Pauli Casati Terra machinis mota dissertat. geometricae, mechanicae physicae hydrostaticae

91쪽

αdilineam horizontalem excitetur p*rpendi xularis musis Tangentiae et si accepto c. semisse numeri.Canonis in parsibus unciacentesimi, abscindi poterit ex arcu radii. Vnus , cuius fisus parum distiuit a palmo

Romano archite nico. LU Ieἐiacile potet rit arcus inisi minuta clividi, idcistrio ς' centro interuallo maiore descripto alio arcu poterunt due lineae transsiersae , in quibuεMIIIultorum partes sexagesina distingvi postetera rouismoria inci Hoc initrumento gerato angulam depressionis infra Mari Eoi se seu potius infra lineam horizonti parallelam, eam clare possiamus deprehendem, Π xiihil reliquum sae, quod desideremus . imia Dicula. Nec omnibusineQubique locorumi inmoduin erit tuitin hoc iis umqntum.

fabricari quod velini loco assidium sit opom mamon in ori, aegerrime transferri possit mesciui

proposui, quod α facile construitus v x adium relinquit errandi pe jgulgm,p quci docuit experientia . In triantalsi, sq.

92쪽

mini

94쪽

Enciarum 4 Ooex. gr. &super ea fiat trianguntum aequi laterum AEd. Quod si tigilli ni . imis longi essent , interuallo describantui duo arcus se inuicem secantes , Ri, iniqPtuallo Au arcus Esecantes inor pellaru eniti pi aduista linea ex Α, accipi poterit AH qualis ipsi AB,&erie angulus BAE P. Relinquitur autem tigillus EF lcinoori, ut io S , secundum rectam EA productam, in F.constituatur tubulus, infundibuli in modam excavatus sper quem vis s recta traiiciatur in destinatum scopum per aeiculamini perpendiculariter erectam , ex qua d i vendet perpendiculum .hoc enim facie cum

linea M angulum distantiae oblini a mistice obseruatoriri. Untitas vero huius an,

guli per Trigonometriam reperitur ex datis sateribus ΛΕ, ωA . . angulo LM DUUre thenso P 6o ex construction ia Vel si AnλJbreuius operari placeat , fingua ex Elmi di semissem lateria AB cii lasei linea perpen uesicularia 4 cuiust quantitas Mile: innotescit: deinde illa assumpta ud Radio, vLTadgrat vero distatui; perpendiculi a medio linciae AD angulus quaeratur, quem lucit perpς Ddieulum cum in illa ire indicularis hic φnim angui Uditur gnglibita sci, porrisindi

95쪽

demptus autem ex gr. 3o vi cadat citra se missem, dabit angulum distantiae a vertita ouaesitum. Quod si distiuuia4 vertice racesserit gr. endi aluntvidet extra latus BE; idei eo suspendendum ritis I puncto, quod bifariam diuidit rectam lAEbae qui-aem Glactum iii Horizonte steririptorpendiculum exa cadet iniae, Puero Iupra Howαontem c adet in latus AB, si de mam Mi nsnalineam Horizonti parallelam depreMmfa rit cadet perpendicinium in latus BEt senseper audem innotescet lagulus iactus a perpei diculo destinea FI visus, Glantur enim'vester B , vel PHAELEB cum angulo comprehense sivellitem in troque latere designari potetitsi lauri, in quod ad reis angulos cadit lineam I. Vt vero in quam minimas particulas diavillam haberet rectam Hi, iubebqm duca.-aequalam ni exiij partibus, uasPriam distinctam eam posuim , intaipe Atia sncias pedis in petae parallelagrammium

ABDC. Tumdiuisa ΑG. 'BD in quinque aequales partes, d ductis parallelis ipsi i , iliter postremasis ite Coducatur diagoii li, C ira diuisis pariter singulis unci; in , Si inque Partes vrsictum hic equo uncia

96쪽

quinia ducantur lineola puallelae ipsi Cin, donee diagonalem mi'-: α his paraxjν

habetur uncia AC diuti iii partes scio, vel siliem inris , si disserensia inter duas prc rimas lineolas sensibilis non sii Lia Quamuis autem tam exiguunt triangu- Ium AE non sit aptum ad acutiores anguνlm: iuueniendos, constat tamen posse illud sine magno incommodo conmittat, pedes aliquot singula lateraimbtineant; S: tunc Miam minores, lingulorum particulae innate sient , Quod si quando res sioquim exa-Qusii me perficienda, poterit lateri FE addi

regula, ex cuius extremo secundum rectam.

AE productiisti suspendatur perhendiculum perinde enim erit ac si totum triangulum geretur . At si ex editiore loco de seni spectandum sit , M perpendiculum exas spensum cadat in latus L tam prophipsum B, ut non faci)ς possint particula: numera ti, erigauut a latus Assi regula pessendacint aris, an qua re la ex Bies h ducta iaciat an gulum ElGalesaum . d. sumatura Gaequalis ipsi IE et G suspendatur perpendiculum, quod intelligatur cadere ex gr. a. - Si enim concipiatur ex Ialiud perpendiculum IS , utique linea IG incidens ita duas paralle- hu i S. GR facit angulum S P externum

97쪽

aequalem mterno RGI: inuento igitur RGI, innotescit angulus, quem cum perpbndictulo facit linea 1sqalis AE. Cum itaque I esIGo quales sint di ad angulum rectum: conincepta recta EG angulus EGI est gr. 4s, cui in lualis etelinuus GEι additus angulo B inco, fit totus angulus GERgdinos i s au tem G subtendens angulum rectum Ino: tum est cani nota sint lateraqG IE; dismum holum est latus Ei a Quat noth lateribus E Gm Muna tum angulo comprehenso muenitur angat is LGl qui deni plus e lEGI r. su Minquit botum aequalem 'aragulo IB I S sic innotescit angulus in aequalis angulo , quem facit linea Balis dicit linea: AT iungente octilurn obrseruatosis cum centro tetrae. Cum igitur satis

amplum huiusmodi triangulum facile possitimus construere, etiam addita regula lG, in alibi liuisam unciam habere posiimus in partes saltem centesimas ea methodo quam indicat Adrianus Metius in su1 Geometria patet fieri posse lut quam euidentissime i notescat angulus ille, quem obseruatum sup nebim ad inuestigandam terrae magnitudinem . Sedimissis organis ad mltitutum

redeamus. MV lsi fuisti.

in GaL Audiui haud ita pridem hominem , - Ω Θα qui

98쪽

XXXIX

Eontis Physici semidiametro, totius telluri . emidiametrum colligere se polli censeoas fisa Han-Primam vero statueba quod certum est a b iis qui de maxima visus distantia disputant, non eam inquiri , quae velati oculis varie aisiectis P vela diuersa corporum videndorum magnitudine , vel ab inaequali specierum, quas vocant, intentionalium , quibus obie-Qum repraesentandi vis inest, diffusione aserumue intensione petenda est. Nemo enim ignorat si ista specientur, fieri non posse , ve certa visus distantia uniuersim praescriba- ear Acribus siquidem de acutis oculis longe remotiora patere constat , quam hebetioribus, quos languidiores radii procul immissi ad visum non excitant. Vbi vero obiectum Corpus non oculorum vitio latet, sepe sua se paruitate ita protegit, ut admisi a pupilla radii in tenuissimum angulum coalescentes eam demum assiciane Retinae particulam, quae eum sensum omnem effugiat, sentiendi quoque munere solitaria sungi non potest tu proinde Dioptrica subsidiarias lentes vitreas in tubospicillo rit dispositas mortalibus transmiserit, quarum ope inflea Radii ampliorem angulum constituant, ideoque linatorem Retinae particulam ad videndum I. Pr

99쪽

aa DISSERTATIO proritent. Sed&illud maxime ambiguam tici visus distantiam , quod pro dispari luce,

qua eorpora imbuuntur, dispar quoque extumni interuallum, ut sub aspectum cadanto sic aliquando Perigaram Lunam, quae antra pauculas horas sere pleno orbe immensa collucebat , sereno ces amisiam quaerimus, si sorte eius centrum in terrestris umbraeae minciderit ,cum tamen eadem tenebra rum immunis, quamuis Apogaea Soliis rite Apogaeo opposita, sponte in oculos

incurrat. Ea nimirum quamuis remotiora' conspiciuntur, quae uberiori lumine siue in nato, S insito, siue extrinsecus mutuat per funduntur.

Semotis igitur omnibus hisce impedi. mentis, per quae fieret quominus certi ali

quid de virus distantia statui posset physici

horizontis semidiameter ex ipsa terreni globi confimratione petenda est . Cum enim vetus ille error opinantium terrae faciem aequabili planitie: dissusam iam dudum extabuerit, memo sit, qui pilae in speciem terras ac maria undique in sese nutibus suis conglobata non intelligat; nemo pariter ambigat, quin ob conuexam huiuste globi supersiciem, inclinatis nimirum partibus teque arculo subducentibus, aspectus omnis quai

100쪽

tum ui acerrimus certis termini circum. scribatur. Hinc circulus partem hanc aspectabilem a latente dispescens, Horizontis Physici nomine donatus est, ut ab eo sede natur Horizonte, qui tellurem in duo hemisphaeria segregans, quia non oculo, sed sola ratione comprehendi potest, Rationalis di

citur.

Quamuis autem Physici Horizontis diameter tota intra terrae crassitudinem deliteat, quippe quae recta est linea arcu illi subtensa qui extremi terminis oculi ortum occasumque circumspicientis intercluditur e quia tamen arcus huiusmodi exiguo diseriminia, quod vix subsensum cadat , subtensae rectae lis ne longitudinem superat; ideo non abs re arcus ipse pro physici horizontis semidiametro indiscriminatim usurpatur; huiusce semissis maxi mam obiecti aspectabilis distantiam metitur. Eae his se ille argumentabatur. Sit arcus Ammensura distantiae visus, qui non a recta linea sensibiliter deflectata est igitur AB recta p, ἡ,cta perpendiculariter insiliens rectae DC stadius notuit. au.