장음표시 사용
191쪽
V rtim efficiens causa , se agens petat esse
C amittendum Pro declaratione principiorum ad quae con- clusionis veritas reduci debet,quod naecilia stat apud D meti s recept stima, subindequesivim habitura principii , puta
quod non potes esciens causa operari quando non es suo d
ereatum agens non agit nec agere potesct naturaliter actione crea
tivari quod operari equitur esse. Ratio primi est quia e iens
cauia operando com unicatiasses ac prom de cum communicare non possit esse quod non habet,noni si esse communicare potest quod habet,& sic prae upponi debet in esse, ut operetur. Ratio vero secundae propositionis e st quia,ut crudite notat Divus Thomas,cum secvudum ordinem agent um sit ordo ac otium,actio quae de se est omnium prima non potest naturaliter saltem convertare , nisi es quod est primum agens iam sic est quod creativa actio est de se actio omnium prima suum omnis alia aetio utpote subjectum praestippon os,aliam etiam praesupponere debeat actionem faciivam sub isti,quod in maerequi-xitur ad actionem creativam utpote quae sub ectum non praesupponit, sed agire nihilo mergo creatum agcns non agit nec agere potest naturaliter actione creati vari dedique quod operari sequatur adest , quod est tertium praemissum principium ex eo patet quod operari praeexistit in opcrante praecontinentiam illius quod operatur, in tali piaecontinentia fundatura unde cum illud non praecontineat opera os nisi in suo esse se urent late actualitate,consequenter sit quod luper apium esse operantis fundetur&radicitur operati, subindeque quod ad tale sequatur esse. Hi rgo tribus praemissis auouam certis, apud
omnes indubitatis principiis , jam pro quaesiti resolutione coni lusionis d eadem principia redi istion sit: CONCLusio et Non potest agens operari ubi non est , seu agere in sani edisse a sei ut cumpas aut simultate supposit,aut saltem imuitate virtutis,ae undendo Icili, et virtutem actionem uare prius in propinquum quam in austam.
192쪽
ens audia operari quando non es t ergo nec potest ciliciens , sa ope lari ubi non est,nec pc suppositum nec per virtut . Probatur conseque tia ideo non potest aliquid operari u ndo nesta quia perinde se habet retin,p.rando ac si simpli iter non eis iste etiam quod operatur ubi noncst, perinde sic habet inio petando ac si simplia iter non curio ergo hoc ipso quod nota potest aliquid operati quando non est,nec potest hoc ipso operari ubi non est. Maior conceditu Probatur Minore quod se habet in operando ac si esset pulli bita perinde e tabe ac si simpliaut Oiestat sed quod C per tur ubi non est,pcrnde se labet inrpcrando ac si nullibi essici ergo quod operatur ubi non est perinde se hab t in operando,ac si sim sic ter non essta Maior est evid ns; pugnat enim quod aliquid sit, quod nulli hi sit , si ut quo taliquid sitis pro nullo, mpore stri S hoc ciuial hic&nunciunt conditiones duae dc signaric esse a parte rei ive in singularibus. Probatur Minor quod non petit ad alicubi operandum ess determi are alicubi, illud ptrinde elabet inop randori ac si nulli bi csset,ut exterminis putet atqui quod odietatur ubi non est non petit esse alicubi e tirminati ad
ibi operandum,ut similiter patet: conciditur Vergo quod operatur ubi non est perinde se habet in operando ac si nul ibi essi te ergo quod operatur ubi non est perinde se ubet in operando ac sinpliciter non essciri ergo quod operatur ubi nim est perinde se habet in operando,ac si operaretur quando non esset
ergo hoc ipso quod non potest ciliciens causa operati quando non est quod est primum pra missum principiumo nec potest
hoc ipso operari ubi non est,sive operari indi Itans. Probatur et E secuedo praemisso principio Vnon agit rearum agens nec agere poto Vnaturaliter actione creativa Veigo nec operari potest ubi non est. Probatur consequemia , quod operatur ubi non est i potest induserent , acre vaeductive vel creative ergo hoc ipso quod do potest creatum agens naturaliter agere actione creariva, nec potest operari ubi oon est. Probatur antecedens quod Don petit ex modo oper/ndi subj cctum inqivio petetur , potest indisterenter agere vel eductive vel creative sed quod operatur ubi non est non petu ex odooperandi subjectum in quo operetur: ergo repotast illud indi
serenter age rein reductive recreative. Maior conccdituti, per se patet Probatur Minor, modiis ille operandi non petit subje
ctum,qui aeque veri atur ignihilo. in subjectori sed ly t tubi non aeque velificatur id nihilo ac in subicctoim perse
193쪽
paleis cum operans in nihilo non minus operetur ubi non es , quam qui non hi subjecto in quo operatur ergo quod operatur ubi non es non petit ex modo operandi subjectum in quo opteter ut Verno quod operitur ubi non est potest differenter agere vel edictive vel creative ergo hoc ipso quod nou potest creatum agens naturali tetigi te actione creativare quod est secunditan praena sum principiunUnecp est hoc ipso operari ubi
Probatur hi t-rtio praemisso principio tolerarisquitur e serergo non poti operans Cp rari ubi non est. Probatur con- equentia si posset,l 'Did operari ubi non est,tunc eius operaranc sequere tui solius esse Vergo hoc ipso quod ad esse sequitur
cri, iat , non potest operans operari ubi non est. Probati Irantecedens ubi modus petandi non quitur modum cslcndi, ibi nec operari sequitur esse: sed si aliquis operaretur ubi non est , tunc modus opera nurno sequeretur riodum essendi Gerponetque tunc operans queretur esset Major conceditur Ieriepa r. Probatur Minor, quod ad omnem didiantiam ertenditur iecundum operari,irilii meis rosecundum esse dio habet operandi modum sequentem moduen essendi sed aliquid ope
rare tu ubi non R. llus exim diretur secundum operara ad orn-nem dist tram,mmi me veto cur duri esse Vergo tunc modus C perandi non sequeretur modurn essendi Maior pater ex terminis. Propatur Mnm quoad primam partem,de qua solum por-estu ontroveiti quo die oue potens est ad operandum in magis, quam in minusvi,st urbs illud. xtenditur secundum operar ad omnem sistuntiarn, ut pater sed si aliquid operaretur ubi non est,aeque potens esset ad operandum in magis quam in minus distans tale quid noni Sederet tunc virtutem suam per medium sive ex uno subjecto in aliud,subindeque nec esset tunc virtus magis remissa, debilitata erga magis distans, quam er-
id quod milius disturci. ergo si aliquid operaretur ubi non est illud cxtenderetur secundum operari ad omnemi stantiam disgo si aliquid operaretur ubi non est tunc modus oper nisi noni queretur mo clam essendi mergo si aliquid operaretur ubi non est,tunc ejus operati non sequere ir ipsius esseta ergolicioso quod operari sequitur essem quod est tertium praemi sum prini trium: non potest hoc ipso operans operari ubi nota est,i des immechatum pasib,velum mediatione suppositi ut est gnis respectu ligni quod urit,vel immediatione vis tum us,ut est ignis respectumnus quam calefacit.
194쪽
Quas m an detur actus in distans res
ut contingit inter magnetica. Qua etiam ratiore cim do marina piscatoris brachi in stup sacit. Ita serpens saris Da, quam obiccntem maso itudinem appellant trabem. praetem Teuntem cervum attr. fill, dum post a integium ii tam deglutiar,scito capite cornetbusr ictis, e vetulae uua: iam si ut ta- ctica ut vi tu pueros mani ital ad tu nimi scd nita e similibus
actio uibus nec agens est praesens, do immedia conet uppositi ut, stitur experientia , nec intella bile est qua ratione se praesens immediatione Wrtutis ergo non est uecei rutio sieessiciens cauta simul cum ratib,cd potest operari ubi do est. Aesonico nuando minorem, talesiamque de similes act oinnes prificiunt ut ut plurimira bentificio qua italas cmulta specifia, pios aere uam queam ignere vig. qualitat, aliquarn occultam ex octoni cat quod frrum magneti assitatum similem a ratiendi ferii virtu te ni concipiat, quod quidem ali unde contingere nequit, quam a qualitate magnctis relictis ira se tro. Quantum vero ad illud quod c statur de quiusdat vetulis quae visu pu rosa ut anim .ha scinant , dico hoc ta fieri medus aliquibus spiritibus noxiis&bal ficis Utem mutaris hominibus humoris beat sic: cum affatu sua Cimi otio tisa natura sunt insiti, quod det Alriadidi magno darrat vitarchus; sic reperiuntur nonnulli, qui ex pravo corporis hiabitu vina maleficam noxios spiritus initi tusculi cujuid in venen lit- ti es ipsis oculis ibrant .Quou Altini nus inesse, tuta solet ob majorem humorum corruptioncm, luam utitur uiuincontiabunt; rex desectu cato: is naturalis , v. x mcnstiuo sanguine. Quod autem perDculos transmitti possint nox miliae qualitates aura piritus qui ab os perirnant, probatur ex muli etibus, quae tempore metis ruorum spe uiam ficrunt maculis quibusdam veluti sunguine a quod mi errimo sic inteli se Lauin est,quasi ripsam actio: m videndi hoc fiat, utpd te quae Do mane s cst,s d quia per oculos intuta u. tio vibrantur noxiae illae exputationes,concurrente Imag natione. uuiis ad oculos
In tabis. Quando occurrit aliquid explicandum, ideo est exisplicantium quia ignotum occultui . ergo explicari non potest necd bet per quid ago otius. sed qualitatcs illa occultae unc aliquid ignotius, quarn suat actionei ad quas explicandas, H. xv tui ut ex illo tarmino occulti cod stat bigo Pro is eXstinan-
195쪽
Ic n distinguendo sibsumptum sed qualitates illa: occultae sunt aliquid ignotius , loquendo sensibiliter respectivo ad sensus Concedo: loquendo simpliciter, respectu mellectus Nego;pro quo notandum est,quod praeniae qualitates occultae, non ideo appellantur uetulte quasi simpliciter occultam sint, sed quia non sunt de qualitatibus sensibilibus,sive quia prie ter calorem,scigus, tumiditatem, siccitatem quae vocantur manifesta qualitatest quia sensibus percipiuntur,aliae sunt insensibiles, quae ideo vocant ri occultae,aec deprehenduatur nisi per effectus ab ipsis perfectos. Item vocantur pacifica,*uia certae speciei corporis naturalis addictae sunt. Tales sunt apud medicos catliartiale,rdest pii rgantes, unde, medicamenta cathartica. Item smεctica, seu abs rsivae;item ausicari quae nimirum vim habent adultivam. Item narcotica , quibus stupor ac torpor inducitur. Item aliae dicuntur virtutes seu qualitates iuretica, de ad movendantur tuam idoneae,aliae de teria seu mortiferae, quia calorem natia viam extinguunt,&c. certe si haec fierent tantum manifestis qualitatibus, seu per excessum primarum qualitatum .cur aqua pura, cur piper, urnum sublimarum,seu aqua vitae, cur spuitus sulphure inter deleteri non numerarentur curn intus accepta generent sepe aut calorem aut frigus majoris intensionis. Obiicies h. hoc ipso quod dari non potest aestio in distans , d bet hoc ipso agens prius agere in propinquum qu un in remotum: sed contrarium ostendit experientiati ignis enim calefacie aquam axistentem in lebete , quin fundu in lebetis calefaciat, quod ex eo patet quod aqua in lebete fervente, fundum tamen lebetis est tepidum. Sic similiter oleum existens in vase papyrhceo supra igne apposito serveti quin papyrus comburatur, ita uepossint sic in illo ova seigi: ergo dati potest actio in distans. Respondeo negando mi rem ideo enim natura vacuum abhorret, ut scilicet corpora subluirati , quae caelestibus dependent eorum influxus possint recipere, xquos recipere non possent si inter illa corpora caelestia esset vacuum et jam sic est, quod si agens agendo in distans non prius actiarum esset in Propinquum, possent caelestia corpora hoc non obstante vacuo inquerelae agere in haec inferiora et ergo falsum est quod agens possit simpliciter loquendo agere in distans, non prius agendini propinqirum. Unde ad experientias quae asseruntur in con-rrarium, nego, quod contrarium probent praefatae experientiae; cum adsensum pateat,prius ignem lacipere calefacere sandum ubi
196쪽
Suestre an detur a In dissans. se ebetis quam aquam, licet calefactis postea prosen loribus
partibus aqilae illisque proinde ascendentibus, partes aquae superiores trigidioris , ac proinde de graviores descendam ad fundum libetis,illiusque calotem ab igne sibi immediato acceptum sua frigiditate temperent. Item Iuniliter duendum est ad aliud exemplum puta quod calcfactis profundioribus pat- tibia olei existet, tibus in vase papyraceo, illae proptet ea ascendum, descendunt trigidiores, quae sua frigiditate, humiditate resistent calori ab igne in papyrum illum temperant faciuntque quod papyrus aliquantulum incombusta permaneat , licet tandem . ii luet, ignem pris e vetet , comburatur. Inuabis ipsa testatut experien ia, quod ign sin flammat lupam vel ulphur distans,qui agat in aerem sibi proximum aurillum inflati et sed laoc est agere in distatis donis ius agrndo in propinquirimereo verum quod prius e Re onaeon et gando majorem, licet enim propte majorem dis otitione in sturae aut sulphuris ae minorem. si tanta anu quam sit ea quae est in aere qui scilicet propter suam huiriditatem magis igni te siti , licet inquam hac de causa majorem effectum causet ignis in stupa su phure distante quam iii ae re sibi proximina liqui in tamen causa in illo imo, multum probabile est aliquas tunc vel minutissum partes ac Iasio pereeptibiliter inflammari , tamediis illis propit majorem dii positionem iturae aut subhuris haec comburi inflammari ti Notabis plures alias experi: ntias cbjici posse contra conclusonem, dex iis quae ad propositas dix mus , facile ad illas potest occurri,advertendo tamen . quod licet ut agens agat in distans, oporteat quod prius agat in propinquum, multoties tamen propter dispositionemra capacitatem passi effectum non causat ejusdem rationis in proximo ac in remoto passo Sol enim v g. licet ut ineralia producat in visceribus terrae opotisteat,quod prius, ei corpora intermediata propter diversam tamen dispositionem eorum,divet o tum in illis ac in visceribus tetrae caudate fectum.
Quanam fuerit mens D. Thoma circa agitatam
di tu alem. R nilimn vere omnim, S. Doctorem praesita nostrae con
clusisai, Iuod quidem morimis colligo ex rationibus , quas Mis actit
197쪽
affert a pro modo Deum esse praesentem rebus omnibus de iis omnibus existentam a M. 8.aio si enim ibi di si urrit ibi reses ubi operatur:se Deus operatur in om libusneto Item agens, ieonjmictum immediai cum assec Iu ait Arbetotelesta ea Dcaseausat S conservat esse iv omnibusta nauamproprium esse Fum, quia est ipsum eis:ergo est Dein intime in ambibus cum ipso temnibus iniimum Haec ibi D Thomas,qui infra quast. Is a. t. q.
aedi,idem insinuat dum amini ei vivimus movemur, umus; quia etiam nostrum vivere noctrum esse, nafrum moverica maturo Deo. Cum enim ibi colligat ex It entiam Dei in rebus ex ipsius operatione, sentit haud ubie,ag us debere elle
conjunctum pallo, ut iam supra dixerat.
DRemi te, i. tres distingui posse sententias circa dissi
cultatem psopositam, rima est eorum,qui docent, suppleti posse a Deo per auxiliuia extrins dictim aper formam seu virtutem extrinsecam,sive ut loquvaturali per solam assiis entiam Dei ut omnipotent s,suppi ri,inquam,posse virtuten intrinsece receptam aut recipiendam in causa instrumentali, rata salsium est, quod ptoptia tot malis ratio causarios tumentalis, ut dis inguitur ait incipali tonsistat in eo quod agat ut mota a princi uali rgente ab eo scili et accipiendo virtute moeratio, nemo petandbcum ex solatili stetitia exit insecasei forma de virtutis extrinsece posti utricienter constitui potens ad instrumcotuliter operandum haec sentemia communis est apud recentiores simod retos Societatis. Secunda vero sententia quam etiam amplectuatur plutes in patribus Societatis negat similiter , quod sit de ratione in strumentalis causae quod sit accipiat virtuti mutationem operandi a princioin agente;d hoc quia inquiunt,irrcstac instrumentore libet sta turet vultu quedam obediequalis acti-
198쪽
va,tatione cuius sine alia superaddita activitate vel virtute pos sit ab illa exite et sectus a quem concuriit caula principali Tertia denique sentretia communis est apud Thomistri, qui volunt esse se ratione causae instrumentalis physicae , qua
sic licet proprie optiativa ess,quod agat ut mota arii incipali
agente motiore aliqua vis tuosa in i piatasti umentali caula re- cipienda, unde , cxcludunt potentiam illam obcdjentialem activam tanquam vistutem ipsi strumento innatam , nee runt suffcere virtuteli dolum ea trinsecus ais neutem Ut eram, inqui ni,calesiciat aqua, prilis i 'arcii calorem,& Per calorem ea trinsccum nunquam una fili causa aliqua calefaciens.
Quod si ad illi attendimus itis tumentas serra, calamus ensis prim pulsum aliquem communicatum a causa ticipali concutiunt ad suas cruom: per modum idis tumeat projecta violent cr ut laris xurgitia ni pulsum quemdam intrinsecum recipiunt a projiciente , quo irripue si durante durat motus In rarojectis, de si sente,hic deficit. Ingrediendo autem ordinem suptroaturalem,obseivat Deus hanc providentiam in causis ii . inrumentalibusqitas assumit . Miracula enim non sunt a crea finis nisi ut instri mentis,&ad alcm concursum instruarentalem supcrdalutat in datur specificalis qualitas supcreata uals sinitio seca,quae vocatur grati gratis data , cst una ex gratiis gratis datis, quas numerat Apostolus I ad Corinth. re.. voca- dit operatio virtutum,de qua agit D Thom. 2.2.quast. I Mart. t Item ad consccrandum Corpus Christi Domini, ut ait a iam gratiam in poenitente assigrat divina providentis .chat Aecem sacerdotal m,de quo agit D. I iid i quU. os . est qua litus inti inseca siti nens ad spcciem potentiae; ut clo et ibi Di- us Thomas in arti c. a. ergo an, ex incluctione habet ut . in s tumenta phys e optrativa sve in supernaturali tard ne sive naturali non a re nisi ut mota se levata pir virtutem ali- qtiam sed intrinseca rea princ pali agente derivatam. Praemittendum pro declaratione principiorum ad quae conclusoris veritas rc dui decet, quod haec tria sunt apud omnes
Iecept sima subindeque,vim habiturari incipii, rata quod
nuta creatura peres insers mentaliter lysice Onitam proretice re operatiotim uiuod potentia,Peaientiatis congenitae, quasi
iranteendent iter imbibit in rei ratura, quod de ratione inseruis
menti cita re picere essectum ipso persectiorem Ratio ptis rimae propositionis est , quia a causa instruit en tali livisi sua Me ipso quod tali vetera realiter ric fiui operario
199쪽
caedisserentiam instrumentorum mor bum, quae cum sint . Ita. quod ad eorum positionem, Haesentiatim absque ullo erparte eorum tollux i agens ahquid operatur tabliis propterean, in profisit realiter operatio:jam si est, quod operatio infinita profluere non potest realiter siphysici ab aliquo si alto,eti mi genere caulae Loperativi,ut supponitur instruimentum: ergo nulla potest creatura instrument alter physiae astrutam di
Quotum vero ad secundam propositionem, puta quod potentia obedientialis est congenita, quasi uanicenduntaditet imbibita in rei natura,sive in te cujus si potentia, colligitur ex si hi blactro commi in Theologorum, qua exponendo uexaminandi isti do quid sit potentia obedientialis dicunt con Puniter poten- Iirpe tiam obedientialem esse positivum qu d, in ipsam me ene M'Dq. talem creatutae positive respicientem D-um authorem et itu supernatu talem , ut facti potentem in illa te illa quid quia non implicat coturadictionem; ex quo inserunt potentias illulam obedientialem ita consistentem in aliquo positivo non distingui pluiquam ratione ab Da entitate naturalistri usque uti creatae,nec non Lel se praesica tum essenti e , quasi tran-
scendens respectu cujuscumque claturae tantitati crearae. Quaelibet namque creata entitas hoc ipso quod talis respicit Deum ut authorem suum clautii inram causam, dubjicitur ei ut faciat de illa&in illa quidquid non implicat contradicti nem,& quidquid non implicat in illa fieri. Cumque Deus possit sic creaturis uti,taeas immutare, non olum at autholiaet 'ae sedetiam ut aut lior supereaturalis id est, non solum quin do operatur se undum leges naturae, sed etiam quando opera tu supra ultra legis naturae,quas pse condidit, in quibus ipse potest dispeclare, quia eis ipse non est subicctus , consequens est, quod in creatuta tepetiatur ita ccedentalita Leplantialiterunt, ibit subjectio a s spremum istud dorninium Dei naturale situ pra naturale, id hanc infinitam activit tem Dei naturalem sapernaturalem,id est,potentem operari juxta leges natu tar,xsupta leges datviae ac proinde, quod in ea sit, congenita quali transcendentaliter imbibuta praefata potentia obedientialis
Demum quod de ratione instrumenti fit respicere effectum p ta pix feetiotenri,quod est tertuam petat missumit incipium, ereo evidenter patet,quod instiment iter aliquid producere est servire, minis tare alteri ad illudit lucendum subindeque
Restat et indigere ut illae euam nil meat iter tori
200쪽
Suasi V utrum eatis instrum se iis ducat; sed sic est quod si non attingeret effectum persectiorem non potiri altrro indigere ut talm effectum producerit;
cum hoc ipso quod non attingerit essectum persectiorem se,
nec etiam attingeret ultra sua in virtutem atque ita id solui nactingeret, quod posset suavit tus cerno de ratione instrumentia: attingere Eetium, ersectiorem se. His et go tribu spirim illis aequari certis, apud omnes indubitatis principiis, jam pro quae uti resoliuione sic clusionis ad eadem principia reductione fit. CONCLusio et Nec per formam seu virtutem extrinseca
si ienum constitui potes instrumentum re cum in rationacalisu neque etiam per orantiam csedientialem activam sed
solum per virtutem seu virtuosam motionem princi lis causa in ipso intrinsece receptam. Probatur prima pars conclusonis exprimo praemissa principio renon potes creatura elicire infrumentaliue ph sicei nitam operatiotum: ergo nec potest constitui in ratione instrurneoti physici per assilitentiam formae seu virtutis extrinsecae, seu petimetipotentiam Dei ut solum extrinsece assistentem Probatur consequentia illud quod potens fit per indipotentiam Dei ut extransece assistentem , non potest non esse operativum operatione infinita ergo hoc ipso quod non potest erratura
elicere inlitumentaliter rhystae infinitam operationem, nec constitui potis in ratione potentis insitumentali ter per omnipotentiare Dei ut extrinsece assistentem Consequentia est evidens Probatur antecedens, quos sic constituitur ir lluit et poteres, non potest non ess operativum operatione id finita sed quod potitas fit per omnipotentiam Dei ut extrinsece assistentem , id conit tuitur infinite potens: ergo quod potens sit pec omnipotentiam Dei et extrinsece assistentim , non potest non esIe operativum operatione infinita. Iajor patet ex terminis. Probatur Minor , quod coustituitur potens per infinitam sormam ut infinitam, seu ut non limitatam, non potest don constitui te sint potens: sed quod poleos fit per U: omnipotentiam ut extriniec escis entem , id constituitur potens per infimitam formam ut infinitam seu ut non inlitatam et ergo quod potens fit per Dei omnipotentiam vi extrinset eas illentem. id constituitur insinite potens Major per se patet, de ab adversariis, inceditur, ex eo, inquiunt , quod quamvis omnipotentia assistens infinita sit, limitatur tamen quantum ad hoc quod ei constituere instrumentum potens ex capacitate finita ipsius insic umenti Probatur minor non Latio limitari potest o ni-