장음표시 사용
121쪽
io Liberi de materia es, formi.nem interpretum sententiam,cum dicitur passo non conferente mim,atu quod nihil confert is qui violentiam patitur, non debet id intelligi mete negati veri alias violenta effet homini cujusvis formae supernaturalis infusio , ad quam nulla in inclinationem aut ebnatum habet naturalem,sed potentiam solus obedientialem; violenta esset ligno forma artificialis in ipso luit ducta: quae tamen licet non sit naturalis non propterea est violenta ,sed praeternaturalissi sed debet intelligi, quod ut alio uidsit alicui violentum , ei positive per contrariam id clinationem resiliat. Sic autem intellecta definitio optima est , utpote soli competens violento, homnia alia a ratione violenti excludensuper id enim quod est esse a principio extrinseco excludit naturaleae voluntarium ritiae sunt a principio intrinsecori per id vetuquod passum debeatpositivpresistere excitiditur praeternaturare,ut est forma artificialisia lignori ad hoc enim licet passum
non concurrat,sed sit a principio extrinsecos,ositive tamen non
Sciendum exto, Quod ut aliquid si alicui violentum sussicit quod sit contra principium ejus passivum per modum naturalis
inclinationis , sseu contra naturalem ejus inclinationem etiam
passivam. Cujus ratio est quia ideo quod est contra principium aestivum inclinationis alicujus dicitui ei violentum, quia ad id per tale suum principium activum naturaliter positive resistit: Jam sic est quod es etiam quod fit contra passivam inclinatiouem, seu contra principium passiivum per modum natu talis inclinationis ad aliquid, per tale principium passivum positiveresistit passu, principium namque passivum per modum naturalis inclinationis ad habendum aliquid est pondus innaturalis inclinatio ad illud habendum; ac proinde cum a principio extrinseco rinpediatur ad habendum illud, per ipsum mei principium passivum quo ponderat&inclinatur ad illud habendum politive resistit illius privationi Vergo ut aliquid sit alicui vi lentum , sufficit quod sit contra principium ejus passivum petmodum naturalis inclinationis. Et hoc insinuat Aristoteles indefinitione violenti. Dum enim asserit violentumessi in quod nihil confertis qui agit aut patitur, utrumque resistensisncirium videtur incilidere,activum videlicet in eo quod agit . de passivum in eo quod patitur. Unde si cassum nunc suo privaretur motui aut si potentia visiva objecto approximato, medio recte disposito impediretur ne species reciperet visibiles, in his
violentiam pater 'ntur , quamvis ea solum essent contra primcipium rassivum catula iter iacti astas i cum euiuior positarin
122쪽
Corollar. e qui di serant se, iii
esset illis uaturale , hoc esset illis innaturale, dolea
Sciendum ultimo Non sufficere ad rationem violenti, quod sit contra principium pussivum illius quod violentiam patitur . nisi, ut dictum fuit surra,principium illud passivum cui cottia- riatut sit in eo per modum naturalis ponderis de inclinationis re ita cessatio circularis motus in aliquo globo non propterea dicitur ei violentari licet sit contra principium passivum quod habet ad hujusmodi circularem motum ratione figurae circularis cujus ratio est,qui principium passivum,quando est tale quod sit pondus Linclinatio naturalis ad motum , resistit tuncccssationi motum ac proinde facit talem cessationem a motu
esse violentam: Non tamen id facit principium passivum quod non est per modum naturalis inclinationis ad aliquild,qui tunc
illud est solum capacitas , non autem pondus ad talem terminum ac proinde non resistit privationi illius. Unde ut bene notat D Thomasqs.depotentia,art. ad ir. udo quiescet s. Ium ros in m mundi,non erit tunc ejus quies ei violenta, licete violenta esset si ante sinem mundi&auu quiesceretri cujus
ratio&quidem notatu digua est 'tua casum habet solum ad JWd
motum aptitudinem ratione sua ligurae circulatis, de habet inclinationem naturalem ratione sui ais ad quem est creatus a Deo, qui ue est inquere in haec in seriora . ut impleatur numerus electorum sis perseverante tali fine, ut perseverat nunc est i cessatio motus ei violenta , quia nunc esset contra priucipium ejus passivum adnexam habens naturalem inclinationem ad motum cessante autem eo fine ut cessabit post diem judicii,selum manet in caelo aptitudo ad motum ratione suae figurae circularis: non autem manebit tunc tu caelo ad motum inclinationaturalis inmita tuae non moveti non erit caelo violentum , quia nec habet principium activum ad motum per mo-
dum principii activi emanationis ipsius motus, neque habebit tunc principium per modum inclinationis daturalis ad plana
123쪽
De principiis extrinsecti emi naturali eui mobilis, fio de causa es sciente
Curi jam in priori libro actum fuerit de ente seu corpore
naturali&mobili quantum ad principia ejus intrinseca puta quemadmodum constet ex materia prima, sorma substanti ti,tanquam ex partibus intrinsecis , unde appellatur cotrus sive compositum tanquam ex duabus naturis, qua scilicet rationem habent principii motus aut quietis ejus in quo sunt,ui ide&appellatur corpus naturale. Item quaenam sit harum panium quidditas; momodo&qualiter uniantur , c.
superest igitur ut in hoc agamus libro de ejusdem ratis seu corrotis,tatu talis simobilis principiis sive causis extrinlecis, quae
quide m sunt dumero duae,eniciens scilicet, finalis,ut notatum fuit iii introductione ad physicam ubi etiam definitionem hujulmi,ai causarum,divisionem,prioritatem alia quae facilioris sunt intelligentiae breviter sed tamen sussicienter exposuimus Quia vero una ex divisionibus ausi essicientis est in increatam quae propterea nuncupari solet causa prima , crearam, quae dici solet causa secundam ideo ut explicetur quaenam sit dependentia, subordinatio unius harum causarum ad alte- tam , cquidem non solum inessendo sed etiam in operando, si
De necessitate praemotionis inter causam primam es causam secundam.
124쪽
Suas Liae necessitate Damotianis in effectusta vultque quod solum concurrat Deus ad illos, produ. ---cendo illorum causas tribuendo eis virtutes activas ad operandum, ipsasque causas tales earum virtutes conservando absque eo quod ad aliquem eosum immediate concurrat actum
praemittendum, inquam, quod praeter id quod Deus Iesca via , mptima causas oroducat secundas eisque virtutes operativas praebeat, atque illas&tales eatum virtute cons ruet , ad bucim ea a
mediate cum praedictis causis secundis ad omnes illatum, sua, Mactus&eEctus concurrat, juxta illud scripturae, Isaiaeas omisnia oteranos traverat missura nobis Domine Ratio autem hujus occurrit duplex, a priorium, altera a posteriori ratio iptiori est,qui unumquodque operatur in quantum est in actuet ergo quod per seipsum immediate est in actu summo, illi mi. tato per seipsum etiam immediate debet omnia operati sed . est Deus persei um immediate ita in actu ergo sidebet Deus ad omnia per seipsum: immediate concurreri ac ve issicienter Ratio autem aposteriori est, quia potest Deus per seipsum&- immediate annihilare effectus causarum secundarum, etiam conservando causas eorum si, universules sive particulares in sIe sed an nihilatio nihil est aliud quam suspensio concut-s is medio quo res conservabatur inesseri ergo praeter concursum quo conservat Deus causas secundas, alium habit quo immediate conservat earum effectus, actus sed si Deus non produceret tales flectus immediare,non haberet concursum,quod illos immediate conservaret cum conservatio alicujus sit continuata illius productiori ergo ma posteriori colligitit habere Deum concursum, quo immediace producat Uin suo scilicet ordiae causae prima: effectus causatum secund1rum, quos scilicet producunt in suo ordine inferiori jubordidato cautas cunti unde&Deus seu causa prima , ipsa causa secunda
euadem immediate attingunt operantur effectum imo, una&eadem actione productiva, licet sit in illis diversa vitius operativa quia cum causa secunda utpote agens inferius non es operetur nisi cum subordinatione ad primum agens, debet per consequens ejus actio simul esse ab illota a primo agente, ubve a Deo. Cum hac tamen disserentia, quod respectu agentis creat ital factio est praecise productio es cluso nullatenus est dictus alterius alicujus actionis respeetia autem agentis increati haec eadern actio est quidem ueroductio talis et Tectus, sed simul etiam est effectus actionis increatae D'i: propterea quod nihil ad extra potest a Deo emanare, nisi ut effectus actionis increata Dei, &cum ipso Deo sentificatae ut ostendim in me-
125쪽
taphys eas quaestione d pote otia operativa DA ad errea.
Praemittenuum x in hocst venirem conciliarito nilias cum Thomistis, quatenus docent, inuidem recte non posse caulam ti ea tam agc re nisi cum subordinatione ad humi odva: iis modis explicare solent. Ac primo quid, qualecus dis politae utit ut ii liu dilectioneta nec agunt nisi in ordine ad finem quem intendurr. Secuncto eo sensu dicuntur illi subor di-S uten natae res omnes, quod pollini ab ipso levari tanquam instiun is menta ad vatim caus supernaturales. At intcoinquiunt Deo iniss. praecipue sisessicienter suboi dirantur per virtutem agendi sibi
rum et naturalem, quatenus acceptam a Dro&iugiter cochivatam.' - Quoi nodo v. g. ignis perca 'orem a Deo acceptum , mi Ugitet' '' eo olei vatum dicit ut esse illi subor i n. lusio agendo porto ian hoc quod dicunt, subordinari iussicienter causas secundas pere. Aeti, hanc virtutem agendi naturalem quatenus cceriam a Deos, M. conservatam discrepant a Thomistic isti enim lianc pondeis rantes doctrinali S. Doctoris quam affert pluribus in locis, &praesertim inquetis. de potentia art. . ubi habet Deus uicauista actio tita cuiuslibet, Si quantum dat virtutem G.nui: O inquantum tomervat eam, , in quantum applicat actu ni: hoe enim tertio modo ascitur una res esse causa actionis alter insinquantum eam movet ad agendum , in quo non intelligitur collario aut conservatio virtutu ac Siva , se applicatio virtutis ad
Actionem petit homo ect cauta incisionis uite i ex hoc ipso quod
applicat acti me cultelli ad inciuendum movendo inum iuncta inquam on erantes Thom istae doctrinam docent consequentic non fassicienter subo dinari causas secunda Dco tanquamprii tisaei ausae primo agcnti, si solum ut prius natura accipianta Dco virtutem iugitet conservatam clive si id quod debent a Deo ut prius natura accipere arte quam agant, ut scilicet dicantu ei subordinari ut primae cauta. primo agenti praeci, consistat in virtute illa activa prius a cepta. Uncre volunt isti S Uocent a primo ad uiti sinu non salvari sub ordinationem, dep-ndratiam Hausae secundae ad c usim prima, Dis per iniquae ubi vium in ipsam cauiam, quos ilicet Deus ipsius virtute i. completam quidem ex se in actu primo,non tamen ex se applic t m diductam ex si ad actum secundum pra moveat, leterminet applicet ad operandum in cujus tera tuus sit ipla causae fecundae operatio, ut , rox 'ta caula secunda procedens. Prae Diti Em ti lia, a Thola istis aut pclla de defiadi praemotioncmphylicam , quae quidem particula non debct se in-
126쪽
Cqua . . de nece late prematianii. sat Deus causas omnes& singulas per modum naturae; ut enim bo Menotat D. Thomas i Deus qui est cujusvis naturae aut hor& ti rueonditor est etiam unumquodque movens happlicans secun Ph, dum propriam exigentiam &proprium modum ipsus naturae; qm adeo ut necessaria moveat per modum necessarii, causasti heras per modum liberi sed dicitur, appellatur praemotio ' P sica,quia se habet Deus in illa aut per illam ad modum agen 'tist operantis per veram, Iscientiam cita quod etiam in causis appetitivis&voluntariis quae moveri solent Wallicia da gendum, et prolositionem ostensionem objecti, alia, di- veto omnino sit praemotio illa de qua est sermo a tali praemo.tione objectiva&quasi furali in quantum scilicet hujusmodi causis non solum ostendit Deus bonitatem objecti, ex qua soli citantur' invitantur ad prolaquendum, sed etiam, cum periI- lapsium intimum sit intra earundem voluntatis sinum , eas admodum agentis immutat, atque essicienter subindetque, Ph
sit. applicat ad illud volendum&yrosequendum objeclunis ex his autem inferre licet, quod ubi sermo est, ut stati praesenti de necessitate praemotionis physicae, tunc quaesiti sensus hic est, an
praeter virtutes activas laturales , quas accipiunt causae secunda a Deo prius saltem natura quam agant, praeter concursum simultaneum de quo infra dari debeat actio aliqua seu aliis quis in Ruxus, quo Deus essicienter, per modum agentis inutet, applicet, reducat,&moveat hujusmodi virtutem causatum secundatum adactum secundum&actuale exercitium stat se
notae issicienter applicatae ex vi illius causae secundae suam eis liciant actionem, qua dicuntur passive reormalit capplicataeta agentes,quaeque propterea se habent ad hujusmodi applicautem Dei insuetum tanquam effectus, quid posterius. Praemittendum . quod scut suppositio iecessitas concur sus simulta ne non excludit necessitatem praemotionis, ut fuse in Raptobabimus; ita uec necessatas& μppostio praemotionis eis
excludit necessitatem concursus simultaneis adeo ut quam tum p a Piscumque concurrat .supponatur concurrere Deus concursa sit ad
praevi dactiones causarum secundarum, ad huc tamen necesse sit quod simul&smultanee concurrat cum prae satis causis scujus ratio, requidem evidentissima est, quia dicitur Deus si
mul&simulta nee concurrere hoc ipso quod eadem indivisibi . li actione qua attingitin producit causa secunda effectum se iis ..num, hac etiam eadem actione attingit, producit Deus eun ech
dem essectum jam sic est quod quamvis supponatur Deus per 't. aliam a tonenae talium in iluxum praevium applkare
127쪽
praedeterminare causio secundam ad agendum , adhuc tamen necesse est, 'uod eadem indivi ubili actione qua deinde attingit siproducit causi secunda suum effectum , hac eademici bones productione atting. Dcus Q producat eundem es elui stum quia cum a Stiones diveis scentur per terminos, eju dem
omnino effectus producti non videntiu posse esse sit ut duoedistinctae pioductiones tum quia si actio qua producit Deus eis istum causae secundae distincta elis: ab actione, Laillum producit causa secundari illa utpote independens ab ista esset prior saltem prioritate natui a L cito inde totus prius intestigeretur productus effectus, quam ad illum actio causae secundae terminaretur: ergo necessitas, suppositio con eursus praevii praemoventis non propterea excludit necessitatem simultaui si cum non impediat quo minus ictio productiva qua producit causa secunda effectum suum csse debeat productiva actio qua illum producat Deus; sicque simul per illam concurrant Deus tuus secunda ad effectum,cum sit illa ab utroque pendens, 2 qtR., quo uteique producit sed solum had summum facit nec eo stas&Juppostro concursus praevii, quod haec eadem actio,qua ita simul adelffectui concurrunt Deus de causa secunda sit res,
pectu ipsius Dei siproductio talis cffectus, usimul sit ipsa effectus alterius actionis Deita hujus scilicet influxus, concursus praevii, quo ad ejus ortum determina viti applica vit Deus cauis ham secundam i cum tamen haec eadem actio praefati productivaesi cstus, si quidem respectu causae secundae productio effectus, sed nullatenus sit efiectus alterius actionis ad ipsam causam secundam pertinentis. His aut mi ni issis&proiiuelli.
gent aclicendorum diligenter praenotatis, jam ut plene homni ex parte resolvatur celabiis adeo difficultas de necessitaterraemotionis pli sicae quae qudem eri veluti cardo omnium
oravissimatum controversiarunt, quae inter Theologos societa.
ei discipulos D Thomae agitantur in materia de gratia, de praedestinatione, de auxiliis , deicientia Dei ta volunta-tti ac denique in toto ait,bitu totius Theologiae hMetaphysicae: ut, inquam , omo ex parte
relalvatur proposita quaestio, eam inquatuor dividam seque ut iacapita sunde sita
128쪽
Suast in necessitate pra metionis. I
Virum Deus o causa prima Physice praemoveat casa cundam ad agendum.
Remittendum pro declaratione principiorum ad quae conclusionis veritas duci debet , quod hae tria sunt apud omnes receptistima ubindeques vim habitura principii, puta quod concursus qui terminatur adactionem causa ecunda , esse nonpqtesis uitanem; Quod mancoucurrit nec concurrere potes3 Deus nisi ut causa universa. Fima illimitis Uservat Deus in concurrendo rationem rimi ag ntis se prima causa Rastio autem prim est,qui non aliter concut Ct Deus simultanee, quam quia eadem indiu sibili et one,qua producit causa secunda effectum suum , hac eadem producit M us eundem esse elum,ut explicatum fuit supra in praemissis atqu ita concursus illes multaneus est ipsamet actio causae secundae prout penter sinu abi pati Deo:jam sic est quod nihil est 'aecipue ii I a producibilitatis, upd ad seipsum terni initur aut terminata possiit, cum inter omne hujusmodi terminabilat id ad quod terminatur mediet realis ordo realis dependentia ergo conclarsus qui terminatur ad actionem causae secunda esse oon potest
Quantum vero adlecundum puta quod non concurrit, nec concurrere potcst Deus nisi ut causi universalissima Lillimita- a,ratio hujus est, quia cum unumquodque causet Moperetur a quantum est in actu, hoc ipso quod aliquid est per se essentialiter in actu universalissimo Villimitato, seu in actu tali , qui praehabeat in se omnem omnino actualitatem perseo ionem, non potest tale quid hoc ipso quoi tale non concurrere ut causa universalissima illimitatari jam sic est quod Deus est ita taliter in acta,ut per se patet:ergo non concurrit nec concurre repotest Deus,nisi ut causa universalissima illi imitata. De nium quod fervet Deus inconcurrendo rationem primis, gentisa primae causae,quod est tertium promtissum principium ex eo patet , quod Deus es cssentialiter causa sine causa, princirium sine principio ; sicut rei finis ne fines, sed est ipse sui
iesius sicut ecaborum omnium finis ergo cum causa quae cau-
129쪽
rit Liber II de cause te se sis.
cam non habet,& principium sine principio non possit in ratione causae non esse prior caula quae causam habet sive principium, utpote quae agnoscit in causa, quam habet,aliquia tius, etiam
prioritate ad lineam causativam pertinente , consequenter sit, quod cum servet Deus in concurrendo ea omnia, qua ipsi competunt essentialiter, servet etiam in concut rendo ratIonem agentis primi, primae cauta. Hi ergo tribus praemissis tanquarti certis: apud omnes indubitatis prmcipiis,jam pro quaest rel. Iutione, conclusiotis ad eadem principia reductio ae sit:
CONCLus Io omnis causa ecundapramoveri debet a Deo,
ad hoc ut agat ramotione Physica siveraneum quodam pravio prioritate causalitatis e scientia vera propria, Probaturiae primo praemisso principio: concursus qui terminatur ad ac Tionem causa secunda esse non pote multaneus: Er
go concurrit Deus adactionem causae secundae concuti praevio e praemovente, .non tantum sitim ligneo. Probatur consa
quentia, dat ut dari debet ex parte Dei concursus, qui terminetur ad actionem causae secundae etcolo pso quod concursus qui term natur ad actionem causae secundae esse non potes similianeus; datur hoc ipso ex parte Dei concursus qui sit praevius m innovens, non tantum simultaneus. Consequentis est evidens Probatur Antecedem concursus ad quela comparam turactio causaei cundae tanquam effictus, non potet non teg-mnari ad actionem causae secundae; sed datur ex parte Dei concursus, ad quet in aetio causae secundae comparatur tanquam Dfeebis: ergo dc datur concursus ex parte Dei qui terminatur ad actionem causae secundae. Asaior patet exterminis. Pr,bat in tror, non potest actio causa iecundae non comparari ut effectus ad concursum qui est ens per essentiam e sed datur ex parte inrcoacursus pro actionibus causae secundae,quies tens per essentiam Vergo datur eae parte Dei concursus, ad quem comparatu tactio causa secundae tanquam effectus Maior per se patet; eos enim pei participationem . qualis est actio cauta secundae non potest non esse esse tus entis per essent am. Probatur MY-nre,concursus identificatus clim Deo , non potest non esse eas per essentiam e sed datur ex parte Dei concursus pro actionibus causae secundae identificatus cum Deo mergo&datur ex parte Dei concursus pro actionibus causae secundae, qui est ens peres
seutiam .utior patet exterminis. Probatur Minora solus concursus identificatus cum Deo potest eis substantia seu substantialis actio sed datur ex parte Dei concursus pro actionibus cau
is secundmqui est ubstaatiae seu substantialis actio ergo da-
130쪽
Quasta de nec sitate praemotioni, nytur ex parte Dei concursa sueto actiooibus clusae se undae, quies idcntificatus inamino. Maiore it evidens : Onms namque concursus sive concursens actio, uinc est inus ipse Midentificatus cum Ued quid cxtraneum tirc uni, est acti obra dicamentalis silve in praedicamento actior is, quod quidem piaedicanaentum est accidentiuir tantum . moti eorum quae sunt substantia. Probatur Minor concussus corae spondete pocentiae executi vae Dei tanquam actus sua potem latanoniceteli non esse lubstantia is substantialis actio juxta io omnia actus edi potenti unt in eodem genere, substactiae Cir et Jaei ideo tis: teddatur, dati debet ex parte Dei concursu ho actionibus causa secundaliqui correspondiat potentiae execut vae De , an quam actus vel actio suae potentia: cuibilas ora et acto exerceatur*otent a executiva Dei inconcutiendo ad hujusmodi actiones causa secundae ergo datur,x parte Dei concurbis Pro actionibus causae secundae, qui est substantia serum ubi illa alis actiorergo datut ex pari , iconcussus pro actionibus cauta secundae dentificatus cun Deo:ergo datiar lx parte,/e con ursus pro actionibus causae secundae qui est et percueottam hergo datur ex patiemi concursus ad quem actio cauta secundae comparatur tanquam effectus Vergo datur ex parte Dei clanc ut sus qui terminat ut adactionem causae secundae Vir nocte loquod concursus qui traminatur ad actionem c is secun helle
non potest simul cancus L quod est primum praem itum principium datur hoc ipso, dati debet concutsus ad acti nem cauta
secundae praevius Se prae movens,& non tantum sis it annus.
Notabis autem,quod quamvis in praefata pribarione videatur stabiliti concursus piaevius inconcuti Adntificato cum Deo .subindeque recludi videatur omnis motio recepta prius increatura ad hoc ut agat,in qua tamen stabileti solet piaemotio,saltem ut plurimum reipsa tamen illud non sequitur,neque est hoc intentum meum nequc forte mens mea sed id quod ex praestata probatione ad summum sequitur, est quod dato quod dari non pollet vel superflue daretur motio illa recepta pisus
creatura ad hoc ut agat, ut nobis frequenter insul urrant hersarii adhue tamen de necessitate alius est, Messet admittindus concursus praevius: prae movens cum adhuc erificitur quod potentia executiva Dei exerceri ut di xerceri detinet circa actionem cauta secundae: ergo&quod ad hanc concursat concuts quodam , qui se collespondeat tanquam 'us