장음표시 사용
361쪽
A enim homo mendax, ct nemo sine peccato nisi unus deus. Seruatu est igitur ut ex viro de muliere,id est, per illam corporum comixtionem nemo videatur expers
delicti elle. mi autem expers est delicti expers est etiahuiusmodi coeeptionis. Nunquidnam ct sanctus Ambrosius miptia tu bonitatem, ac non potius istorii hir lieorum quavis tunc nondum apparentium vanitatem
huius sui sentetiae veritate damnauit Mod ideo comemorandii putaui, quia Pelagius sic laudat Ambrosium, ut dicat, Beatus Ambrosius episcor', in cuius praecipue libris Romana elucet fides,qui talptoru inter Latinos flos quida speciosus enituit cuius fidem & purissimu inscripturis sensum ne inimicus quide ausis est reprehedere. Poeniteat ergo eum quod sensit aduersus Ambrosii, ne poeniteat eu quod se laudauit Ambros u. Habes libro S molestia logitudinis,& dificultate quaestionis, quam mihi fuit ad dictandum tam tibi ad legendu nogotiosum, quibus particulis temporum te inuenire pintia it aut potuerit ociosum. Quem protecto quatum me dominus adiuuare dignatus est elaboratu, inter Erete. siasticas miras meas, no tibi inserere inter publicas ti ii as, nisi ab homine dei qui te familiarius nouit, audi seni quod tam libenter legas,ut etia nocturnas aliquas horis lectioni vigilanter impendas.
scopi,ad valerium comitem de nuptiis S concupiscentia Liber Secundus. NTER militiae tuae curas ct illu- stris personae quam pro meritis gestas, actusque reipublicae necessaridis fili dilectissime & honorande Valeri, lato studio te aduersus haeret leos in eloquia diuina flagrare satis dici non Dotest quanta men iis iocunditate delecter.liaque posteaquam lesi literasi sublimitatis tui, ib' de libro que ad te scripti gratias agis, sed admones ut per fratre S coepiscopum meum Alipium audiam quid de quibusdam locis eiusdem iliae bri haeretici disputationis assumant, ad hoc scribedum
excitatus sum .Et quia non tantum relatu memorati fra tris mei id di diei, veru etiam prolatas ab eo chartulas legi, quas post eius de Rauenna profectionem Romam mittere ipse curasti,ubi aduersarioru potui vaniloquia reperire, ad ea respondere adiuuante domino quanta possum veritate S scripturarum diuinarum author ita- ut , ob te proposui. Chartulacui nunc respondeo hoc tia. I, praenotatur. Capitula de libro Augustini que serias cor psit, cotra quae de libris pauca decerpsit. Hic video eum qui tuae praestantiae ista scripta direxit de nescio quibus
i ea libris, causa quantum existimo celerioris responso inis ne tua disserret instantiam,voluisse decerpere. Quil alite sint isti libri cum cogitare, eos esse arbitratus sum, quorum mentionem Iulianus facit in epistola qua It mam misit, cuius exemplum simul ad me usque peruenit. ibi quippe ait. Dicunt etiam istas quae modo a sui tur nuptias . deo institutas no filii se quod in libro Augustini legitur. Contra quem ego modo quatuor libellis res vi, credo ex his libellis ista decerpta sunt, unde meli serrasse fuerat ut uniuerso ipsi operi ei ' quod voluminibi' explicauit redarguendo &restibrimus stetimus.
lendo nostra laboraret in tetio, nisi S ego responsioni Ddisserre noluissem, sicut nee tu trasmissionem scriptorum quibus respondendum est, distulisti. Verba ergo de libro meo tibi a me misso tibib notissimo ista posuit quae res itare conatus , vinatores nos esse nuptiarii, operisque diuini, quum mari biis & taminis deus ho mines errat,inuidiosissime ela initat,quoniam dicimus eos qui de tali commixtione nascuntur, trahere originale peccatum,eosque qui de parentibus qualibus nisi nascantur, no negamus adhue esse sub diabolo nisi r naseantur in Christo. In his verbis meis testi inonium
in i Apostoli quod interposui p termisit, ius se opprimi
magna mole sentiebat. Ego enim eum dixissem homines natos trahere originale peccatum, mox hoc intuli quod Apostolus ait Per unum hominem peccatum in-I a. . trauit in mundum, S per peccatum mors,& ita in ornanes homines pertransiit in quo omnes peccauertit:quo testimonio,ut dixi m .praetermisso caetera ille cotexuit, quae supra memorata sunt. Nouit enim quemadmodusoleant haec verba apostolica quq praetermisit,accipere catholicorum eorda fidelium: quae verba tam re &tanta luce fulgentia tenebrosis S tortuosis interpreta-Etionibus noui haeretici obscurare &deprauare moliui tur .Deinde alia verba mea subtexuit, ubi dixi, Nec aduertunt quod ita nuptiarum bonum malo originali, id inde trahitur, non potest accusari, sicut adulteriorumae fornicationum malum bono naturali quod inde narum scitur,no potest excusari.Nam sicut peccatuin siue hine sue inde trahatur, opus est diaboli, sic homo siue hine sue inde nascitur opus est dei. Etia hic ea praetermisit, in quibus aures catholieas timuit. Nam ut ad haee v er. ba veniretur,supra dictu erat a nobis. Hoc ergo quia dii cimus qd antiquissima atque firmissi ina catholi et fidei regula continetur, isti nouelli & peruersi dogmatis aissertores qui nihil peccati esse in paruulis dicunt, quod
lauacro regenerationis abluatur, tanquam damnemus
nuptias, ct tanquam opus dei. hoc est hominem, qui ex illis nascitur,opus diaboli esse diramus, infideliter vel imperite calumniantur. His ergo nostris praetermissis sequuntur illa nostra quq posuit,sicut supra dictum est. In his itaque quae praetermisit hoc timuit, quia cunctae
Ecclesiae eatholicae pectori conuenit .fidem; ipsam a
liquitus traditam ais tandatam clara quodammodo voce compellat, & aduersus eos vehementissime per
mouet quod dixim , quia nihil receati esse in paruulis Fdicunt, quod lauacro regenerationis abluatur. Omne, enim ad Ecclesam non propter aliud cu paruulis curarunt, nisi ut in eis originale peccatum generatione pri ma natiuitatis attractum regeneratione se dae natiui talis expietur. Deinde ad nostra superiora verba reuera ltitur quae nescio cur repetat. Eos autem qui de tali cota lmixtione nascuntur, dicimus trahere originale pecca.
tum, eos, qui de parentibus quibuscunque nascuntur non negamus adhue esse sub diabolo, nisi renascantur in Christo. Hae verba nostra de paulo ante iam dixe rat. Deinde subiugit,quod de christo dixinius qui d eadem sextis utriusque commixtione nasci noluit. Sectetiam hic pr termisit quod ego posui,ut per eius gratia
de potestate tenebrariam eruti, in regnum illius, qui eus eadem sexus utriusq; commixtione nasci noluit, trans ferantur. Vide obsecro te, luc nostra verba vitavit tanugam inimicus omnino pr. dei, M venit per te sumhristum dominum nostris. Scit enim ab illa Apost ii sententia, qui dixit de deo patre qui eruit nos de potestate tene ranaim,& transtulit in regnum filii charia
362쪽
G tatis sui improbis, ime Simpiissime paruulos serarari, ideo proculdubio verba ista praeter inittere quam ponere maluit. Post hae e illud nositu posuit, ubi diximus. I xc enim quae ab impudentilius i inpudenter laudatur pudenda coeupiscentia, nulla es s nisi homo ante peci casset, nuptiae vero eis t etiam Hiemo peccasset: fieret quippe une isto morbo seminatio siliorum. Hue usaque verba mea ille posuit. Timuit enim quod adiunxi.in corpore u itae illius,sine quo nune fieri non potest in
corpore mortis huius. Et hic ut meam sententiam non
finiret, sed eam quodammodo detruncaret, illud A. postoli testimonium formidauit,ubi ait Miser ego homo quis me liberabit de corpore mortis huius 3 Grati dei per Iesum Christit in dominu nostrum. Non enita erat corpus mortis huius in paradiso ante peccatum
propter quod diximus, in corpore vitae illius, quae ibi erat, sine isto morbo seminationem scri potuisse filio
rum, sine quo nunc in corpore mortis huius fieri non potest. Vt autem ad istam commemorationem humanae miseriae &diuinae gratiae veniret Apostolus, supra dixerat video aliam legem in inebris meis, repugnantem legi mentis meae,&captiuantem me in lege peccati, quae est in membris meis. Post haec aute verba exclamauit, Miser ego homo, quis me liberabit de corpore
mortis huius e Gratia dei per Iesum Christum domina
nostrum in corpore igitur mortis huius, quale in par diso ante peccatu non fuit proiecto non erat alia lex in membris nostris repugnans legi mentis nostrae quia de quando nolumus, , quando non consentimus . nec ei inebra nostra, vi impleat quod appetit . exhibemus habitat tamen in eis, S mentem resistentem repugnantent, solicitat, ut ipse confiictus etiam si non sit damnabilis . quia non perficit iniquitatem, si tamen miserabilis, quia non habet pacem. Satis igitur admonue rim, se istum verba mea velut refellenda sibi proponere voluisse,ut alicubi mediis detractis sententias interrumperet:alicubi extremis non additis decurtaret, ct cur hoc fecerit, sussicienter ostenderim. Nunc prima ca- ad ea quae scut voluit nostra proposuit, quae sua oppolumnia. fuerit videamus. Sequuntur enim iam verba eius, ct si,
etsi iste insinuauit, qui tibi chartulam misit, prius aliquid de praefatione conscripsit proculdubio librorum illorum . de quibus pauca decerpst. Id autem ita sese hal bet. Doctores indiuit nostri temporis frater beatissime.&nefariae,quae adnue seruet, seditionis authores ad holminum quorum sanctis studiis uruntur, contunielia,Sexitium decreuerum per ruinam totius Ecclesiae per uenire, non intelligentes quantum his contulerint honoris quorum ostenderunt gloriam, nisi cum catholi ea religione no potuisse conuelli. Nam si quis aut libearum in hominibus arbitrium, aut deum este nascetium eo disorem dixerit, testianus S Pelagianus vocatur.
Ne igitur vocentur haereti ei, sum Manichaei, S dum
falsam verentur infamiam, verum crimen incurrunt,
instar ferarum, quae cireundantur pinnis, ut cogantur in retia: quibus quoniam deest ratio,in verum exitium vana formidine contruduntur. Non est ita ut loqueris, quicunque ista dixisti non est ita,multum sali ris vel fallere meditaris. no liberum negamus arbitrio: Ioas. t. si vos filius liberauerit, ait vetitas, tunc x ere liberieritis. Hune vos inuidetis liberatorem,quibus captiuis vanam tribuitis libertatem. A quo enim quis deuictus est, sicut dicit scriptura, huic seruias addisus est: nee quisquam nisi per gratiam liberatoris isto se luitur vin- culo scrutinus a quo est hominu trullus inam i . Per unum quippe homine peccatum intrauit in mundum. RS per peccatu mors, ct ita in omnes homines pertransiit in quo omnes peccauer ut . Sic est ergo deus nascem
trium conditor, ut omnes ex uno eant in codemnatio
nem ,quorum non fuerit renascentium liberator. ipsis quippe dictus est figulus, ex eadem massa faciens aliud vas in honore secundum misericordiam, aliud in contumeliam secundum iudicium, cui tantat Ecclesiam i- i sta io sericordiam ct iudicium. Non itas seut te atque alloisallens loqueris, i quis aut liberum in hominibus arbitrium aut deum este nascentium conditore di xcrit,Celestianus & Pelagian' vocatur. ista quippe catholica iliades dicit. Sed si quis ad coledum recte deum sine ipsus adiutorio dicit esse in hominibus libero albi trium,&quisquis ita dicit deum nascemium coditorem, ut par uulorum neget a fotestate diaboli redeptore, ipse Ce lestianus de l/elagianus vocatur Liberum ita i tu hominibus esse arbitrium, S deum esse nascemurnacondii rem utrique dicimus,non hine estis Celestiani S Pelogiani: liberum autem quenquam esse ad agendum limnum sne adiutorio dei, ct non erui paruulos a potestate tenebrarum,S sic transferri in regnum dei. noe voldici iis, hine estis Celestiani &Pelagiani. id obiedi,
ad tallendum communis dogmati, tegmen, ut operias proprium crimen ,unde vobis inditii in est nomen alii. t nciario vocabulo terreas imperitos, dicis, Ne igitur
vocentur ii retiei, fiunt Manionaei Audi ergo breuiter quid in ista quinione versei lir. Catholici dicunt humat nam naturam a creatore deo bono conditam bonam.
sed peccato vitiatam Christo medico indigere Mania
chaei dicunt humanam naturam non a deo condi iam bonam peccatos vitiatam sed ab aeternarum principes tenebrarum de commixtione duarum naturaium, quae semper fuerunt,una bona S una mala, hominem creatum Pelagiani S Celtiliani dicunt naturam humana a bono deo conditam bonam .sed ita esse in nascentibus paruulis sanam, ut Christi non habeat neeessariam in illa aetate in edicinam. Agnosce igitur in tuo dogmate nomen tuum,& catholicis, a quibus confutaris, desine obiicere & dogma & nome alieno. Nam veritas viros Jue redarguit,& Manichaeos& xos. Manichaei sentinicit Non legistis quia 'ui ab initio fecit hominem imasculum S taminam fecit eos, Et dixit,propter hoc re linquet homo patrem S matre S adb rebit x xoi i suae ct erunt duo in carne v na: itaque iam no sunt duo sed Muna caro. Quod ergo deus coniunxit,homo non sepa ret. lia quippe ostendit S hominu conditorem S coniugum copulatorem deum aduersiis Manichaeos qui xtruque horum negant. vobis autem dicit venit filius Iutaeis.
hominis quirere & saluti facere quod pei ierat.Sed vosi egregii Christiani respodete Christo, Si quod perierat
quaerere & saluare venisti ad paruulos non venisti. iiii nee perierant ae salui nati sunt:vade ad maiores,de verbis tuis tibi praescribimus Non est opus sanis medicus, sed male habentibus. Ita fit ut Manichaeus qui homini commixtam dicit esse naturam malam, velit inde saltem saluari a Christo animam bonam.Tu vero in ea uulis cum salui sint corpore nihil a Christo saluanaum esse contendis. Ac per hoc Manichaeus, uidem natu- rani humanam detestabiliter vituperat, sed tu crudeli-lier laudas. Quiciaque enim tibi crediderint laudatori, infantes suos non offeriit saluatori. Tam scelerata sen-litenti quid tibi prodest non metuere Quin tibi fit ut si subriter metuas, ct te hominem facis eue non bestiam, tua su datur pinnis ut conatur in retiat opus erat ut ta
363쪽
- AD VALERIVM A veritatem teneres, eius sue studio non timeres, nunc vero ita non times, ut si timeres, euaderes potius retia maligni, quam incurreres. Mater catholica ideo te te
rei, quia id tibi S aliis a te timet, ct si per filios suos in
aliqua potestate positos agit ut timeas, non id agit crudelitate, sed charitate.Tu autem vir fortissimus timere homines ignauum putas deum ergo time, ct noli antia qua fidei catholicae fundamenta conari tanta obstinatione subuertere, quaquam iste tuus animus animosus utinam saltem in hia causa homines timeret, utina inquam saltem paueret ignauia potius, quam periret audacia. Videamus S caetera quae eonnectit. Sed quidnia adire faciam , utrum singula eius proponam, quibus responii deam an eis praetermissis, quae catholica fides cotinet. ea sola pertractem atque confutem,in quibus a tramite veritatis exorbitat S haeresin Pelagianam laquam ve-i mn j nenosa virgulta, fructibus ea tholicis conatur inserere Fl Hoc quidem certe breuius est , sed prospici edum arbi- tror,ne quisquam libro meo lecto, ct non lectis omnibus quae ab illo dicta sunt , existimet ea me proponere noluisse,ex quibus ista eius pendent, de ex quibus quasi
consequenter vera esse monstrantur, quae falsa redar
n guo. Non itaque pigeat utraque huic opusculo nostro
indita de ea scilicet 'uae ille dixit & ea quae ipse responi deo,uniuersa attendere S considerare lectorem. Migae sequuntur ergo ita praenotauit, qui tui dilectioni cha tutam misit.Contra eos,inquit,qui nuptias damnat, Se inmit, mictus earum diabolo assignant. Non igitur con--, --δ. tra nos qui neque nuptias damnam', quas etiam in or--ina ct dine suo debita praecatione laudamias, nec earum fru
ctus diabolo assignamus:nuptiarem quippe mactus homines sun qui ordinate inde generamur, non teccata cum quibus nascuntur. Nec ideo sunt homines sub dia. bolo quia homines sunt ubi sunt fructus nuptiarii: sed quia peccatores sunt,ubi est propago vitiorum.Diab
lus enim culpae author est, non naturae. Attende caetera
quibus se existimat aduersus nos hoc praemisso titulo consonare. Deus, inquit, qui Adam ex limo fuerat fabricatus, Euam construxit e costa, ct dixit, Haec umcabitur vita, quoniam mater est omnium viventilam
Non quidem ita scriptum est, sed quid ad nos Solet enim accidere ut memoria fallat in verbis, dum tamen sententia teneatur in libris: nec enim Euae nomen ut appellaretur vita, de' imposuit,sed marit'. Sie enim C legitur Et vocavit Adam nomen uxoris suae vita, 'umi niam ipsa est mater omnium viventium. Sed hoe fio lassis intellexerit, ut deus per Adam nomen illud Euae imposuisse credatur tanquam per Prophetam.Nam in hoc quod appellata est vita materque viventium , ma-inum est Ecclesiae sacranientum, unde mine disserereongum est,& suscepto operi non necessarium Nam &illud quod dixit Apostolus, Sacranientu hoc magnum est Ego aute dieo in Christo S in Ecelesa: ipse Adam
dixit, Propter hoc relinquet homo patrem & matrem, S adhaerebit uxori seq.& erui duo in carne una: quod tamen dominus lesus in Evangelio deum dixisse com-int morat , quia deus utique per hominem dixit, quod homo prophetando praedixit. Ergo quae sequuntur intuere. Prima id quit compellatione cui operi parata estset ostedit & dixit Crescite S multiplieamini S replete terram. Quis enim nostrum negat ad opus pariendia domino deo creatore omnium bonorum bono prae- tiaratam iis isse mulierem Adhue vide quid adiungat, a ' igittar inquit, maris creator Se taminae couenien-
tia tenerationibu aembra sermauit,&gigni corpora
de eorporibus ordinauit quoi min ianae esTrientiae po- Dietia dei operationis interuenit, omne quod est ea ad ministrans virtute qua condidit Etiam hoc esse catholicum confitemur .Et quod deinde subiunxit Si igitur inquit, non nisi per sexum foetus, no nisi per corpus sexus, non nisi per deum corpus, quis ambigat foecunditatem deo iure reputarit Post haec quae veraciter ae catholiee dicta sunt, imo in diuinis libris veraciter scripta non aute ab isto catholice dicta sunt, quia non in-tAione eat holici pectoris dicta sunt iam propter quod ea dixit, Pelagiana ct Celestiana haeress incipit intro duci. Nanqtie attende quod sequitur. Tu vero, in
quit, qui dicis eos qui de parentibus 'tialibuscunque
nascuntur, adhue esse sub diabolo, nisi renascantur in Christo: ostende ergo nue quid suum diabolus cognoseat in sexibus, per quod fructum eorum, ut dicis, iuret possideat. Diuerstatem sexuum sed hac in eorporibus sest quae deus facit. commixtionem .sed non minus benedictionis, uam institutionis priuilegio vendicatur. vox enim dei est, Relinquet homo patrem Se matrem
& adhaerebit uxori suae. & erunt duo in carne una. Vox Eldei est. Crescite de multiplicamini & replete terra. A. forte ipsam foecunditatem Sed ipsa est instituti causa leoniugi j. Vides initur quemadmodum nos inter- caput' roget, quid suum diabolus cognoscat in sexibus, per quod sub illo sint, qui de paretibus qualibuscunque na-Leuntur,nis renascatur in Christo, utrum diuer itatem sexuum dicamus ad diabolum pertinere , au commixtionem an ipsam foecunditatem Respondemus itaque nihil horum, quia ili diuersitas sexuum pertinet ad vasa gignentium, S utriusque commixtio ad se ininatimnem pertinet filiorum , ct ipsa facunditas ad benedictione pertinet nuptiarum. Haec autem omnia ex deo, sed iste in his omnibus noluit nominare concupiscentiam carnis, quae non est a patre, sed ex mundo est, eu-
iux mundi princeps dictus est diabolus, qui eam in do- mino non inuenit,quia dominus homo non per ipsam lad homines venit: unde dicit etia ipse, Ecce venit priniceps huius mundi, de in me nihil inueniet mihil utique
peccati,nee quod a nascente trahitur,nec quod a vi u te additur. Hanc iste noluit nominare in his omnibus quae commemorauit naturalibus bonis , de qua etiam nuptiae confunduntur,quae de his bonis omnibus gloriantur. Nam quare illud opus coiugatorum subtrahitur & absconditur etiam oculis filiorum, nis quia non F possunt esse in laudida commixtione,sine pudenda libidine 3 De hae erubuerunt etiam qui primi pudenda texerunt, quae trius pudenda non ita erunt, sed liquam
dei opera praedicanda atq; glorianda.Tunc ergo texe-i runt quando erubuerunt: tunc autem erubuerist quando post inobedientiam sua, inobedientia membra senserui. De hae erubuit etiam iste laudator. Commentorauit enim sexuum diuersitatem, commemorauit conmmixtionem,commemorauit foecunditatem illam vero commemorare verecundatus est, nec mirum si pudet
laudantes quod videmus ipsos pudere generantes Sed
adiuncit S dicit, Per quid igitur sub diabolo sent,
quos deus fecit Sibis veluti ex nostra voce respondet Fer peccatum inquit non per naturam .Deinde nostrae respo soni suam referens,Sed ut non potest,inquit,sta ne sexibus fatus ita nec sine voluntate esse delictum. Ita vero,ita est.Sicut enim per unum hominem pec id ma s.catum intrauit in mundum, S per peccatum mors, de
ita in omnes homines pertransiit, in quo omnes peccauerunt. Per unius illius voluntatem malam onuus iiii
364쪽
G in eope aueriint quando omnes illi unus suerum,de quo propterea linguli peccatum originale traxerunt.
Dicis enim inquit deo illos esse sub diabolo quia de
sexus utrius lite commixtione nascuntur Dico plane propter delictum eos esse sub diabolo. ideo aute expertes non esse delicti, quia de illa commixtione sunt nati,qua sine pudenda libidine non potest etiam quod honestum est operari. Dixit hoc etiam beatissimc memoriae Ambrosius Ecclesiae Mediolanentis Episcopus,
eum Christi carnalem natiuitatem ideo diceret erine t cm ess e delicti. quia conceptus eius viri usque sexus commixtionis est expers nullum autem hominum esse sine delicto qui de illa comixtione conceptus est. Nam eius verba ista sunt Ideo,inquit, Squasi homo per uniuersa tematus est, ct in imittitudine hominum euncta
sustinuit, sed quia de spiritu natus, abstinuit 1 peccato.
Omnis enim homo mendax,& nemo sine peccato, nisi unus deus. Seruatum est igitur,inquit, ut ex viro, muliere . id est . per illam corporum commixtionem, nemo cideatur expers esse delicti . clii autem expers est delicti, expers est etiam huiusmodi concertionis Nunia quid etiam istum 5 Pelagiani SCelestiam .audebitis dicere Manichaeum, quod eum diectat esse Iovinianus haereticiis . contra cuius impietatem vir iste sanctus etiam post partum permanentem xirginitatem sanctae
Mariae defendebat Si ergo illum Manichaeum dicere non audetis, nos cum in eadem causa, eadem sententia fidem catholicam defindamux . cur dicitis Ma naehro, Aut si & illum i delissimum virum hoc se cundum Manichaeos sapuisse iactatis . iactate, iactate. ut mensurain loviniani perfectius impleatis: nos cum illo homine dei, patienter vestra maledicta Seonui Hasustinemus, ct tamen haeresiarches vester Pelagius fidem S puris, imu in seripturis sensum ite laudat An brotii, ut dicat ne inimicum quidem eum ausum esse reprehendere. Qiuo ergo progressi fueritis attendite, ct vos ab aulibus loviniani tandem aliquando eo hibete, quantiis ille nimis laudando nuptias, sancta illas
virginitati adaequauit, ct tamen nuptiarum fiuctib abuteio etiam recentibus Christum saluatorem S de potestate diaboli redemptorem no negauit necessarium, quod os negari, Et quia vobis pro eorum salute, qui
nondu pro se loqui possunt,& pro fidei catholicae fun-l da in enta, rei stimus Manichao, nosti se iactatis. Sed cares VI. ii in sequentia videamus. Rursus quope interrogans dis it. Quem igitur paruulo tum conteris aut horen Dei in vertim Respondet, deum verum. Deinde
ille subiungit. Sed malum ille non fecit. Ac rursus interrogat .v trum diabolum paruulorum costeamur authorem Rursum; respondet, sed naturam hominis ipse non condidit. Deinde quasi coireludit atque inserti Si mala commixtio, deformis S conditio corporum: S ideo corpora quoque malo a te deputantur alit hori. Cui respondio , malo aut hori no deputo corpora, sed delicta .quorum causa factum est, ut cui in corporibus, hoe est . in dei operibus totum placeret, acciderit thmen masculo de so ininae quod puderet, ut no esset e mixtio qualis rase potuit in corpore vitae illius sed qualem videmus erubescentes in corpore mortis huius. Deus vero, inquit, diuisit in sexu. quod in operatione coniungeret. Ab ipso igitur est commixtio corporum.1 quo est origo corporum. lam supra respodimus hoc ex deo esse sed non delicium. no membrorum inobedientiam per earnis concupiscentiam, quae no est a patre.Deinde dicit Iot ergo rerum bonarum,id est co Porum, sexuum, coniunctionum malos si ictus esse no Nposse nec homines ob hoc adeo fieri ut a diabolo. sicut dicis, inquit, legitimo iure teneantur. lam dictum est
non eos ideo teneri, quia homines sunt. quod naturae nomen est, cuius author diabolus non est:sed quia peccatores sunt,quod culpi nomen est cuius diabolus au thor est. Sed inter tot nomina bonarum rerum,id est, corporum sexuum, coniunctionum, libidinem vel .i; concupiscentiam earnis iste non nominat. Tacet quia, thurit se
pudet. S mira si dici potest pudoris impudentia quod si
nominare pudet, laudare no pudet Denis vide quem- ira, . admodum magis eam circumloquedo maluerit significare, quam dicere. Postquam autem vir, inquit. nat rati appetitu cognouit uxorem: ecce iterum dicere noluit carnis concupiscentia cognouit uxorem. sed nati
rati,inauit,appetitia . ubi adhuc possum' intelligere ipsam voluntatem iustam ct honestam, qua voluit filios procreare,no illam libidinem de qua iste sie erubescit ut ambigue nobis loqui malit, quam perspicue quod
sentit exprimere. Qis id est naturali appetitu An no Scvelle ei te saluuin.& velle ipsos suscipere .nutrire erudire filios. naturalii est appetitus, idem ille rationis est, I non libidinis Sed quia huius nouinius intentionem, ideo non eum putamus his verbis niti libidinem membrorum genitalium signiscare voluit se: nonne tibi videntur haec verba folia elle ficulnea, sub quibus latet
quid aliud quam id quod pudet ita quippe iste sibi ei
cum locutionis huius obstacula, sicut illi succinctoria consuerunt contexit S dicit, Postquam autem vir naturali appetitu cognouit uxorem. uicit scriptura diuina. Concepit Eua S peperit filium. S uocauit nomen C M. eius Cain. Sed quid in liiit,dicit Adam audiamus. Ac- qui sui hominem per deum. Vnde costat opus dei esse, quem per deum acquisitum scriptura diuinat citatur. Quis hinc dubitat 3 quis hoc neget, maxime catholi ras Christianus Opus dei est homo: sed earnis concupiscentia sine qua .si peccatum non pr cessisset traim quillae volutati obedientibus sicuti caetera membra genitalibus seminaretur homo, non est a patre. sed ex mundo est. Verum nune obsecro te patito attemius intuere , quod nomen nouum inuenerit quo rursus operiret quod erubescit aperire. Cenuerat enim eum. inquit, Adam potentia membrotum, non diutrii talem
iliorum. id dixerit diuertitatem mei itorum fateor Mnon intelligo, sed potentiam membrorum credo illud voluit dicere, quod pudet euhlenter dicere. Maluit
enim dicere membrorum potentiam, quam carnis coeupistemiam. Plane etiam ii non cogitauit.sgnificauit
aliquid quod ad re pertinc re videatur. Quid enim p
ientius membris hominis, quando non seruiunt voli rati hominis Q tametsi i renentur temperantia veleontinentia v sus eorum aliquantum . motus tamen e
rum non est in hominis potestate. Cenuit ergo Adam filios hae, ut iste dieit, membrorum suorum potentia,
de qua priusquam illos gigneret,erubuit post peccatu .
Si autem non peccasset, no eos genuit et ii embrorum
potentia sed membrorum obedieti a. ipse quippe euet potens ut eis subiectis voluntate imperaret ii potetiorid. ipse subiectus eadem voluntate lex viret. Post alio cap. VIII. quam alterum dicit scriptura diuina .inquit. Cognouit Gme. Adam Euam uxorem suam . Sconcepit S piperit filium vocaviis nomen eius Seth dicens. tiscitauit mihi dominus semen aliud pro Abel. quem occidit Cain. Deinde addit S dieit. Ad documentum instituit coitus, ipsum semen diuinitas dicitur excitasse. Non intelli
365쪽
A lexit homo iste quod scriptum est. putauit enim ad hoc esse dictum. Suscitauit mihi dominus semen aliud pro
Abel, ut crederetur deus illi excitasse libidinem coeun. di cuius motu excitaretur semen , ut 'remio fixi Dinae possit infundi. Nescit non esse ob aliud dictu in excita
uit mihi semen misi, dedit mihi silium. Deni que hoe
Adam non dixit post coitum suum quo semen ei ni iit,
sed post eo niligis partu quo filium deo dona Ne suscepit. Nam quc gratulatio est, nisi forte libidinosorum Sia c. . suum vas in morbo concupiscetiae quod vetat Apostolus possidentium, ii semen extra coistandi voluntatem iundatur, nec sequatur comptias aut partus ubi nuptiarum verus est fructus Neque hoc ideo dixerim , quod alius putandus si praeter summum & verum deum vel humani seminis vel ipsius hominis creator existcre sed
hoe tranquilla de homine obedientia inenabi oriam ad nutum voluntatis existet si peccatum non praecessiiset.
Neque nunc agitur de natura seminis humani, sed de vitio. Illa quippe habet authorem deum, ex isto autem trahitur originale peccatum. Nam si semcn ipsum nullum habet vitium,quid est quod seriptu est in libro Sa-
.ra. pientiae, Non ignorans quoniam nequam est natio ira B lorum,& naturalis malitia ipsorum, , quonia non pinterat mutari cogitatio illorum in perpetuum, semen enim illorum erat maledictu ab initio 3 Nempe de quibuscunqtie dicat ista. de hominibus dicit. io modo est ergo euii: ilibet hominis malitia naturalis S semen maledictu ab initio, niti ad illud respiciatur. iiiod pera . s. unum hominem peccatum intrauit in mundum. Sper peccatum mors,& ita in omnes homines pertraitit, in quo omnes oeccauerunt Cuius autem homi nis in
lacogitatio non potest in perpetuum mutari. niti quia per seipsam non potest . sed i gratia diuina subueniat. qua non subueniente quid sunt homines, ni ii quod ait. n. Apostolus Petrus, velut muta animalia procreata na ruraliter in captiuitatem de interitum Z Vnde x no limco Paulus Apostolus utrunque comin emorans,& iram
dei cum qua nascimur , S gratiam qua liberamur, Et D sa, nos omnes, inquit, at i quando convcrsati sumus in desideriis carnis nostrae , facientes voluntatem carnis Sassectionum, Seramus natura filii irae ii cut&cateri. Deus autem qui diues est in misericordia propter murum tam dilectionem qua dilexit nos, cum essemus mortui peccatis. conuiuificauit nos Christo, cuius gratia sumus
C salui facti. Quid est crgo malitia naturalis hominis .ctsemen maledictum ab initio, ct procreati naturaliter in eaptiuitatem de interitum, de natura filii irae ax. Nunquid in Adam natura ista sic condita est Absit: sed quia in illo vitiata se per omnes iam naturaliter
cucurrit S currit . ut ab hac perditione non liberet ni ii
gratia dei per lesum Christum doni inu nostru in. id est ergo quod iste adiungit,& dicit de Noe de filiis eius, quod ii militer benedicti sint ut Adam, Eua, dicente deo. Crescite Se multiplieamini de replete terrain,&dominamini eius: quibus dei verbis addit sua dicens, voluptas ergo ista quam tu diabolicam vis videri iam in supradictis eoniugibus habebatur.quq ut instituti
ne bona:ita etiam benedictione perii, an iii Non enim dubitatur de hac ad Noe de ad filios eius corporis commixtione dictum . cuius iam usus inoleverat, Crescite S multiplicamini S replete terram. Non opu, est ea dem multis verbis repetere. De vitio hic agitur. ilio est deprauata natura bona cuius vitii aut hor est diabolus, non de naturae ipsius bonitate, cuius author est deus.
qui neque ab ipsa vitiata deprauataque natura, suam
ab stillii bonitatem, ut auferret hominum facundita- Diem, vivacitatem, sanitatem, ipsami, substantiam animi corporis sensus atque rationem, alimenta, nutrimenta , incrementa, qui etiam facit oriri solem suum
super bonos de malos, de pluit super iustos de iniusto .ct qui equid boni est natur; humanae, a deo bono etiam in illis hominibus est, qui non liberabuntur a malo. voluptatem tamen iste de hie dixit . quia potest voluptas & honesta esse, non dixit carnis concupiscentiam
vel libidinem quae pudenda est, sed in cons uentibus
aperuit verecundiam suam, nec dissimulare potuit ab eo quod violenter ipsa natura praescripsit. Et illud in quit. Propter hoc relinquet homo patrem ct matrem, di adhaerebit uxori suae, de erunt duo in carne una. Et post hae verba dei, sua ipse subiungens. ut exprimeret inquit, fidem verum, Propheta prope periculum pudoris accessit. O aperta prorsus de vi veritatis extorta conisessio. Propheta ergo ut exprimeret fidem operum, prope periculum pudoris accessit, quia dixit. Erunt duo in earne una, ubi commixtionem maris Ecfoeminae intelligi voluit. Dicatur causa, cur in exprimendis operibus dei propheta prope periculum pud ris accesserit. Itane vero humana opera pudenda esse si
non debent, sed plane glorianda, S diuina pudenda
sunt i hane vero in eloquendis de exprimendis operibus dei, non honoratur Prophetae vel amor vel labor,
sed periclitatur pudor id enim potuit deus facere,quod eius praedicatorem pudeat dicerei Et quod estrauius, pudeat hominem alicuius operis quod nonomo, sed deus fecit in homine. eum omnes opisces quanto possunt labore S industria id agant, ne de suis operibus erubescant Sed profecto illud nos pudet quod puduit primos illos homines quando pudenda senti, texerunt. Ista est poena peccati illa plaga vestigiumque peccati illa illecebrasomae que peccati illa lex in membris repugnans legi mentis . illa ex nobili piis aduersus nos psos inobedientia iustiti imo reciprocatu inobedientibus reddita . huius nos pudet, , merito pudet. Nam si hoc non esset, quid nobis esset ingratius, quid irreligiosita; si in mei bris nostris, non de vitio vel de poena nostra, sed dei coniunderemur operibus Diei tetia in iste multa frustra de Abraham ct Sara. Or. X.
uomodo ex repromissione acceperint filium. & tanem concupiscentiam nominat, non tamen addit ca
nis quia ipsa pudenda est. In coeupiscentiae autem no- Fmine aliquando gloriandu est,quia est S concupiscentia spiritiis ad uerius carnem, est Sconcupiscentia sapientiae. Ait ergo, Certe hanc concupiscentiam sine qua nulla foecunditas est, malum naturaliter definisti inde ergo per donum coeleste in senibus excitatur
Astrue ii hoe si potes ad opus diaboli pertinere, quod
deum vides conferre pro munere. Ita hoc dieit . quasi eoncupiscentia carnis ante desiderit illis, S hae eis donauerit deus quae proculdubio inerat in corpore mortis huius sed irecundita dc fuit. cuius author est deus, ct ipsa donata est quando voluit deus. Abiit autem x t dicamus quod nos putauit cile dicturos.lsa ac sine concubitus calore generatum. Sed ipse iam dicat . quaia cis risi re interiret anima erus de genere suo si circuneisus die non esset octaua, quid ipse peccasset, ct uuid ofiendisset seni. leu.ut de aliena in se negligentia tam leuera sententia puniretur si nul tu esset originale peccatum De circunis eidendis enim deo ite mandauit infamibus, Masculus qui no circunei detur carne pr putii sui octauo die. disperiet anima eius de gens suo, quia testamentum
366쪽
Gimeo dissipavit. Dicat iste si potest quomodo puer iste testanientum dei dissipauit octo dierum , quantum adii ipsam Proprie attinet innocens infans , ct tamen nul-
lo modo deus vel scriptura sancta id mendaeiter diceret. Tunc ergo dissipauit testamentum dei, nolioe de imperata cireuei fione, sed illud de ligni prohibitione
quando per unu hominem peccatum intrauit in muniadum, de per peccatum mors, ct ita in omnes homines pertranssit,in quo omnes peccauerunt,& hoe in illo si
l gnificabatur expiari circuncisone octaui diei, hoe est
sacramento mediatoris in carne venturi, quia pereanes
dem fide venturi in carne Christi, & morituri pro nobis.& tertio die, qui post septimum sabbati fuerat futurus octauus.resurrecturi,etiam iusti saluabatur antiqui Traditus est enim propter delicta nostra, ct resurrexit propter iustificationem nostram. Ex quo enim institu ta eu circuncisio in populo dei, quod erat tu e fgnaculum iustitiae fidei adsignificationem purgationis valebat & paruulis originalis veteriri: peccati, sicut de baptismus ex illo valere coepit ad innovationem homiri .XII.,nis, ex quo est institutus. Non quod ante circun eissionem iustitia fidei nulla erat. Nam eum adhue essetri in praeputio , ex fide iusti fieatus est ipse Abraham pateri semium,quae fidem ipsius fiterant sectaturae. Sed superioribus temporibus omnimodo latuit sacramentum iustificationis ex fide, eadem tamen fides mediatorisi saluos iustos faciebat antiquos pusilos eum magnis, ii non vetus testamentum quod in seruitutem generat,
non lex quae non se est data, quae posset vivificare, sed gratia dei per Iesum Christum dominu nostrum. iaseut eredimus nos Christum in carne venisse, se illivemur uin . Sicut nos mortuum,ita illi moriturum. Si cui nos resurrexisse, ita illi resurrecturum. Et nos vero ict illi id iudicium mortuorum vivorum i venturum. lNon ergo iste humana male defendendo impedit a u.
lute naturam,quia omnes sub peccato nascimur,& per unu solum,qui sine peccato natus est,liberamur. Ista
inquit, corporum commixtio cum calore, cum volu
I tate, cu semine a deo facta, ct pro suo modo laudabiis approbatur, quae aliquando etiam amplum etacitur munus piorum. Dixit cum calore dixit cum voluptate, dixit cum semine, no tame dicere ausus est eum libidine. mare nisi quia nominare erubescit, quam laudareno erubescit 3 Munus autem piorum propagatio est foe-l cunda filiorum, non commotio pudenda membroru,
qua non haberet in generandis filiis natura sana, nune autem habet eam natura vitiata. Ac per hoe & 'ui inde nascitur indiget renasci,ut sit membrum Christi S de quo nascitur ii iam renatus est, indiget liberari ab ea quae in corpore mortis huius est lege peccati. ae cum ita sint, quomodo adiungit S dicit, Confitearis ergo necesse est. originale quod finxeras , interisse peccatu Non ego finxi originale peccatum , quod catholica fi des credidit antiquitus, sed tu, qui hoc negas, sine dubio es nouus haereticus. Sub diabolo autem sunt iudicio dei omnes cum pereato generati, si non fuerint in Christo regenerati. Sed quia de Abraham loquebatur S Sara, subiunxit atque ait. Quod si dixeris. sus in eis vigebat, v foetus non erat: Respondebo que conditor proini sit. conditor dedit, non cocubitus sed dei lc ne L eii qui nascitur. mi enim primum hominem fecit ex puluere, omnes fabricatur ex semine. Sicut ergo iune limus qui assumptus est, materia non author fuit illo minis, ita nunc vis illa voluptatis confectrix, com-rnixuix a seminum, non explet operationis vicem, sed de thesauris naturae operi deo, unde ille hominem di-Κgnetur operari. Hae omitia quae dixit, excepto quod ait a voluptate semina confici atque misceri recte libeerra. si in eis Otholicum sensum defendere niteretur. Qisia vero scimus quid ex his moliatur essicere, prosecto dicit etiam recta peruerse . illud itaque quo excepto
caetera vera esse non abnuo, ideo non est verum, quia
voluptas illa concupiscentiae carnalis non conficit semina, sed ea quae iam sum in corporibus a vero deos eondita i quo ipso conduntur & corpora non fiunt a ii voluptate,sed excitantur & emittuntur cum voluptate.
Vtrum autem utriusque sexus semina in muliebri utero cum voluptate misceamur, viderint foeminae quid in secretis visceribus sentiant, nos non derat inaniter usque ad ista esse euriosos. Libido tame illa errabescem da, unde pudenda ipsa appellata sunt membra, non fuit in corpore vitae illius quae in paradiso iuuante peccatum ted coepit esse in corpore mortis huius retributa
inobedientia inobedientiae post peccatum.Sine qua libidine poterat opus fieri coniugum in generatione taliorum, seut inulta opera sunt obedientia caeter oria ins ne ullo ardore membrorum, quae volutatis nutu in iuentur non xstu libidinis concitantur. Attende caete-Ara. Hoc etiam, inquit, Apostoli confirmat authoritas. li Cum enim beatus Paulus de resurrectione mortuor ulloqueretur, ait insipiens tu,quod seminas non vivifica. cet. s.
tur. Et insta. Deus autem illi dat corpus prout vult, ct tunicuique seminum proprium corpus.Si ergo deus,inquit, humano semini, quod nemo negat vel prudenium vel piorum, proprium sciat omnibus rebus co i attribuit, unde quenquam reum natum probabis :Tandem oro respicias, quibus laqueis peccati naturalis suffocetur assertio. Verum age, inquit, tecum, precor, mitius: Mihi crede etiam te deus feeit . sed quod fatendum est, grauius error infecit. Quid enim phtest profanius diei. quam quod deus hominem aut
non fecerit, aut ut dicis, diabolo fecerit. aut certe diabolus dei sit imaginem, hoe est hominem fabricatus, quod non minus stultum dignoscitur esse, quam impium 3 Ergo tam inops, inquit, tam in uerecundus deus
est, ut non habuerit quod in praemium sanctis homi nibus daret niti quod deceptis diabolus infiidit in vi- tio 3 vis autem scire quod etiam in his qui sancti non
sunt. hanc generationum potetiam deus tribuisse pro. Mbetur Eo igitur tempore cum Abraham metu pereul-l a sus gelis Barbarae Saram quae uxor erat. sororem suam
dixit, refertur Abimelech rex illius prouinciae abduxi cse eam in noctis v sum. Sed deus cui cura erat honor sanctae mulieris, in somnis Abimelech veniens regiam fraenauit audaciam comminatus interitum, si pergeret violare eoniugium.Tune Abimelech ait Nunquid do mine gerem ignorantem S iustam perdes Nonne ipsi
dixerunt se germanitate colunctost Surrexit ergo mane Abimelech.& accepit mille didrachmas argenti. Noues,& vitulos S pueros. S ancillas, S dedit Abrahae, atque a se mulierem remist intacta. Oravit ver g deum Abraham pro Abimelech, ct sanauit deus Abimelech, l&vxorem eius S ancillas eius. Cur autem haec tanta prolixitate narrauerit, accipe breuiter in his quae secu-ltus adiunxit. Deus inquit orante Abraham curauit potentia dispensationis secreta, quae amota est verendis luilium taminariam quia clauserat deus a foris omnem luuluam in domo Abimelech. Vide ergo,inquit, utrum haruraliter malum dici debet, quod interdum aufert
exasperatus deus, redditque elacatus lese. innuit facit apiorum
367쪽
S piorum filios ct impiorum, quoniam quini sunt parentes,ad naturam pertinet, 'itae deo gaudet authore:
quod autem impii sunt, ad studiorum prauitatem, quae unicuique de libera voluntate contingit. His omnibus quae tam multa dixit, respolide inus, nihil diuinis testimoniis, quae interposuit esse dici una de pudeda libidine quam dicimus non fiuii se in corpore beatorum
quando nudi erant & non confundebantur. Nam
primum illud Apostoli de seminibus dictum est ficu-
memoriam, quae prius moriuntur,ut vivificetur. Quam sententiam scilicet Apostolieam, quo consilio nescio, noluit iste complere . nam eam hucusque commem rauit iniipiens tu, quod seminas non vivificatur. Apostolus autem addidit, nisi erius moriatur.Sed iste, quantum existimo, quod de frumentis dictum es , de humano semine accipi voluit ab eis qui lire legunt, descripturas sanctas vel ne iciunt, vel non recordantur. Denique non solum istam sententiam decurtauit, ut non auderet, nisi erius moriatur, veru metiam sequentia praetermisit, udi aperuit Apostolus de quibus geminibus loqueretur. Ait enim Apostolus, Et quod seminas, non corpus quod futurum est seminas, sed nudum granum farris tritici aut alicuius caeterorum. His praetermissis iste eontexuit, quod deinde dicit Apostolus, Deus autem illi dat corpus prout vult, ct unicuique seminum proprium corpus: tanquam de concumbente homine dixerit Apostolus, insipiens tu, quod seminas no viviscatur: ut intelligeremus non ab homine concubitu filios seminante, sed a deo vivificari semen hi manum. Sic enim fuerat praelocutus. quia voluptas illa non explet operationis vicem, sed de thesauris naturael o seri deo, unde ille hominem dignetur operari. Et subiunxit testimonium, qiuasi hoc dixerit Apostolus, i insipiens tu quod seminas non vi uincatur. hoc est,a te non vivificatur sed deus hominem de tuo semine operatur . tanquam ab Apostolo media illa quae praetermist iste, non dicta sint, atque ii a se halicat eius sententia, velut de humano semine loqueretur, inspiens tu, quod seminas non viviscatur, deus autem illi dat corpus prout vult S unicuique seminis proprium corpus. Denique post hac Apostoli verba, sic infert sua, Si ergo deus, inquit, humano semini, quod nemo negat vel prudentium vel piorum , proprium licui omnibus rebus, corpus altribuit. quas Apostolus de humano se , mine in illo testimonio sit locutus.De qua scaude quid adiuuaretur eius intrito, cum aliquanto attentius cogi, larem, nihil potui reperire nisi quia testem voluit adlisibere Apostolum, quo probaret deum , quod S nos dicimus, de humanis seminibus hominem operari. Et cum ei testimonium nullum occurreret, isto abusus est Saudulenter, timens utique ne forte si appareret Apo. stolum non de humanis seminibus, sed de frumentis illa dixisse, hinc admoneremur unde refutaretur noni religiosae voluntatis sed libidinosa volup :atis pudens nominator S impudes praedicator. De ipsis quippe se in inibus, quae in agris agricola seminat potest iste red- argui. Cur enim non credamus deum potuisse in para dilo concedere homini beato de suo semine, quod co- cessum videmus agricolis de tritici semine, ut eo mo do sereretur illud line ulla rudenda libidine, ad volu tatis nutum membris oblequentibus genitalibus, si Othoe seritur sine ulla pudenda libidine ad volunta tis nutum agricolarum obsequentibus ma nibus, hone stiore in parentibus gignendorum desiderio filiorum. suam est in arantibus impledorum horreorum: ac de.
inde creator omnipotes incommutabili tubiqet prae- D sentia S creatrice potetia de seminibus homini, prout vellet, quod re nunc facit, opes aretur in firmina, sicut im, de seminibus humetorum prout vult operatur in terra , beatis matribus sine libidinosa voluptate concipi eistibus, sine aerumnoso gemitu parientibus: quandoqui dem in illa ibi itate , in corpore nodum mortis nu- ius, sed vitae illius non esset Gininis in excipiendis minibus quod puderet. sicut non esset in edendis foetibus quod doleret Quisquis autem no eredit, vel credi non vult, hominibus ante omne peccatum in illa paradisi talicitate versantibus hoc potuit se dei voluntate &benignitate concedi, non optJdae tacunditatis laudator , sed pudenda , oluptatis amator est. Item aliudex libro diuino testimonium . quod posuit de Abime
lech, Et deo volente clausa omni vulva in domo eius, ne mulieres eius parerent, atque aperta Virsus ut pare
rent quid ad rem pertinet quid habet de illa pudenda libidine,de qua nunc quxstio est Nunquid ipsam deus det laxit illis taminis. reddidit s cum voluit Sed poena
fuit ut parere no possent, benenetia vero ut parere possent more huius corruptibilis carnis. No enim tale be- Eneficiuna deus co serret eorpori mortis huius quale noli aberet, ni: i corpus vitae illius in paradiso ante peccatum, ut S conceptus proueniret ii ne libidine pruriente, & partus cne dolore cruciante. Cur autem non inetelligamus, quandoquidem dicit scriptura, a foris oni nem vulva in fulti e eon elusim aliquo dolore factu esse, ut non possent foeminae concubitum ter peti, qui dolor deo suece sente fuisset inflictus, miserate detractust Nam ii ad impedimentum serendae prolis esset libidqdetrahenda, viris esset detrahenda notaminis. Fremina enim pollet voluntate concumbere, etiam desistet e
libidine, qua stimularetur, si vito non deesset qua exci, taretur. Nili forte quia seriptu est S ipsum Abi inclech fuisse sanatum. virilem dicturus est ei libidinem reddi tam . Quam prosecto ii amis crat quid opus sibit eum diuinitus admoneri ut Abrahae no misceretur uxori Se sanatum dicit quia domus eius ab illa peste lana: a est. lam nune illa tria videamus quorum trium quodlibet dixerimus nihil ait dici posse profanius quod ho. se' minem deus aut no fecerit, aut diabolo fecerit aut cer lte diabolus dei sit imaginem .hoc est hominem fabi ica . . tus. Horum trium primum S nouissimum, non diei a nobis etiam ipse, i non si excors,aut nimium pervicax, hconfitetur.De illo qucstio est quod secundo medioque lloco posuit, ubi se fallitur, ut a nobis hoc existimet diei, quia diabolo deus hominem fecerit. tanquauim hominibus quos deus ex hominibus par Albus creat hoc intendat, hoc curet, hoc sit operis ratione prouideat, ut habeat diabolus seruos, quos ipse sibi si e re non potest. Abiit ut hoc qualiscunque vel puerilis pie tas suspicetur. Bonitate sua deus facit homines a pri mos sine peccato, & exteros sub peccato, in usus pro findarum cogitationum suarum. Sirat enim de ipso diaboli malitia nouit ille quid agat, ct quod agit iusta
est S bonurn quatiuis sitiae quo agit iniustus S malus, nec eum propterea creare noluit quia malum tuturi, esse praestiuit, ita de uniuerso gelicie humano quamuis nullus hominum sne peccati sorde nascatur, bo num ille, qui summe bonus est operatur, alios fieri u se tanquam vasa misericordiae, quos gratia discernat ab eis qui vasa sunt irae: alios tanquam vasa irae , , t nota
faciat diuitias gloriae suae in vasa nusericordiae. Eat iste nunc,& aduersus Apostolu cuius iv semetia est argui
368쪽
G inentetur mo aduersus ipsum figulum, cui respondere trohibet Apostolus dicens, o homo tu quis es quis re pondeas deo Nunquid dicit signalium ei, qui se nn-lxit,quare ite me fecisti An non habet potestate ni figu-ilus luti ex eadem massa facere aliud vas in honorem, aliud in contumeliam Nunquid ergo iste negat vasa ita esse sub diabolo Aut quia ub diabolo sunt, alius ea uam ille tacit, qui vasa misericordiae facit Aut aliune de non ex eadem massa facit Hie itaque dieat,Ergo deus vasa diabolo init, quasi ne seiat deus se eis uti ad opera sua iusta Se bona , sicut ipso utitur diabolo. .XVII. An vero filios perditionis haedos sinistrae partis diabolo pascit V diabolo nutrit Se vestit, qui facit so-lpitat. s. lem iuuiti oriri super bonos & malos, ct pluit superiustos det iniustos Sie itaque creat malos quomodo pascit de nutrit malos, quia quod eis creando tribuit, ad naturae pertinet bonitatem: de quod eis paseedo ct nutriendo dat incrementum, non utique malitiae eorum, sed eidem bonae naturae qua creauit bonus,bonum tribuit adiumentum. Inquantum enim homines sum bonum est naturae, ius author est deus: inquatum autem cum peccato nascuntur perituri, si non renascantur, ad
id semen pertinent maledictum ab initio illius antiquae
inobedientiae vitio. Quo tamen bene utitur factor etiavasorum irae. ut notas iaciat diuitias gloriae suae in va se misericordiae, ne meritis suis tribuat, si ad eandem
massam quisque pertinens gratia liberetur sed qui gi
licet. i. i latur,in domino glorietur Ab hae fide Apostolica atque catholica veracissi ilia atque fim datissima cum Pelagianis iste discedens. non vult nascentes esse sub diabolo ne paruuli portentur ad Chri stum, ut eruantur 1
potestate tenebrarum, S in regnum ipsus transfiratur.
a XVIII. Ae se aecusat Ecclesiam toto orbe dii usa m. in qua ubique omnes baptitandi infantuli non ob aliud
D in im exuidantur, nisi ut ab eis princeps mundi mittatur foras, a quo necesse est vasa irae possideantur, cum ex Adam nascuntur, i in Christo non renascatur, & in eius regnum per gratiam facta vasa misericordiae transserantur. Cotra istam fundatissimam veniens veritatem, ne uniuersam Christi Ecclesam oppugnare videatur, quasi me unum alloquitur, de velut corripies atque admonens dicit, Etiam te deus fecit, sed quod est fatendum, grauius error infecit. Sane quod deus me fecerit agnosco de gratias aeo, qui tamen cum irae vatis perici sim, si tantum ex Adam me fecisset, de in Christo non refectisset. Quod eum possessus pelagiana impietate noeredit . ii in tanto malo in finem usque perdurat, non ipsi sed catholici videant qualis S quantus eum error lta , - . non infecerit, sed plane interfecerit. Attende s -- se . . quentia. od autem,inquit, filii ex coniugio su epitc..xix. naturaliter boni sint. Apostolo dicente discamus, qui ait de improbis. Relicto naturali usu foeminae exarserunt in desideria sua in inuicem, masculi in masculos
turpitudine operantes. Ostendit ergo inquit usum fix-lininae de naturalem esse . de pro suo modo laudabilem: lilagitium autem ex voluntate propria exerceri contra inuitutionis pudorem. Merito itaque, inquit, de in bene utentibus genus concupiscemiae modusque laudatur , de in turribus excellus eius punitur. Denique eodem tmore aeus Abrahae de Sarc marcentia aeuo mem crasea'. bra vegetauit, quo in Sodomis ipse igneo imbre punivit. Si igitur putas inquit, accusandum ni embroru via lgorem, quoniam per ipsum Sodomitae flagitiis obligati sunt, accusabis etiam creaturam panis & vini, quiniam hine quoque eos peccasse scriptura diuina signi-
ficavit. Dicit enim dominus per Erechielem prophe Κ ltam veruntamen hae iniquitates Sodoma sororis tuaes res.ls.
Superbia in saturitate panum,& abundantia vini flue bant ipsa ct filii eius: ct manum pauperis di egentis no ladiuvabant. Elige iam, inquit, utrum mavis, aut reputa diuino operi commixtionem cor eorum, aut creatu
ram panis re vini similiter malum esse defini. Quod ii
feceris. aperte Manichaeus esse conuinceris. Concupisseentiae autem naturalis qui modum tenet, bene utituti bono: qui modum non tenet, bono male utitur. mi adicis ergo inquit ita nuptiarum bonum malo ori sina-li.quod inde trahitur non potest accusari, sicut adulte iri ortim malum bono naturali quod inde nascitur,nore
potest excusari His sermonibus inquit, quod negaue ras concessisti quod concesseras sustulisti, Se nihil magis laboras, quam ut parum intelligaris. Ostende sine
comixtione nuptias corporales aut unum aliquid huid operi nomen imponito,& vel bonum vel malum coniiugium nuncupato Spopondisti utique bona te desii re coniugia. Si coniugium bonum sit homo fructus e
iunii bonus, si hic fluctus opus dei malus esse non po test qui per bonum ex bono nascitur, ubi igitur origi nate malum,quod tot praeiudiciis interemptum est LAd haec respondeo, non solum filios ex coniugio, verum et ii ex adulterio bonum aliquod esse, seeuduni cet x opus dei quo creati sunt. Secim tu autem originale ped icatum, in damnationem nasci ex Adam primo , no si, tum si de adulterio, vel umetia in si de coniugio genea i irentur, nisi in Adam secundo qui est Christus rege ne rentur. od aute ait Apostolus de improbis. Relicto naturali , ita taminae exarserunt in desideria sua, in in iuicem masculi in masculos turpitudine operantes: nol l dixit usum coniugalem,sed naturalem eum volens in- itelligi, qui fit membris ad hoc creatis, ut per ea possit ad generadum sexus uterque misceri . Ac per hoc cum eisdem membris etiam meretrici quisque misceriir, naturalis est usus, nee tamen laudabilis sed culpabilis. Ab
ea vero parte corporis, quae non ad generadum est in stiti ta, ii de coniuge quisque utatur,contra naturam est
de flagitiosum. Denique prius idem Apostolus de fim
minis dixit, nam foemina eorum immutauerunt naturiralem usum, in eum qui est contra naturam. Deindelmasculis in masculos turpitudinem operantibus reli cto usu foemineo naturali. no ergo isto nomine, id est usu naturali coniugalis est laudata commixtio sed im-l Mmundiora &seeleratiora flagitia denotata sunt . quam si S illicite taminis, sed tamen naturaliter uterentur. Panem vero & vinum sie non reprehendimii, Op lpropter luxuriosos&ebriosos, quomodo nec aurum propter cupidos Se auaros. Qis irca commixtionem quo a. honesta coniugum non reprehendimus propter pudendam corporum libidinem. illa enim posset esse nulla praecedes e perpetratione peccati, de qua no erubescerent coniugati: haec autem exorta est post peccatum, quam coacti sunt velare confusii. Vnde remansit posterioribus coniugatis, quanta is hoc malo bene de licite vietibus in eiusmodi opere humanum vitare conspectum, atque ita cofiteri aiiod pudedum est,cum debeat neminem pudere quod bonum est . Sie inlinuatur hae duo S bonum laudandae eoniunctionis .vnde filii
genetAur: de mali, ludendae libidini , unde qui gen
rantur, regenera di sunt,ne damnentur. Proinde pude- da libidine qui licite concumbit, in alo bene utitur qui aute illicite malo male utitur. Recti' enim aceepit nomen mali quam boni, quod erubescut a mali 5e boni
369쪽
Meliusque eredimus ei qiii dieit, io quia non habitat A in me.hoc est in carne mea, bonum: quam hule qui dieit hoc bonum:vnde si coniunditur, colitetur malum, si autem non eo nianditur addit impudentia peius malum Recte igitur diximus ita nuptiarum bonum malo originali quod inde trahitur non potest accusari, sicut adulteriorum malum bono naturali, quod inde nascitur non potest excusari: quoniam natura humana quae . nascitur vel de coniugio vel de adulterio, dei opus est.
ae si malum esset, non esset genera da: si malum non haberet, non esset regener ada. Atque ut ad unum verbum utrunque concludam, natura humana si nolum
et saluanda non esset: si ei mali nihil inesset saluanda non ei set mi ergo dicit eam bonum non es, bonum
negat conditae creatorem . mi vero negat ei malum
inesse miseri eordem vitiatae inuidet saluatore in. Quapropter in hominibus nascentibus nere excusanda sunt adulteria per bonum quod inde a coditore bono creatum est nec accusanda contu pia per malum quod ibi ac IUUI. misericorde saluatore sanandum est. Ostende. in uit,sine commixtione nuptias corporales.Non osteno ego nuptias corporales sine commixtione . sed nee B ipse ostendit eandem commixtionem sine confutione. in paradiso autem ii peccatum non praecessisset, non esset quidem sine utriusque sexus commixtione generatio.sed esset sne contatione commixtio.Esset quippe
in coeundo tranquilla inebrorum obedientia, non pudenda carnis concupiscentia. Proinde eoniugium bonu est, unde ordinate seminatus nascitur homo:& fructus eoiugii bonus est,quod est ipse qui ita nascitur homo:sed peccatum malum est, cum quo nascitur omnis
homo. Deus quippe fecit , facit hominem. sed per v
num hominem peccatum intrauit in mundum, S per peccatum mors.& ita in omnes homines pertransiit in .mIlI. quo omnes peccauerunt. Nouo,inquit, genere di serendi S catholicum te profiteris, S Manichaeo p a. trocinaris , dice do nuptias ct magnum bonum S magnuin malum. Prorsus quid loquatur ignorat, sue ignorare se timulat. Aut enim non intelliga, aut non
vult intelligere quid dicamus. Sed sit no intelligit praeoccupatione impeditur erroris.Aut si no vult quid dicamus intelligere, pervicaciae vitium est, quo suum defendit errore Et Iovinianus qui paucos ante annos nouellam conatus est haeresim eodere, Mantehaeis patro-c ei nari dicebat catholicos, quod aduersus eum sanctam virginitatem nuptiis praeferebant. Sed responsurus est iste, non se quod lovinianus de indifferetia nuptiarum virginum; sentire. Nee ego id dico quod illi hoc sentiant, veruntamen per Iovinianum catholicis Manichaeos obiicientem non esse hoc novum, noui haeretici recognoscit. Nos itaque nuptias bonum dicimus esse, non malum. Sed sicuti Arriani Sabellianos nos est, eriminantur quiuis non dicamus unum eundemque esse
patrem & filium spiritum sanctum, quod Sabelliani
dicunt. sed dicamus unam eandem i. esse naturam patris di filii S spiritus sancti, quod catholici dicunt . ita
Pelagiani nobis Manichaeos obiiciunt , quan uis no dicamus malum ei se nuptias,quod dicunt Manichaei sed dicamus malum primis hominibus. id est primis comiugibus areidiisse. S inde in omnes homines per traii se, quod dicunt ex holici. Sed iicut Arriani dum Sabellianos fiigium in peius aliquid inciderui, quia trinitatis ausi sunt no personas discernere, sed naturas, ita P lagiam dum Manichaeoru testem in peruersum vitare conamur , de nuptiarum tructu iriis Manichaeis con-
u inclitur perniciosora sentire. crededo paruulos Chri- Diio medico non egere. Definis. inquit, hominem Cis. X Isi de fornicatione nascatur reunt non ei se: si de coniu- I lianus. gio,innocentem non esse. Huc enim peruenit quod di . xisti, bonum naturale de adulteriis poli e subiistere malum originale etiam de coniugio trahi. Frustra omnino conatur apud intelligentem lectorem quae sunt recta peruertere.Abiit enim ut dicamus hominem si de fornicatione nascatur,reum non esse: Sed dicimus h minem sue de coiugio, siue de fornicatione nascatur, bonum aliquod esse, propter aut horem naturae deum: malum aliquod trahere, propter origina te peccatum. Quod ergo dicimus bonum naturale etiam de adulteriis posse subsistere, malum aut eoriginale etiam de co- iusto trahi, non huc peruenit quoa ille conatur adducere, non nasci reum de adulteriis, nec innocentem de nuptiis sed ex utroque reum generatione factum. propter original delictum,&vtruque regeneratione at soluendum, pr ternaturae bonum. Vnum ex his, inquit,verum est alterum falsum Huic eadem breuitate respondeo. lino utrisque verum est, neutrum falsum.
verum est, inquit, quod adulteriorum culpam homo nqui inde nascitur non potest excusare quia quod adui teri fecerunt, ad vitium pertinet volutatis:quod autem Eenuerunt ad laudem spectat facunditatis: lilia si quis
hirtiuum triticum serat, non nascitur messis obnoxia. vitupho itaque inquit, furem. sed laudo segetem. Innocentem pronuncio. qui nascitur ex generos late seminum, dicente Apostolo, Deus illi dat corpus prout x.cetis. vult.& unicuique seminum proprium corpus. codemno vero fiagitiosum . qui ex propositi peruertitate pet eauit. Ad haec adiungit & dicit, Prorsus autem si C o Lmalude nuptiis trahitur, accusari possum. excusari nopossunt: Quia S in diaboli iure opus earum fructumq;constituis, quia omnis causa mali, expers boni est. Id mo autem inquit,qui de nupt/s nascitur, non ci inlinibus sed seminibus imputatur. Seminum vero causa inconditione corporum est, quibus corporibus qui male utitur,boni meritum no genus sauciat. Liquido igitur inquit,claret bonum non esse causam mali. Si ergo,inquit trahitur Se de nuptiis originale malum,causa mali est conuentio nuptiarum: ct necesse est malum esse per quod & ex quo malit, fructus apparuit,dicente domino in Evangelio, Ex fructibus suis arbor cognoscitur. momodo, inquit,tu audiendus putaris, qui dicis Fbonum esse contusium, de quo nihil aliud quam malum prodire definis Constat igitur mala esse conius iasi peecatum inde originale deducitur, nee posse defendi, nisi fructus eorum innocens approbetur. Defendu-tur aute S bona pronunciantur,fructus ergo approbatur innocuus. Ad haec responsurus, prius volo esse intentum lectorem, nihil agere istum nisi ut saluator non si paruulis necessarius,quos peccata prorsus a quibus saluentur negat habere. Haec lata peruersitas , tatae inimi ea gratiae dei . iliae data est per lesum Chi istum
dominum nostrum, qui venit quaerere Se saluare quod perierat, insinuare se nititur cordibus parum intelligentium,laude operum diuinorum, hoc est, laude naturae humana, laude seminis, laude nuptiarum. laude utriusque sexus commixtionis laude facundi: alis quae omnia bona sunt. Nolo enim dicere laude libidinis, quia eam ct ipse nominare confunditur. vi aliud aliquid, no ipsam laudare videatur. Ac per hoc mala quae acciderunt naturae non discernendo ab illius bonitate natura, non eam,quia falsum est, ostedit ranam, sed sa-
370쪽
G nari non oremittit aegrotam. Et ideo illud quod dixi-inus quod adulteriorum culpam, bonii quod inde na- seitur id est homo non potest excusare. verum essec radit & hoe unde nulla inter nos iii aestio R. etiam similitudine iuris furtivum triticum seminantis, de quo utique bona messis nascitur, astruit & confirmat ut potest. Illud autem alterum quod diximus nuptiarum bonum malo originali quod inde trahitur, no potest accusari non vult consentire quod verum sit, quia ii consenserit, non Pelagianus lixreticus, sed Christianus ea- tholicus erit. Pro sius, inquit, si malum de nuptiis trahitur, accusari possunt excusari non possunt, ct in dia boli iure opus earum fructumque constituis, quia om- nis eausa mali expers boni est. Et ad hoc caetera attexit, ut probet causam mali bonam esse non posse , ct ideo nuptias quia bonum sunt, causam mali non esse, ac per i hoc de illis peccatorem qui necessarium habeat Saluatorem, nasci omnino non posse: quasi labi nuptias caul sam dieamus ei se peccati, quatiuis homo qui ex illis na-l scitur non nascatur sine peccato. Nuptiae quidem instis tuiq sunt causa generandi non peccandi, propter quod benedictio nuptiarum, Crescite det multiplicamini & replete terram. Peccatum aute quod a nascentibus trahitur, non ad nuptias pertinet, sed ad malum quod accidit hominibus, quorum coniunctione sunt nuptiae. Nam malum pudendae libidinis .h potest esse sine nuptiis, di potuerunt esse nuptiae sine illo: ad conditionem autem corporis pertinet, non vitae iul lius sed mortis huius , ut nunc nuptiae non possint esse
sine illo, quavis ipsum possit esse sine illis. Nam utiques sine nuptiis est pudenda carnis concupiscentia, qua doadulteria & quaeque stupra atque immunda commit- tit, longe contraria pucticitiae nuptiarum: aut quando i nulla ista committit, quia homo nulla cosensione permittit S tamen surgit S mouetur.& imouet, S: plerunque in somnis ad ipsus operis similitudine, & tuae motionis peruenit finem. Hoc ergo malum nee in ipsis nuptiis malum est nuptiarum, sed habent illud in corpore mortis huius paratum etiam si nolint,sine quo noossunt implere quod volunt. Non igitur ab earum in-itutione, quae benedicta est,ad eas venit, sed ab eo qd ex uno homine peccatum intrauit in mundum , S: persi peccatum mors,& ita in omnes homines pertransiit in quo omnes peccauerunt. id est ergo quod ait, Ex fructibus suis arbor cognoscitur, quia hoc in Euange
i lio dixisse dominum legi mus nunquid inde dominus
loquebatur & non potius de duabus voluntatibus h minit,bona se ilieet & mala, istam bonam illam malami arborem dicens, uia de bona volutate bona opera nascuntur. 8: mala de mala nec possunt bona de mala, ct mala de bona od si nuptias tanquam arborem bonam secundum istam quam commemorauit Euanget lieam similitudinem posuerimus prosecto ex corrario fornicationem potituri sumus arborem mala. Quamobrem si homo ita dicitur fructus nuptiarum tanquam
bon' ex arbore bona, proculdubio nasci homo de fornicatione non debuit. Mala quippe arbor bonos fructus non facit. Porro si dixerit. non illic arboris loco
ponendum esse adulterium sed naturam potius humai nam, de qua nascitur homo, ita etiam hie non erit a bor connubiis,sed natura humana, de qua nascitur homo. Nihil proinde valet ad istam quaestionem similitudo illa Euangeliea, quia non sunt nuptiae causape cati,nuod trahitur a nascente, ct expiatur in renascente, se a voluntarium peccatum hominis primi,originalis est causa peecati. Dicis iterum, inquit. Nam sciit Rrteeatum siue hine siue inde a tramulis trahatur, opus est diaboli. sie homo siue hi ne sine inde nascatur, opus
dei est. Et dixi hoe,& verissime dixi. Et si non Pelagianus sed catholicus esset, nihil aliud & ipse in eat holica
diceret. Qisid est ergo quod quaerit a nobis per quid c xx in
peccatum inueniatur in paruulo, utrum per voluntate,
an per nuptias, an per parentes Sic enim loquitur, de tanquam ad omnia ista respondet,a peccato quasi cuncta illa purgando nihil vult remanere unde peccatum inueniatur in paruulo. Verba deniq: iam ipsa eiu gat tende. Per quid igitur,inquit. peccatum inuenitur in paruulo Per voluntatem Nulla in eo fuit. Per nuptias oed hic pertinent ad opus parentum,quos in hoc actu non peceas Te praemiseras : sed quantum ex consequentibus apparet, non hoc vere concesseras. leta sunt igitur execrandae nuptiae inquit, tu causam fecerunt mali, sed illae solae opus indicant personarum. Paretes igitur qui comaentu suo causam iecere peccato,iure dam-nibiles sunt. Ambigi ergo, inquit, iam non potest, si tuam sequamur sententiam, coniuges cierno supplicio mancipari, quorum labore actum est, ut ad domina- ltum exercendum in homines diabolus perueniret. Et L i, bi est quod pauloante homine opus dixeras dei, quia si per originem malum in hominibus, per malum ius diu boli in homines, diabolum dicis authorem esse ho minum a quo est origo nascentium 3 Si autem credis a ldeo hominem fieri,& esse coniuges innocentes, vide lquam stare no possit, trahi ex his originale peccatum. Ad omnia ista huic respondit Apostolus, qui neque voluntatem arguit paruuli, quae propria nondum est in illo ad peccandum: neque nuptias inquantum nuptiae sunt, quae habent a deo non soli, institutionem.
verum etiam benedictionem: neque parentes inquantum parentes sunt, inuicem licite ais legitime ad pro- creandos filios coniugati. Sed per unum hominem,inquit. peccatum in hunem una iam intrauit, ct perpe catum mors, ct ita in omnes homines pertransit, in quo omnes peccauerui. od isti si eat holici; auribu, mentibusque perciperent, aduersus fidem gratiamque
Christi rebelles animos non haberent, neque conarentur inaniter ad suum proprium & haereticum sensunt haec Apostoli ea verba tam dilucida Stam manifesta conuertere,asserentes hoc ideo dictum esse, quod Ada peccauerit primum, in quo de caetero quisquis pecea re M
voluerit peccandi in enit exempli im, ut peccatum scilicet non generatione ab illo v no in omnes homines.sed illius unius imitatione transiret: Cum profecto ii Apostolus imitationem hic intelligi voluisset, non per unum homine, sed per diabolum potius in hune mundum peccatum intrasse,& per omnes homines pertraci isse dixisset. De diabolo quippe scriptum est: imitantur sv x. autem eum qui sunt ex parte ipsius. Sed ideo per unum hominem dixit, a quo generatio utique hominum cce pit, ut per generationem doceret isse per omnes origibnale pereatum. Quid autem aliud indicant etiam se quentia verba Apostolica 3 Cum enim hoe dixisset,adiunxit, usq; enim ad legem peccatum in inudo fuit, id
est, quia nec lex potuit auferre peccatum. Peccatu autem inquit no deputabatur cum lex no effet. Erat ergo.
sed non deputabatur, quia no ostedebatur quod deputaretur. Sicut enim alibi dicit per legem cognitio pe s.cati sed regnauit, inquit, mors ab Adam usi ad Moysen: hoc est quod supra dixerat, usque ad legem: non ut 1 Morse deinceps non esset peccatum sed quia nec per