장음표시 사용
561쪽
A noueritis,ut legitime curratis: & si quo alio modo deis raescietia pradicari potest, ut hominis segnitia repe atur. Quanuis ergo ita se habeat de praedestinatio ne definita sententia voluntatis dei, ut alii ex infidelitate accepta voluntate obediendi, conuertantur ad fide,vel perseuerent in fide:exteri vero qui in peccatorii damnabilium delectatione remoratur ii & ipsi praedrastinati sunt, deo non dis surrexerunt,quia nondum eos adiutorium gratia miserantis erexit. Si qui enim non tu sunt vocati quos gratia sua praedestinauit eligedos,aecipient eadem gratiam, qua electi velint esse S: sint. Si qui autem obediunt, sed in regnum eius S gloriami raedestinati non sunt,teporales summec vis in finems in eadem obedientia permanebunt. anuis ergo liscvera sint, non tamen disto modo dicet a sunt audietibus multis,ut sermo ad ipsos etiam couertatur eis, dicantur illa istoru verba quae vestris literis indidistis, &cuae superius iter posui. lta se habet de praedestinatione definita sentetia voluntatis dei, ut alii ex vobis de infidelitate, accepta obedi edi voluntate veneritis ad fide.
id opus est diei alii ex vobis FSi eni Ecclesiae dei lo-
uimur, si credetibus loquimur, cur alios eorum ad fi-em venisse dicentes ecteris facere iudicamur iniuria: cum possimus cogruentius dicere, ita se habet de praedestinatione definita sententia voluntatis dei, ut exinfidelitate veneritis ad fidem accepta voluntate obedit endi, ct accepta perseuerantia maneatis in fide Nee ilia
Iud quod sequitur,c st omnino dicendum. id est eat ei ivero qui in peccatorii delectatione remoramini, ideo nondum iuri existis, quia nee tu vos adiutorium gratiae miserantis erexit: eum bene S eonnenienter dici possit S debeat, Si qui aute adhuc in peccatorum damnabilium delectatione remoramini, apprehedite saluberrima disciplinam. Quod tamen cum ieceritis. nolite extolli quasi de operibus vestris aut gloriari quasi hoc norm .c acceperitis. Dc us est enim qui operatur in vobis & vel le& operari pro bona volutate: S a domino gressus vestri dirigutur, ut eius viam velitis. De ipso autem curta vestro bono rectos condiscite vos ad praedestinatione diuinae gratiae pertinere. item quod sequitur S dicitur. verunt ameli qui estis nondum vocati,quos gratia sua praedestinauerit eligendos, accipiet is eandem gratiam
qua velitis & sitis electi: durius dicitur quam dici potest, si nos no quibuslibet hominibus loqui, sed Christic Ecclesiae cogitemus. Cur enim non potius ita dicituri Et si qui sun t nondum vocati, pro eis ut vocentur ore inus Fortassis enim sic presestinati sunt,ut nostris orationibus concedantur.S accitiant eandem gratia qua velint esse ais esticiantur electi. Deus enim qui omnia
quae praedestinauit , impleuit, ideo S pro inimi eis fidei
lorare nos voluit: ut hinc intelligeremus quod et ii ipse infidelibus donet ut eredant, re voletes ex nolentibus faciat. Iam vero quod illis verbis connectitur, miror si
ullo modo potest in populo Christiano quisqui insomus patienter audire, cu dicitur eis,Et ii qui obeditis si praedestinati estis reiicitat,subtrahemur vobis obedita di vires, ut obedire cessetis. Hoe eni dicere quid videtur aliud esse quam maledicere. aut mala quodamodo
prophetate Sed ii ct de iis qui no perseuerant . aliquid
placet dicere vel necesse est. r non potius ita salte dicitur, ut pauloante dictum est: primum, ut nondum de
ipsis qui in populo audiunt. hoe dicatur. sed de aliis ad ipsos,id est ut non dicatur, Si qui obauditis, si praedesti nati estis reiiciendissed si qui obaudiunt, ct caetera per jubirersonam teri indicantur monia iv Res enim no optabilis sed abominabilis dicitur & du- Drissime atque odiosissime quasi in audientium front cincopellando colliditur , itido Suis eis quibus loquitur dieit. Et si qui estis qui ob editis: i prcdestinati estic reiici edi subtrahetur obediendi vires, ut obedire cessetis. id enim sententiae deperit si ita dieatur: Si qui auteobediunt, sed in regni, eius, gloria praedestinati non sunt,t morales sunt, nee vh in fine in eadem obedientia permanebunt Nonne ct verius ea de res&cεgruentius dicitur,ut no ipsis tantum malum tanquam Optare
videamur, sed de aliis referre quod oderint, nec ad te existiment pertinere sperando orandini: meliora illo autem modo quo id dicendum putat eadem sententia eisdem pend verbis etiam de erae scientia dei qua certe negare non possunt, pronunciari potest: ut dicatur, Et si qui obeditis, si trociti estis reiici edi, obedire ecssabiti Nepe hoe verissimum est:ita sane sed improbissimum, importunissimis, incongruentissimo no talibeloquio, seu non salubriter valetudini humanae infirmitatis apposito. illum etia modum quo utendu esse in praedestinationis praedicatione nos diximus. loqueti ad populunon existimo debere lassicere, vili hoe vel huiusmodi aliquid addat vidi eat .vositas etiam ipsam obedi edi Eperseuerantia a patre luminum, a quo descendit omne Iac a. datum optimum,& omne donum per sinu sperare debetis.& quotidianis orationib' poscere, at s hoc fici do fidere novos esse a praedestinatione populi eius alienox.quia et ii hoe ut faciatis.ipse largitur .Abiit autea vobis ideo desperare de vobis, quonia spena vestram in ipso habere iubemini no in vobis. Maledictus enim Hiere Pr. omnis homo qui spem habet in homine. Et, honum est confidere in domino quam confidere in homine quia beati omnes qui confidunt in eu. Et hanc item tenentes seruite domino in timore, & exultate ei cu tremo
re. Qiloniam devia aeterna quam filiis promissionis
promisit non medax deus ante tempora aeterna, nemo
potest esse securus, nisi cum consum nuta fuerit ista vita, quae tentatio est super terram sed faciet nos perseuerare in se usque in eius vitae finem cui quotidie dicim':Ne nos inseras in tentationem. Haec atque huiusmodi his ficum dicuntur siue paucis Christianis, siue multitudini Ecclesiae, cur metuimus sanctorum praedestinationem ct veram dei gratiam. id est quae non secundum meritam ostra datur. ilexit ea sancta scriptura praedicat praedueare An vero tim Mum est, ne tune de se horno despe- Fret,quado spes eius ponenda demon stratur in deo: noautem dc speraret, si eam in seipso superbissimus S in faelicis imus poneret Atque utina tardi corde S infirmi qui non possunt vel nodum possunt scripturas vel earum expositiones intelligere, sic audirent, vel no audiris in hae quaestione disputationes nostras. vi magis intuer Atar orationes suas. quas semper habuit S habebit Eeelesia ab exordiis suis donee nniatur hoc seculo.
De hae enim re quam nunc aduersus nouos haeretiucos non commemorare tantum sed plane tueri Se defensare compellimur, nunquam tacuit in precibus suis, etsi aliquando in sermonibus exerendam nullo urgente aduersario putauit. ando enim non oratum est in
Ecclesia pro infidelibus at s inimicis ei ut ut crederenti Quando fidelis quisquam amicum proximum, coniugem habuit inii aetem, S non ei petiuiti domino molem obedientem in Christianam fidem Quis aute sibi unquam no oravit vim domino permaneret Aut quis sacerdote super fideles dominu inuocantem, si quando
562쪽
G no solum voce ausus est. sed saltem cogitatione reprehendere, ac no potius super eius talem benedictionem corde ered te & ore constet e respondit, amen:cum aliud in ipsa oratione dominica non orent fideles, dicentes maxime illud, Ne nos inferas in tentatione: nitivi in sancta obedientia perseuerit Sicut ergo in his rationibus, ita & in hac fide nata est & crescit & erevit Ecelesia, qua fide ereditur gratiam dei non secundum
merita accipientium dari: Quandoquidem non oraret
Ecclesia vi daretur infidelibus fides, niti deii crederet
S auersas ct aduersas hominu ad se conuertere voluntates: nec oraret Ecclesia ut perseuerar et i fide Christi, non decepta vel victa tetationibus nitidi, nisi crederet dominu lic in potestate habere cor nostrum,ut bonum quod non tenemus nisi propria voluntate. non tamen
teneamus nisi ipse in nobis operetur & velle. Ni si haee
ab ipso quidem poscit Ecclesia,sed a seipso sibi dari putat, non veras,sed pers inctorias orationes habet quod abiit a nobis. his enim veraciter gemat,desideris a
cipere quod orat a domino. si hoc a seipso se sumere existimet. no ab illo: praesertim quoniam quid oremus sicut oportet nescimus, sed ipse i piritus ait Apostolus, H interpellat pro nobis gemitibus inenarrabilibus Qui enim scrutatur corda, scit quid sapiat spiritus, quia se cudum deum interpellat pro sanctis. id est. ipse spiritus interpellat: nisi interpellare facit gemitibus inenarrabilibus sed veracibus, quonia veritas est spiritus
Ipse est enim de quo alio loco dicit: Misit deus spiritu
filii sui in coi da nostra clamantem Abba pater. Et hoc quid est,elamantem, nisi clamare facientem, tropo illo quo dicimus laetu diem. aut ictos facite od alibi m ni festat ubi dicit: Non enim accepi stis spiritum serui
tutis iterum in timore, sed accepistis spiritum adoptio . nis filiorum, in quo clamamus Abba pater. ibi diri it clamantem: hic vero, in quo clamamus:aperiens videlicet quomodo dixerit clamantem: id est licui iam exposui, clamare facientem. Vbi intelligimus S hoc ipsum essedonia dei, ut veraci corde ct spiritaliter clamemus ad deum. Attendant ergo quomodo falluntur qui putantes le a nobis, non dari nobis ut petamus qu ramus, pulsemus: S hoc cise dicunt quo gratia praedicetur merito nostro,ut sequatur illa cum accipimus petetes,& inuenimus quaeretes aperitur j pulsantibus. Nec volunt intelligere etiam hoc diuini muneris esse ut oremus,hoei est petamus, aeramus atq; pulsemus. Accipimus enimi eri spiritum adoptionis filiorum, in quo elamamus Abba pater. od vidit beatus Ambrosius .Ait enim Et ora
re dcum gratiae spiritalis est:scut scriptu est, Nemo dieit dominus Iesus nisi in spiritus ancto. Haec igitur quae poscit a domino,& semper ex quo esse cvit poscit Eo. Helia ista deus vocatis suis daturum se esse praesciuit,ut
in ipsa pr destinatione iam dederit,quod Apostolus si
ne a m biguitate declarat.Scribes quippe ad Timotheu, Tima. Collabora inquit, Euangelio secundu virtutem dei sal.uos nos facientis, & vocatis vocatione sua sancta, non secundum opera nostra,sed secundu suum eropositum
S gratiam quq data est nobis in Christo leni ante tempora aeterna, manifestata autem nune per aduentu sabitatoris nostri Iesu Christi. ille itas dicat Ecclesiam alii 'uando in fide sua non habuisse veritatem praedistina
tionis huius S gratiae, quae nuc cotra nouos haereticos
cura diligetiori defenditur: lite inquam,hoe dicat,quii dicere audet aliquado eam non orasse, vel non veraci- ter orasse, sitie ut crederent infideles, sue ut perseuerarem fideles. Quae bona si semper orauit, semper ea dei NTi AE ORER SECUNDUS
dona esse uti scredidit. nee ab illo semper cognita un- Κqua ei negare fas fuit. Ac per hoc praedestinationis hi ius fide, quae contra nouos haereti eos noua solicitudine
nune defenditur no quam Ecclesia Christi non habuit. Sed quid plura S-tis docuisse me existimo. vel po- Qxa Irimitus plus qua in satis, dona dei esse, ae incipere in domino credere. Susque in finem in domino permanere. Caetera viro bona ad vita pia, qua deus colitur, pertinetia .etia ipsi propter quos haec agimus dei dona esse cocedunt Omnia porro dona sua & quibus ea fiterat largiturus, deum praescisse negare no pollunt. Sicut ergo caetera praedicanda sunt, ut qui ea praedicat,obedieter audiaturiit praedestinatio praedicada est, ut qui obediiter hae audit non in homine,ac per hoc ut non ic
in seipse sed in domino glorietur quia Se hoe dei prPs ceptum est obedieter audire: id est, ut qui gloriatur, in domino glorietur, ii militer ut caetera dei donum est. od doni, qui non habet,no dubito dicere alia quaecunque habet inaniter habet. Hoc Pelagianis optamus ut habeant istis autem nostris ut plenius habeant. Non
ita; sinus in disputationibus pro pii ct in orationibus pigri. Oremus dilectissimi orem', ut deus gratiam det etiam inimicis nostris, maxilne is fratribus S dilecto. Lribus nostris, intelligere de confiteri post ingentem de
ineffabilem ruina qua in uno omnes cecidimus, neminem nisi gratia dei liberari: eamj non secundu merita accipietium tanqua debitam reddi, sed tanqua veram gratia nullis meritis praecedetibus gratis dari. Nullum aute est illustrius praedestinationis exemplo, quini ipse Iesus: unde& in primo libro iam disputaui S in huius fine commedare delegi: Nullum est inquam illustrius praedestinationis exeplum quam ipse mediator. mi quis fidelis vult eam bene intelligere, attendat ipsunt, atque in illo inueniat S seipsum: Fidelis inquam, tui in
eo veram natura credit de confitetur humanam. id est 'nostram quantus singulariter suseipiente deo verbo in
unicu filium dei sublimata, ita t qui suscepit S quod
suscepit una esset in Trinitate persona. Neque enim homine assumpto quaternitas fasia est, sed Trinitas mari sit assumptione illa inegabiliter faciente personc tu in deo Se homine veritatem. Quoniam non deum ta tum dicimus Christum, sicut haeretici Manichaei nec hominem latum sicut haereti et Photiniani: nee ita hominem ut aliquid minus habeat quod ad humana ceratum est pertinere naturam: siue animam, siue in ipsa a. Mnima mentem rationalem, sue carnem non de iremi
na sumptam, sed factam de verbo in earnem conuerso at s mutato quae omnia falsa Se vana haereticorii Apollinaristarum tres partes varias diuersa : feeerunt. Sed dicimus Chri stum diu veram).natum de deo patre sine ullo initio temporis eundemq; homine verum, natum de homine matre certa plenitudine temporis: nec eius humanitate qua minor est patre, minuere aliquid eius diuinitatem,qua aequalis est patri: hoc autem utrunque.uniis est Christus, qui Se secundum deum veris, i me dixit. Ego & nater unum sumus: ct secundum hominem Iaan. imverissime dixit, Pater maior me est. Usi ergo huc feeit Iovis .i . ex semine David hominem iustum,qui nun uam esset iniustui sine ullo merito praecedetis volutatis eius ipse ex iniustis facit iusto , sine ullo merito praecedentis v luntatis ipsorum ut ille caput, hi membra sint eius ini iergo sedit illum hominem sine ullis eius praecedetibus inieritis, nullum quod ei dimitteretur, vel origine trahere,vel ubluntate perpetrare peccatum ipse nullis e tum praecedetibus meritis facit credentes in eum , qui .
563쪽
A bin dimittat omne peceatum Qui fecit illum talem vinii nouam liabuerit habiturus 3 iit voluntatem malam, ipse facit in membris eius ex mala voluntate bonam. Et illum ergo ct nos praedestinauit, quia in illo ut esset caput nostrum S in nobis ut eius corpus essemus, non prccessura merita nostra,sed opera sua futura proci uit. Qui legunt lixes intelligut,agant deo pratias: sui autem non intelligui orent ut eorum ille iit doctor interior,a cuius facie est scietia ct intellectus. mi vero errare me existimat, etiam atauerita diligenter quae sunt dicta eonsiderent, ne fortassis ipsi erret. Ego aute cum per eos qui meos labores legist, non solum doctior verum etiam emedatior fio. propitium mihi deum agno
sco:& hoc per Ecclesiae dinores maxime expecto, si des in ipsoru manus venit dignenturi, notiti quod scribo .
rest iterae est oravem esse ex verilao minuia diu tars agment m
Episcopi Liber de praedestinatione dei.
E praedestinatione dei locuturi an xietatibus quibusdam inuoluimur, quia dum conscii iam nostrae sto liditatis perscrutamur, ab appetitu iam arduae disputationis reprimi mur. Sed dum ad omnipotentiam illius qui per os asinae irrationalis,
rationali se stori verba voluntatis suae monstrauit mente reducimus sub spe superni adiutorii ad audendi, vi res accipimus, scietes quia quicquid boni loquimur vel facimus. non ex nobis hoc led ex deo accipimus. In primis nefas est dicere deis aliquid nisi bonu praedestinare. Sed praedestinationum aliae sunt alligationis aliae ditionis .istae sunt iustitiae illae potentiae . Ut lueidius fiat quod dicitur,quae sunt alligationis S potetiae, quae eo ditionis A iustitic demonstretur. Creavit deus eoelude terra solem de luna, diem S noctem: praedestinauiti super ut coetu semper volueretur, terra immobilis ei
cum uolueti coelo loco centri haberetumsol de luna diei nocti in praeelsent: dies de nox certis teporibus vicissim succe cieres. Hae praedestinationes potestae sunt S alligationis. Vnumquod ii enim eoru quae praediximus,sic albligatu est siro operi per praedestinationem dei, ut ab eo dimoueri no possit. Creavit deus homine, de praedestinauit ut si obedies est et, aca gustu vetiti pomi se abstine et in vita pcrinaneret: iiii aute inobedies esset sent tia mortis subiret. Hae pra destinatio coditionis est d: iustitiae. No enim deus ante casum hominis sic eum perotentia alligationis praedestinauit mori,ut necessee
eu mori sed sub ea coditione, ii peccaret. Qilia igitur peccauit homo iustu erat ut moreretur: si no peccaret,nullo vinculo praedestinationis diuinae, morti alligaretur. Mortis itas praedestinatio sub eoditione fixa fuit in deo propter casus humani praescientiam: non tante vim facies in homine per potentia, ut duceret euad mortis sententia. M pr destinatio huiusmodi no
absolute est caissa mortis,sed peccatum causa pridesti; D nationis S mortis. Non enim ite dicitur de hominis morte, ut de coeli volubilitate interrogiti enim alicui, 8uare coelum voluitur respondemus quia deus praedestinauit. Haee resposio absoluta est, nec alia in quaerit. Si aute aliquis quaerit quare homo moritur non absolute respodere possumus. quia deus praedestinauit: no enim praedestinaret,iiiii eum peccatur u praesciret. Pereatum quippe in homine, in deo incitat telum itistitiae: relus vero iustitiae praedestinationem: praedestinatio autem
attrahit mortem. Et huius concatenationis initi uinctfinis in homine est. Mare enim homo moritur 3 Quia de' praedestinauit. Q re deus praedestinauit mia iustus est S iuste facit. Quare iuste facit mi a homo peracauit. Ecce ex homine peccatum, de in homine mors.
Est qui dicat: tuomodo possit esse peccatum causa prq destinationis. cis esset praedestinatio antequa pecearet homo ille audiat, quia omnia ante qua fiant,deus quasi facta pertractat S itue sint puniida, siue munera da . in praeselemia sua diiudicat. Ecce homo in talix alligatur morti no per dei praedestinatione. sed per suam ossensionem. auis enim praedestinatio mentionem prae currat tempore, offentio tame praedestinationen, prae- Leedit Hectione. Nam praedestinatio non fieret, nisi o fenso Stura esset: quam offensionem qui prchiuit esse, offensionis ultionem ut iustus iudex praedestinauit. Ex praeseientia igitur ostensonis, praedestinatio emanauit ultionis: sicut ex praescientia virtutis, praedestinatio fieri solet remunerationis. Unde Apostol' ad Romanos.
Qisos praesciuit, hos de praedestinauit. Portassis est Gatit. qui dubitet ultionem offensionis a deo esse,quia grauis
est de mala: virtutis autem remunerationem a deo esse manifeste fateatur quia dulcis est de bona: eo deus nullius mali sed totius boni sit aut hor. Huic dice luin est,
quia offensio de si homini est mala dum poena ingerit,
apud deum est iusta dum peccata punit. Quod aut eiustum est bonum ei Praedestinatio igitur vitionis. quia iusta est, de bona. unde fons de origo boni per Esaiam
se loquitur Ego dominus formans luce, ct creas tene- a. s. bras,pace faciens,&creans malia. Quasi dicat. Ego dominus faciens pace ex me, creans malum ex te tibi. Prope ecatis enim tuis bellis tibi tribuo quod mereris quod etsi apud me sit iustum, ex te tamen tibi fit malum:quiano ex me,sed ex te peccasti: de pro peccato poenam tibi creo quae apud me est iusta,tibi autem mala. Huiusmo- Pdi ergo malum creat deus, quod per se tibi sit iustis, ex
homine fit homini malu . una enim eadem si res aliter atque aliter inter homines etia accepta.bona est S mala : ut bellum de quo supra diximus,victis est mali, vincentibus bonis. Quapropter de mors quae est vitio praeuarieationis. Se iusta est S mala. Iusta quidem ex iusto
iudice, mala autem ex misero peccatore.Haec etiam eadem i. mors quibusda hominibus est mala, quibusdam autem bona quia hos de ignominia ducit ad gloriam, illos vero de gloria ad ignominia. Ignis quos lignis.
stipulis vestimetis est nocivus, cupro autem Se argento ct auro proficuus: quia haec excoquit de puriora reddit, illa vero inflammat S penitus consumit. Cum haec ita sint no vereamur dicere,mortem esse praedestinatam ideo quia etsi nobis est mala a deo tamen propter praestientia praeuaricationis p destinata est iusta. Unde de Psalmista. Quia tu reddis unicuis iuxta opera sua. Vn- xl. i. de enim Se bonis gloria permis es malis mors in f xlix, nisi ab eo qui reduit unicuis secundu opera fila No ta
me pure a deo mori, sed fit ex hi minis tr uaricatione
564쪽
G per iustitiam dei in hominis poena. Hoc ideo, quia sunt
nonnulli qui diabolum sic ponunt mortis authorem, lquati ultionis iudicem. Author est quidem mortis per lsuggestionem peccati, sed per potentiam retributionis
nec author nec creator Est S poenarum custos de exhibitor nec tamen ex propria potentia sed ex concessi
cur. ne diuina . Sed iis quae prascripsimus quidam opponunt quod scriptum est. Mortem deus non fecit unquam Quibus non surda aure praetereundum est,quod .Ati alias scriptu est Mors ct vita a deo est. Nam opponenti. morte in deus non fecit unqua:oppono, mors& vita adeo est. His quippe oppositionibus in literatura nulla reconciliatio est,m intelligetis nulla repugnati a. Mors enim sicut & vita non latum dupliciter . sed etiam tria pliciter intelligi potest. In primo na s homine Scania
inam ct carnem deus creauit immortalem.Ante pecca una ergo vixit anima , vixit caro, non sub interitus ti more, sed sub immortalitatis conditione. At dum homo peccauit, anima obiit. Haec est mors quam deus noficit. Caro tamen vixit post mortem animae. sed sub mortis expectatione. Mors ergo animae peccatu, mors earnis diissolutio elementorum: mors animae & carnis, Id poena infernalis. Sie ct vita alia est carnis S animae an te peccatum alia carnis post peccatum, alia animae de earnis post dii lutionem elementorum. vita quidem omnis a deo est licui ct mors carnis, quae est diuolutio elementorum: & mors animae de carnis, quae est v ltio offensionis. Mortem autem animae. quae est caeterarum principium &causa,nuiuam fecit deus, quia scriptumi re. . est, Qisi peccatum non Lecit. Sed mortem animae non se intelligas ut mortem earnis. Moritur caro solutionem sui patiendo: moritur aute anima no sie .sed vitam mutando. lam quae sint praedestinationes alligationis. quae coditionis latis ut reor dictum est. Sed earum qua
conditionis sunt,aliae ad gloria, aliae ad poenam. Quos enim deus suos fidei opere futuros esse prae nouit, hos praedestinauit ad gloria: quos absque eorrectione diabolicae persuasioni militaturos esse praesciuit, hos pro
certo praedestinauit ad poenam. Nauis mentis nostrae, nisi exercitatione bonae meditationis regatur,vetis v narum cogitationum assiatibus, per diuersa fluctuabit, de demum sub periculo demeritonis conquatietur.
Episcopi Liber de gratia Se libero
arbitrio, ad valentinum, de eum illo monachos.n o P T E R eos qui liberum hominis arbitrium se praedicant & d
fendunt, ut dei gratiam qua vocamur ad eum & a nostris malis me
ritis liberamur, ct per quam bona
merita comparamus, quibus ad vi- taperueniamus aterna negarea
de conentiar austrate, multa iam disseriaimus,lit ri : madauimu . quantum nobis dominus donare di. Κgnatus est. Sed quonia sunt quidam qui se gra: iam dei defendiit,ut negent hominis liberii arbitriu:aut ii iando gratia defenditur, negari existimis libero arbitrio: hinc aliquid scribere ad vestram charitatem valenti ne frater & caeteri qui simul deo seruitis, compellent ei mutua charitate curam. Nunciatum est enim mihi de lvobis stat res ab aliquibus qui in vestra congregatione sunt, de ad nos inde venerunt. per quos Se ista direxi - mus , quod de haere dii sensiones in vobis lint. itaque dilectissimi, ne vos perturbet hui' quaestionis obscuri- tas: moneo vos priinum,ut de iis qui intelligitis agatis deo erat ias: quicquid est autem quo peruenire nodum potest vestrae mentis intentio. pacem inter vos Scharitatem seruates, i domino ut intelligatis orate. Et d nec vos ipse perducat ad ea quae nodum intelligitis ibi ambulate quo peruenire potuistis. Hoc admonet Ap stoli Paulus, qui cum dixisset nondum se esse perfecti paulopost ait: 'otquot ergo perfecti hoc sepiamus, id est ita nos esse perfectos, ut nondum ad perfectione quae nobis susscit veneri mus:continuo, subiunxit Et si quid aliter sapitis, hoc quoque vobis deus reuelabit:
veruntamen in quod peruenimus, in eo ambulemus.
Ambulando quippe in quod peruenimus, de qu on
dum peruenimus, peruenire poterimus, deo nobis reuelante si quid aliter sapimus, ii ea quae iam reuelauit, non relinquamus. Reuelauit autem nobis per seripturas suas sanctas, e in homine libero voluntatis a bitrium . Quomodo autem reuelauerit commemoro
vos, non humano eloquio, sed diuino . Primum quia ipsa diuina praecepta homini no prodessent, nisi haberet liberum voluntatis arbitrium, quo ea facita ad promissa primi aperueniret. Ideo enim data sunt ut homo excusationem de ignorantia non haberet: sicut domi nus dicit in Evangelio de Iudaeis, Si non venissem S: locutus eis fuissem, peccatum non haberent. Nunc autem excusationem non habent de peccato suo. De quo peccato diciti nisi de illo magno, quo praesciebat eoru Luturi, quando ista dicebat,id est, quo eum ita erant oc-eisuri Neque enim nullum habebant peccatum antequam Christus venisset in carne ad eos. Ite dicit Apostolus, Reuelatur ira dei de coelo in omne impietatem ti de iniustitiam hominum eorum qui veritatem in iniquitate detinent quia quod notum est dei manifestum M est in illis deus enim illis manifestavit. lnuisbilia enim eius a creatura mundi per ea quae facta sunt. intellecta conspiciuntur, sempiterna quoque virtus eius ae diui nitas, ut sint inexculabiles. Q modo dieit inexcussa biles, nisi de illa excusatione qua solet dicere humana superbia, Si sciissem fecissem: taeo non feci, quia nesci. Extus vi. Aut,si scirem facerem: ideo non facio quia nescio Haec eis excusatio tollitur, quado praees tu datur. vessu veruscientia non peccandi manifestatur. Sed sunt homines qui etiam de ipso deo se excusare conamur, quibus di- ι.
eit Apostolus Iacobus, Nemo eum tentatur uicat 'UO- niam a deo tentor. Deus enim intentator malorum est: ex suis. ipse autem neminem tentat: unusquisque vero tentatur is,
a mn piscentia sua abstractus de illectus. Deinde eo- cupiscentia cum conceperit,parit peccatum. Peccatum
vero cum consummatum fuerit, generat mortem. item
de ipso deo se excusare voles ibus, respondet liber Prouerbiorum Salomonis, nspientia viri violat vias eius, deum autem causatur in eorde suo. Et liber Ecclesiasti. Os dicit Ne dixeris quia propter deu recessi: quae enim ais, odit ne facias, ne dixeris, Suia ipse me induxit: non
565쪽
A enim opus habet viro peccatore omne execramentum
odit dominu , ct non est amabile timentibus eum. ipse
ab initio feeit illum, & reliquit illum in manu consilii sui. Si volueris ranseruabis mandata, ct fidem bonam placiti. Apponet tibi ignem ae aquam, ad quodcunque
volueris extende manum tuam. In conspectu vita&naors,& quodcunqu laeuerit dabitur ei Ecce aperti sime videmus ex premam liberum humanae voluntatis
arbitrio. Quid illud quod tam mullis locis omnia maia data sua custodiri & fieri iubet deus omodo iubet si non est liberum arbitrium 3 Qis id beatus ille, de quo psalmus dieit, quod in lege domini fuit voluntas eius, nonne satis indicat voluntate sua hominem in lege dei consileret Deinde tam multa madata quae ipsam quodammodo nominatim conueniunt voluntatem, sicut
Hic est,Noli vinci a malo: ct alia similia: simit sunt, Nolite fieri scut equus & mulus, quibus non est intellectus: Et, Noli repellere consilia matris tuae: Et Noli ei se sapibs ens apud teipsum: Et Noli defieere a dii et plina domi. ni: Et Noli negligere legem: Et, Noli abstinere benefacere eg i: Et, Noli fabricare in amicum tuum mala Et, v Noli intendere fallaci muliere Et Noluit intelligere ut
bene ageret: Et Noluerunt accipere disciplinam:&i numerabilia talia in veteribus libris diuinoru eloqui rum quid ostendunt, nisi liberum arbitrium voluntatis humanae 3 in libris etiam nouis Euangelicis S Apostolicis,quid aliud ostenditur ubi dicitur Nolite vobis
Umb.i .l dere thesauros in terra: Et Nolite timere eos qui oc-2Umb.i .icidunt corpus: El. Qui vult venire post me,abneget s metipsum Et, Pax in terra hominibus bonae voluntatis:
noti. Et quod dicit Apostolus Paulus, Quod vult faciat non peccat s nubat: sui autem statuit in eorde suo non ha-sens necessitatem potestatem autem habes suae voluntatis,& hoc statuit in corde suo seruare virginem suam L .f. bene facit. item dicit: Si autem volens hoe facio mer-x.creas. cedem habeo. Et alio loco: Sobiij estote iuste,& nolite x. .r s. peccare .Et iterum: Vt quemadmiaum promptus est a- s. nimias voluntatis ita sit S perficiendi hi ad Timotheudicit: Cum enim in deliciis egerint in Christo nubere C volunt. Et alibi: Sed & omnes qui pie volunt vivere in ,.D- . Christo Iesu persecutione patientur.Et ipsi Timotheo: ris . Noli negligere gratiam ius in te est. Et ad Philemone:--- t. Ne bonum tuu velut ex necessitate esset, sed ex voluntate. Seruos etiam ipsos monet, ut dominis suis ex ani-nt. Si L mo serviant eum bona voluntate item lacobus: Nolite ita s errare fratres mei,& nolite in personam acceptio-
m. ne habere fid domini nostri tesu Christi, ct nolite dei ema. trahere de alterutro. Item Ioanes in epistola sua: Noli te diligere mundum: S: eaetera huiusmodi. Nempe ubi
dicitur: Noli hoe,& noli illud,& ubi ad aliquid caetendum vel non faciendum, in diuinis monitis opus volutatis exigitur, satis liberum demonstrati ir arbitrium. Nemo ergo deum causetur in corde suo sed sibi impii tet quisque cum peccat. Neque cum aliquid secum, in deum operatur alienet hoc a protria volutate. Quando enim volens facit,tunc dicenaum est opus bonum, . tunc sperada est boni operis merces ab eo de quo dictu' Qui reddet unicuique secundum opera sua. Qui e
go noueriit diuina mandata, aufertur eis excusatio qua
homines habere de ignorantia. Sed nee ipsi poena erunt qui legem uel nesciunt. Qui enim sine lege peccauerunt sine lege peribunt: qui autem in lege peccauerunt, per legem iudicabuntur. od mihi non videtur Apostolus ita dixisse, tanquampeius aliquid s-rnificaucti cesse passuros qui legem
suis quam illos qui sciunt. peius enim videtur ei se peri bre quam iudicari. Sed eum hoc degetibus de ludcis loqueretur,quia illi fine lege sunt, ilii a me legem acceperunt: quis audeat dicere Iudaeos qui ui lege peccanti non ei leperituros, cum in Christum non crediderunt,
quandoquidem de illis dictum est per lege iudieabuntur Sine fide enim Christi nemo liberari potest, ac per
hoc ita iudicabuntur ut pereant. Nam si peior est Onditio nescientium quam scientium legem dei,qitonio do verum erit quod dominus in Evangelio ait, Seruus sitae r qui nescit voluntatem domini sui, & facit digna plagi vapulabit pauca: seruus autem qui scit voluntatem domini sui ct facit digna plagis, vapulabit multa Ee-ee ubi ostendit grauius peccare homine scietem quam
nescientem, nec tame ideo confugiendum est ad ignorantiae tenebras, ut in eis quisque requirat excusatione.
Aliud est enim nescisse, aliud scire noluit e . Voluntas quippe in eo arguitur de quo dicitur, Noluit intellige- Cuae ut bene ageret. Sed S illa ignorantia quae no est eorum qui scire nolunt sed eorum qui tanquam dii ter nesciunt, neminem se excusat . ut sempiterno
non ardeat, ii propterea non credidit, quia non audi
uit omnino quod crederet, sed fortasiis ut mitius a deat: non enim sine eausa dictu est Effunde iram tuam Ein gentes quae te non nouerunt. Et illud quod ait Apostolus. Cum venerit in flamma ignis dare vindictam in eos qui ignorant deum. Veruntamen ut habeamus ct ipsam scientiam, ne dicat unusquisque. nes tui, non audiui no intellexi: voluntas conuenitur humana ubi
dieitur. Nolite esse sicut equus S mulus quibus non est ps si . intellectus: quanta is peior appareat de quo dictum est.
verbis non emendabitur seruus duriis:si enim S intel- γ Micr. . . lexerit non obaudiet. Quando autem dieit homo: Nopoisum facere quod praecipitur, quoniam concupiscentia mea vincor: iam quidem de ignorantia non habet excusationem. nec deum c usatur in corde suo, sed ma
tum tuum in se cognoscit ae dolet: cui tamen dicit A postolus Noli vinei a malo, sed vince in bono malum Et utique eui dicitur, noli vinei, arbitrium sine dubio
voluntatis eius conuenitur: velle enim & nolle proprie voluntatis est. Sed metuendum estne ista omnia ces IIII
diuina testimonia, & quaecunque alia sunt quae sine du- bitatione sunt plurima, in dediensione liberi arbitrii sei intelligantur,ut ad vitam piam & bonam eonuersaliae pne,cui merces aeterna debetur. adiutorio S gratiae dei locus non relinquatur: ct audeat miser homo quandol bene vivit&bene operatur, vel potius bene vivere ael bene operari sibi videtur in seipso non in domino gloriari S spem recte vivendi in seipso ponere ut sequatui eum maledictum Hieremiae Prophetae dicentis, dictus homo qui spem habet in homine, ae firmat ea ne in braei ii sui, ct a domino discedit eor eius. Intelli gite fratres hoe propheticum testimonium: quia enii non dixit propheta, Maledictus homo qui spem habet in seipso, posset alicui videri ideo dictum esse, Maledi ctus homo qui spem habet in homine:ut nemo habeat
spem in altero homine,sed in se. t ergo ostenderet sese admonuisse hominem , ut nec in seipso haberet sile: propterea cum dixisset Maledictus homo qui spem na bet in homine: mox addidit, ct firmat earnem brachii sui. Brachium pro potentia posuit operandi. In nomine autem carnis intelligenda est humana tragilitastae re
hoe firmat earnem brachii sui qui potentiam fiagilematib inualidam,id est humana, tibi sufficere ad bene ocme adiutorium Serat a domino. Pi
566쪽
G pter hoe enim subiecit. Et a domino discedit cor eius.
Talis est haeretis Pelagiana . non antiqua sed ante non multum tempus exorta: coci a quam haeresim cum iiiii set diutius diis ivatum etiam ad cocilia episcopalia n Dissima necessitate peruentum emunde vobis non qui deui omnia sed tanaen aliqua legenda direxi Nos ex eo ad bene operandii spein non habeamus in homine tirmantes carnem brachii nostri . nec a domino di iee-im 'dateor nostrum, sed ei dicat, Adiutor meus esto ne d relinqua, me neque despicias me, deus salutaris meus. Proinde eliarissimi ,sicut superioribus testimoniis seripturarii ni probauimus sanctarum, ad bene viuedum &reecte agendum esse in homine liberum volutatis arbitrium: sic etiam de gratia dei, sine qua nihil boni agere eoi sumus, quae sint diuina testimonia videamus. Ac primum de ipsa vestra professione aliquid dicam: ne benim confregaret vos ista societas in qua continenter vivitis, nisi voluptate coiugalem contemneretis. Hinc
domino loquenti eum dixissent duci puli, Si talis est eausa homini cum uxore no expedit nubere: respondit eis,Non omnes capiunt verbum hoc, sed Hbus datum est. Nunquid non liberum arbitrium T i. m. s mothei est exhortatus Apostolus, dicens, Contine te ipsum Et in hae re potestatem voluntatis ostendit, vi s
.cer. . ait, Non habens necessitatem: potestatem autem habet suae voluntatis, ut seruet virginem sua ima tamen no
omnes capiunt verbum hoc Ad quibus datum est. luibus enim non est datum, aut nolunt. aut non implent quod volunt: quibus autem datum est,sic volunt ut im-l pleant quod volum. Itaque ut hoe verbum, quod non ab omnibus capitur, ab aliquibus capiatur dei dondi est,& liberum at bitrium. De ipsa quoque pudicitia eo i i iugali nempe Apostolus ait Quod vult faciat, Non peccat ii nubat. & tamen etiam hoe dei donum est, dicen-r mera'. te scriptura A domino iungitur mulier viro. Ideo doctor gentium & pudicitiam coniugalem per quam ito
sunt adulteria, ct periectiorem continentiain per qua nullus cocubitus quaeritur sermone suo commendans,
ct hoe S illud donum dei ess e mostrai scribens ad Corinthios , ct admones coiuges ne se inuicein se audent:
cet. . quos cum admonuisset, adiecit: Vellem autem omnest homines ei se sicut ni eipsum: quia utique ipse ab omni concubitu cotinebat. Et continuo subiunxit, Sed unus quisque proprium doni, habet a deo alius sic, alius a u. tem ite. Nunquid tam multa quae prxcipiuntur in lege dei, ne fornicationes & adulteria committantur, inui eant aliud quam liberum arbitrium Neque enim praeciperentur, nisi homo haberet propriam voluntatem, qua diuinistraeeeptis obediret & tamen dei donum est,sine quo eruari castitatis praecepta no possunt .vn- Sesea Llde ait ille in libro Sapilaiae, Cum scirem quia nemo e se potest continens nisi deus det: ct hoc ipsum erati a..tientiae scire cuius esset hoc donum. Vt autem ista non cruentur castitatis sancta mandata, unusquisque tentosic a concupiscentia sua abstractus S ille ius. Vbi si dixerit: volo seruare , sed vincor a conci ipiscentia mea: respondet scriptura libero eius arbitrio, quod iam su-ic perius dixi, Noli vinci a malo, sed vince in bono ma ium:quod tamen ut fiat, adiuuat gratia, qua nisi adiuuerit nihil lex erit nisi virtus peccati. Augetur enim co- cupiscentis, ae notores vires accipit lege prohibente,
id niti adiuuet spiritus gratiae. Hoe est quod dicit ille ipse
' doctor gentium , Aculeus autem mortis est peccatum, viri' vero peccati lex. ee unde dicit homo: Volo legis seruare nunculum, sed vinule cocupiscentiae meae vincor. Et cum voluntas eius con enitur ct ei dicitur,l
Noli vinei a malo: quid ei prodest nisi gratia succurrente fiat od ipse Apostolus secutus adiunxit: nam
S cu dixi isset, virtus peccati lex: cotinuo subiecit Gratia, autem deo, qui dat nobis victoria in per dominum
nostrum lesum Christum. Ergo ct victoria qua peccatum vincitur nihil aliud est quam doni, dei in isto cera
tamine adiuuatis liberum arbitrium. Propter quod di . est de coelestis inagister, vigilate de orate, ne intretis in ictentationem. Ergo unusquisque contra suam concupiscentiam dimicans oret, ne intret in tentationem: id est, ne iit ab illa abstractus S illectus. Non autem intrat in tentationem si voluntate bona vincat concupiscentiam malam. Nec tamen sufficit arbitrium voluntatis . humanae, nisi a domino victoria concedatur oranti, ne
intret in tentationem. id vero euidentius quam dei ostenditur gratia, bi quod oratur, accipituri Si enim di iss et saluator noster, Vigilate ne intretis in t lationem: admonuisse videretur talummodo hominis vo-
luntate:cum vero addidit, & orate,ostendit deum adiuuare ne iniretur in tentationem. Dictum est libero
arbitrio Fili noli descere a disciplina domini. ct domi
nus dicit, Ego rogaui p te Petre ne deficeret fides tua.
Homo ergo gratia iuuatur, ne sine causa voluntati eius iubeatur. Cum dieit deus Convertimini ad me is conuertar ad vos: unum horum videtur ei se nostr vo-
liintaiis. id est ut conuertamur ad deum alterum v cro o ipsius gratiae, id est, ut etiam ipse conuertatur ad nos. ubi possunt putare Pelagiani sua obtinere sententiam, ii qua dicunt gratiam dei secundum merita nostra dari. Quod qui te in in Oriente, hoc est, in prouincia Palael stina . in qua est ciuitas Hierusalem, ei, ipse Pelagius ab Episcopis audiretur,a i mare non ausus est. Nam inter extera quae illi obiecta sunt , ct hoc obiectum est,quod
diceret gratiam dei secudum merita nostra dari: quod se alienum est a catholica doctrina, ct inimicum gratiae Christi, ut nisi hoc obiectum sibi anathematitasset, ii pse inde anathemati ratus exisset Sed talia citer eum anathematietasse posteriores eius indicant libri inqui-lbus omnino nihil aliud defendit quam gratiam dei s cundu merita nostra dari Talia ergo descripturis col- Mligunt, quale est hoe unum quod pauloam edixi, Con-2. a. uertimini ad me,& uertar ad vos: ut secundum in si itum conuersonis nostrae ad deum, detur gratia eius, in qua ad nos & ipse eo uertitur. Nec alte dum qui hoc
sentiunt, quia nisi donum dei esset etiam ipsa ad deum
nostra conuerso non i liceretur Deus virtutum con uerte nos. Et Deus tu couertens vivificabis vos, Et C, id a suerte nos deus sanitatum nostrarum: ct huiusmodi aliaeuae commemorare longii est. Nam ct venire ad Christum, quid est aliud nisi ad eum credendo conuerti Stamen ait,Nemo potest venire ad me, nisi datum fuerit
ei a patre meo. Item quod scriptum est in libro se do
Paralipomenon, Dominus vobis uin cum vos estis cu i r is
eoae ii quaesertis eum inuenietis:si autem dereliqueri tis eum, derelinquet vos. Manifestat quidem liberum volutatis arbitrium. Sed illi qui dicunt gratiam dei s eundi, merita nostra dari. ista testimonia sie aecipiunt,
ut dicant meritum nostrum in eo esse quod sumus cum leo: eius autem gratiam secundum hoc meritum dari. t sit S ipse nobis cuin . item meritum nostrum in eo ei se quod quaerimus eum, ct secundum hoe meritum diri eius gratiam ut imieniamus eum. Et in libro Para
lipomenon primo quod dic tam est, Et tu Salomon fili Lyaeo mi cognosce deo,ct serui ei in corde perfecto, S aninu- olente: i
567쪽
A volente: quis omnia corda scivitatur dominus, ct omnem cogitationem menti ina nouit:si quiliteris eum in- . uenietur tibi.& si dimiseris eum repellet te in perpetuis: deelarat voluntatis arbitrium. Sed illi in eo pota ut meritum hominis quod dictum est, inuenietur tibi:& omnino laborant quantum possunt, ostiaere gratiam dei secundum merita nostra dari hoc est, gratiam non esse gratiam. Quibus enim secundum meritu redditur. non imputatur merces serendum gratiam sed seeundu debitum, sevi apertis, i medicit Apostolus. Meritum enim fuit quidem in Apostolo Paulo, sed malum ouado per creas. sequebatur Ecclesia: unde dieit. Non sum idoneus vota eari Apostolus, uia persecutus sum Ecclesia dei. Cum ergo haberet hoc meritu malum, redditum est ei bonupro malo,in eo qd secutus adiunxit, Sed gratia dei sum quod sum.Ais ut ostender i ct liberii arbitrium, mox addidit Et gratia eius in me vacua noluit,sed plus omnibus illis laboraui. Hoe enim liberum arbitrium lim x CC minis exhortatur& in aliis quibus dicit Rogamus ne invacuum gratiam dei sitscipiatis. Vt quid enim eos ro sat si gratiam se susceperiit,ut propriam perderet v Bluntatem tamen ne iri a voluntas sine gratia dei put tur boni aliquid posse continuo cu dixisset,Gratia eius in me vacua no fuit,sed plus omnit, illis laboraui:subiunxit atq: ait: Non ego autem sed gratia dei decum:
id est non solus sed gratia dei mecu:ac per hoc nec gratia dei sola nee ipse tolus sed gratia dei cum illo. Vt autem de colo vocaretur, & ta masna ct etacaeissima vocatione conuerteretur gratia dei erat sola, Quia merita eius erant magna sed mala. Deniq: S alibi dicit ad Titim Li. motheum, Collabora Euangelio secundum virtutem dei saluo, nos facientis,& vocantis vocatione sua sancta no secundum opera nostia sed secundum soli propositum S gratiam. quae data est nobis in Christo lesu. iaritas. Item merita sua sed mala commemoras dicit Fuimus enim stulti ct nos aliquando & increduli errantes ser- uientes des deriis , voluptatibus variis, in malitia S. inuidia agentes abominabiles, inuicem odio habentes.
Quid istis tam malis mei itis nisi poena utique debebatur Sed deo reddente bona pro malis per gratiam quae non secundum merita nostra datur, factum est quod eis deinde subiunxit,& dicit, Cum autem benignitas ct hu. cmanitas illuxit saluatoris nostri dei non ex operibus iustitiae quae fecimus nos, sed secundum suam misericordiam saluos nos fecit. per lauacrum regenerationis 'renouationis spiritus san que ditissime effudit superti nos, per Iesum Christia in iuuatorem nostrum, ut iustificati ipsius gratia lix redes est ciamur secundum spem
vitaexternae. His & talibus testimoniis diuinis proubatur gratia dei no secundum merita nostra dari, quidoquidem non solum nullis bonis veruinetiam multis, meritis malis praecedentibus videmus datam. re quoti die dari videmus. Sed plane cum data fuerit, incipiunt esse etiam merita nostra bona, per illam tamen: nam sit illam subtraxerit,eadit homo non erectus,sed prccipitatus libero arbitrio. Quapropter quado coeperit i qmo habere merita bona,no debet sibi tribuere illa sed deo, UUM. eui dicitur in Psalmo Adiutor me' esto ne derelinquas me. dicendo ne derelinquas me, ostedit quia si dereli-
. ctus fuerit, nihil boni valet ipse per se: unde S ille ait
abundantia mea no mouebor in aeternum.
Putauerat enim suum fuisse bonum, quod ei sie ab uda bat,ut non moueretur: sed ut ostenderetur illi cuius ei sit illud bonum, de quo tanquam suo coeperat gloriari
Paululii gratia dei deserente admonitus dicit Domine Tomus septimus. lin voluntate tua praestitisti decor meo virtute:Auerti Dsti faelem tua a me .ct factus sum conturbatus . ideo necessarium est homini ut gratia dei non soli, iustiseetur impius id est ex impio fiat iustus cum redduntur ei bona pro malis: sed etia exim fuerit iam iustificatus ex fide ambulet eum illo fratia ct incubat super ipsa in ne cadat. propter hoc Linetum est in cantie o cati eorum de ipsi Ecclesia Quae est ista quae ascedit dealbata, incumbens super fratruelem suum Dealbata est enim qui per seipsam alba esse non posset. Et a quo dealbata est. nis ab illo qui per Propsittam dicit, Si fuerint peccata ve- Ff in L stra ut phrenicium, liciat niuem dealbabo Quando erago dealbata est nihil boni merebatur: lam vero alba facta bene ambulat sed si super ei, a quo dealbata est per. sine rater incubat propter quod & iose lesus super que incumbit dealbata, dixit discipulis uiis, Sine me nihil potestis facere. Ergo redeamus ad Apostoli, Paulum, que certe inuenimus sine ullis meritis bonis, imo cum multis meritis malis dei gratiam consecutum, reddentis bona ero malis:videamus quid dicat sua iam propin quate passione scribis ad Timotheum, Ego enim iam nimmolor,inquit,& tempus resolutionis mei instat. Bo. 'num certamen certaui, cursum consummaui, fidem seruaui. ita utique iam merita sua bona commemorat, ut
post bona merita consequatur coronam, qui post in rita mala consecutus est gratiam Deniq; attendite quid sequitur Superest,inquit mihi corona iustitiae, qua reddet mihi dominus in illa die iustus iudex.Cui reddereteoronam iustus iudex, si non donasset gratiam miseria cors pater Et quomodo esset ista corona iustitiae, nisi
praecessisset gratia quae iustiseat impio 3 Quomodo ista
debita redderetur nisi pri illa gratuita donaretur Sed cum dicunt Pelagiam hane esse solam, non secundum merita nostra gratiam, qua homini peccata dimittuntur:illam vero quae datur in finem, id est iternam vita meritis nostris praecedetibus reddi: respondendum est eis. Si enim merita nostra se intelligerent,ut etiam ipsa dona dei esse cognoscerent,no esset reprobanda ista sententia: quoniam vero merita humana se pridieant, ut ea ex semetipso habere hominem dieant prorsus re
ctissime respondet Apostolus, Qilis enim te disternit Mid autem habes quod non accepisti, si autem acce pisti, quid gloriaris qitati non acceperis prorsus talia Feogitati verissime dicitur,Dona sua coronat deus. non merita tua: si tibi a teipso. non ab illo sunt merita tua. hae enim si talia sunt, mala sunt: quae mala sunt, non eoronat deus. iii autem bona sunt, dei dona sunt: quia strat didit Apostolus lacobus, omne datum optimum Iactis. ct omne donum perfectum desursum est. descendens a patre luminum. Vnde dicit S Ioannes praeeursor domini nostri, Non potest homo accipere quicquam, ni- - s. si fiterit ei datum de coelo: utique de coelo, unde etiam venit spiritus sanctus, quando lesus ascendit in altum, captiuauit captiuitatem dedit dona hominibus. Si ergo uixi dona sunt bona merita tua, non deus
coronat merita tua tanquam merita tua, sed tanquam
dona sua. Proinde consideremus ipsa merita Apostoli Pauli, quibus dixit coronam redditurum iudicem iustum:& videamus umina merita ipsius tanquam ipsus id est ex ipso ei comparata, an dona sint dii. Bo
num, inquit, certamen certaui, cursum consumma
ui fidem seruaui. Primo ista bona opera, si non ea prae-eessissent cogitationes bonae,nulla essent. At te lite ita.
que quid de ipsis cogitationibus dicat ait enim scri bens ad Corinthios: Non quia idonei sumus cogitare
568쪽
DE GRAT i A ET LIBERO ARBi TR io
G al iquid a nobis tin viam a nobismetipsis sed se cilata
nostra ex deo est. Deinde singula inspiciamus. Bonum,
inquit certamen certaui. Quaero qua virtute certauerit,
utrum quae illi ex semetipso tuerit, an quae desuper da ta sit Sed absit ut tantus doctor gratum ignorauerit lege dei, cuius vox est in Deuteronomio, Ne dicas in eo
de tuo ortitudo mea de potentia manus mea secit mihi virtutem magnam hane, sed memoraberis domini dei ivi, quia ipse tibi dat sertitudinem facere virtutem. Quia aute prodest bonum eet tamen, niti sequatur viactoria i Vt quis dat victoriam, nisi ille de quo dicit ipse.
Gratias deo qui dat nobis victoriam per dominum nostrum lesum Christum Et alio loco cum comemorasset testimonium de Psalmo, Quoniam propter te morti camur tota die, deputati sumus ut oves occisionis sub
iecit atque ait, Sed in his omnibus superuincimus pereia qui dilexit nos. no ergo, per nos, sed per eum qui di texit nos.Deinde dixit, Curii, cosummaui . sed ille hoe dixit qui alio loco dicit, igitur no volitis neq; curren- i. tis sed miseretis est dei. Vae sententia nullo modo po- testetia se eo nutrit ut dicatur,no miseretis dei sed visentis ad currentis est hominis quiscuti enim hoc ausus fuerit dicere. aperte se ostedit Apostolo contradicere. Postremo dixit Hidem seruaui Jed ille hoe dixit qui alibi ait, Misericordiam consecutus sum ut fidelis essem. Non enim dixit, Misericordiam secutus sum quia Edelis et a sed ut fides is essem: hine ostendens etia ipsam fidem haberi nisi deo miserante non posse.&essedonudet Quod apertissime docet dices, Gratia salui facti e sis per fidem,& hoe no ex vobis sed dei donii est Pocsent enim dicere,ideo accepimus pratia . quia credim', tanquam sibi fidem tribu es gratiam deo propter hoe Apostolus eum dixisset per fidem S Loe,inquit non exv obis. sed dei donum est. Rursus ne dicerent se siti. o.
peribus donum tale meruisset cotinuo subiecit, Non ex operibus ne forte quis extollaturri non quia negauit aut euacuauit opera bona,cum dicat deum unicuique reddere secundum opera eius: sed quia opera sunt ex fide, i no ex operibus fides, ae per hoc ab illo sui nobis opera iustitiae, a quo est ipsa fides, de qua dictu est,tustus ex fide vivit. lomines autem non intelli glaes quod ait ipse Apostolus , Arbitramur iustificari hominem per fidem
sine operibus legis : puta iter ut cum dicere sui hcere ho- inini iidem , etiam si male vivat,3 bona opera non habeat. Quod abiit ut sentiret vas electionis: qui cum dixi et quodam loco, in Christo enim Iesi nec ue circuiseisio aliquid valet neque praeputiii: mox addidit, sed ii, des quae per dilectionem oreratur. ipsa est fides quae fiadcles dei separat ab inimi, dis daemonibus . nam ct ipsi
sicut dicit Apostolus lacobus, credunt S contremiscui, sed n5 bene operantur.Non ergo habri istam fidem ex qua iustus vivit id est, quae per dilectionem operatur,ut reddat ei deus vitam aeterna secundum opera eius. Sed
quia & ipsa bona opera nobis ex deo sunt, a quo nobis, fides est , dilectio propterea idem ipse do stor n.
tium etiam ipsam vitam aeterna gratiam nuncupauit. Et nascitur inde non parua quistio, quae domino donante soluenda est. Si enim vita aeterna bonis operibus redditur sicut apertissime dicit scriptura, onia deus reddet unicuis secundum opera eius: quomodo gratia est vita aeterna, cum gratia non operibus reddatur, sed gratis detur, ipso Apostolo dicente Et qui
iratur merces no imputatur secundum gratiam, sed set . si a meritum. Et iterum,Reliquiae inquit per electionem gratiae siluae facta sunt. Et mox addidit, Si a
cur m. tem gratis,iam non ex operibus:alioquin gratia ia non Rest gratia . Qeomodo est ergo gratia vita aeterna,quae ex operibus sumitur 3 An forte vitam aeternam non diuxit Apostolus gratiam lino sero sic dixit, , t negari omnino non poscit, nec intellectorem acutum , ted tantummodo intentum desiderat auditorem. Cum enim
dixisset, Stipendium peccati mors: continuo subdidit, Gratia autem dei vita aeterna in Clit isto Iesu domino nostro. ista ergo quis io nullo modo mihi videtur posse dii tui, nisi intelligamus S ipsa bona opera nostra quibus xterna redditur vita, ad dei gratiam pertinere: propter illud quod ait dominus lesus Sine me nihil eo I anas. testis facere. Et ipse Apostolus cum dixisset Gratia salui ut M.
facti estis per fidem, & hoe no ex vobis sed dei donum
est, non ex operibus, ne starie quis extollaturi vidit vii 3
putare pol se homines hoc ita dieium, quasi necissariansi sint opera bona eredentibus, sed eis fides sola susta clatrae rursus posse homines de bonis operibus extolli, velut ad ea saetenda sibi sui ciat mox lias addidit,l sus enim sumus figmentum creati in Christo Iesu in operibus bonis quae praeparauit deus, ut in illis ambule. Linus. Quid est hoc quod cum dei gratiam comm dans
dixi et no ex operibus nes ,rte quu extollati cur hoc dixerit laticnem reddes ipsus enim sumus inquit, s-
mentiatu creati in Christo Iesu in operibus bonis omodo ergo no ex operib', ne forte quis extollatur Sed audi , intellige non ex operibus dictum, taquam tuis ex teipso tibi existentibus sed tanquam his in quibus te deus finxit, id est sermauit S creauit. Hoc enim ait,l sus sumus figmentum, creati in C hi isto leta in operibus bonis non illa creatione qua homines facti si inius sed ea de qua ille dicebat qui viis iam homo erat, Cormundum crea in me deus. de de qua dieit Apostolus, i inor s-
qua ergo in Christo noua creatura, vetera transerunt: ecce iacta sunt noua, omnia aute ex deo. Pingimur e
go, id est sormamur ct creamur in operibus bonis. quae non praeparauimus nos, sed praeparauit deus ut in illis ambulemus. itaque charissimi vita bona nostra nihil
aliud est quam dei gratia: sne dubio ae vita ocina quae bonae vitae redditur, dei gratia est: & ipsa enim gratis datur,quia gratis data est illa cui datur. Sed illa cui da ritur talummodo pratia est: haec aut equc illi datur, quo niam praemium eius est, gratia est pro gratia, tanquam merces pro iustitia .ut veru si quoniam verum est, luti reddet unicuique deus secundum opera eius. Virum se T. autem legerimus in scripturam sanctis, gratiam pro gratia, tarsitan quaeritis: sed ha tis Euangelium iecudum
Ioannem tanta luce clarisiimum, ubi Ioannes Baptista
de domino Christo dieit, Nos omnes ex plenitudine eius accepimus a gratiam pro gratia. Ex eius itas plenitudine accepimus pro modulo nostro tanquam particulas nostras, ut bene vivamus scut d cus earlitus inmensuram fidei, quia unus tuis i proprium conum habet a deo alius se alius aute se, ct tria est gratia: ct insu Lor. r. per accipiemus S gratiam pro gratia, quado nobis vita a terna reddetur. De qua dixit Apostolus Gratia autem renae dei vita aeterna. in Christo lesu domino nostro: cum prius dixisset, Stipendium reccati mors. Merito enim stipendium, quia militiae diabolicae mors aeterna tan-
Iam debitu redditur. Vbi cum posset dicere,& recteicere, Stipendium autem iustitiae vita aeterna: maluit dicere, Gratia autem dei vita aeterna: vi hinc intellige. in i mremus, non pro meritis nostris deum nos ad aeternam
vitam, sed pro sua miseratione perducere. De quo in Pulino dicit homo anima suae, si coronat te in mise diei. atione
569쪽
perit,' redditur Sed quia ipsa bona opera ille in bonis operatur, de quo dictum est, Deus est enim qui oecratur in vobis & velle ae operari pro bona volutate, ideo dixit Pi alnius, Coronat te in miseratione & miserico dia: iuia eius miseratione bona operamur.quibus corona reddetur. No enim qui1 dixit, Deus est enim qui operatur in vobis & velle & operari pro bona volunta- tetideo liberum arbitrium abstulisse putidus est. odii ita esset, non superius dixisset, Cum timore S trem re vestram ipsorum salutem operamini. Quando enim
iubetur ut operentur, liberum eorum conuenitur ubi
trium: sed iueo eum timore S tremore, ne sibi tribuendo quod bene operantur, de bonis tanquam suis extollamur operibus . Tanquam ergo interrogaretur Ap
stolus, liceretur ei, quare dixisti cum timore S ire
more: horti verborum rationem reddidit dicens, Dcus
est enim qui operatur in vobis. Si enim timetis & tr mitis , non extollimini ta quam de vestris operibus biu nis, quia deus est qui operatur in vobis. itaque fratres debetis quidem per liberum arbitrium non facere mala,& facere bona, hoc enim nobis lex dei pr cipit in libris sanctis sue veteribus,siue nonis. Sed legamus &adiuuate domino intelligamus Apostolum dicentem,
Quia non iusti fieabitur ex lege omnis caro coram ipso: per lege enim cognitio peccati. Cognitio dixit,non consummatio. Quando autem cognoscit homo pecca. tum ii non adiuuat gratia ut cognitu caueatur,sine dubio lex ira operatur. Quod alio loco ipse Apostolus dicit, ipsus enim verba sunt, Lex iram operatur. Hoc autedixit, quia ira dei maior est in praeuaricatore qui per legem cognoscit peccatum S tame facit: talis quippe horno prcuaricator est legis:licui ct in alio loco dicit, ubi enim lex no est, nec praeuaricatio est. Propter hoe S alibi ait Vt serviamus in nouitate spiritus,& non in vetustate literae: lehem voles intelligi literae vetustatem n uitatem vero spiritus iii id nis fratrum Et ne putaretur accusasse legem vel reprehendisse: continuo tibi opposuit quaestionem S ait, Quid ergo dicemus Lex pereatum est Absit. Deinde subiunxit, Sed peccatum non coc gnoui nisi per lege. hoc est quod dixerat per lege cognitio peccati.Nam cocupiscentia, inquit,nesciebam, nisi lex diceret Non cocupisces: occasone autem accepta peccatum per mandatum operarum est in me omnem concupiscentiam: sne lege enim peccatum mortuum erat,ego autem ali do vivebam sne lege: adueniente autem mandat seccatum reuixit: ego autem mortuus sum, ct inuentum est mihi mandatum quod erat id vita,hoc esse in morte: peecatum enim occati
ne accepta per mandatum fefellit me,& per illud ocellidit. itaq: lex quidem sancta, ct mandatum sanctu & iuustum & bonum. Quod ergo bonum est mihi fictum estimors Absu.Sed peccatum ut appareat peccatis,per bonum mihi operatum est mortem, ut sat supra modum peccatum per mandatum. Et ad Galatas dicit, Seientes autem quoniam non iustificatur Aomo ex operibus legis. nisi per sdem domini nostri Iesii Christi: ct nos in Christo credidimus , ut iustificemur ex fide Christi &non ex operibus legis, quonia ex operibus legis no iustificabitur omnis caro. Quid est er o quod vani simi homines S peruertissimi Pelagiam lege dictit esse dei gratiam qua iuvamur ad no peccandum id est miseri quod di eum. iiii sine ulla dubitatione idio Apostolo tradicunt ille dicit peceatu vires aduersus ho-m accepisse per legem, ct eum per uita tu quatruis ii cas voces, vis id omus sertimus. sanctum & iustuni ct bonu tamen oecidere, S per bo Dnum operari ei morte de qua non liber retur, nisi viui staret spiritus eum que litera occiderat: ti cui alio loco dicit Litera occidit spiritus aure uiuifieat. Et isti indo- acer. s.ciles, contra lege dei caci,&cotra voce dei tardi occidentem literam vivificare dicunt S uiuifica misy iritui eotradi exit. Ergo i tres ut initiis potius Apostoli ver, P. a bis vos moneam, debitores tumus non carni ut secuti dum carne vivamus: si enim se dum carne vixeritis, moriemini: si aute spiritu actiones carnis mortificaueritis vivetis. H edixi,ut Apostolicis verbis liber i arbitrium vestrum a malo deterrerem, & exhortarer ad bonum: nee tamen ideo debetis in homine, hoc est in vobi ipsis non in domino gloriari quando non secunducarne vivitis Dd spiritu actiones earnis mortis eatis. Vt enim no se extollerent quibus ista dicebat, existi notesse suo spiritu tanta lixe bona opera facere posse, no dei, propterea cum dixisset, Si aute spiritu actiones carnis mortificaueritis, vivetis:eo: inuo subieeit. Quotquot enim spiritu dei agutur hi filii sunt dei .Quido ergo spiritu actiones carnis mortiscatis ut vitiatis. illo glorifi si cate,illulaudare,illi gratias agite cuius spiritu agi mini ut ista valeatis ut vos filios dei esse mostretis: quotquot
enim spiritu dei aguntur hi filii sum dei. Motquot
ergo adiueto solo adiutorio legis,sne adiutorio gratia confidentes in virtute sua, suo biritu aguntur, no sunt
filii dei.Tales sunt de quibus ide dicit Apostolus, quod
ignorates dei iustitiam & suam volentes costituere, iustitiae dei no sunt subiecti De ludos hoc dixit qui de se
praesumentes gratia repellebant,ct in Christi, propte ea non credebat. Suam vero iustitiam dicit eos volenia 'tes costituere. quc iustitia est ex lege.no quia lex ab ipsa constituta, sed in lege quae ex deo est,sua iustitiam con stituerunt, quando eandem lege suis viribus se implere posse credebat ignorantes dei iustitia, no qua iustitia deus iustus est,sed quae iustitia est homini ex deo. Et vi
tutis hane illum eoru dixtile iustitiam quae est ex lege hae aute dei qui homini est ex deo, audite quid alio io,
eo dicat, etsi de Christo loqueretur,Propterque omnia, inquit, non solum detrimeta esse credidi verum etiam ut stercora existimaui esse ut Christi, lucrifaciam, S inueniar in illo no habens mea iustitiam quae ex lege est, e
sed eam quae est per sdem Christi, iuc eli ex deo. id r
est, non habens mea iustitia quae ex lege est. cum sua noesset lex ipsa sed dei: nisi quia sua dixit iustitia quan uis
ex lege esset, quia sua voluntate legem se posse putabat implere sine adiutorio gratiae , quae est per fide Christi Ideo eum dixisset. Non habe, meam iustitia quae ex trane est: se tus adluxit Sed eam quae est per fidem Chri sti quae est ex deo. Plane ignorabat, de quibus ait,igno.rantes dei iustitia, id est,quae est ex deo: hane enim dat no litera occidens, sed uiuifieas spiritus. Et sua volsees eostituere qua dixit ipse ex lege iustitiam cum diceret, Non habes meam iustitia qui ex lege est: iustitit dei nosum subiecti, hoe est gratiae dei no i ni subiecti: sub lege enim erant, non sub gratia:& ideo eis dominabatur peccatum a quo no fit homo liber lege sed gratia Prinpter quod alibi dicit, Peccatu eni vobis no dominabit, non enim estis sub lege sed sub gratia: no quia lex mala est sed quia sub illa sunt euos reos facit iubedo, no adiuuado. Gratia quippe adiuuat ut legis quis 3 sit factor,sne qua gratia sub lege postus tantummodo erit lepis auditor alibus itam dicit, Qui in lege iustificamini, a G. a. s. Cratia excidistis. V is ita sit surdus aduersus Apostin p. XIII.
put, ipsin illat,n: sciens quid
570쪽
DE GRATIA ETAEMBERO AR ni Titio
G loquatur,ut aude t dicere legem in t gratiam Mim eriinet qui sciebat quid loqueretur. Q si in lege histifica. mini a gratia excidistis Si aute lex no est gratia,quia ut ipsa lex Otuon potest lex adiuuare sed gratia, numid natura erit gratia alii & hoe Pelagiani ausi sum dice.
re, gratiani esse naturam, in qua sic creati sumus ut ba a eamus mentem rationalem qua intelligere valeamus,
facti ad imaginem dei, ut dominemur piscibus maris cm ct volucribus coeli S omnibus pecoribus qua reput sui per terram. Sed non haec est pratia, quam commendat Apostolus per fidem iesu Christi. Hane enim naturami etiam cum impiis det infidelibus eratum est nobis eis communem: gratia vero per fidem Iesu Christi eorum
Uri . . tantummodo est,quorum est ipsa sides. Non enim omnium est fides. Denique sicut eis qui vollies in lege tu O. i. stificari a gratia exciverunt, veri Lime dicit, Si ex lege iustitia, ergo Christus gratis mortuus est: se de his qui gratiam quam commendat S percipit fides Christi pugiant esse naturam, verissime dicitur Si ex natura iusti H tia, ergo Christus gratis morium est. Iam hic enim era lex & non iustificabat, iam hie erat ' natura,ct no iuustificabat: ideo Christiis non gratis mortuus est, ut Mae s. s. lex per illum impleretur,qui dixit, No veni solucre legem sed adimplere: ct natura per Adam perdita per il-2 I diis. tum repararetur, qui dixit venuse se quaerere ae saluare Iucaa . quod perierat: in quem veturum antiqui etiam patres crediderunt,qui diligebat deum. Dicunt etia gratiam
dei quae data est per fidem lesu Christi, quae neque lex
est neque natura ad hoc tantum valere ut peccata praeterita dimittantur. no vi futura vititur,vel repugnantia superentur. Sed si hoc verum esset, lique in orati
tha. ne dominica cum dixissemus, Dimitte nobis debita nostra , sicut ae nos dimittimus debitoribus nostris: non
adderemus, Et ne nos inseras in tentationem. Illud enim dicimus ut peccata dimittantur, hoe autem ut e ueantur sue vincitur: quod i patre qui in eoelis est nulla ratione peteremus ii virtute voluntatis humanthoe criti v i possemus eficere. Commoneo autem charitatem ve-m Iiis . e stram, & multum exhortor,ut beati Cypriani librum rati eae de quem scripsit de oratione dominica, diligenter leg minuisti tis,& quantum vos dominus adiuuerit intelligatis ni
moriae s mandetis ibi videbitis quemadmodum se aliai loquatur liberum arbitrium eorum quos coscriptione sui sermonis aedificat, ut ost dat tamen ea quae impleniis reum da videnturi in lege in oratione esse poscenda. io lutique vanissime iuret , si ad illa agecia sine diuino ad ear IIII. iutorio voluntas humana suisceret. Sed cum iurarint conuicti non defensores, sed insatores & praeciaritatores liberi arbitrii, quia neque scientia diuinae legis, neque natura, neque sola remisito peccatorii est illa gratia, quae per Iesum Christum dominum nostrum datur, sed ipsa sacit ut lex impleatur, ut natura liber
Vir ne peccatum dominetur: Cum ergo in his conuicti fiterint ad hoc se conuertunt,ut quocunque modo conentur ostendere gratiam dei secudum merita nostri dari. Dicunt enim etsi nodatur secundum merita bonorum operum,quia per ipsam bene operamur,tamen
ira, o secundum merita bonae volutatis daturquia bona v ιinis luntas, inquiunt praecedit orantis, qua prccessit volutatas credentis, ut secundum hae merita gratia sequatur exaudientis dei iam quidem de fide,hoe est de voluntate credi is superius disputaui, usqueadeo ea demo strans ad gratiam pertinere, ut Apostolus non diceret,
Uriisti. Misericordiam cosecutus sum, a fidelis rea: sed diceret, Misericordiam inserat sum, ut fidelis egem. Sunt & alia testimonia, in quit,' est quod ait, Sipite ad QUO
temperantiam, sicut unicuique deus partitus cst mensi- Rram fidei. Et miod iam commemoraui, Gratia salui fi- Etle cti estis per fidem et: hoe non ex vobis, sed dei donum
est. Et illud quod seripsit ad Ephesios. Pax fratribus ct fplecti Horitas cum fide a deo patre, ct domino lesu Christo. Et illud ubi ait, Quia vobis donato est pro Christo non
solum ut credatis in eum, sed etia ut patiam ni pro eo. Vtrunque ergo ad dei gratiam pertinet, ct fides crede litum, de tolerantia patientium quia utrunque dixit esse donatum: ct illud maxime ubi dicit,Habentes eunderet
spiritum fidei non enim ait, scientiam fidei: sed spiritan leuquod proptere, dixit ut intelligeremus quia fides' non petita conceditur,ut ei petenti alia cocedantur c modo enim inuocabunt, inquit in quem non cre
diderunt 3 Ergo spiritus gratia i t ut habeamus fide ut per fidem impetremus orando, ut eos simus iacere quae iubemur: ideo ipse Apostolus a due lesi praere
nil fidem, quoniam quod lex iubet, facere no valemus nisi per fidem rogado impetremus ut facere valeamus. L. Num s fides liberi est tantummodo arbitrii, nec daturi deo, propter quid pro eis qui nolunt credere, oramus t erectant Qisod prorsus taceremus inaniter . nisi r ctissime crederemus etiam peruersas ct fidei cottarias voluntates omnipotentem deum ad credendum posse conuertere. Liberum quidem hominis arbitrium pura satur, ubi dicitur. I lodie si vocem eius audieritis, n
lite obdurare corda vestr1. Sed nisi posset de' et ii di
ritiam cordis auferre non diceret per Propbeta, Auferam ab eis cor lapideum, & dabo eis cor carneu: quod de nouo testamento fuisse praedictum, satis Apostolui ostendit, bi ait Epistola nostra vos estis scripta non a
tramento sed spiritu dei vivi, no in tabulis lapideis sed in tabulis cordis earnalibus. od non ideo dictu rutemus, ut earnaliter vivant qui debent spiritaliter vive.
rei sed quia lapis sne sensu rit, cui eomparatum est cor durum: eui nisi earni sentiemi eor intelli dens debui comparari 3 Sie enim hoc dicitur per Ereenielem pro phetam,Et dabo eis inquit,eor aliud, ct spirit si nouum
dabo eis, et euellam cor lapideum de carne eorum, de dabo eis cor carneum, ut in prcceptis meis ambulent ct iustificationes meas observent, di faciant eas, de erat Mniihi in populum, & ego ero eis in deo dicit dominus. Nunquid ergo possumus nisi absurdisii me dicere, bo
num meritu bonae voluntatis in homine prccessi ita, vi avelleretur ab eo cor lapi 'n: quadoquidem ipsum cretet, cor lapideum non significat nisi cutissimam volunta tem,ed aduersus deum omnino instexibile est ubi enim spraecedit bona voluntas, iam non est cor vii se lapi s leum. Nam de alio loco per eundem Prophetam deu manifestissitne ostendit non propter eorum aliqua bo lna merita, sed propter nomen suum ista si re, ubi ait Non propter vos ego facto .domus Israel, sed propter nomen meum sanctum quod profanastis in gentibu ,
qud intrastis illi,e: d: tinctificabo nomen meum nia
snum quod prosin tu est in 'bus, quod pronasti,
in medio eors,ct scient gemes quia ego sum dominus, dicit Adonat dominus, eum sanctificatus fuero in vo
bis ante oculos eorum S accipiam vos de gentibus , de congregabo vos ex omnibus terris, S inducam vos in
terram vestram,& aspergam vos aqua munda,ec mundibimini ab omnibus immunditus vestris, ct ab omniabus idolis vestris mundabo vos,er dabo vobis cor no uum, de spiritu nouum dabo in vobis, ae auferetur cortari de earne vestra,&dabo in vobis cor carnes, de