장음표시 사용
141쪽
causam expedite potentem, quaatumvis ei desii requisita prae.
Instabis, Inintelligibile est,isse causam evedite potentem ouamdiu caret asi quo se tenente ex parte potentiae sed omne duod ad aetendum requiritur se tenet ex pari potentiae ergo inintellio ibile est,esse causam expedire potentem, quamdiu caret aliquo ad agendum requiito Probatur Minor omne quod ad aetndum requisitiit non potest non praecedere ipsum actum: cum ab omni eo pendeat actus: sed requisitum praecedens actum se tenet ex parte potentiae,cum ipsi sit potentia quae princedit, praecedere dcbet actum rergo omne quod ad agendum
reclimitur se tenet ex parte potentiae.
Rei eo Negando Minorem , cujus quidem falsitatem ostendo hoc argumento,quod retorqueo similiter contra advercarios: si omne quod ad agendum requiritur se teneret ex parte Potentiae, non magis nec ii talatius quid requireretur ad hoe ut aliquis esset actae desecto agens quam ut esset potens agere ut per se satet: sed falsissimum est quod non magis nec pecialius quid tequitatu , ad hoc ut sit aliquis actu, de facto amens quam ad hoc ut sit potens agere; cum requisita,ut sit potens agere communia si ut&operantibus&non operantibus requiuia et ad hoc ut sit acti sede secto agens discernant . Serantem anon operante quod quidem discernens non potest non esse sit secialius quid etiam ex parte D i,suxta illud Apostoli: ti enim re disternite. Ergo falsissimum est, quod omne quod ad actum seu ad agendem requiritur,se teneat ex parte potentiae vado ad stobationem distinguo minorem sed requisitum quodlibet,quod ipsum praecediractum se tenet ex parte potentiae si tale requisitum quod actum praecedit, praecedat prioritate temporis Concedo,quod omne huiusmodi requisium se teneat ex pati potratie si vero actum praecedat solum prioritate
naturae Nego minorem&consequentiam.
Ratio et, cern hujus solutionis est, quia cum potentiastram uti xu edita esse possit sine actu secuturo ponendo,ut patet in non os ramibus consequenter fit quod etiam ut expedita ipsum
asottiori praecedat actum prioritate temporis cinita ea omnia ouae talis sunt naturae&taliter equilita ut iis politas possit indit Terent et sequi vcl non sequi actus, quaeque consequenter actum Maeceduo prioritate temporis , ea omnia dicantur se tenere ex parte potentiaeet quo pacto equus requiritur ad equi- tradum,lumen ad videndum.calamus ad scribendum penicit. lus ad piare eadum,&sic de caeteris his enim: similibus postis
142쪽
Quasi L de necessit tramat Cap. I. in sotest adhuc indifferente sequi vel non sequi actus , sic uter mentia polita, supposita exredita sic cum praecedant si
chpotentia ipsum actum prioritate temporis, dicuntur proterea tequitiis tenere ex pari potentiae. Quia vero prae-er hujusmodi requisita praecedentia prioritate teniporis ipsum stum sunt hi praesenti supponuntur alia, quae solum pri otiis ite naturae actum praecedunt,&quibus positis, hoc ipso ponit insallibiliter ipse actus , qualis tit&in praesenti supponituraemotio physica,consequente sit; est elomnino falsiim, quod nne quod actum praecedit se teneat ex parte poleatiae Maditentiam repeditam requiratur. Vigebis: Ideo ergo requisita praemotio dicitur se tenere enrte actus,non autem ex parte pstentiae quia solum praeceditoritate natura ipsum actum sed causalitas illa est falsa ergo
susum est,quod praemotio hoc ipso quod requisita ad actum
a se teneat ex parte potentiae. Prebatur Minor approximais ignis ad lignum se tenet ex parte potentiae , sive requiritur locutio it ignis comburere sed approximatio ignis adium talis est naturae, ut solum prioritate naturae praecedat amet ergo quod praemotio Physi a prioritate solum naturaecedat non fuit quod non te teneat ex parte potentiae. cyonde Negando Minorem, ad cujus probationem nego liter minorem; puta quod approximatio ignis ad lignum tat naturae, tuod solum prioritate nat Urae praecedat combu-aem ignis. Licet enim loquendo de factori, secundum de ficto accidit non praecedat talis approximatio acturubustionis plioritate temnoris,id tamen non ex eo evenit , i approximatio ignis adligeum talis sit natura quod so- prioritate natura praecedat combustionem ignisu sed po-luia juxta ordinem a Deo stabilitum pro causis necessatiis in fallabiliter concursus prae movens happlicans ignemad eius utendum, hoc ipso quod talis supponitur approximatiorio ipso quod supponuo tu cotiditiones omnes, sine quibus ombureret .Ratio autem hujus doctrinae solutionis est, i hujui ha odi approx ini: tio ignis ad lignum kidem die de mjusmodi,quae nobis objiacre solent advers. Hi realis esset
B, qtaod ex natura sua solum pCOricat et naturae praecederet
ustionem ignis , nec posset poni aut seu poni separabilitet combustionis habunde respiceret ex sua natura actum minatum combustionis in individuo cum actus ad illam . : Erioti naturae consequens non sit de facto secutiatus dedus nila in indivi auo atqui falsum est,quod aper ollimatici
143쪽
illa poni non possit oec supponi separabiliter ab ipse actu combustionis reum subtrahentendo concursum suum nec comburat ignis nec calefaciat .ut pluries accidit&refertur in sectis littetis accidisseri item falsum est quod approximatio ignis respiciat ex sua natura actum combustionis determinatum in indi.
viduo cum non respietati nisi mediante igne, qui quidem sicut&omnis alia causa secunda est indifferens quautum est ex se ad hunc vel illum actum in indit diuo: ut ostensium fuit in superibi capite in solutione objectionis. Ergo falsum est quod approximatio ignis ad lignum talis sit naturae, isod solum prioritate naturae praecedat actum combustionis Catque ita quamvis talis conditiose teneat sirequiratur ex parte potentiae, cum hoc tamen stat quod id quod solum prioritate naturae praecedit aetum,ut praemotiosi teneat se non ex parte potentiae sedcx parte actus i
Vtrum praemotio concisietur cum libertate.
'IRamittendum I. Pro declaratione principiorum ad cauae conclusionis veritas reduci debet,quod quatuor haec sunt apud omnes receptissima, subindeque sev m habitura principii puta quod conclitiaretur praemotio cum libertate , hoc ipso quod Deus determinaret nos admodum liberi omni eclus cientia media quod Deus hysice ramovens isserepramovet aui ramo eret exparte sui: quod alvatur libertas adactum hoc ipso quod a matur potentia etiam expedita ad positum denique quod tantas quantumcumque ramotspotes non ferri adactum foead obiectum prout cognitum. Rrii autem prirna propositionis est quia cum ea dicatur scientia medias, qua scilicet videt
Deus in quam partem inclinare vellet voluntas nostra antecedenter ad omne clecretum determinatum ex parte ipsius Dein consequenter fit quod hoc ipio quod potest nos Deus determinate ad modum liberi omni seclusa scientia media,poteti consequenter determinare nos ad modum liberi,nulla adhuc supposita aut supponenda determinatione ex parte nostri pioindeque
144쪽
& potest nos praedeterminares, sive determinare ad modum ibberi,uos praedeteriminando jam lic est quod determinatio il-a,quaitanos prae leterminaret Deus non esic alia quam pra, notio Physica Ergo hoc ipso quod potest nos Deus determitare admod liberi omni se lusaicientia media . potest hoc loconciliati, componi libertas nostra cum physica praeni ione tres amem sequentes propositiones , ut quod Deus
hysice praemovens,libere praemovet aut praemoveret ex parto
ii quod salvatur libertas ad actum hoc ipso quod salvatur po-mtia etiam expedita ad oppositum,&c. Tres , idquam, illar opositiones omnino patent ex sola terminorum de elatatior unde his quatuor praemissis tanquam certis iapud omnes dubitatis principiis dam pro quaesiti resolutione taconclusios ad eadein principia redirctione sit CONCIus L et ramotiophysica omnino componitur sciliatur cum libertate, Probatur i. Ex ptimo praemisi, princip:o Concilitaretur fra tio cum libertate soc ipso quod Deus determinaret nos ad mo-m liberi omnisecius cientia media Ergo de facto, abso eloquendo componi potest conciliari praemotio cum li-rtate Prosatur consequentia potest si facto Deus detrimi e nos admodum liberi omni seclusa scientia media cretoc ipso quod in tali casu conciliaretur praemotio cum libertatere absolute conciliari potest. Probatur antecedens et si posset nos Deus determinare ad modum liberi omni seclu-ientia media , ab ea penderent actus nostri ut liberi sive utro modo causandiri sed falsum est pendere actus nostros auia inedia sub ratione liberi: ergo&falsum est, quod noriit nos Deus determinare ad modum liberi omni seclusarita taedia Major patet ex terminis. Probatur Amnor non lent ictus nostri a scientia media sub ratione liberi, si antenter ad scientiam mediam intelligatur in nostris actibus a id possibilitas libertatis sed antequam intelligatur in Deoicia media,intelligitur in nostris aestibus ratio& possibilitas ratis' ergo non peedent actus nostria scientia media subine beri uisor patet exterminis. Probatur Minor ratio
Issibilllas liberi seu libertatis in nostiis actibus cadit subcto omnipotentiae: sed obiectum omnipotentia praelatebar an rescientiam mediam ergo&antecedenter ad sciene
mediam praeintelligit ut in nostris aestibus ratio possibias liberi. e. or est certissima sipatet evidente ex discursit irofundissimo Divi Thomae quas et sede veritate art. 3. Ubi
145쪽
liabet,quod unicuique potentiae activa collespondet possibila
pro objecto majus aut minus extensum secundum majorem vel minoi cm extensos in illius cstus in quo fundat ut activa pollentia ex quo inscrt,quod in nomnipotenta Dei fundetur su-rte divinum esset quod est illuvdiatuna, taprae habens in se perfectionem totius entis, debet consequenter sub objecto omnipotentiae cadere tridquid habet vel habere potest rationem en-tis,proinde ue iub eo cadere debit ipsa ratio ex postibilitas liberi seu libertatis quae est in nostris actibus Acinor autem, in qua videtur ita disicultas, probatur sic , obscctum omm Pote tiae simul co intelligitur cum iis ommpotentia cujus est objectum' sed ipsa omni olentia praeit teli git ut in Deo ante omnem scieatiam mediam,dato quod sit hae . di ut ne in Deo cum dium omnipotentias it Deo attributum omui eo necessarium scientia vero mediast alti ibuturn medians inter necescaria, libera: ergo objectum omnipotentiae praeintelligitur ante scientiam mediam Vergo ratio&yossibilitas liberi piceiatelligitur in nostris actibus antecedenter ad scientiam mediam: ergo non pendent actus nostri a scientia media sub rurione libe.xi sive ut libero modo causandi ergo potest nos Deus determinare admodum liberi omniseclusa scientiaraedic ergo hoc ipso quod cocciliaretur libcrtas nostra cum praemotione, nos determinaret Deus admodum liberi omniseclusa scientia media, quod est primum praemissum principium ioci plo etiam
conciliatur: de facto componitur libertas nostra cum praem
Probatur a. Ex secundo praemisso principiori Deus
tremovens, liberepramomi seu pramo ere ex partesui ergo praemovet aut praemoveret libere ex pati nostri,seu praemoveret nos ad n odum liberi Probatur consequentia et hoc ipso quod Deus libere praemovet ex parte sui, relinquit in nobis po tentiam ad oppositum mergo hoc ipso quod Deus libere prae-
move ut praemovereti ex parte sui,libere etiam praemoverer cetparte nostr . Consequentia est evidens. Probatur antecedens
ab eo relinquitur poleatia ad oppositum a quo relinquit uer actus Oppositus vere possibilisse led hoc ipso quod Deus libet praernovit ex parte sui ,rti, qui actum oppositum vere possibilam ergo Ioc ipso quod D us libele piaemovet ex parte sui, resin quit in obis potentiam ad oppos cum Maior est evidens posauri lc nim correlativum est ad potentiam. Probatur Minor, a- eius ad quem potens est Deus concurrere, non potest non essevcre possibilis ilias non siet Deus vere sed chimaericae tantum Poetea
146쪽
Suas. I. de necessit praemot Cap. III. l epotens ad ac amissum sed hoc ipso quod Deris libere praemo-
et ex parte sui est hoc ipso,&p1o illo tunc potens concurrere eu praemovere ad oppositum; cum al: quid age . lib. it sit a-:ere cum potentia ad agendum oppositum ergo hoc ipso quod eus libere praemovet ex parte sui,relinquit hoc pii ac uim op ositum vere possibilem. ergo hoc ipso quo Diu lirus es rabaovet ea parte sui,relinquit hoc ipso in nobis notentia:
ositum:ergo hoc ipso quod Deus libere praeir ovet ex patre ei, oc ipso etiam libere praemovet ex parti nostri, eo pr nisi ceos ad modum liberi:ergo hoc ipso quod Deus physicept .mOens praemovet libere ex parte sui quod est secundium prae micet principitim conciliatur hoc ipso libertas nostra cum si uis praemotione. Probaturi ex tertio praemisso principio Salvatur liberta ta Ium hoc ipso quoa ervatur petentia expedita a oppositurae go salvatur, componitu libcrtas cum praemotion Pr,barco quentia, cui taeni notitori etat potem a tetiam expedi-
adactum oppositum: ergo hoc ipso quod servat ut libertas rhoc quod servatur ratis potentia, salvatur hoci plo libertas
praemotione. Probatur antecedens, non magis repugnae ire potentiam ad oppositum cum praemotiore, quam cum
sitione actias, ad quem datur praemotio, atqui cum pos ne actus ad quem datur praemot O stare potest Potentia ad go istum:ergo potest stare cum praemotione maior concear hex eo patet, quod non alia de causa videtur repugnare, epotentiam ad oppositum cum praemotion nisi quia praetio infert in fallibiliter positionem actus, quia quidem stanteitione, videtur, stare non posse potantiam ad oppositum. atur minor, ea tantum repugnat simul stare, loquendo, utraesenti loquimur de extremis positivis, quae sibi commie onuntur sed potentia ad actum oppositum non opponi Viritari et positioni alterius actus:ergo non repugnat stare smulentiam ad oppositum cum positione actus, ad quem datur
notio.Asa or est certissima;cum enim loquendo de extremistivis, ea quae repugnat simul stare, non opponantu comta-Orie aut privative, ut patet; nec etiae oppositione relativagnent simul stare,cum haec potius simultatem exigat extremum,consequentcr filiquod ea tantum repugnet sitim stare. contrarie opponuntur. Prob. minor, contraria eici ratio sita sunt, quae sub eodem genere maxime dista et rcu de-
Philosephus,&ut ex induistione colligitur sed positio u- actus potentia adactum oppositum eo scat sub eo dcin
147쪽
genere, cum se habeant ut existentia unius sipossibilitas altei infra ergo positio unius actus, potentia ad actum oppositum non sibi opponuntur contrarie. ergo non repugnat stare sim ulpotentiam ad oppositum cum positione actus, ad quem datur praemotiori ergo&stare potcst cum praemotione ad unum a num potentia ad actum oppostum: ergo hoc ipso quod latu turlibertas per hoc quod scivmur poteotia ad oppositum, quod est tertium praemissium princi iuro hoc ipso statuatur,
componitur libertas cum pramiotione.
Probatur . ex quarto premisso, incipiori Voluntas quantumcumque remotapotes nonferri ad actumsive ad objectum, prout cognitum: Ergo quavium cumque supponatur praemota, non potest non ferti libere ad xlem actum. Probatur consequentia, ferri ad actum sive ad obj etum cum indist ientia est ferri libere: sed hoc ipso quod fertur voluntas adactum ut cog- 'itum, fertur hoc ipso cum indiffercntiati ergo hoc ipso quod etiam ut praemota fertur adicium ut 'gnitum fertur hoc ipso libere adactum suum. Probatur Minor, non potest voluntas non ferri cum indifferentia ad id, quod ei ab intellectu subindifferentia proponituru sed hocidis o quod pertur ad actum ut cognitum. ad illum fertur prout sub indit rentia propositum :ergo hoc ipso quod fertur voluntas ad altum sve ad objectum ut cognitum, fertur ad illum cum in Asserentia Maiores certissim sinit enim non potest voluntas,quia est essentialito potentia caecas serri ad aliquid nisi sese ab intellictu propositum, ita nec alio modo serri potest quam eo sub quo ab intellectu ei proponitur alias quantum ad modum Detretur voluntas ad incognitum, quod implicat. Probatur Minor, proponi aliquid ut potens indifferenter mali vel respui,est,toponi sub indisserentiam sed hoc ipta quod sertur voluntas ad actum ut cognitum fertur adillum ita realiter propositum, quod possit indisse senter amati vel respui Vergo hoc ipso quod fertur voluntas ad actum ut cognitum, ad illum sertur ut propositum sub inuisserentia. Maior patet ex terminis.Probatur Min)r, actus ille cognitus est bonum tantum particulare ergo hoc ipsiquod adat tum fertur voluntas ut cognitum, fertur ad illum ut propositum tanquam particulare bonum' atqui particulare bonum est hoc ipso quod tale potens in disserenter amari vel iespui cum hoc ipso quod tale, bonum includat, alio careat bono subindeque si potens amati ex ea parte qua bonum includisitast potens spui ex ea parte qua bono caret, ergo hoc ipso
uod sertur voluptas ad actum ut cognitum, fertur ad illum ita
148쪽
liter propositum, quod possit inditarenter amari vel respui: noc ipso, troii fertur voluntas ad actu . ut cognitum , ser- d illumi ut sub indiffrentia uo oo sit una ergo hoc ipso d voluntas futur ad actum sive a objectum ut cognitum,ur ad illum cum indifferentiari ergo hoc pio quod voluntasi non potest adactum suum , quanturi curnque praemota ut coenitum, squod est itertium praemissum, cincipium o potet hoc ipso, quantuirri umque praemota non feri libe- diuum actu nun 'robaturis ultimo ratione deducta ex Concilio Trideri- , , atque evidentissime mirrefiagabiliter concludente in sic propon in hoc ipso quod voluntas ut physice praemo-d unum distentire potest si velit, manet hoc ipso libera sub sic praemotiones sed ex Concilio Tridentino voluntas sce pransola ad unum, dissentire potest si vel ir erga vjux-rentem Concilii manet voluntas libera sub physica praemoti-ie. Probatur Maioria ex Concilio Tridentia, essione sexta . i. q. liberum arbitrium etiam ut motum inexcitatum a Deo
est dissentire si velit . . sed ibi loquitur Concilium arbitrisi
ito praemotione Physica ergo uxta mentem Concilii votas etiam ut physice praemota potest dissentires velit Pro ur Minor &quidem medio irrefragabiliri docens Conciliis Tridentinum , quod liberum arbitrium motum a Deo po- dissentire ii velit, hoc docet damnando propositionem op atam Calvini ergo de ea ibi loquitur motione dum aifimae se adhuc arbitrium di Intite, de qua loquebatur Calvinus D sub ea negabit posse arbituum disse uti re sed negans Calous posse arbiti tum ut motum Ded dissentire, de alia noniuebatur motione, quam de praemotion VPhysica, ut fateturirega de contur u Dei, capite primo Nec usquam somnia ve- , quoi sub motione seu praemotione morali, sive sub propo-onestam vitatione objecti non posset arbitrium dissentire: eris docens Concilium, quo liberum arbitrium motum a Deo test distentire si velit, de alia ibi non loquitur in Ut lone, qUams,
motione sive praemotione Puynca Solpuntur objectiones. Obiicies primo , libertas consistit in dominio quod habet
luntas supra suos actus sed supposita praemotione Physica habet voluntas dominium super actus suos ergo com-
149쪽
poni non potest tibi rias cum Physica praemotione probatur minor, qui habet dominium super aestum, habet etiam dominium super omnia requisita ad actum sed supposita praen otione Phruci non haberct voluntasMominium super omnia requisit adactum ergo supposita praemotione Physi a non haberet voluntas dominium super actum. Probatur inor, in tantum habet aliquis dominium super requisita adactum, inquantum potest illa ad libitum ponere vel auferte sed nulla potest creatura ponere ad libitum praemotionem illam Phyn am, vel auferre,seu impedire,ne ponatur ergo si sciret requiratur praemotio illa,non haberctu domi uium super requisita ad ac um. Respondeo negando minorem ad cujus probationem distinguo majorem in tantum habetur dormnium super acturnini aptum habetur super omnia requisita ad actum si et mos te dominionibertatis supremae xin creatae Concedo si autem
sermo sit, ut de facto est in praesenti de dominio libertatis sub- ordinatae, creatae, ego majorem, quod scilicet habere non possit dominium superactum filum tale scilicet quale exigit habere nisi habeat dominium super omniat equisita adactum ci-stitur icet de ratione supremae increatae libertatis sit habete dominium super omnia requisita ad actum, non ita tamen philolophandum et delibertate inferiori creata sub ordinata, cujus disparitate affert, quide erudite Pererius Author Theologus Societatis,qui insua Physica lib. 2. de causis capi sol sos.
sic loquitur Non enim, inquit, intelligendum est voluntatem creatam esse ita taliter liberam, quod nullo pendeat, nulliq; subjiciat ut sed omnia omnino habeat in suo dominio, potestate; iacenim libuta te solum Deum liberum dicimus, utpote qui cit omnino libet a nullo dependeas, nullius indigens, nulli subjectus, sed ipse sibi ad omnia su cita se ratio autem cujuslibet creaturae, consequenter libertatis nostrae necessariam inseparabiliter adjunctam habet dependentiam creatore tam in existendo quam in operando unde evidenter sequitur non habere voluntatem creatam dominium super acthm suum, nisi solum secundum, ab alio dependens,& alteri puta Deo subordinatum nec consequenter debere ejus dominium se extendere ad omnia quae requiruntur ad actum,nisi velis,quod se extendae
etiam ad ea, a quibus pendet, quibus subjicitur,cum hoc ipso
quod est libertas creata subordinata, annumerari debeant&ea, quibus pendet,&quibus subjicitur in agendo,inter requisicit ad actum:ergo verum non est quod ad hoc ut habeat libertas
creata suum quod retit habete domiaium iure actum,debeat
150쪽
dominium habere super omnia requisita adactum , consequenter super praefatam praemotionem. ,in tantum voluntas est libera, inquantum unum pommi
neps actum potest inoppostula ponere fres, si habet et domi-
vlum super praemotionem requisi iam , non posset tunc aesturuponere oppositum: ergo nisi talx haberet domimum non posse, set ab lute loquendo duilibera.Probatur minor, in intelligibile est, quod possitas si voluntas actum ponere,cusus impedimentum ipsa auserte non potest sed si non haberet dominium s. Fecrcquisitam praemotionem, non possiet ipsa aufferre inii pe- , dimentum actus oppositi, ipsam scilicet praemotionem quam ad alium habet actum Gergo nisi tale haberet dominium , nec
posset iudicactum ponere oppositum. Ad hoc argumectum respondent commut ter hominae
distinguendo duplexim hediivetitum . aliud quod impedit po-nibilitatem actus,&aliud quod solum impedit positionem, &dicunt qno quam v s volunta, tostra ad hoc ut sit potens po-e nere actum oppositum ebeni posse reserit impedimenta, quae
obstantionibilitisti aestus non tamen propterea, quiritur quod aufert, possit ea quae lolum obuiant ptistioni, atque ita cum praemotio ad uniam acturi 1 hst, sol in positioni actus oppost , ut sumi nitur botis uenit fit , quod non pi Opterea ecbeat voluntas possct hanc au tae vel ponendam impedire praemotionem ad bo ut possit Dorcre actum oppositum, sive ad hoe mi respiciat tactu in on politum ut podibilem de possibilem. Hari .imin lution agmvis multum ingeniosenim quam acquiescere potui pro terio itantiam dissiciliorem quam patitur, quam ego pro onos in omne quod adactum equiritu: non requirit in illam ut ponendum seu Postum,
id illum requiri; in ut poni bilem possit lem:j mi est quod
osse auferre impedimentum obstans positioni requiritur ad a-ium de non requirit ut ad illum ut pol Midunt, leu positum ad crum namque actu ponendum seu positum non suffcit pol auferre, sed requiritur actu au tre : et eis a pauseri et impedi. acutum obstatis o ostioni videtur requiri ad hoc ut actus con-
ituatur poni bilis tapossibilis unde hac omisit solutione. Respondeo iure dc strinam in superiori responsione exposi-im negando minotem ad cujus probationem distinguo majo-m in intelligibile est, quod piissit oluntas ipsa ac iam ponere,ajia impedim tum apsa itare non potest; inintelligibile est, uod hoc possit ad modum primae causae&primi liberi, Con mi do: in intelligibile est,quod hoe possitae modum cause secun