Cursus philosophicus thomisticus ad mentem divi Thomae doctoris angelici directus in quo philosophia vniversa ex ipsis planè fundamentis ... restauratur ... Auctore P.F. Alexandro Piny, ordinis FF. Praedicatorum ... Tomus 1. 3.

241쪽

diis Isin III de protriet.entis mob. Actio ex D Thoma est idem entitative cui in motura sed a ctio est re iter modaliter di tracta a te ex eodem saneto Do- ctore ergo hi tu S. Pro iιrsa iri ir, modus operandi sequitu Diodum ellendi: ergo ubi modus est ndi est talis . quod rediit inpiit utinodali ter id quo ta est ab eo quod in , debetae modus optrandi isse talis , quod in eo di ilinguat modaliter id quotes agit: aut quor fit, quod quidcm non aliud est 'tiam actio ab eo quoa agit aut quod fit atqui perpetruus est I rivus Thomas in docendo quod in modo in eisendi cieato d:sbnguitur adurcerci in re id quo res est, sculpsum esse sive exiliere et eo quod i st, seu quod exis entiam habet , ut ostendinausin a P. Metapi , in qu E. de ente e sentia Sex eotia 'r osis tit D. rionias quod cxio quae est id quo res agit, quores fit, realiter modalirer distingui debeat ab eo,quod agit aut

quod sit.

QUAESTIUNCULA.1 tithroetiiratur ad ignitatem timericam

Ubipondeo,ad unitatem numericam motus requiri imprimis initatem numericam mobi is, tu unitatem tempotis itum etiam ua: tuem specificam, numerica in termini ad quem a tan reni unitatim genetis totalis,non tamen ineste entis: primo quidem requiritur ad ejus unitatem numericam unitas numerica subjecti mobilis,quod ex eo patet, quia accidentia licet in distinetis numero subjectis possint esse contigua, non tamen continua, ut parat inquantitare, quae indicer is numero subjectis reperitur: ergo nec motus iri diversis numero lubjectis potest essecora tinuus. jam sic est quod ad ejus unitatevi num cricam requiritui continuitas eu continuatio sum sit eoia accesse sivum , ergo ad unit item uumericam motus requiritur unitas numerica lubjecti mobilis. Qeod autem equ raturo unitas temporis, ex hoc colligitur

quod et notus ut sit numero unus&idem nulla debit quiete interrumpi; cum alti ruptio tollat continuationem, in qua consistit unitas succ stivi ent seter 'o ut sit motus r a mero unus, uia

a debet esse pars euriporis scia durationis illius, cui pars moips

242쪽

Sua . de uni humer m 'ton correspondeat: sed in hoc cohsstit unitas temporis, quos scilicet nulla sit pars illius, tari non coire sim et erip IS ITOti Stergo: requiritur unitas templis ad unitatem numericam motus. Item requiritur unitas tum iecis a turninmerita est imini ad quem: specifi a tridem haec enim ut dicemusicem' tuc ad unitat m specificam motus: atqui unuasli' cificabrotus requiritur ad unitatem ejusdem numericam,quo te litat in continuatione tonsistit; propterea quod cuin continua snt, quorum ultima sunt unum ultima corum quae simi divellae si ci inon possint esse unum,consequeriter fit , quod quae illinctae

sunt specie non et ollini continuari ergo adunt a te et in cam motu Ire uitlius ututa, specincaternu ni ad urm:srd p aeterea requititui sinumerica unitas jusdem termini, diu sit oest,quia motus,hoc ipso quod itidem numero,ioeod ni rediaritur subjceto,in quo ejus recit lebet terrininus conridet insit

subjectulo mobile respectu utituique id si quod si idem

stinctos, non possedit reticidii in eodein recipi sub ecto in quo

reciperetur morus citi terri, intillimitent tunc ac 'id titia Clodistincta nutriero,utpot qui sepe onydit ni in eadem specie re unitatem habere specificam,ut upra diremusi, duo acci lcntia solo distincta num ei esse nonicssio in eodem humero subjeet mergo btriclem numero triolus et ininumh Peret eundem,nedem specifice sed etiam numisice. Denique ad unitatim numeri casu motus requiritur unitas. agentis totalis nou tamen inesse entis, Cum enim motus identissice tur cum ictione,ideo licet non formaliter sub tutione motus, sed sub ratione actionis respiciat agens materialiter tari eri quidquid requiritur ad unitatem actionis numericam, requiritur&ad unitatem numericam notus ration praefatae doti,tatis: sed sic ut quod ad unitatem numericam actioni notare- qui risur unitas omnimoda agentium etiam n sic entis , cum plura in esse eotis possint partialiter concurrere ad eandem n mcro actionem,sicut cum plures partialiter movent navim 'equiritur camen unitas agentis totalis, cum idem nune ero S ictus non possit a pluribus causis totalibus p ovit rediergo ad unitatem numericam motus requiritur, ubitas ag ntis seu motoris totalis.

Dices r.quod cum canis vel aliud vive dis de turri decidens moritur in medi discensus , non es idem numero Ubile, utpote quod in principio te formatu solica vitantis , clostea foro acadaveris: sed hoc non obstante adhuc totus

243쪽

esso Liber III depres riet entu mod illius motus a turibusque ad terram est idem numeronum talis

motus sit omnino continuus, si iridem nulla interrumpitur aut discontinuatur quiete: ergo ad unitatem numericam motus non requiritur unitas numerica mobilis. RPsyonae negando minorem talis namque motus discontinuatur per quietem negativam quia io illo instanti, in quo

est verum dicere, nunc non est forma viventis , Amrrediate antea crat; in quo verum est dicere, nunc est sorma cadaveris&immediate antea non erat , jam quiescit negatis vivens,

ex eo scilicet quod cum aliquid non est , negative quiescit, quatenus tunc moveri non potest quod si negative quiescere sic similiter quiescit negative cadaveri quia cum nullius rei mo-

tus possit incipere per primum sui esse, coquod scilicet importat essentialiter prius posterius , ideo&in primo instanti, in quo incipit esse cadaver , quiescit similiter negative, quate reus in illo non potest moveri. . Insuis: ideo motus cujuslibet unius corporis est continuus, qui in quolibet illius instanti veris cotur, quod immediate ante illud movebatur tale corpus, immediat post illud movebit utri sed in illo instanti in quo primum est,cium dicere,

quod non est vivens, sed est cadaver,vcrificatur,quod immediate ante illud suetit motus viventis, imni edis te post illud erit motus cadaveris:ergo talis utriusq; mobilis motito est continuus Ilispoin onegando majorem non enim ad continuitatem motus sussicit, quod immediate ad aliquod instans praecesserit,&sequatur motus , sed procrearequiritur, quod illi instant correspondeat mutatium csthmobilista quia partes motus non

cnntinuantur nisi permutata esse jam sie est quod illi instanti quod est pistavim non esse vi entis o primum esse cadaveris nullius talis mobilis correspondet mutatum cile, non quidem

viventi Siquia quod non est, non habet mutatum ell nec etiam

cadaveris, quia quod nondum incepit moveri non habet mutatum esseti ergo talis utriusque corporis motus non propterea . est continuus. Nec valet dicere quod in illo instanti terminatur motus viventis ergo huic correspondet instanti mutatum esse illius viventis, cum omnis motus terminetur permutatum esse mobilis. Non inquam, id valet , quia licet motus, qui permanente mobili terminatur, debeat terminari per mutatum esse ipsius mobilis , non tamen motus qui terminatur per non esse ipsus mobilis talis eoimmotus solum desinit per accidens ad destionem mobilis, ita non terminatur per muta

tuta esse , sed negitii re non esse mobilis aeque habet per

244쪽

euvir numer me an quod cum aliis partibus motus continuetur quia conti-tulativum motus debet esse metiatum eme ejusdem mobilis , quod per priorem, subsequentem partem motus i. oveam

tur.

Vrgebis:si canis ille turri decidens portet torquem admotum ipsus canis movetur torquissim movetur motu intinuo usque ad terram: sed non esset motus ille torquis continuus, nisi etiam continuus esset motus canis cadaveris usque ad terram: ergo continuus est praefatus ille motus , quantumvis mobile seu canis non sit idem numero Probatur limcr,auod movetur per accidens ad motum alterius non potest moveri continue, nisi motus mobilis terse,adcvj is motum movetur sit omnino continans sicut enim continuatio motus mobilis Perse fuit mobile peractad ns contieuem veri, ita quo i-bet discontinuatio morus aut quies mobilis per se facit S tacere debet quod discontinuetur inocus illius,quod movetur per accidens: Ad praefatus torquis movetur ad motum cam Stamqv. in mobile per accidens ad motum mobilis ter se mergo non

citri trotus ille torquis continuans 'disii etiam continuus estet et olus canis e cadaveris usque ad terram.

Noontao negat, sonianorem ad cujus probationem nego Diajorem, lumptam se licet ut concludentem uectat iter Scuniverialit traicet enim quies privativa illius quod dicito mobile pet et, cum per aliquim motulam, cirroris illius cessat 1 totus inserat nectitatio discontio ultiouem motus mobilis quod ad motum talis mobilis per se movetur per accidenis quic stamen negativa mobilis per se , scii quae sol uti contingit per non ex illectiam mobilis , adeo ut in mediate succedit aliud mobile pet se,ut in casu de cane adducto, non necessurio infert discontinuationem motus corporis, quod ad motum tali uti mobilium movetur pei accidens , siarctius stillud idem corpus idem numero perseveret in motibus t hvm mobilium, motus pi r accidens illius erit continuus , excolit et tio denoetidem mobile per accideas, tu competu muratum esse in

illo initanti in quo est utrum dicere . quod primum mobile per se jam non est secundum tunc eit immediate aut e Non erat.

Dices et . quod si ad unitatem numericam motus requireretur unitas temporis,tu ac motus individuaretur e tempus sed non potest individuat per tempus; cum tempus respectu motuum infitiorum sit quid extrinsecum, mair otu potius primi

mobilis esum indiviciactu tempus mergo ad unitatem ui meticam

245쪽

etsi riter Irt de propriet.enthmob.

meticam motus non requiritur unitas numerica temporis. Re pondeo negando majorem et ad hoc enim ut ad unitatem numericam motus requira tur unitas numerica temporis, sussi.cit quod ab unitate numerica temporis tanquat a signo colligatur unitas motus, atque ita Oim hoc verificetur absque eo quod debeat propterea motu adividuari a tempore , ideo sal G, neganda est praesita illa major. Quod autem ab uni.tate numeric temporis colligatur tanquam a signo unitas numerica motus,ex eo patet,quod rempus dicitur unum numero respectu alicujus motus, hoc ipso quod in tempore quo durat motus non est assionabilis aliqua temporis pars, cui non correspondeii pars aliqua motus, nec est ignabit ea liquod instans temporis , cui non correspondeat aliquod mutatum e semobilis, quod per talem motum movetirc jam sic est quod ex eo

tanquam exis gno oligitur unitas numerica motus, Um. ex eo colligatur ejus continuit sin exclusio in terr uptionis: ergo ab iitate numerica temporis colligitur tauquam ex signo unitas numerica motu S D .es s. quod si ad umtatem numericam motus Lequireretur unitas specificarct mih),cum pila v. g. motu violento sursum assecendit vertus tectum stape repete ussionem descendit,non esset motus ille ascensus, de istensus idem numero,cum donit idem specifi e terminus id falsum est quod non sit motus ille unus&idem numero,cum desacto continuitur, &nulla interrumpatur qui te. ergo ad unitatem numeruam motus non exigitur

unitas soccifica ternato t. t Retonaeo negando minorem; in hoc enim similibus cas-bus non est uiam numero motus,nec continuus, sed interrumis

ritu per aliquum licet brevissimam si perceptibilem quietem;& licet sensus videatur oppositum dictare, in hoc tamen sicut reo pluribus aliis coirigendus est sensus per rationem, dictat enim ratiori quod ut docet Aristoteles in quinto physicorum ea quaesunt diversiae speciei continuari non pollunt propterea quod ontinua sunt, quorum ultima sunt unum; cultima eorum quae sunt diveis a speciei non possunt esse unum, sed necessario debent esse pluia, cum ho ipso quod ultima sunti Di tineant reductive ad ea quorum sunt ultima,heatae facto supponantur plura diversa, utro

te diverse speciei

246쪽

COROLLARIUM.

In de motu expenduntur Hr,e

s nimi, a quo desumatur unitas formalis motus. Resso dea , Unitatem Niversitatem formalem motus formaliter desumi&tanquam ratione formali ab unitate vel diversitate formali illius termini ad quem , in ratione termini t maliter accepti unde cum unitas formalis cujuslibet rei sit genetica vel specifica ideo on 'es illi motus unitatem habent genericam. Huius sunt generis , qui ad talarinum eiusdem praedicam is ei praedicamentalis generis terminantur si illi vero unitatem habent specificam&ciusdem uni pecaci quorum termini formaliter ut inimi ei sunt iam usi eiusdem peeiei: colligitur autem haec res nutio ex Aristoteli in b. s.; discortim

textus r.ubi docet omnes dealbotioncs eii ejusdem spccie atoreae, quia omnes albedines quae sunt ter ini hi quos ter tranantur,iunt omne Sejusdem atom speciei: omnes, utem disciplinationis esse ejusdem specu i suba cerna , quia distis lina est species subalterna in varias species atomas civisibilis. Hac ibi Aristoteles; idemque pluribus in locis docet D. Thomas ratio hujus est,quia&nio tuta sitio termino ad quom suam ach. cipit denominationem motus enim v.g.t ei minatus ad albediis ne denominat ut albefactio, o calorem terminatus cnominatur calefactio item quilibet motus in particulati desi-xiturinoidine ad suum terminum ad quem atqui unum quodque speciem desumit ab eo per ordinem ad quόc definitur , ab eo accipit motus speciem, quo sideterminationem: unumquodque enim ab eo a quo habet esse specificum , de non inatur: ergo ab ipso termino ad quem uisitatem formater accipit

motus, sive imitatem habet motus genericam , hoc ipso quod termini,ad Auos terminantur, unius sunt generis , unitatem specificam, hoc ipso quod tetaninantur ad terminos unitas speciei Dreti autem supra,accipere motum unitatem suam sorinalem a termino formaliter accepto in eli termini: sicut enim

scientiae: potentia non specificantur a suis objectis in eice enti sed forma liter inesse objecti , adeo ut contingat Licet iam

247쪽

c si Liber III. D propriet entu mob. aut Potentia ejusdem atomae specie ad objecta specifice in esse

intis distincta terminari, he conita idem objectum , esse entis limsas specie terminate hientias irae motus nona suo termino ad quem inesserentis , sed solii taliter in esse termini suam accipiti ait atern vel diversitatem Simalem. Inde ad eandem utitative terminum potest dati versus forinia luermotus talia motus quo te mittitur calor ut se a calorem ut qua uor,&motus quo intenditur calor ut duo ad calorcinctiatm ut quatuor, sunt duo distinet dormaliter motus, eo quod foricet crininus ad quem formuliter in eis termini diversus est,&sorum materialiter inesse entis est dem. Mares r. a quo desumatur contrarietas motuum Re pudeo, contratietatem motuum desum formaliter per se ex contrarietate reri nidiotum ad quos clicet aliquando

delum1tur caula liter ex contrarie e terminorum a quibus. Ratio autem huic est, quia unumquodque quod contrariatur alteri ei contririatur ratione suae Musaevi speciei ergo ab eodem principio ac pet unum dodq;: suam contrarietatetm cum

alio, a quo accipit esse talis naturae sis eciei .ratio de cujus secundum quam alitra opponitur contrariatur: atqui quod sit mo ustalisneturae speciei hoc accis sol maliter se se a suo termino ad quem, ut supra ostendunus sergo eae eodem

termino ad quem, seu ex coditra etate te immorum ad quo desumunt Dolus oritialiter, pei se sua in contrarietatem. Dixi autem quod etiam aliquando cauialteis: surratur praefata con- , arietast terminis a quibus praedicto: una motuum , ut 'tet

in exemplo de motu ab albo in sulcum ma nigro in Tuscum, qui

quidem motus sunt contritii, quia idemmet sulcum ut compa aratur nigro accipitur ut album, est comparatur albo accipi- vut ut nigrum Vac proinde idem me fuscum quod est terminus ad quem, sumptus Irmaliter ut terminat motum ab albo, esti omittius sibi ipsi ut tinaliter terminat motu mani glori

sit duo illi motus ab albo ad fuscum in a nigro ad fas una sunt

inter se contrari sol maliter ex contrarietate termino tua quose causalitri radicalit ire contrarietate terminoiua quidus. Suaris 3 utrum motus quilibet contrarietur quietulce sonilao,motum quemlibet contrariari quieti,non quidem illi, quae est sub termino ad quem, sed ei, quae elisub terminoa quo ut motus calefactionis contrariatuc opponitu quieti quam habet mobile sub termino a quo&ut est frigidum' non autem aut et , quae est terminus motus calefactionis ut

mobile habet sub termipo ad quem elle calefactum Ratio

248쪽

Caro et quo varia de metu, et leptimae partis est,qui ea quae inter se contrariantur xoppet duo tur, si proprie sumatur contrarietas , non possunt se habere admodum acquisitionis&acquisti; cum contraria se destruant magis quam inferant,&acquisitum ponatur per acquisitionem, acquisiuio in accitulit perficiatur sed motus se habet adquietem uae est sub termine ad quem tanquam acquisitio illius , nihil edian aliud est aliquid calcferi,quam acquirere calefactum esse: ergo dici non debet, contrariari motum quieti quae est sub termino ad quenas bene quidem quieti, quae est sub termino, quo,ex eo scilicet quod motus omnis ad id tendit, ut luit tem quam habet mobile sub termino a quo expelut sidestruat. Sua res . Itrum omne quod movetur debeat ab alio mo

Respondeo Quod universaliter omne quod movetur, oportet quod ab alio moveatur. Rataonem autetia , quam hujus afferant Aristotes es A D.Thomas est,quia omne , quod moveturmptu aliquo,neteile est quod in quantum hujusmodi sit in potentia adtet nurum talis motus . cum motus scaelucentis mPotentia prout in pol tiari mee autem quod aliquid movet ad aliquem terminum,oportet , quod sit in actu rei pectu talis termini ut quod movet aliquid illud calefaciendo,oportet quod in se actu habeat calorem jam siccst quod nihil potest iesipe-etu ejusdem esse in turmis elui in potentia' ergo nihil potiae seipsum movere,ac proinde os o iret quin omne quod movetur ab alio moveatur. Nec valet dicet ita hodit aliouid moveat aliud ad aliquem terminum, sussi it quod respectu talis criniuisit in actu virtuali,&ita quod potest aliquid seipsum per seipsummovere , quia optime potest aliquid sic simul respectu ejus

dem in actu utituali si pote uti sor mali non inquam, id valet, quia licet non semper requiratu quod, ut aliquid aliud, o veat ad ahqubem terminum , debeut ipsumteriarinum actu sor- maliterini haberi,sicuti ut sol aliquid calefaciat', non requiratur quod actu forma uter habeat in se calorem , nitrito minus requititur omnino , quod illum in se habet at vel actualiter formaliter,uel eminenter,id est in aliqua forma actuali , quae eminenter sit calor Iam sic est quod nem potest idem respectu ejusdem esse in tali actu eminentiali, simul si potentia formati Alii id quod eminenti cist tale , .non habet potentiam ut sit Et maliter tale .ex eo scilicet , quod ex eminentia persectionis tale est , cum tali emitientia persectionis tones ecpti ossi-

Vile veste formaliter tale et ergo cum ly si in actu viti rubri

249쪽

Liter III de propriet enthmo supponate: suppone te debeat ibi prol esse in actu emitiret a- Ii,falsissimum eshquod pollit liquid, isse in actu virtuali simul in potentia imali, ad hoc ut seipsum per seipsum moveat

&don moveatur ab alio. Dixi autern cum bissem actu virtual debeat ibisupponer probesse in actu eminentiali bonenim suisitat ad move duin ad aliquem terminum . puta ad camlesaciendum, quod fit in actu virtuali , prout lyin actuu riuali contra ponitur adesse in actu formalit et v. mincnter , quia

quod sic et si actu virtuali absolute, impuciter c trin potentia, cum t me omni quod input taliquid des at esse in actuucum nihil possit agere nisi in quantum es in actu . Unde proces i. in moventidius est debet esse talis , quod omne quod

riovetur,si ipsuinin g,&ad id semovc , moveat se mediante alio submolnse ad aes iam motum clectinis moveat se homo motu actuint duo nisu cumque non possit in motibus. procedit in sim tum, leveniendum laudem ita aliquem pri- irium motum ad luem ipsum non se moveat, sed praecise move. t ut ab alio.

Seu res s. Utium gravia, levia in suis motibus naturalibuet

ad centrum moveant ut a seipsis. Reton ira negatave cum Aristotele in rivo Thoma, qui in hoc condistinguunt viventia a non viventibus , quod illa a seipsis moventur,non autem in ari idque imanifeste patet , quia tamdiu vita cujusvis durat,quamdiu ipsum se movens perseverat,&ex quo animal ex animo jacetin ullatenus movetur nisi ab alio ex quo enim planta excisa motitur,tajacet ut sui cadaver , nullatenus jam augetur squi plus motus erat illi ptoprius, dum vita fruebatur led solum motu locali , vel motu alterationis ab extrinseco motore potest moveriti fundamentum aut in prae- cipuum praelatarac solutionis est , quia cum idem utrem uino idem secundum eandem partem rationem non possit respicta ejusdem esse simul movensae motum talius idem secundurn eandem rationem effeti multe spectu ejusdem in actu, potentia. consequenter sit quod in omnibus quae sic se per seipsa moventes:beant assignati distinctae partes, ut secundum unam se moveant,& secundam alteram moveatitur, ut de facto fit in animal , in quo,cum sit Echerogeneum , assignant ut partes diu versae rationis, adeo ut ex motu cordis. v. g. moveat se ad momtum aliarum partium,& homo et actutis intentionis ad actum

electionis semoveat Iam sic est quod in gravibu&&levit, is non ei affigi l ilis oraedicta dia tan diluenctiori ad hoc ut ea mediante scin au uic ii ii iactic: cum Uaxia talevia sint

250쪽

Coroll. In quo varia de motu, rret homogenea, Z omnes illius partes ejus dein latit is non stmajor ratio, quare secundum unam se moveat , sisecundum alteram sit mota , quam ecLattara ergo dum gravia silc via non viventia moventur, ut dum descendit aqua, hascendit ignis, non babentialia corret se movere , scd ab alio movcri

debeat.

uaris c. a quo extrinseco motore moream gravia&levia in suis motibus naturabbra Ressonaeo moveri gravia devia in motibus suis naturalibus a gen rante, a quo scilicet silum lubent esse cujus ratio, quam quidem assignat D. Thomas quasi t. de vernate, i si quia genetrans quod dat alicui formam, dat cliam ea, quae ad talem con sequuntur tormam per modum proprietatis. proprietatis enim,quai ad aliquam consequuntur naturam, non per dive sum sed per eandem actionem, ac ipsa natura producuntur, adeo urnam tura geniti actonem terminet generantis ut terminus illius prima laus& proprietates quae ad eandem Oaturam resultini, te minent ut secundarius ter murus unde sicut gen trans dicitardare naturam geniti,itata proprietates illius. Iam sic est quod motus naturalis gravi urn te irim ad eorum conis quitur se mam maturam per modum propri tati s cujus ratio eli, quia, ut ibidem docet D. Thomas et licci nulla naturae proprio nativo pondere possit inclinari ad motum topit ipsum motum , bene tamen ad motum propter ipsem quietem ad quam ipse ordinatur motus ac proinde cum quies in suis naturalibus locis fit proprietas naturae gravium: levium ad sani propte-irca ut ad propriari passio in piorum natura propenditur inclinatur, consequenter sit, quod cum glaviat levia extra sua

locanis turalia productan ur, eorum motus in tali loca, et momei:m p ssionis propriettatis ab oririn natura dimanet ergo illorum generans dat illis talem illorum motum. ille actioni generantis tribui debet. Neque obit l, quod di lunt a qui de motu cordis, quod scilicet insn malibus i equitiit ut propri ras ad illorum animam, ut di xpresse docet Divus Thomas opust ps.

ua tu cordis; nec tamen, io uitant, tribuitur propterea actioni generantis seu motori extrinseco, cum sit vitalis motu si subinde que&in eo vivens delicat se ab intrinsecor novere Non inquam id obstat, quia ut idem doci D. Thomas in praedicto opusculo: motus ille cordis non solum sequitur per modum isoprietatis ad animam , sed etiam ex eo illi tribit ut qui talem dat formam, sicut sidanti formam elementalem tribuitur, ut diximus , uotus naturalis clemetitorum, gravium videsicet