignis caret Neque enim absurde dicitur, aut no etiam multo probabilius, per bitumen, quia violentum gluten re res feruentissima est, significatam esse charitalem: vnde enim dicitur in Psalmo, Agglutinata est anima mea post te, nisi flagrantissima charitate ae quoniam praeceptum est ut fit nobis inuicem ct in omnes. ideo S inturum S soris area bituminata. Aut certe cluia scriptum est. Charitas omnia tolerat, vis ipsa toleran- i. r. i. si a tenax unitatis ter bitumen tignificata est, quo ideo intus & foris arca illita est, quia metus ae ibi is mali tolerandi sunt, ne pacis compago soluatur. In hae ergo disputatione nostra parcamus talibus interpretationibus, ct aperium aliquid quo manifestetur Ecclesia requiramus. Nempe scriptum est in libro ludicum, Et biluum. Cdixit Gedeo ad dominum, Q niam tu salvum facies
225쪽
G in inania mea, quemadmodum locutus es. Ecce ego pono vellus lanae in area. & ii factus fueratrox in vellere . in omnem vero terram siccitas , sciam quoniam saluum faeis in manu mea lsrael sicut locutus es. Et factum est sic. Et diluculo vigilauit Gedeon in crastinum, S ex prcssit vellus et Et decurrit ros de vellere plena 'luis aquae. Et dixit Gedeon ad dominum Nouirascatur taror tuus in me domine, & loquar adhue semel. & tentabo adhue semel in vellere. Fiat siccitas in vellere tantum in omnem autem terram fiat ros.
Ei feeit deus sie in nocte illa, ct facta est siccitas in velit re tantum, super omnem autem terram ros. Non vici deo quid hie aliud figuratum & praenunciatum iit , nil si ut aream intelligamus orbem terrarum , locum autem velleris populum Israel. Nouimus enim illi quom dum gentem diuini sacramenti gratia tanquam ccxl sti rore pertusam, cuius muneris per omnes in circuitu gentes,quia eo carebant, tanquam siccitas erat. Erat autem apud illum populum hoc munus in vellere, id lest, in velamine & quasi in nube secreti, quia nondum
fuerat reuelatum: Nunc autem videmus orbem terrarum iam reuelato rore saginari per Euangelium domi.H ni nostri lcsu Christi, quod tunc in illo tegmine in ei s rabatur: Illam vero getem amisso sacerdotio quod habebat . quia in scripturis non intelligit Christum, tamquam in sicco vellere remansisse. Nec tamen in talibus rerum figuris quanuis non videam quid hie aliud po i sit intelligi , nolo quaeramus Ecclesiam . Prorsus quaei alicuius vel talis interpretationis indigent, interim ses ponamus,non quia falsa lint quae hoe modo de talibus tanquam inuolucris interpretando soluuntur. sed quia
vel interpretem quaerunt, nolo in eis nostra ingenia comparentur, sed aperta veritas clamet & luceat, in obturatas aures irrumpat, dissimulantium oculos se Hat. Nemo in eis latebris quaerat falsae suae sentetiae locum , omnem conatum contradicendi consuli dat.
r. IV I. mnem frontem impudentis elidat. o Dona: iste Genesim legite, Per memetipsum iuraui dicit domi nux propter quod fecisti verbum hoe, ct non peperci sti filio tuo amantissimo propter me, nisi benedicen, benedicam te, & implendo implebo semen tuum tan- quam stellas coeli, & tanquam arenam quae secus orami maris est, ct haereditate possidebit semen tuum ciuita i l tes aduersariorum tuorum, & benedicentur insemi. i ne tuo omnes sentes terrae,quia obaudisti voce meam Quid ad haec dieitis An Iudaeorum nobiscum peruerastate eontenditis ut dicatis in solo populo nato ex ea ene Abrahae intelligendum semen Abrahae Sed Iudaei Paulum Apostolum non legunt in synagogis suis, qua vos legitis in conuenticulis vestris. id ergo dicat Apostolus, audiamus. Quaerimus enim iam quemadmodum intelligendum sit semen Abrahae. Fratres, in iust, secundum hominem dico, tamen hominis con-rmatum testamentum nemo irritum facit, aut superordinat. Abrahae dictae sunt promissiones & semini eius. Non dieit. ct seminibus, quasi in multis, sed tanquam in uno & semini tuo, quod est Christus. Ecce in
quo semine benedicentur omnes gentes. Ecce testamentum dei,aperite aures: Hominis inquit,confirmatu testamentum nemo irritum ficit, aut super ordinat.
Quare vos irritum facitis testamentum dei, dieendo nec in omnibus gentibus esse copleiunt. S periisse iam de gentibus in quibus erat semen Abrahae are super ordinatis dicedo, in nullis leuis haeredem perma- Christim, nisi ubi cohaeredem habere
Donattini Non inuidemus alicui: Legite nobis hoc de Nprophetis, de Psalmis, de ipso Euangelio . de Apostolicis literis: Legite de credimus scut nos vobis llegimus S: de Genes, de Apostolo. Quia in semine Centat. Abrahae quod est Christus benedictitur omnes gentes. Audite bia idem testamentum ad Isaae etiam filium i Abrahae Facta est autem fames super terram praeterni mem quae ante facta est in tempore Abrahae. Abiit au- - ie Isaae ad Abimelech regem Palaestinorum in Gerara Sapparuit ei dominus de dixit, Noli descendere ini Aegyptum, habita autem in terra quam tibi dixero, Si thabita in terra hac,& ero teram.& benedicam te: Tibi' il enim&semini tuo dabo onmem terram hanc: Etst tuam iusiurandum tecum quod iuraui Abraham patri tuo. & ampliabo semen tuum tanquam stellas coeli: d 's dabo tibi & semini tuo omnem terram hanc, ct bene- dicentur in semine tuo omnes gentes terrae, pro hisi qua obaudiuit Abraham pater tuus vocem meam , d seruauitraecepta mea . de iustitias meas, ct legitimal mea Ressendete ad ista. Semen quippe Abraham. hoe lj idem semen est & lsau. qaed est Christus. Quomodo
l enim venerit Christus ex ibis luda in carne per vi iginem, quis quoquo modo Christianus ignorat Au-Ldite hoe idem testamenium adlaeob. Exiit Iacob apu-c me. leo iurationis et profectus est in Charan. & deueuit in loeum di dormiuit in loco illo. quoniam solis occasus lerat, Et sumpst lapidem ex lapidibus loci. S posuit ad caput suum, & dormiuit in loco illo.& visum vidit : Ecerae sola stabilita super terram, cuius caput pertinge bat ad cossum, Sangeli dei ascedebant, de beendebat per illain, Sc dominus incumbebat super illam.& dixit Ego sum dominus deus Abraha patris tui,& deus Isaac: Noli timere terram in qua domus super eam tibi da
bo dc semini tuo: Et erit semen tuum ii eut arena terrae, S multiplicabitur supra mare. S in Aphri eum S in A quilonem S ad Orientem: Et benedic tur in te omne i tribus terrae, S in semine tuo: Et ecce ego sum iecuna custodiens te in omni via quacunque ibi . ct redii eam te in terram hane, quia non te derelinquam do nec faciam omnia quae tecum locutus sum. Ecce cui promissioni resistitis, ecce quam firmum testamen tuin ira itum facitis. Dicit deus, Non te dere inquam do nec faciam omnia quae tecum locutus sum: at vos contradicitis dicentes ut vobis totius et edamus quicquid criminis obiicitis ignoto & ignaro orbi terrarum:dc- Mautem dicenti,non relinquam donec faciam, non credamus. Legite nobis de scripturis canonicis eos tradidisse diuinos eo litas quos nominatim accusatis. Le- gite tam aperta quam sunt ista quae vobis de Genesi legimus. Non a vobis quaerimus quid lapis ille significet, quem lacob sibi ad caput posuit cum doriniret. quid scala stabilii a super terram cuius eaput pertingebat ad coelum, quid angeli dei descendentes &ascendentes per illam: Requiram ista prudentiores ais doctiores,d: in populo pacato eloquamur, ubi no obstr pat improba contradictio, de obscuritate sacramenti Saeniemate lectionis armans impudentiam suam. Non desunt corda fidelium quae contem orat dominus ex Euangelio ubi ait cum vidisset IsraElitam in quo do Ista, . t. lus non erat. quia lacob qui has vidit scalas, ipse dictus Gene si . est Israel. Non desunt er o quos inde commemoret dominus, ibi ouippe ait, videbitis coelum merium. Sangelos dei alcendentes re descendentes super filium hominis: id est super semen Abraham, in quo benedicentur omnes eries. Sed hoc no in leo recusantibus Ecco
226쪽
A Ecce .iuod audite, Erit semen tuum sicut arena terra, ct multiplicabitur supra mare. ct in Aphriculis, S in Aquilonena, ct in OrientenREt benedicetur in te omnes tribus terrae ct in semine tuo. Date milii hane Ee etesiam sapita vos est, ostendit evo communicareo mnibus gentibus, quas iam videmus in hoc semine benedici . Date hanc, aut furore depol to accipite , non a me sed ab illo ipso in quo benedicuntur omnes rentes. Hae de primo libro legis commemorasse sunt cerit: plura innotescent sine impia contentione, , cumratri pia dilectione legentibus. Qisid in Prophetis,
DC c vir. ouam multa A quam manifesta sunt testimonia Ecclenae per omnes gentes toto orbe terrarum dissuta. unde pauca commemorabo, plura relinquens ocio diligentiae eum dei timore legentibus. Accipiamus piros suae sancti diuina responsa, & eius ora tanquam dei m racula sciscitemur. dileam humanarum cientionum animosa Sperniciosa certamina, inclinemus aurem
verbo dei. Dicat Esaias ubi Ecclesiam sanctam deo reuelante praeuiderit, ut in verbis fututa dicentis iam nune praesentia videamus. Repleta est, inquit. uniuersa terra ut cognoscat dominum, ut aqua multa operiatd mare. Et erit in illa die radix Iesse, & qui exursei prin-eirium habere in nationes,in eum gentes sperabiit. Radicem tesse Christum esse ex semine David serandum carnem natum, nullus quoquo modo Christianus rem n is norat: Et si contentiosus est, cum Apostolo conten O is . clat, qui hoc testimonio in literis suis vi itur. Item di-ED . r. cit, Germinabit Starescet Israel, ct replebitur orbis terrarum fructu eius. Israel nempe suit filius tuae, nepos Abraham, cui promissum est quδd in semine eius
cme benedicerentur omnes gentes: quod semen Christum interpretatur Apostolus. Venit autem Christus exsemine Abraham per linae S per lsrael , S deinceps, tacui generationes adortum Christi pertinentes Euan amici. gelvia contexit. Qui ergo vult contra dis putare, contradicat Eubelio, neget ex semine Israel venita Chri-εμ r. mam, ut possit negare quod Esaias dicit, Germinabit&florescet lsrael, ct replebitur orbis terrarum fructu eius. item dicit , Ego deus primus: & in his quae adii
nient ego sum .via erat gentes, ct timuerunt fines terrae .Hoc est quod alibi dieit scriptura, Primus S noui simus, ut sit actae, quae sunt literae ins gno Christi m mnibus notae.Pro eo enim quod ibi est nouissimus. hie C positum est:& in his quae aduenient ego sum. Huic ergo manifestationi coiradicunt qui nolui credere, imo
qui nolunt iam vidc e compleri quod sequitur. Viderunt gentes, ct timuerunt nnes terrae. item paulo post,
lacob puer meus, suseipiam illum: ista et electus, suscepit eum anima mea Dedi spiritum meum in illum, iudicium gentibus pro fieret: non clamabit neque cetrabit, neque audietur foris vox eius. Arundinem quassatam non confringet.& linum tumigans no extinguet,
sed cum veritate proferet iudieiuna. R efulgebit & non confundetur donec ponat in terra iudicium, Et in no mine eius glaes sperabunt. Hoc testimonium de Chii a M. M. sto intelligedum, & in Evangelio politum est. Qui audet contradicat, qui autem non audet, speret in eum cum gentibus, & ab unitate sentium in eum speran
tium non recedat: aut si recesserat, redeat ne pereat.
r . '. lieni dicit Esaias, Et nune se dicit dominus, ini finxit me in utero struum sibi, ut congregem laeob S I ra H ad eum appropinquabo illum, ct honorabor coradomino, & aeus meus erit mihi virtus, ct dixit mihi, tam tibi erit hoc, vocari te puerum meum. vi constituas tribus Iacob, ct prolem Israel conuertas Et Dposui te in testamentum generis in lueein gentium. visis salus usque ad fines rei ra. Et paulo ost, Sic dicit, inquit, dominus Israes, Tempore apiis imo exaudiui ie , in die salutis adiuuite. Certe ista erba Gim commemorasset Apostolus Paulus, non nisi in Christia uis ostendit impleri. Connexuit enim dicem, Ecce nune tempus acceptabile. ecce nunc dies salutis. Audiamus ergo quid Esaias adiungat. Et dedi te, inquit, in testamentum gentium, ut ineolas terram, S postideas haereditatem deserti. Et interpositis deinde connectit tadieit Ecce isti a longinquo venient: hi autem ab Aquilone & mari, alij autem ex terra Persarum. Exulia coelum, S in latitia esto terra, emittant montes iucundi M.tatem, quoniam misertus est deus populi sui, & humi les populi sui allocutus est. Dixit autem Sion, Derelia quit me dominus S deus oblitus est mei. Nunquid ea-piet obliuio mulierem filii sui, vel potest fieri ut non misereatur fretus uteri fuit Nunquid ecce Sit illam obliuio habebit: me tamen tui nullo modo obliuio e piet, dieit dominus. Eeee super manus meas deseripsi
tuos muros, in conspectu etiam meo es in perpetuum,
S in breui aedificaberis ab his a quibus euersa es. Cum si
igitur per Apostoli eam vocem non linamur hoc depopulo ludaeorum , sed de Christianorum intelligere, quid intellecturi sumus in eo quod hoc loco ait Esaias, Et breui aedificaberis ab his a quibus euersa es. niti reges terrae qui primo persequebstur eccletiam . pest adiuturos eam tanto ante pra dictum Sed quia multi e rum in suis iniquitatibus morituri erant, adiungit&dieit, Et qui desolaver ut te,discedent a te. Deinde quia omnes gentes adiungerentur Ecclesiae, sequitur & dicit : Circumspice ubique oculis tuis & vide uniuerso . vivo ego dicit dominus, omnes hos indues te, & di
pones eos ut ornamentum nouae nuptae, quoniam quae
deserta metunt in te, S: corrupta &delapsa, nunc in maxima arctura erunt per eos qui commoramur . ita elonseat ecfiiciamur qui te transuorabunt. Dicent enim in aures tuas filii tui quos amiseras, Angustian bis est in isto loco, facito itaque nobis etiam nunc imeum in quo eo minoremur Tu vero dices in corde tuo:
Qisis generauit mihi istos, eum sciam esse me line filiis S vidua mis ergo istos educauit mihi E Fgo enim derelicta sui sola hi autem mihi v bi eram Sie eicit dominus . Ecce tollam in nationes manus mea , ct in im Psulas signum meum. & adducam filios tuos in sinu. filias etiam tuas super humeros portabunt, ct erunt reges educatores vestri, quae autem principales sunt nutrices vestrae , super terram declinantes faelem deprecabuntur te, Suestigia pedum tuorum elingent, ct scies quoniam ego dominus, nec erubesces. Et paulopost adiungit & dicit, Audite me , audite populus
meus, reges quoque intendite mihi, quoniam lex a me prodiet, ct iudicium meum in lucem gentibus. Appropinquat mature iustitia mea , ct salutare vaeum proficiscetur . & in brachio meo gentes saluantur. De hoe autem brachio scripturas Apostolicas consulamus. Mando enim Apostolus Paulus de ludaeorum infidelitate eiusdem Prophetae testimonium posui sit, 'uddeis Christus non fuisset reuelatus, hoc posuit. Quis credidit auditui nostro. & brachium domi- FDies, ni cui reuelauim est Delii de in consequc mibus adiungit Esaias ct dicit, Erumpat laetitia simul deserta Hie- I .s x.
rusalem , quoniam miserius est eius, de eruit Hierusalem:&patefaciet dominus brachium suum sanctum in
227쪽
conspectu uniuersarium gentium , ct videbunt ouanes nationes usque ad ultima terrae salutem quae a deo est. Quis tam surdus quis tam demens quis tam mente caecus .ut his tam euidentibus testimoniis obloquatur
nis qui nescit quid loquatur Sed ad manifestiora veniamus. Certe sanctit, imas nuptias in scripturis no- uimus spontain & sponsam, Christum& Eeelesiam. Virianque descripsit Esaias ne forte in eorum aliquot erremus, quod cui acciderit, utrunque amittit. Quix de hoe coniugio in sacramento dictum est, sicut testatur Apostolus Ei ut duo in carne una. Sicut ergo erior
ipse deseribitur post multa quae de illo ita dicit Elatas,
ut S ipsi obmutescant Iudaei ne longum iit omnia me morare, hoc paululum aduertite , Et peccata inquit. eorum ipse portabit, ideo hareditate posit debit muia . tos, ct ritum partietur spolia, propter quos tradita est in mortem anima eius, ct inter iniquos deputatus est, ct ipse peecata multorum sustinuit, ct propter ini quitates nostras traditus est. Haec de domino nostro Iesu Christo tanto ante praedicta & prophetata fate inur. Hic ergo sponsus ut quid traditus est ad moratem ut quid inter iniquos deputatus est tanta humili
H late relatu dinis suae Quid egit, quid aequis nil Qui si ita surdus est ut lixe non audiate misita obtusus ut non intelligat mis ita caecus ut non videat 3 ideo, in- quit, pse haereditate possidebit multos & fortium par tietur spolia, propter quos tradita est in mortem ani. ma eius . & inter iniquos deputatus est. Quid est haere tiei quod de paucitate gloriamini, si propterea domi nus noster Iesus Christus traditus est ad mortem ut reditate multos possideret E Et qui sint hi multi, vel
quam late occupent terram, quae sequuntur audiamus
Praenunciato sponso & expresso, procedat & sponsa. In verbis Esaiae legamus eam, in veritate paginarum
sanctarum, S agnoscamus in orbe terrarum. Hoc testimonium de sancta Eeelelia praedictum etiam Paulus Apostolus posuit. Non est quo fugiat contentios tergi tersatio haereticorum, Laetare, inquit, sterilis quae non paris, erumpe de exclama, quoniam multi filii de sertae magis quam eius quae habet virum. Vbi est, inquam, quod de paucitate gloriamini Nonne isti sunt inulti de quibus pauloante dictum est. Ideo ipse haere ditate potat debit multos Nam quae est haerealtas eius. niti Ecclesia eius Multi, inquit, filii desertae magis i quam eius quae habet virum. Synagogam scilicet lucaeorum volens intelligi virum habentem, quonianil acceperat legem. Hinc iam potest diiudicari quod di
. cimus. Comparent isti multitudinem suam in Aphri ea constitutam, cum multitudine Iudaeorum per om-
nes terras quacunq; dispersi sunt, ct videant quam sines in illorum comtaratione paucissimi. cdomodo ergos de se dictum ais innabunt. Multi filii cesertae magi
quam eius quae hal virum Rursus comparent mul titudinem Christianoru per omnes gentes quibus non communicant, & videant quam pauci sint in compat ratione omnes Iudci,de tandem aliquando intelligant
in Ecclesia catholica toto orbe diduci illa prophetiam esse eompletam, Multi filii desertae magis quam eius quae habet virum. Sed eui habenti virum hae deserta praelata fuerit in multitudine filiorum . sit obscurum,. sit in aenigmate : hanc tamen esse Ecclesiam Christi, de qua dictum est, Multi filii desertae, quisquis contradicit, non mihi , sed Apostolo contradicit . unde autem multos filios esset habitura consequenter adiungit & ait, Dixit enim dominus, Dilata locum tabern
culi tui de aularum tuarum,fige, noli parcere, logos fae Rfuniculos tuos, & clauos tuos confirma. Adhue in dextram ct sinistram extende, ct semen tuum gentes pocs debit, ct ciuitates desertas inhabitabis. Ne timeas, suoniam praeualebis, neque verearis quia detestabi- .lis iueris. Confusionem aeternam obliuiscδris, igni miniae viduitatis tuae non eris memor . quoniam ego
dominus qui facio te. dominus nomen illi, S qui liberauit te dominu lsrael uniuersae terrae vocabitur. Ecce
quousque iusti est extidere funiculos. donec deus eius Israil uniuersae terrae vocetur. De illa quippe & ei dieitur alio loco pereundem Prophetam, Propter Sion et e. i. non tacebo,& propter Hierusalem non quiescam, do nee prodeat sicut lux iustitia mea, saluatio autem mea sicut ocula ardebit, ct videbunt omnes g&es iustitiam
tuam, S reges honorem tuum, vocabit te nomine tuo novo quod dominus vocavit illud, de eris corona
pulehritudinis in conspectu domini S diadema regni
in manu dei tui:& iam non voeaberis derelicta, ct te ira tua non vocabitur deserta. Tu enim vocaberis v luntas mea, de terra tua orbis terrarum. id dici adhuc manifestius exigendum est Ecce ex uno Prophtata quam multa, quam clara: Se tamen resstitur de con- I. tradicitur,non cuiquam homini sed spiritui dei ct euidentissimae veritati. Et tamen ab eis qui nomine Christiano gloriari volunt, gloriae Christi ipsus inuidetur, lne ista quae tanto anteue illo praeminciata sunt, eredantur impleri, cum iam non praenunciantur, sed ostenduntur, videntur, tenentur. Iam vero si de omni-ibus Prophetis Ecclesae signatae, quam sicut legimus,
i cernimus . testimonia colligere in hane epistolam veli met vereor ne ipse videar iudicare pauca esse quae tam multa sunt, ut ex isto solo Esaia si omnia congregare vellem, modum debiti sermonis excederem. lam ergo pauea de Psalmis audiamus, tanto ant3. rsa cantata, ct nunc iam compleri cum magno gaudio vi H.
deamus. Et prius illud ipsum quod Petilianus in epistola sua quo ore posuerit nescio,audiam ct iudicent,D ipse cmin' dixit ad me, filius meus es tu, ego hodie genui te: lPostula a me.& dabo tibi gentes haereditatem tuam. Spossessionem tuam fines terrae. Quis enim Christia
nus unquam dubitauit hoc de Christo esse praedictuin.
aut hane haereditatem aliud quam Ecclesiam esse intellexit Et quia bonos & malos intra eadem retia sacra mentoru erat habitura, Reges eos, iu uit, in virga m. Mrea,tanqua vas figuli conteres eos. Eadem quippe firma & inilexibili iustitia boni reguntur, mali conteruntur
mis tam deuius de absurdus est a diuinis eloquiis, qui
non ipsum Euangelium recognoscat cum cantatur ille Psalmus ubi scriptum est,Foderunt manus meas,& - M. des meos, dinumerauerunt omnia ossa mea, ipsi vero considerauerunt de conspexerui me diuiserum sibi ve stimenta mea, Ssuper vestimentum meum miserunti sortem ando etiam cum hoc factum Euangelista Mat.1 r. narraret, huius testimonii memor luit. id autem I. xi huius crucis precio, quid tantae celsitudinis tanta humilitate, quid illo innocenti seimo de diuino sanguine comparatum est, nisi quod illic in cosequentibus diei
tur, Commemorabutur de conuertentur ad domin uni uniuersi fines terrae,Et adorabunt in respectu eius viii,
uersae patriae gentium , Oniam domini est regnum, de ipse dominabitur gentium t Nonne Apostolus dei
praedieatoribus noui testamenti dictum exposuit quod ' . to scriptum est. In omnem terram exivit sonus rerum, deii.& in fines orbis terrae verba eonumDe quo alio nili de
228쪽
A Christo intelliginie, Deus deorum dominus locutus
est,&vocavit imam, A statis ortu usque ad occasum: ex Sion species decoris eiusE Cuius, nili Christi vox est, UT Dormivi conturbatus Et unde conturbatus, sequitur de dicit, Filii hominum dentes eorum arma S lagittae,&lingua eorum machaera acuta. Quorum nisi eo It 13. rvin qui clamauerunt, Crucifige, crucifige Vt quid hoc totum cui bono, cui lucro Audi quid sequatur, P U Exaltare super coelos deus, ct super omnem terram gloria tua. Ecce habes Christum in passione dormisse, di reser rectione super coctos ascendisse. Et unde gloria eius super omnem terram, nisi quia Ecclesia eius per omnem terram in his duabus bententiis breuiseimis, vos haeretici totum quod inter nos auetur interrogo. Exaltare, inquit, super culos deus, & super omnem te ram cloria tua. Cur dominum Chii mim exaltatum super coelos praedicatis, de eius gloriae se per omnem te ram non communicatis 3 Psalmus septuagesimus pri
mus in Salomonem titulatur, Sed quia ita dicta sunt quae in illum regem temporalem, re postea grauiter
Peccantem conuenire non possunt, etiam contra ip-tias Iudaeos de Christo ei Ie praedicta inuictissime de B findunt. Nullus autem hoc Christianus negat. Talia enim dicta sunt, de quibus dubitari non posit quod ad Christum pertineant. Ibi enim dicuntur haec, ubi agnoscatur Ecclesia toto orbe diffusa, omnibus etiam Letu regibus Christo subiugatis. Et dominabitur, inquit, amari usque ad mare. dca flumine usque ad terminos orbis terrae. A flumine utique ubi eum spiritus sanctus in columbae specie.& vox de coelo manifestavit. D inde sequitur, Coram illo decident Aethiopes . & inimici eius terram lingent, Reges Tharsis S insulae m l nera offerent, reges Arabum & Saba dona adducent, Et adorabunt eum omnes reges terrae, omnes gentest seruient ei. Et paulopost, Et benedicentur in eo on nes tribus terrae, omnes gentes magnificabunt eum, Benedictus dominus deus Israel, qui fecit mirabilia si l lus. Et benedictum nomen gloriae eius in aeternum dat in seratum se euli. Et replebitur gloria eius omnis te ra,fiat fiat ite nunc Donatistae Sc clamate, non fiat, noni fiat. vicit vos verbum dei dicens, fiat fiat. Eccem
nifesta est in Psalmis Ecclesia toto orbe diffusa, super
C quam requiescit gloria regis eius. Vnde & ipsa regi na est sponsa eius, de qua ei dicitur in quadragesimo Psit. q. quarto Psalmo, Astitit regina a dextris tuis .in vestitu aurato circumamicta varietate. Et ad eam ipsam e hortandam continuo diuinus sermo dirigitur, Audi filia ct vide, & inclina autem tuam, & obliuiscere populum tuum & domum patris tui, quoniam concupiauit rex speciem tuam, quia ipse est deus tuus. Attendite viae coeperit alloqui sponsam Christi diuina pro- .phetia, Aucti,inquit filia&vide. vos autem nec audire vultis haec praedim, nec videre completa, ct tamen& audistis & vidistis inuiti. Audite ergo quid paulos ostes dicitur. Audite hoc ex pagina diuina quomodo praenuncietur, & videte in omni terra quomodo comper
itur. Pro patribus tuis, inquit, nati sunt tibi filii constiatura eos principes stuper omnem terram. Quam miliata praeteream de hac re testimonia scripturarum in runt qui legunt, & ego noui, sed onerare epistolam no-
euania lo,cui responderi flagito. Quid ad hae dicturi sunt Hera. qua commemoraui ex irae ct Prophetis S psalmis decisti m Christi ec lesia, quae toto orbe diffunditur, cui malunt repugnare peruris, quam communicare correcti id inquam dicturi sum, utrum haec falsa esse, an obscura
Sed falsa es, non audent dicere. Praemuntur enim mo- Die tantae aut horitatis. Haec ergo cum vera esse fateantur impleri non posse comendunt, quasi aliud in prophetiam crimine falsitatis arguere, quam dicere qum . . praenunciauit non posse compleri. Hoc est enim dicere,non esse pro ei iam, sed potius pseudoprophetiam Et cum iumeras ab eis. cur haec ii pleri non possint Respondent,quia homines nolunt. Cum arbitrio qui re, inquiunt, libero homo erratus est, ct si vult creat in Christum: ii non vult, non credit. Si vult perseuera in eo quod credit: si non vult, non perieuerat:&ideo cum coepissiet per orbem terrariam crescere Ecclesia, n Iuerunt homines perseuerare . ct deficit ex omnibus gentibus Christiana religio excepta part)Donaii. auvero nescierit spiritus dei futuras hominum volunta tes. Quis hoc insanisiimus dixerit Cur ergo non hoc potius pranunciauit, quod de voluntatibus hominum sciebat futurum 3 Hoe enim modo quo isti putant haec esse praedicta quisquis voliterit potest esse Propheta, vecum ea quae praeci ixerit impleta non fuerint, respon deat Homines noluerunt, Libero enim arbitrio Chii stiani sint. Hoe modo poterat aliquis prophetare Chri stum non in cruce passuriim, sed gladio moriturum: vicum aliter factum esset,responderet, d ego feci Ho Emines in libero arbitrio constituti noluerunt ei face
re quod ego praedixeram, & hoc fecerunt quod ipsi v
luerunt. lam cui non occurrat, quam multa isto modo
poteram prophetari vel etiam possunt i quibuslibet hominibus 3 Quis enim dubitauerit, quod Iudas Christon si voluisset, non utique tradidisset:& Petrux si volui set, ter dominum non negasset Sed ideo fuit de istis
certa praedictio quia S deus etiam futuras praeuidet vo luntates. veruntamen quanquam haec S tardiscordibus pateant audiamus hinc & ipsius verbi vocem ore propriae carnis expressam. Celete cum post resurrectio nem praeberet se etiam contrectandum atque palpan- c. . dum manibus dubitantium discipuloruin, ct cum a cepisset coram illis S manducasset quod ei porrexeranti dixit eis, isti sunt sermones quos locutus hum ad vos, cum adhuc essem vobiscum, quia oportebat adimpleri omnia scripta in lege Moysi. Et prophetia ae Psalmis de me. De quo aurem. nisi de illo scripta sunt, quae nos quoque commemorauimus ex lege ct Prophetis de Psalmis, licui per singula demonstraui Cum ergo ipse sdicat qui veritas est, Oportebat adimpleri omnia: quo- Iram i . modo isti negant, ni u quia veritatis inimici sunt Si Die. M. autem obscura esse adhue dicunt, de hine ipsum caput audiamus verisiimum demonstratorem eorporis sui, Cum enim dixisset, quia oportebat adimpleri omnia scripta in lege & Prophetis det Psalmis de me: tanquam suaereremus virum in eo quod dixit de me, illic intelligenda esset ecclesia, propter id quod scriptu est, Enim
duo in carne una, ut non talu de capite, venim etiam de corpore certa diuina oracula teneremus, sequitur euangeli a & dicit, Tunc aperuit illis sensum ut intellige- e. . rent riptura de dixit illis, Quoniam sic riptum est, desie oportebat Christum pati, resargere a mortuis tertia die Hic ipsum caput ostendi uir quod etiam se manibus idiscipulorum praebuit contretandum. Vide quemad- modum de corpore adiungat, quod est Ecelesia, ut nos nee in sponso nec in sponta errare permittat Et e lic ri, inquit, in nomine eius ponitentiam ct remissionem ipeccatorii per omnes gentes, incipientibus ab Hierus. iem Quid hac voce veracius,quid diuinius, quid man festius Me pinet eam commendare verbis meis.& ho
229쪽
G ticos non eam opeugnare verbis fiuis. Dicant eal testimonia vis posui ue lege & Prophetis S Psalmisi ob hira esse & figurate dicta, etiam aliter posse intellia
gi , quanduam es in eis egerim quam umeotui, ut nec obsim. audeant cicere. Sed ecce dicant, Nunquid& obsciare dictumaut aenigmatis vela o adumbratum est, quod
rura M. Christias dixit, Quia sic scriptum est, ct sic oportebat Christum pati . ct resurgere tertia die, ct prataicari
in nomine eius pomitentiamo remisionem peccat rum per omnes gentes incipilantibus ab Hierusalem Solutis. Si obscurum est, Dormivi conturbatissmuri quid obsevi
d. rum est, quia oportebat Cluilium rati Si obscurum est,
a b. Exaltare lupercretos deus: nunquid obscurum est, ct te Vatic surgere tertia die Si hirum est. Super omnem te t ram gloria tua: nunquid obscurum est, ct praedicari in nomine eius poenitentiam ct remisitonem peccatorum P m per omnis gentes 3 Si obscutum est, Deus deorum d minus locutus est, ct vocavit terram. a solis ortu usque ad occasum: nunquid obscurum est,& praedicari in n i mine eius ponitentiam de remisitonem peccatorum per omnes gentes Sic enim terra vocata est 1 talis oriuarat. s.' usque aia occasum, quemadmodum ipse ait, Non veniri vocare iustos, sed peccatores in ponitentiam. Si obse rum est, Ex Sion species decoris eius nunquid obse
rum est incipientibus ab Hierusalem ipsa est enim Sion quae Hierusalem. Sed quid ad mei Dicant ea quae posuice lege S Prophetis Psalniis, non pertinere ad haec
verba domini, quae in Evangelio leguntur. Non curo, non ressto. Certe tame nisi in lege & prophetis S POL mis hoc praedictum esset,siue in eis testimoniis quae ipseta adhibui, siue in aliis, nequaquam dixistet dominus. Oportet impleri omnia quae scripta sunt in lege Moy si, ct Pr hetis & ps mis de me. Ae deinde aperto e rum sensu ut intelligerem scripturas , doceret ea ipsa
quae de illo scripta sunt in lege S Prophetis S pol mineo modo ut diceret, Quoniam sic scriptum est, ct sic oportebat Christum pati, ct resurgere tertia die, ct pro dirari in nomine eius pomit etiam & remisionem re carorum per omnes gentes, incipientibus ab Hieius lem. Non ego potuerim in lege ct Propheiis S Psalmis haec seripta cognoscere , ibi tamen hoc esse se tum
ille dicit qui veritas est. Sed de si haec ibi scii pia est e noni diceret, proculdubio secticeret Christianis quod Christus ipse dixisset, omne re praedicari in nomine suo phnitentiam ct remissionem peccatorum per omnes ne tes . incipientibus ab Hierusalem. Sed dubitantes discipulos suos quanuis conspecto & contremio eius co pore, maiori documento sciripturarum voluit confirmare,quam quod se ipse visibilem ais palpabilem morarae talium sensibus admouebat. Teneamus ergo E AH . - clesiam ex ore domini designatam, unde coeptura, ct licu. quousque peruentura esset: coeptura scilicet ab Hielusa-
ivi lem, & peruentura in omnes gentes. Hie iam quisquis dixerit, Hierusalem non illam visibilem Huitatem imielligendam, sed figurate positam, ut spiritaliter accipiatur tota Ecclesia aeterna in colis, S ex parte in te
ris peregrina, potest dicere etiam illud figurate dictum, De M. Oportebat Christum pati,& resergere terita die. Quod quisquis dixerit, nee quoquo modo Christianus habendus est. Sicut ergo illud proprie postum est, itast quod adluctum est de omnium gentium Ecclesa im cipiente ab Hierusilem. Expositit enim dominus hode se dicta esse in lege S Prophetis & Pulmis, & utiquel ipsi expositio non potuit esse figurata, alioqui in no essetl expositio. Deinde cum Hiericalem figurate posta &
spiritaliter intellecta. vnhaedam praesam siniscet, Tomodo uniuersi Ecclesia incipit ab uniuersa Ecch- , tanquam Hierusalem incipiat ab Hierusilem, M nisemina est ergo proprie postum de illa ciuitate, unde etiam crepita probatur Ecelesia , etiam atque etiam leta manifestante, ct nullam insidiarum latebram callidit ti haereticae relinquente. Sic enim sequitur& dicit, Et
vos horum testes,& ego mittam promimonem meam super vos. v autem sedete in ciuitate quoadusque in- .duamini virtute ex alto. in qua utique ciuitate sedere
eos iusiit euoad siue induet Hur virtute ex alto, id est, spiritu sancto, em se missurum esse promiserat, ab ea coepturam prirdixit Ecclesiam. Si autem non eam p tant esse Hierus em, audiam quod sequitur, Perduxit autem illos usque Bethaniam. & leuauit manus sitas, de s
benedixit illos. Et sectum est cum benedixisset illos, dic
siit ab eis. Et iesi reuersi sunt cum gaudio magno im Hierusilem, Et tuerunt semper in templo laudantes deum. Ecce ubi ostenditur illa ciuitas in qua eos sedere liusiit, donec induerentur virtute ex alto. Et hic quidem
quot diebus cum eis fuerit, Postquam se vivum post spastionem suam oculis eorum & manibus eorum de-Lmonstrauit, praetermissum est, Non autem tacetur in
Actibus Apostolorum, ubi ruitis eadem manifestati
ne verborum dominicorum fiatura per orbem terr
rum praenunciatur Ecelesia: ubi nullus omnino dubitare permittatur, nisi qui de sanctarum scripturanim fide dubitat, illam esse Hierusilem visibilem ciuitatem,
unde coepit Ecclesia post domini nostri Iesu Christi r
surrectionem Sascensionem. Nee aliud eum voluisse ostendere, nisi huius terrae loca unde illi daret initium,' quomodo eam per cuncta inde diffunderet. Sic nim seripuam est in Actibus Apostolorum. Primum quidem sermonem feci de omnibus, g Theophile, quae erepit Iesu facere & docere usque in diem quo Ap stolos elegit per spiritumunctum, mandans eis praedi care Euangelium, quibus S mani sestauit seipsim post
passionem suam in multis signis, per dies quadraginta apparens eis. & disputans de regno dei. Et cum cori
uenaretur cum eis praecepit eis ne discederent ab Hi roselymis, sed expectarent promisionem eius, si iam audistis, inquit, ex ore meo. Quia i oannes quidem baptietauit aqua, vos autem baptitabimini spiritia sancto, quem Saccepturi estis non post multos nos dies At Mille conueniemes inierivabant eum, dicentes Domine si in tempote hoc restitues 'num istaei Quibus respondens dixit, Non est vestium seire temtora vel momenta, quae pater posuit in sua potestate, sed acci letis virtutem spiritu ancti superuenientem in vos. tertiis mihi testes in Hierusilem S in tota Iudaea ta Samaria, S usque in totam terram. Ecce S hic mani&statum est unde raptura, ct quousque esset peruentura
Ecclesia. Quid ad lixe dicunt qui Christianos se supe
bissime dicunt, & Christo aperiissime contraditam: Nos hane Ecclesiam tenemus, contra istas diuinas ces nullas humanas criminationes admittimus. M uet enim nos plurimum, quod dominus noster ait, cuino credere tari legum ct impium est, nouisiimis ve
bis suis quae habuit in terra. haec primitiuae Ecclesiae documenta silubria & nouisiima dereliquit. His enim dictis mox astendit in coelum, praemunire voluit aures nostras aduersus eos quos procedentibus temporibus exurrecturos esse praedixerat, ct dicturos, Ecce hic chi Mintas, ecce illic. Quibus ne crederemus admonuit. Nec ulla nobis excusatio est si crediderimus contra voeem
230쪽
- LIBERA pastoris nostri,tam claram, tam apertam, tam manife sum, ut nemo vel obtusus S tardus corde posset dicere, non intellexi . Quis enim non intelli eat, Sic opo Christum pati, ct resurgere tertia die, S pra di, cari in nomine eius poenitentiam ct remissionem peccatorum in omnes gentes, incipientibus ab Hierusa- . m. i. Quis non intelligat, Eritis mihi testes in Hierusa i lem, S in tota Iudaea ct Samaria, ct usque in totam te i ram His dictis, eleuatus est, ct nubes sit epit eum, dei viderunt eum euntem in cinium. Quid hoc est rogo cum verba nouissima homini; morientis audiunturs ituri ad inferos, nemo eum dicit esse mentitum, & impius iudieatur haeres qui forte illa contempserit. in modo ergo ei ugiemus iram dei si vel non eredentes
vel contemnentes repulerimus verba nouissima, de v-nici filii dei, de domini nostri ae Saluatoris, S ituri in coelum, de inde prospecturi quis ea negligat. quis obseruet:& inde venturi, ut de omnibus iudiceti Habeo manifestissimam vocem pastoris mei commendantis mihi, & sine ullis ambagibus exprimentis Ecclesiam,
mihi imputabo si ab eius grege, quod est ipsa Ecclesia,
b per verba hominum seduci atque aberrare voluero, cum me praesertim admonuerit dicens. ae sunt oues
meq,vocem meam audiunt,& sequuntur me. Ecce vox
eius clara & aperta,ac audita. Qui eum non sequitur, quomodo se ouem eius dicere audebit Nemo mihi di cat , O quid dixit Donatus, aut quid dixit Parmenianus, aut Pontius,aut quilibet illorum. Quia nec cathoesicis Episcopis consentiendum est, sicubi forte falluntur, ut contra canonicas dei scripturas aliquid senti ant. Sed si custodito unitatis& charitatis vinculo ini hoc incidunt, fiet in eis quod Apostolus ait, Et si quid
aliter sapitis hoc quoque deus vobis reuelabit. Iam vero istae diuinae voces de uniuersa Ecclesia, ita mani festae sunt, ut contra eas nisi haeretici animosa perue . state&caeco furore latrare non possint. Sed praedictam demonstrauimus Feclesiam in verbo dei sponsol eius, siue per legem S Prophetas ct Psalmos, siue peros pridia rium ab Hierusalem coepturam, S perirenturam usque ad terminos orbis terrae. Quomodo autem coeperit ab Hierusalem,& in omnes gentes inde dissu satructificet, in eodem verbo dei etiam per Aposto-llos demonstratur, sicut scriptum est in Actibus Ap C stolorum, quod iam commemoraui dixisse dominum, , t Eritis mihi testes in Hierusalem de in tota Iudaea ct Sa maria S usque in totam terram. Deinde sequitur: Haec eum dixisset, videntibus illis eleuatus est, & nubes sui scepit eum ab oculis eorum Et cum intueremur in chium euntem illum, ecce duo viri astiterunt illis in veste candida . qui Si dixerunt. viri Galilaei quid statis aspicientes in coelum iste lesus qui assumptus est 1 v bis in coelum, se veniet quemadmodum vidistis eum euntem in coelum. Tunc reuerti sunt in Hierusalem a monte qui vocatur Elaeon, qui est iuxta H erosolymam, sabbati habens iter. Et eum introissent ascenderunt in superiora, ubi erant inhabitantes Petrus S loannes, Iacobus S Andreas, Philippus & Thomas, nata tholomaeus & Matthaeus, laco Alphaei ad Simon Zelotes, de ludas lacobi. Hi omnes erant asseruientest unanimes orationi eum mulieribus S Maria. quae fuit mater Iesu, de tratribus eius. In his autem diebus surgens Petrus in medio discipulorum, dixit. Erat autem turba hominum circiter centumuiginti. Deinde nar-- ratur Petro faciente serinonem. D admodum Mat- Tomus septimus.
thias in Ioeum Iudae traditoris domini surrogatus sit. DEt post eius ordinationem sequitur scriptura dicens, Et cum complerentur dies Pentecostes, erant omnestans mul in eodem loco, de factus est repente de ectio so- nus velut decurrentis spiritus vehementis, de repleuit totam domum ubi erat sedentes. & visae sunt illis distributae linguae velut ignis : consedit autem superv- num quenque eorum, de repleti sunt omnes spiritu sancto,& coeperunt loqui variis linguis prout spiritus sanctus dabat pronunciare illis. Erant autem inhabitantes Hierusalem viri religiosi Iudaei, ex omni gente quae est sub eoelo. Cumque facta esset haec vox , conuenit multitudo ae mente confusa est, quia audiebat unu quisque eorum sua lingua loquentes eos. Stupebant
autem S mirabantur adinvicem dicentes,Nonne omnes isti qui loquuntur,Galilaei sunt Et quomodo eos audiuimus unusquisque propriam linguam in qua natissimus 3 Parthi de Medi S Elamitae, , qui inhabitanti Mesopotamiam ludaei, & Cappadociam, Pontum SAsam, Phrygiam ct Pamphyliam Aegyptum & partes
Lisyae, quaeliant ad C renen, & qui aduenerant Romani ludaei quoque & aduenae Cretenses ct Arabes au diebant loquentes illos sitis linguis magnalia dei. Stu- pebant autem S haestabant adinvicem dicentes,Quid Mnam vult hoc esse Alii vero irridebant eos dicentes, uia musto pleni sunt isti. Stans vero Petrus cum vnecim discipulis eleuauit vocem se am,& locutus est dicens , Viri Iudaei. & uniuersi qui habitatis Hierusalem, Hoc vobis notum sit:& caetera, quibus eos exhortabatur ad fidem. sae cum terminalset .sequitur scriptura ita narrans, His igitur auditis, compuncti sunt cor- utilem de . dicentes ad Petrum S ad Apostolos, Quid faeiemus viri fratres Ostendite nobis. Petrus autem dixit ad eos, Poenitentiam agite , ct baptiretur unusquisque vestrum in nomine Ieru Christi in remissionem re catorum,S accipietis gratiam spiritus sancti. Vobis est enim promissio & filiis vestris, ct omnibus qui longe sunt quoscunque aduocauerit dominus deus noster. Et aliis quidem verbis plurimis testificabatur eis dices, Saluaminia generatione praua hac. illi vero recepto verbo hoc, crediderunt S baptietati sunt. Et adiectae sunt in illa die animae circiter tria milia. Ecce quemadmodum coepta est ab Hierusalem, inde itura eccle-sa per omnes linguas: quod etiam praesignatum est in eis, qui ibidem constituti accepto ipiritu sancto lin-μguis omnibus sunt locuti. lam per alias gentes quemadmodum ierit, quod etiam ipse Petrus praedixerat, ubi ait, Vobis est promisit Oct filiis vestris, S omnibus qui longe sunt quoscunque aduocauerit dominus
deus noster deinceps videamus. Narrantur enim consequenter ea quae tunc gesta sunt Hierosol mi, usque ad passionem Stephani diaconi, ubi etiam Saulus co- mei noratur consentiens occisioni eius. a completa, ita deinde narratur Pacta est autem in illa die persecvitio magna in Ecclesia quae erat Hierosolymis, omnespdisperii sunt in regionibus Iudaeae ct Samariae, exceptis Apostolis, qui remanserunt Hierosolymis. Videte qu admodum dei neeps impleatur quod per ordinem diminus dixerat, Eritis mihi testes in Hierusalem S in m. i. tota ludaea ct Samaria. S usque in totam terram. lam in Hierusalem factum erat, sequebatur in Iu
daea & Samaria, propter quod illi dispers sunt in re gionibus Iudaeae ct Samariae. Hoc enim de illis mox dicitur. At illi qui dispersi erant,transeuntes per ciuita-