Cursus philosophicus thomisticus ad mentem divi Thomae doctoris angelici directus in quo philosophia vniversa ex ipsis planè fundamentis ... restauratur ... Auctore P.F. Alexandro Piny, ordinis FF. Praedicatorum ... Tomus 1. 3.

201쪽

potent a D i quam exsibilate seu finita a pacitate creaturae cunoassistit' sed hoc ipsis hoc illam constituit potcntemur

ex tria e coasi riten limitari non poti Rex ejus finitare Vergo hoc ipso quod illam potentem const tuit ut extrinsece coacti m ns am constituit potente ian ut infimi seu ut non limitata. MAIor concedatur, Probasti Asinor, creatura est tantum finita ivit in seia,ut docetur ab omnibus, cum capax sit infinitatis ex-ri inseca de obj cst vae ergo in tantum aliqv d limitari potest cx finitate,inquantum annumeratum inter eius intrinseca sedi quod omnipotentia Dei ea. ii potenetem constituit ut insece coassistens,non propter a annumeratur inter ejuSin' inteca ut ex termim patet ergo ocipi quod illam poreu rem constituitur extis asece coasiistens, imitati non potest cx

ejus fini a te eroo hoc ipso quod illam potentem constatuit ut extrinsece coasIittens,constituit potentem ut infinitari seu ut non limitata Virgo quod potens fit per Dei omnipotentiam ut extrinsece assistentem , constituitu potens per infinitam formam ut infinitam seu ut non limitatamri ergo quod potens fit Per Dei omnipotentiam ut exitio sece assistentem , id consti- cultur in fiuite potens ergo quod potens fit per Dei omnipotentiam ut extrinsece assistentem , illud orerativum esto per tione infinitari ergo hoc ipso quod non potest creatura elicere instrumentaliter playsice infinitam operationi ma quo est primum praeniissum principium nec constitui potest instrumeti taliter potens per formam extrinsectar hseu per omnipotcntiam Dei ut extrinsece assistentem , Probatur secueda pars eoaclusionis ex secundo praemisso principio spotentia obedientialis elicongenitan aethrae rei clitus esipoteusian ergo non potest instium cntum constitui instium eo taliter potens per potentiana obedienti em activam. Probatur consequentiari hoc ipso quo potentii obedientialis est coni ita inst iam isto,impossibile est quod sit activa et ergo

hoc ipso quod est congenitari non potest ut activa constitu reius tumeti taliter potens. Consequentia est eviders. Probatur antecedens . activa instrumenti potentia debet esset perse et tot

natura instrumenti sed hoc ipso quod stet congenita,imposesbile est quod sit perfectior ergo hoc To quod est ei congenita talis potentia impossibile est , suod sit acti a Minor

evideo sta cum nim quod est rei congenitum com 'utetur inter ejus oraedicata intrinsecari cons que inter fit quod si persectius esset te,cui coogenitum est,quod idem esset seipso perfe-

202쪽

Cirest Irutrum causa instrum istct ius,et diruplicata Probatur major,ubi actio seu insurus p tentiae pei sectio est,idi si riectior est activa potentia sed in-fiuxu activae potentiae instrumenti perscctior est ipsa insitu.mcutriatura et go ct ejus ecl. vario tuusLentalis potentia debet similiter elle pei scinior.urior est evidensu cum enim inisiluxus siri potentia subindeque&totare vim suam reorum ouod h. bit a potentia teceat , implicat per cons queas quod est pollit pei femorso potentia Prabatur Minor , quod est perfectius eo,cum quo aliud adaequatur . non potest non cile perfectius ullo also: sed influxus vae inlitumenti potentiae et per cito eo,cum quos persectiorum adaequatur natura instrumenti: ergo intlaxus activae potentiae ostiumenti perfectiore t ipsa tostrumenti natura Major pater exterminis. Probatur mi ur,natura instrumen i adaequatur in persectione cum in- Lux quem habet in proprium tum,quem scilica attingit principaliter: non initiumentaliter ut petri paret; sed inflexus activa initium coli potentae non potest non esse perfecti otillo altero influxu eum hic sit infum in et Tectus perfectio-

1em,ut conceditur,altcrveIOmm Iuus pellectuinti ergo inlluxus activae instet umenti potentiae ei peractior eo cure quo adaequatur natura in suun entis perdictio ac eigo in luxu ais

ivae initiumenti potentia dcbc elle perfectior ipsa initiu- menti natura et ergo de ipsa acliva instrum ei Proteotia debit esse perfictior natura instrumenti: ergo activa initi unienti sive instrumentaliter agentis potentia nequit cile conge trita natu, rae ivltiumenti: ergo hoc ip o quod potentia obedientialis conge nata est naturae stiumenti quod est secundum piarmilla in

principium impossibile est quod sit activa nec consequenter

quod constituatur instiua entum per polcaciam obicientiarem activam. Probatur tertia pars conclusoeis ex tertio praemisso princi-seo: si a ratione inorumenti rejicere .ctum persectiorem erergo&deratione instrumenti est,quod virtutem recipiat seu motionen a principali caula .Proba ur consequentia seclusa virtute illa seu motione a principali causa derivata, non potestinstrumentum attingere effectum persectiorcinta ergo hoc ipso quod de ratione initrumenti est , quod attingat effectum persectiorem , huius etiam est praefatam recipere virtutem seu motionem Pr tu antere ens, non potest instrumentum effictum attingere pii sectiorem , non rutari intrinsece sed secluia ualute illa a pridicipuli causa iu

203쪽

. ipsam derivata , non mutaretur intrinsece et ergo seclusa tali virtute seu motione non posset effectum attingere peifectio- iem Mitior est evidens cum enim mutati intrinsece sit aliterio se in intuta secis te habes equam antea, hoc ri et inop possitn: si media ali justece mone, ut consideranti patebit, consequ-ns est , quod si nihil causa principali in ipsum derivaretur instrumentum, non haberet unde mutaretur intrinsece. Probatur major , quod est ad aliquid impotens secundum se, non potest sine mutatione sui intrinseca illud attingere; sed in .strumentum est ex se secundum te impotens in ordine ad Diectus piis: mores rigo non potest instrumentum es Tectuinattingere persecti cm, quin mutetur intrinsece Maior est evidens, cum tunc ad tale quid attingendum ex non intrinsece potente, transire debeat ac ea intrinsece potens in quo quidem vansitu involvit ut intrinseca mutatio. Probatur minor, ad

id om die en aliquid impotens secundum seu quod id eo secundum se sumpto non continetur sed effectus hoc ips ouod persectiores sunt non praeeontinentur in instrumento secundum se sumpto ut per se pater ergo instrumentum est ex se, si cundum se impotens in ordine ad effectus perfectiores: ergo non potest in strii mentum effcctum attingere perfectiorem, non mutari intrinsece ergo non potest instrumentum effectum attingere perfectiorem seclusa motione in ipsum a causa principali derivata ergo hoc ipso quod est de ratione instrumenti effectum attingere perfectiorem ea quod est tertium praemis sum principium est etiam hoc ipso de ratione instrumenticonisi itui in effetalis per virtutem acceptam a causa principali tu ipso instrumento receptam.

Sosiantur objectione .

Obiicies i. quod omni nonaeqmpetiti instrumento , esse non potest ratio ipsius constitutiva, sed quod agat instrumentumpit virtutem in ipsum causa principali derivatum, non omni competit instrumento ergo nec debet instrumentum per illudaeotis tui in ratione talis Probatur minor, actamenta produ-etinet tristiam strumentaliter phylice ut docent communiter

Thomissaeo sed dii est assignabilis virtus nuptis ad hunc si-ncm recenta ergo quod agat instrumentum per virtutem in ipsasti a causa principali dcrivatam non omni competit in rumento. Probesur minor , non alia est assignabilis virtus ad productionem gratiarquam spuitu is cum tuis assignetur is ip-

204쪽

V uirum causa in rum e c. ni ponat ut dari ad proportionandum in ordine ad effectum spi, ritualem sed non potest in sacramentis recipi spiritualis virtus, alias in subjecto corpore reciperetur accidens spirituale ergo non est assignabilis virtus in sacrari lentis recepta tu ordine ad Producendam gratianta Nejondeo negando minorem primi, secundi argumenti,

ad tertium vero negoti militer minorem, vel aritatis gratia distingus sicis ed non potest in sacramentis seu in subj. sto corporeo recipi spiritualis virtus, si non sit talis virtus ad subordinandum subjectum corporeum ipsi spiritu agenti,Transeat , si aurem sit virtus sub ordinans ipsi spiritui, ut actualite agenti, ut de facto est ea, de qua est sermo in praesenti Nego minorem cconsequentiam. Vel,quod in idem redit, distinguo eandem minorem sic sed non potest spiritualis virtus recipi in subjecto

corporeo, sumpto absolutet, ut corporeum est, Concedo ; non

potest spiritualis virtus recipi in subjecto corpore sumpto non

absolute,sed ut obedienti iubjicibili spiritu agenti, ego,

quod sub hac ratione non possit , imo quod non debeat spiritualis virtus recspi in subjecto corporeo;cujus solutionis ratiocst. quia natu taliter corpus subjicitur spiritu , nec ex eo quod est entitas materialis impeditur propterea,ne sit etiam obediens spiritui tanquam inserius superioti in ordine ad aliquos effectus

spirituales , ut admovendum, excitandum tutellectum per sensus, nec nou&in ordine ad effectus iupet naturales itiis

inales,quando spiritus cui obedit subjicitur ipponit pro ipso Deo atritiore supero turalita jam sic est quod eo potest corpus esse ita obediens spiritui in ordine ad effectus spiritu tes,nisi in quantum impressionem recipit ac motum ipsitus spi-xitis ut a ualiter agentis: non ergo repugnat, recipi in subjecto corporeo spiritualem virtutem , ubi scilicet sermo est de seirtute tubordinativa ipsius subjecti corpore ipsi spiritu actua, liter agenti, sive ubi procedit sermo de subiecto corporeo non

absolute sumpto , sed ut con notat spiritum ut actualiter agen-xem,&ipso adactum suum instrumentaliter utentem, sicut de facto procedit sermo in praesenti Neque hoc est contra naturam spiritualis accidentis,in quantum spirituale est licet enim repugnet spiritui recipi in corpore e illud informare modo extenso indivisibili , seu per commensurationem ad partes corporis, non tamen quod in subjecto recipiatur modo inexotens hiodivisibili , seu ut totum in toto corpore reo tum io qualibet corporis parte , ut de s csto patet in ani

205쪽

Instabis non magis repugnat, recipi accidens corporeum in subjecto spirituali puta albedinem in aegelo quam accidens spirituale ei subjecto corporeora sed omnino repugnat, quod accidens corportum recipiatur in subjecto spirituali, ut pet sep tet: ergo Crepugnat similiter, quod accidens spirituale in subjecto recipia tui corporeo.

Resoniaeo negaudo paritatem majoris 3 cujus disparitatis

ratio est, quia o in ne quod recipitur accidens, vel recipitur praecise ut se uel subjectium suum, velut assiciendo illud alteri lubordmet tanquaris agenti principali, eo instrumentaliter utent id actum uiui xu sed sic est quod ex utroque capite repugnat tacipi accidens cyrporeum in subiecto spirituali adeo ut, repugnat ipsum reci i in subjecto spirituali ad modum praecise actuantici cum quodlibet actuans hoc ipso quod tale debeat elle aest bus suo subjectora nulla forma corporea possit eis actualiot subjecto spirituali, utpote sec dum suam actualitate. persectionem in spiritu eminentialiter prae- contenta ex repugnet si nil iter recipi accidens corporeum in subjecto spirituali , tanquam subordinativum illius agenti alicui cum accidens corporeum sub ordinare non possit nisi agenti corpore , mitti sub ordinari nequeat subjectum spiritualeti ergo cum ex omni capite repugnet receptio acci-d viis corpore in subjecto spirituali nec repueu et receptiosae dentis spiritualis io subjcto corporeo saltem ex secundo capite , consequens est quod major sit repugnantia Llet accidcns corporeum subicctum spirituale in ordipe ad receptaonem . quam inter accidens spirituale sis ibjectum cotis

porrum.

Obiieis hoc ipso reper hoc quod virtutem recipit instru-nuntum a principali causa, elevatur sed agere ut elevatum non est de ratione nauis cujuslibet instrumenti ergo nec de eius ratione est, quod agat per virtutem in ipsum derivatam a principali caula. Probatur minor, agere ut elevatum non est nisi comparative ad effectius persectioresti sed comparari ad etactus perfectiores non est de ratione omnis incujusvis instrumenti ergo non a Pere ut elevatum. Probatisrmin or potis

est quis uti gladio ad aliud simile fabricandum sed eladius inlio casu non comparatur ad effectum perfectiorem ergo ad effectus comparari perfectiorcs non est de ratione omnis cujuslib-t instrumentis' i

Respondeo negando in rem se nimirum i eleva ram non sumat ut in strictiori significatione sitamque principalis a S,

206쪽

eo quo agat per virtutem qua adaequet essectum, non indiget

propterea elevari,cum causa insitumentalis e contra ex se vir,

tutem non habeat qua effectum adaequet, Vadaequando ex lepto ducat, consequenteriit , quod ad hoc indigeat elevatione; non quidem a qua Hevelim extra oldinem naturalem,nisi in casu quo producendus est supernaturalis effectus , sed elevatione qua extra intum nativae inpotentiae extrahatur . potens uat ad attingendum quod ex se non valebat attin- rete. Unde ad probationem nego similite minorem . cuius salutas patet ex rati et jam exposita. Ad tertium autem

concessu majori distinguo minorem se: sed gladius fabricans non comparatutin hoc casu ad esse tum persectiorem , qui; et sectior fit gladio inbricante in esse ratis Concedo bori comparatur ad es cetum petiectiorem in esse effectus Ne o Dinorem,& consequentiam.Cujus solettionis ratio est, qui ad c blicatus tia diu licetia esse entis nihil habeat, quod non reperiat ut simile in gladio abricante secundum se sumpto, nihilominus importat in ratione effectus tum motum in suo, scilicet fieri passive sumpto, tum motione me applicationena in suo fieti sumpto actives, qui quidem motus suae motio

in gladio sublicae e secundum iesumpto non reperiuatur; atque ita intra lineam etsi cientia excidit fabricatus gladiuuperfectionem, virtutem gladii sabiicantis quamvis intra lineamentis ei proportionatus sit. Inctabis et ideo ergo equultur derivari virtutem a principali ius in inlitumentum, ut intra lineam cisti cientia proportionati possit cum effectu inltrumentaliter producendo dissed hac supposita virtute non propterea proportionaretur curri effectu rgo frustra requiritui praefata virtus Probatur Mino , causa , quae virtvrcm habet proportionatam cum effectu est causa principalis sed cluantumvis supponatur derivari praefata virtus , non propterea sit instrumentum principalis causari ergo nec propterea cum cnectu proportionaretur. i ,

R MDo negando minorem, si nimirum intelli ratur, uti eo telligi debet, de proportione habenda cum essectu ut instru-inent iter Dioduccyndo. Ad probationem vero instinquo majorem sic scausa quae virentem obet propos rionaiam cum effectu,est causa principalis, italon habeat virtutem ex se, seu ut natu taliter conpenitam, innat. D Concedo majorem, si

autem virtutem illam qua in habet proportior a cum C tu,

207쪽

habeat non ex se sed ex impressione alterius ut actualiter agentis Nego quod propterea ut aut fiat principalis causa ex eo quod talem habeat virilite iri proportionatam, quandoquidem hoc ipso quod non habet virtutem illam proportionatam nisi ex imi prolitione alterius ut actualiter agentis, eam consequenter non tiaberadii administrandum, deserviendum alteri Minquantum illud alterum,ex cujus impressione illam habet, cout stur adactum suum, sive ad productionem sui effectus;acitoinde non propterea extrahitur extra rationem ministerialis sive tostiumentalis cauta Jam sic est, quod non aliter hanc habet virtutem instrumentum, de quo in praesenti loquimur, ut ex dictis lassicienter colligi rur: non ergo frustra requiritur praedi et virtus, ad hoc ut instrumentum proportionari possit cum effectu,ut solum inst umentaliter producendo. uenam fuerit mens D Thome circa agitatam di scultatem. Respondeo Divum Thomam aperte favere praefatae nostrae conclusioni quod inprimis colligo ex his quae habet tertia par.

te quactione ea. art. q. ubi sic loquitur:Instrumentum non operatur nisi in quantum motum principali agente, quod perse operatur ideo virtus principsssis agentu habet permanen, completum esse in natura:virtus autem inctrumentalis habet, sese transiens ex uno in aliudo incompletum , sicut inmotus ectactus imperfectus ab agente in patieni. Haec Divus Thomas , ex quibus argumentor sic.

Dicit sanctus Doctor , quod instrumentum non operatur, nisi in quantum motum a principali agent quod per se per tui:ergo pro endit sanctus Doctor quod instimnentiam non per se operetur,qui agit, motum a principali agente , sed non operati instrumentum perse,quia agit ut motum, est hoc ipta agere, sed agere ex virtute alterius,in ipsum per consequens de . rivata:ergo ex Divo Thoma non agit instrumentum in quantum tale,nisi ex alterius virtute, prout in ipsum derivata , quod est quod asserit nostra concluso. Secundo ex praelatis verbis sancti Doctoris virtus in stria. mentulis agentis ad disserentiam genus principalis habet

quidem eii in instrumento , sed transiens ex uno in aliud:atqui praefata virtus non potest non est recepta, hoc ipso quod

habet esse in instrumento;& hoc ipso quod habet est tran-d saetas

208쪽

Sua . V. utrum ea a instrum Se rors eas ab udo ad aliud non potest non esse derivata ex imprecsione sive actione principalis agentis , non autem ipsi ostrum mento congenita&cotva, ut per se patet: irgo ex Divo Thoma virtus qua constituitu instrumentum in ration instrumen-ralis agentis,non potest ess virtus solum cxtrinsece assis eos; .cum habeat effetacceptum in instrumento nec supponere,orest pro virtute ipsi congenita inlli umento, nec consequenter pro potentia obedientiali activata cum habeat esse trannen, ab uno ad aliud sed supponere debet pro virtute ex ipso principali agente in ipsum derivata&e impressione virtutis ijncipalis exercita in ipso relicta,ad ministctialiter producendum eundem effectum. Dices,docet D.Thomas in sentent.distine 2.8 quact .art.3. ad quartum quo isicut creatura inesipotentia obedientialis, ut in eam quidquid creator disso uerit ta etiam ut ea media fiat quod est ratio instrumetui: Ergo sicut quaevis croatura pei potentiam obedientalem passivam potest absque additione aliau, jus intrinsect&solam subordinationem ad Deum concurrere

ad quodlibet recipiendum supernaturale, cujus scilia et receptio non implicat contradictionem ita per potentiam obedientialem activam, quam in praedictis verbis videtur ad n ittere Divus Thomas Q cum praedicta suboidinatione ad Deum absque virtute aliqua intrinseca ei superaddita videtur, creaturam posse ad quoslibet concurrere effectus supernaturales, qui non implicant contradictionem: cum in eo asserat Divus Tholmas consistere rationem instrumentita vid turper consequcns

ex eodem nullam in inlb umento ad illius effectum superadditam virtutem desiderari , ex motione agentis principalis ei

communicata IV.

Sessondeo quod cum asserit Divus Thomas id praefato testimonio,quod inlateatura est potentia obedientialis, ut media ea fiat quod Deus voluerit,non propterea intendit talem potentiam obedientiae esse ad hujusmodi Ectus ii, qualit ructivam,sed solum quod est potentia passiva ad recipiendum in ordine ad illos virtutem aestivam , ad differentiam ejusdem po-rentiae, at est potentia passiva ad recipiendum aliquid non aetivum. Unde cum subdit sanctus Doctor, quod ea obedientialis

potentia , ut media creatura fiat quod voluerit Deus est ratio initrumenti,loquitur solum de ratione remota initiumentali. secundum quam est capax,ut assumatura Deo , ut instrumentum ad aliquem effectum , non vero de ratione proxima

completa instrumenti hoc enim non habet,ut surra probavi-

209쪽

Libera de causese Sp.mus nisi ex virtute operativae ex motione agentis principalis ei communicata, taratione cujus ex intrinsece impotente secundum se fice alio, uve ex ita intrinscce potens.

UAESTIUNCULA.

trum omne in rumenta Physicum habere sdebeat tirtute propria actionem aliquam ,

Positives habe,item ad essectum incipalis agentis,

CDE Dona o tris , quod omne instrumentum phrsicum

e tui 1h,ut condistinguitu a niti tamento ad supernaturalem effecturn , ad hoc ut concurrat ad effectum principalis agentis habete debet ex propria virtute actionem quandam praemiam , per quam dispositive operetur ad ipsi tria citectunt principalis agentis,quatenus es licet per talem actionem redditui capax, ut ad illum virtute instrumentaria concurrat Ratio autem hujus est, quia si talem praeviam actionem non es sent naturalia instrumenta habituram non esset unum magis quam aliud capax recipiendi virtutem instrumentariam principali agente ad illius determinatum effectum ac proinde posset ad illum quodlibet iudi Herent et as a naturale institimentum , possetque vel hi malia ad se tibendum aequaliter asse fumi Clobus sphaerinus.uc calamus , atque ad scindendum eis qualiter assunt bullium ac ferrum. Rebondeor.yro majori praesitae doctrina declaratione, objectoria in solutione , quod actio illa praevia , quam virtute

propria habere debet instiumentur physicum naturale ad enfectum principali agent , non propterea debet esse realiterentitative distincta ab actione ipsus principalis agentis , sed Iussicit quod sit formalit ab illa distincta , siquasi prius intelligat ut Scundurn aliquam formalitatem procedere virtute propria ab iustrumento,quam quod herendum aliam dii nalitatem ab ipso virtute instrumentaria, ab at e trie principali

procedat . vita prima formalitas hujusmodi actionis quasi riaciatallis ciuili hositis adit fictum principalis agentis; hoc

210쪽

as utrum instrum. habeat, Se rpo autem ita esse explicatur simul, probatur sic. Nam cum Serra

verbi gratia ut instrumentum artifici concurrit ad attificio sim scillionem,non datur ibi duplex realitcesentitati v distincta scissio,cum nec ibi duplex detur terminus realiter entitative distinctus correspondens, sed unica dumtaxat entitati v actio, ut est scissiori correspondet Serrae secundum illius, litutem propriam, quia in serra ad scindendum intelligimus virtutem Pro Sconnatur. Em,.quas praeintelligimus scil- solute,leucontactum durum acutum Serrae circa

' a scissionem ut retificiosam in qua exercetur virtu incipali agentis.Ex quo fit quod ad scindendum artificu se,potius ratione talis virtutis propriae secon naturalis Serrae, contactus duri&acuti quem ex se habet Serra, assumatur illa ut initrumentum connaturale scissionis artificiosae, quam alia quaelibet res,verbi gratia butitum,habet autem haec doctii na fundamentum niaxii mim in Divo Thoma, in his quae docet, part. Quassas. art. I adsecundum ubi haec habet : Instrumentum habe duas actiones, unam instrumentalem n ecundum quam operatur non in virtutepropria ed in virtute principalis agentis: aliam autem habet actionem propriam qua competit sibi ecundum pruriam formam,suulsecuri competit scindere ration, Iivitatis facere autem iectum, in quanetum est in trumentum artis,non autem perficit in Drumentali actionem nisi exercen. actionempropriam scin ena enim acu tectum. Haec Divus Thomas, ubi manifeste indicatanonentitative, vetisam, sed eandem secundum diversam statim alitatem actionem c xcr-cere in umentum virtute propria xvirtute principalis agitatis , Re ora eo tertio, quod etia in initiumentum aDco assumptibile ad supernaturales effectus, debet virtute propria habere aliquid praevium ad tales supernaturales et L stus id tamen non debet esse actio aliqua propria determinata ad aliquem illorum effectuum. Ratio primae pallis est, quia tale instrumentum si ies a Deo astumptibile ad supernaturales effaestus, quod ad ali quos assumi non possit,puta ad creationis effectum taliqui sits-hil omnino haberet praevium quasi dispositive se habens ad praefato supernaturales effectus ad vos assumitur, non magis esset assumptibile ad illos . quam ast alios puta quam ad creationem, ut patet,cum nihil haberet praevium, quo ita redd cretur assumptibiae,nec consequcnter , quo magis redderetur a

sumptibile ergo etiam ad supernaturales effiastus debet in .stiumentum aliquid ex se habere praevium, siquas dispost esse habeas,ad hoc ut sit ad illos assumptibile. Quod autem tale